2010–2019
Talangofua ʻo Fakafou Heʻetau Faivelengá
ʻEpeleli 2014


Talangofua ʻo Fakafou Heʻetau Faivelengá

ʻĪmisi
ʻEletā L. Tom Perry

ʻOku fakafofongaʻi ʻe he talangofuá ʻa ʻetau tui ki he poto mo e mālohi ʻo e maʻu mafai māʻolunga tahá, ʻa ia ko e ʻOtuá.

Kuo fakaʻohovale e toe lahi ange e ngaahi efiafi fakafāmili ʻokú ma fakahoko mo Sisitā Peuli ʻi ʻapi he pō Mōnite kotoa pē. Kuo hiki mai ʻa hoku tehiná, hono ʻofefine, tuongaʻane siʻisiʻi ʻo Papulaá, pea mo haku fakafotu mo hono husepānití ki homau ʻotu fale nofototongí. Ko e taimi pē ʻeni kuo faitāpuekina au ke nofo ofi mai haku kāinga talu mei heʻeku kei tamasiʻí. ʻI he taimi ko iá, ne nofo hoku fāmilí ʻi he feituʻu tatau mo ha niʻihi ʻo e kāinga ʻo ʻeku fineʻeikí. Ne hoko mai e ʻapi ʻo hoku Kuitangata ko Soní ʻi he fakatokelaú pea ne nofo ʻi he tafaʻaki ki he faka-tongá ʻa ʻEma ko e taʻokete ʻo e fineʻeikí. Ne nofo ʻa e taʻokete ʻo e fineʻeikí ko Sosefiná ʻi he he tafaʻaki ki he faka-tonga ʻo e feituʻú, pea ʻi he faka-hihifó ne nofo ai ʻa ʻAlamā ko e tuongaʻane lahi ʻo e fineʻeikí.

Lolotonga ʻeku kei tamasiʻí, ne mau fengāueʻaki fakaʻaho mo homau kāingá pea fevahevaheʻaki e ngaahi taimi ʻo e ngāué, vaʻingá mo e feʻaʻahiʻakí. Ne ʻikai ke mau lava ʻo fai ha kovi ʻo taʻe ʻiloʻi vave ʻe heʻemau faʻeé. ʻOku kehe hotau māmaní he taimí ni—kuo nofo vāmamaʻo e tokolahi e kau mēmipa ʻo e fāmilí. Pea kapau ʻoku nau nofo vāofi, ʻoku ʻikai ke nau nofo ko ha kaungāʻapi. Ka ʻoku ou kei tui ʻoku hangē ʻa e tūkunga ʻi heʻeku kei tamasiʻí mo ia ʻi he lolotongá ko hēvaní, ʻo nofo vāofi ʻa e kau mēmipa ʻofeina ʻo e fāmilí. ʻOku hoko maʻu pē ia ko ha fakamanatu kiate au ʻo e natula taʻengata ʻo e fāmilí.

ʻI heʻeku tupu haké, ne ʻi ai haʻaku vā fetuʻutaki makehe mo ʻeku kuitangatá. Ko au ʻa e foha lahi taha ʻi hoku fāmilí, ne u tata ʻa e sinoú mei he ʻaluʻangá ʻi he faʻahitaʻu momokó pea tokangaʻi e musié ʻi he faʻahitaʻu māfaná ʻi homau ʻapí, ʻapi ʻo ʻeku Kuitangatá pea mo e ongo taʻokete ʻo ʻeku faʻeé. Ne faʻa tangutu pē ʻeku kuitangatá ʻi hono matafalé ʻi heʻeku kosi ʻa e musié. ʻI he ʻosi ʻeku ngāué, ne u tangutu ʻi he sitepu ʻi hono matafalé ʻo pōtalanoa mo ia. ʻOku ou mataʻikoloa ʻaki e ngaahi manatu ko iá.

Ne ʻi ai ha ʻaho ʻe taha ne u fehuʻi ki heʻeku kuitangatá pe ʻe fēfē haʻaku ʻiloʻi ʻoku ou fai maʻu pē ʻa e meʻa ʻoku totonú, he ʻoku lahi fau ʻa e ngaahi meʻa ʻi he moʻuí ke fili mei ai. Naʻe tali mai ʻe heʻeku kuitangatá ʻo hangē ko ia ʻokú ne faʻa faí, ʻaki ha aʻusia mei he nofo fāmá.

Naʻá ne akoʻi au ʻo kau ki hono akoʻi ʻo e fanga hōsí ke ngāue fakatahá. Naʻá ne pehē kuo pau ke ʻiloʻi maʻu pē ʻe he fanga hōsí ʻa e tokotaha ʻoku pulé. Ko e taha ʻo e ongo meʻa mahuʻinga ki hono puleʻi mo fakahinohinoʻi ha hoosi ko ha leta mo ha piti. Kapau ʻe faifai angé pea pehē ʻe ha taha ʻo e timí ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke talangofua ki he tokotaha angí, he ʻikai toho mo ngāue fakataha ʻa e timí ke maʻu ʻa e ola lelei taha te nau malavá.

