2010–2019
ʻOua Naʻa Tau ʻAlu ʻi ha Hala Kehe
ʻEpeleli 2014


ʻOua Naʻa Tau ʻAlu ʻi ha Hala Kehe

ʻĪmisi
ʻEletā Claudio D. Zivic

ʻOku ou fakatauange he ʻikai ke tau hē mei he halá ka tau lava ʻo fetuʻutaki maʻu pē mo e langí.

Naʻe mamata atu ha tangata tuʻuaki koloa ʻi ha matapā sioʻata, ki ha kiʻi tamasiʻi ʻoku ako tā piano, peá ne fehuʻi ange, “ʻOku ʻi ʻapi hoʻo faʻeé?”

Naʻe tali ange ʻe he kiʻi tamasiʻí, “He … ko e hā hoʻo fakakaukaú?”

Koeʻuhí ko e fakalotolahi ʻa hoku uaifí, ʻoku tā piano kotoa ai ʻa ʻema fānau ʻe toko nimá! ʻI he taimi ʻoku aʻu mai ai ʻa e faiakó ki homau ʻapí, ʻoku hola maʻu pē ʻa homa foha ko ʻEtilianí ʻo toitoi ke ʻoua naʻa kau he lēsoní. Ka ʻi ha ʻaho ʻe taha, naʻe hoko ai ha meʻa fakaofo! Naʻe kamata ke ne manako ange ʻi he mūsiká ʻo hokohoko atu ʻene ako tā piano ʻiate ia pē.

Kapau te tau lava ʻo aʻu ki he tuʻunga ko ʻení ʻi heʻetau uluí, ʻe hoko ia ko ha meʻa fakaofo. Ko ha meʻa fakaʻofoʻofa ke tau maʻu ʻa e faʻahinga holi lahi ko ʻeni ʻi hotau lotó, ke tauhi ʻa e ngaahi fekaú taʻe ʻi ai ha taha ke ne toutou fakamanatu mai kiate kitautolu pea mo ha tui pau, kapau te tau muimui ʻi he hala totonú, te tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻi he folofolá.

ʻI he ngaahi taʻu kuo hilí naʻá ku ʻalu ai mo hoku uaifí, homa ʻōfefine ko ʻEveliní, pea mo ha kaungāmeʻa ʻo e fāmilí ki he Paʻake ʻAleso Fakafonuá. Ko e taha ʻo e ngaahi ʻaleso ʻiloa aí ʻoku ui ko e ʻAleso Pelepelengesí. Naʻa mau fakakaukau ke lue lalo ʻi ha maile ʻe taha mo e konga (kilomita ʻe 2), ʻo kaka ʻi he moʻungá ke aʻu ki he ʻalesó.

Ne kamata ʻemau fonongá ʻi he fiefia, ka ʻi ha taimi nounou mei ai, naʻa nau fie mālōlō. Koeʻuhí ko ʻeku loto ke fai mo aʻu ki aí, naʻá ku fakakaukau ke u hoko atu tokotaha pē. Ne u muimui ʻi ha tangata, ʻa ia ne hangē ʻokú ne ʻiloʻi ʻa e feituʻu ʻokú ne ʻalu ki aí, kae ʻikai ke u fakatokangaʻi ʻa e hala ʻoku totonu ke u fou aí. Naʻe fakaʻau ke faingataʻa ange ʻa e halá, pea naʻe pau ke u puna mei he fuʻu maka ki he fuʻu maka. Koeʻuhí ko ʻene faingataʻá, ne u ʻiloʻi pau ʻe ʻikai ke malava ʻe he kakai fefine ʻi heʻeku kulupú ʻo fai ʻa e meʻa tatau. Fakafokifā pē kuó u mamata ki he ʻAleso Pelepelengesí, ka ne u ʻohovale, ʻi heʻeku vakai atu ʻoku ʻi ha feituʻu he ʻikai ke u lava ʻo aʻu ki ai.

ʻI he siva e ʻamanakí, naʻá ku fakakaukai ai ke u foki. Naʻe ʻikai ke u faʻa tatali ke mau toe feʻiloaki. Ko ʻeku ʻuluaki fehuʻí, “Ne mou aʻu ki he ʻAleso Pelepelengesí?” Naʻa nau fakamatala fiefia mai ne nau aʻu ki ai. Ne nau fakamatalaʻi ʻenau muimui ʻi he ngaahi fakahinohino halá, pea ʻi heʻenau tokanga mo feingá, naʻa nau aʻu ai ki he ngataʻanga ʻo e fonongá.