Tau vakai leva ki he lēsoni ne akoʻi kiate au ʻe heʻeku kuitangatá ʻi hono fakaʻaongaʻi e talanoa fakatatau ko ʻení. Ko hai e tokotaha ʻokú ne angi e fanga hōsí? Ne tui ʻeku kuitangatá ko e ʻEikí. Ko Ia ʻa e tokotaha ʻoku ʻi ai ʻEne taumuʻá mo ha palaní. Ko ia foki ʻa e tokotaha faiako mo langaki hake e timi ʻo e fanga hōsí, pea ʻi heʻene fai iá ʻokú ne langaki ai e hoosi takitaha. ʻOku ʻiloʻi ʻe he tokotaha angí ʻa e meʻa lelei tahá, pea ko e founga pē ʻe ʻiloʻi ai ʻe he hōsí ʻokú ne fai maʻu pē e meʻa ʻoku totonú, ko ʻene talangofua pea muimui ki he taki ʻa e angí.

Ko e hā ne fakatatau ʻe heʻeku kuitangatá ki ha leta mo ha pití? Naʻá ku tui he taimi ko iá, pea ʻoku pehē pē he ʻahó ni, ne akoʻi mai ʻe heʻeku kuitangatá ke u muimui ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻI heʻeku fakakaukaú, ne ʻuhinga fakalaumālie ʻa e letá mo e pití. ʻOku ʻikai fie maʻu ke ueʻi lahi ʻe he tokotaha angí ha hoosi talangofua, ʻa ia ko e konga ʻo ha timi kuo akoʻi lelei ke ne fai ʻa e meʻa ko ia ke ne faí. ʻOku fakatatau e kiʻi ueʻi ko ʻení ki he kihiʻi leʻo siʻi ʻoku folofola mai ʻaki ʻe he ʻEikí kiate kitautolú. ʻOku ʻikai ʻaupito ke teitei mālohi pe fakamālohiʻi ia koeʻuhí ko hono fakaʻapaʻapaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí.

ʻOku faʻa ʻilo ʻe he kau tangata mo fafine ko ia ʻoku nau taʻe tokanga ki he ueʻi ʻa e Laumālié, ʻo hangē ko ia ne ʻilo ʻe he foha maumau koloá, ʻo fakafou ʻi he ngaahi nunuʻa fakanatula ʻo e talangataʻá mo e moʻui angatuʻú. Ne toki “poto” ʻa e foha maumau koloá hili ʻene maʻu ha loto fakatōkilalo koeʻuhí ko e ngaahi nunuʻa fakanatulá peá ne fanongo ki he fanafana ʻa e Laumālié ʻo talaange ke ne foki ki he fale ʻo ʻene tamaí (vakai, Luke 15:11–32).

Ko ia ko e lēsoni ne akoʻi mai ʻe heʻeku kuitangatá ke mateuteu maʻu pē ke maʻu e ueʻi ʻa e Laumālié. Naʻá ne akoʻi au te u maʻu maʻu pē ha ngaahi ueʻi pehē ʻo kapau te u kamata ke hē mei he halá. Pea he ʻikai te u ongoʻi halaia ʻi ha faihala lahi ange ʻo kapau te u fakaʻatā e Laumālié ke ne tataki ʻeku ngaahi filí.

Hangē ko ia ko e fakamatala ʻi he Sēmisi 3:3, “Vakai ʻoku tau ʻa e meʻa taʻofi ki he ngutu ʻo e fanga hōsí, koeʻuhí ke nau paongofua kiate kitautolu; pea ʻoku tau puleʻi ʻaki ia honau sinó kotoa.”

ʻOku totonu ke tau ongoʻingofua hotau ueʻi fakalaumālié. ʻOku totonu ke tau loto fiemālie ke liliu fakaʻaufuli hotau halá ʻi ha ueʻi ʻa e ʻEikí. Kuo pau ke tau akoʻi hotau laumālié mo e sinó ke ngāue fakataha ʻi he talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá ke lavameʻa ʻi he moʻuí. Kapau te tau tokanga ki he ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, te ne lava ke fakatahaʻi hotau laumālié mo e sinó ʻi ha taumuʻa te ne tataki kitautolu ke foki ki hotau ʻapi taʻengatá ke nofo mo ʻetau Tamai taʻengata ʻi Hēvaní.

ʻOku akoʻi kitautolu ʻi heʻetau tefito ʻo e tui hono tolú ki hono mahuʻinga ʻo e talangofuá: “ʻOku mau tui ʻe lava ʻo fakamoʻui ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá kotoa pē ʻi he fakalelei ʻa Kalaisí, tuʻunga ʻi he talangofua ki he ngaahi fono mo e ngaahi ouau ʻo e Ongoongoleleí.”