Meʻapango, he naʻá ku ʻalu au ʻi he hala kehe. Ko ha lēsoni mahuʻinga moʻoni naʻá ku ako ʻi he ʻaho ko iá!

ʻOku tuʻo fiha nai ʻetau fakahoko ha fehalaaki, ʻi heʻetau muimui ki he ngaahi ākenga ʻo māmaní? Kuo pau ke tau fehuʻi loto maʻu pē pe ʻoku tau fai ki he folofola ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻOku maʻu ha akonaki fakaʻofoʻofa ʻi he tohi ʻa Sioné:

“Nofo ʻiate au, mo au ʻiate kimoutolu. Hangē ʻoku ʻikai faʻa fua ʻa e vaʻá ʻiate ia peé, ʻo kapau ʻe ʻikai nofo ʻi he vainé; pea ʻe pehē foki ʻa kimoutolu, ʻo kapau ʻe ʻikai te mou nofo ʻiate au.

“Ko au ko e vainé, ko e ngaahi vaʻá ʻa kimoutolu: ko ia ʻoku nofo ʻiate aú, mo au ʻiate iá, ko ia ia ʻe fua lahí: ka māvae mo au, ʻe ʻikai te mou faʻa fai ha meʻa” (Sione 15:4–5).

ʻI hono ngāue ʻaki ʻo e talanoa fakatātā ko ʻení, ʻoku tau lava ʻo mamata ai ki he fetuʻutaki vāofi mo māʻongoʻonga ʻi he vahaʻa ʻo Sīsū Kalaisí mo kitautolú pea mo ʻEne fakamahuʻingaʻi kitautolu taki tahá. Ko Ia ʻa e aka mo e sinoʻi ʻakau ʻokú ne fakatafe mai ʻa e vai ʻo e moʻuí kiate kitautolú, ʻa e toiʻi ʻakau te ne fafanga kitautolu ke tau lava ʻo fakatupu ha fua ʻoku lahí. Naʻe akoʻi kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ʻi ha faʻahinga founga ko ʻetau hoko ko e ngaahi vaʻá—pe ko e kakai ʻoku fakafalala kiate Iá—he ʻikai ke tau teitei maʻu hala ʻa e mahuʻinga ʻo ʻEne ngaahi akonakí.

ʻOku ʻi ai ha ngaahi fehalaaki mamafa, pea kapau ʻe ʻikai ke tau faʻa fakatonutonu kinautolu, ʻe lava ke takihalaʻi kitautolu mei he hala ʻoku totonú. Kapau te tau fakatomala mo tali ʻa e fakatonutonú, ʻe fakaʻatā ʻe he ngaahi aʻusia ko ʻení ke tau loto fakatōkilalo, liliu hotau ʻulungāngá, pea toe ʻunuʻunu ofi ange ki heʻetau Tamai Hēvaní.

ʻOku ou fie ʻoatu ha fakatātā ʻo e fakakaukau ko ʻení ʻaki ʻeku fakamatala ki he taha ʻo e ngaahi momeniti fakahisitōlia ne aʻusia ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. ʻI he meʻa ko ʻeni naʻe hokó, kuo ʻomai ai ʻe he Fakamoʻuí ha ngaahi akonaki mahuʻinga fekauʻaki mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku totonu ke tau manatua ʻi he toenga ʻo ʻetau moʻuí. Naʻe hoko ia ʻi he taimi naʻe fakamoleki ai ʻe Māteni Hālisi ʻa e ngaahi peesi ʻe 116 ʻo e konga ʻuluaki ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻa ia naʻe liliú.

Hili ʻene fakatomala mei he ʻikai ke ne muimui ki he fakahinohino ʻa e ʻOtuá, naʻe maʻu leva ʻe he Palōfitá ʻa e fakahā ʻoku ʻi he vahe 3 ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá (vakai Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 81–83). Mei he meʻa ʻoku hiki ʻi he veesi 1 ki he 10, ʻoku ou fie fakamamafaʻi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tolu ʻa ia ʻoku totonu ke tau manatuʻi maʻu pē:

  1. He ʻikai lava ke taʻofi ʻa e ngaahi ngāue mo e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻOtuá.

  2. Kuo pau ke ʻoua naʻa tau ilifia ki he tangatá ʻo lahi ange ʻi he ʻOtuá.

  3. ʻOku fie maʻu ke tau fakatomala leva.

ʻI he veesi 13, ʻoku akoʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ha ngaahi ngāue ʻe fā ʻoku ʻikai totonu ke tau fai:

  1. Siʻaki ʻo e ngaahi akonaki ʻa e ʻOtuá.

  2. Maumauʻi e ngaahi palomesi toputapu taha ʻa ia naʻe fai ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá.

  3. Falala ki heʻetau fakakaukau pē ʻatautolú.

  4. Pōlepole ʻi hotau poto pē ʻotautolú.

ʻOku ou fakatauange he ʻikai ke tau hē mei he halá koeʻuhí ka tau lava ʻo fetuʻutaki maʻu pē mo e ngaahi langí, ke ʻoua naʻa lava ʻe he mataʻau ʻo e māmaní ʻo tafiʻi atu kitautolu.

Ka ʻi ai ha taha ʻiate kimoutolu ʻe aʻu ki he tuʻunga ko e siʻaki e hala ʻo e ʻEikí—ʻi ha feituʻu pē ʻi he halá—te ke ongoʻi fakameʻapangoʻia mo loto mamahi lahi ʻi hoʻo liʻaki ʻa e ngaahi akonaki ʻa e ʻOtuá, maumauʻi ʻa e ngaahi palōmesi toputapu taha ʻa ia naʻe fai ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá, falala ki hoʻo fakakaukau pē ʻaʻaú, pe pōlepole ʻi ho poto pē ʻoʻoú.

ʻI he meʻá ni, ʻoku ou naʻinaʻi atu ke mou fakatomala pea foki mai ki he hala ʻoku totonú.

Naʻe ʻi ai ha mokopuna naʻá ne tā atu ki heʻene kui tangatá ke talamonū atu ki hono ʻaho fāʻeleʻí. Naʻá ne fehuʻi ange pe ko hono taʻu fiha ʻeni. Naʻe tali mai kuó ne aʻu ki he taʻu 70. Ne kiʻi fakakaukau hono mokopuna tangatá peá ne toe fehuʻi, “ʻE Tangataʻeiki, naʻá ke kamata mai mei he 1?”

Lolotonga e kei siʻí mo e talavoú, ʻoku fakakaukau ʻa e kakaí he ʻikai ke nau toe holo ʻo motuʻa; ʻoku ʻikai pē ke ʻi ai ha fakakaukau ia ki he maté—ko e meʻa ia maʻá e kakai kuo nau motuʻa mo vaivai ʻaupitó—pea ko e aʻu ki he tuʻunga ko iá ʻoku kei tāumamaʻo. ʻI he fakalau ʻa e taimí, maliu atu ʻa e ngaahi māhiná mo e faʻahitaʻú, kuo kamata ke mingimingi e kilí, holo e iví, toe hokohoko ange ʻa e fie maʻu ke ʻaʻahi ki he toketaá, mo e alā meʻa peheé.

ʻE hokosia mai e ʻaho te tau toe feʻiloaki ai mo hotau Huhuʻi mo e Fakamoʻui, ko Sīsū Kalaisí. ʻOku ou tautapa atu ka aʻu ki he taimi toputapu mo molumalu ko iá, ke tau lava ʻo ʻiloʻi Ia tupu mei he ʻilo ʻoku tau maʻu kiate Iá pea mo tau muimui ki Heʻene ngaahi akonakí. Te Ne fakahā mai ʻa e ngaahi mata kafo ʻi Hono toʻukupú mo e toʻukupu kelekelé, pea te tau fāʻofua fakataha, mo tangi fiefia koeʻuhí ko ʻetau muimui ʻi Hono halá.

ʻOku ou fakamoʻoni ki he tapa ʻe fā ʻo māmaní ʻoku moʻui ʻa Sīsū Kalaisi. ʻOkú Ne naʻinaʻi mai kiate kitautolu, “Tokanga mai, ʻa kimoutolu ʻa e ngaahi puleʻanga ʻo e māmaní, pea fanongo ki he ngaahi folofola ʻa e ʻOtua ʻa ia naʻá ne fakatupu ʻa kimoutolú” (T&F 43:23). Fakatauange te tau malava ke puke maʻu, tokanga, mahino, pea fakaʻuhingaʻi totonu ʻa e pōpoaki ʻa e “ʻOtua ʻa ia naʻá ne fakatupu ʻa [kitautolú]” ke ʻoua naʻa tau hē mei Hono halá, ko ʻeku lotú ia ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisi, ʻēmeni.