ʻOku fie maʻu foki ha faʻahinga falala makehe ʻi he faʻahinga talangofua ne fakamatalaʻi ʻe heʻeku kuitangatá ʻi heʻene talanoa fakatātā ko ia ʻo ha timi ʻo e fanga hōsí—ʻa ia ko e falala kakato ki he tokotaha angi ʻo e timí. Ko ia ai ko e lēsoni ne akoʻi mai ʻe heʻeku kuitangatá ne toe felāveʻi foki ia mo e ʻuluaki tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí—ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí.

Ne akoʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá: “Ko ʻeni, ko e tuí ko e tuʻunga ia ʻo e ngaahi meʻa ʻoku ʻamanaki lelei ki ai, ko e fakamoʻoni ʻo e ngaahi meʻa taʻe hā mai” (Hepelū 11:1). Ne fakaʻaongaʻi leva ʻe Paula e ngaahi sīpinga hangē ko ʻĒpeli, ʻĪnoke, Noa, pea mo ʻĒpalahamé ke akoʻi ʻo kau ki he tuí. Naʻá ne nofo taha ʻi he talanoa ʻo ʻĒpalahamé he ko ʻĒpalahame ʻa e tamai ʻa e kakai tuí:

“Ko e tuí naʻe talangofua ai ʻa ʻĒpalahame, ʻi hono ui ia ke ʻalu atu ki ha potu te ne maʻu ʻamui ko e nofoʻanga, pea naʻá ne fononga atu, ʻo ʻikai te ne ʻilo pe ko ʻene ʻalú ki fē.

“Ko e tuí, naʻá ne ʻaunofo ai ʻi he fonua ʻo e talaʻofá, ʻo hangē ha fonua taʻe kau ia ki aí. …

“Ko e tuí ne maʻu ai ʻe Sela ʻa e mālohi ke tuʻituʻia ai ia, pea fanauʻi ʻe ia ʻa e tama ka kuo lahi ʻene motuʻá, he naʻá ne pehē, ʻoku moʻoni ia ʻa ia kuo fakaʻiló” (Hepelū 11:8–9, 11).

ʻOku tau ʻilo ne fakafou mai ʻi he foha ʻo ʻĒpalahame mo Sela ko ʻAisaké ha talaʻofa ne fai kia ʻĒpalahame mo Selá—ko ha talaʻofa ʻo ha hako “tokolahi ke tatau mo e ngaahi fetuʻu ʻo e langí, pea hangē ko e ʻoneʻone ʻi he matātahí ʻoku taʻe faʻalauá” (vakai, veesi 12; vakai foki Sēnesi 17:15–16). Pea siviʻi e tui ʻa ʻĒpalahamé ʻi ha founga ʻe pehē ʻe hotau niʻihi tokolahi ʻoku ʻikai mafakakaukaua.

Kuó u faʻa fakakaukau he taimi lahi ki he talanoa ʻo ʻĒpalahame mo ʻAisaké, pea ʻikai pē ke u tui ʻoku mahino kakato kiate au ʻa e faivelenga mo e talangofua ʻa ʻĒpalahamé. Mahalo te u lava ʻo fakakaukau ki haʻane fakamaau faivelenga he pongipongi ʻe taha ke mavahe atu, ka naʻe anga fēfē ʻa ʻene lue ʻi he tafaʻaki ʻo hono foha ko ʻAisaké ʻi ha fononga ne laka hake ʻi he ʻaho ʻe tolú ki he Moʻunga ko Molaiá? Naʻá nau lava fēfē ʻo ʻave ʻa e fefie ki he afí ki he funga moʻungá? Naʻá ne lava fēfē ke langa ʻa e ʻesi feilaulaú? Naʻá ne haʻi fēfē ʻa ʻAisake pea fakatokoto ia ʻi he ʻesi feilaulaú? Naʻá ne fakamatalaʻi fēfē kiate ia te ne hoko ko e feilaulaú? Pea naʻá ne maʻu fēfē ʻa e mālohi ke hiki ʻa e helé ke fakapoongi ʻa hono fohá? Ne fakaivia ʻa ʻĒpalahame ʻe heʻene tuí ke muimui matematé ki he tataki ʻa e ʻOtuá ʻo aʻu ki he taimi fakaofo ko ia ne fekauʻi mai ai ha ʻāngelo mei he langí, pea talaange kia ʻĒpalahame kuó ne lavaʻi ʻa hono siviʻí. Pea toe fakaongo mai ʻe he ʻāngelo ʻa e ʻEikí ʻa e ngaahi talaʻofa ʻo e fuakava faka-ʻĒpalahamé.

ʻOku ou ʻiloʻi ʻe faingataʻa ange ki ha niʻihi ʻa e ngaahi ʻahiʻahi fekauʻaki mo e tui kia Sīsū Kalaisí. Kuo lahi fau e ngaahi meʻa kuó u aʻusiá ke u ʻilo neongo e kehekehe ʻa e ʻulungaanga ʻo e fanga hōsí pea ʻoku faingofua ke akoʻi e fanga hoosi ʻe niʻihi kae faingataʻa e niʻihi, ka ʻoku lahi ange ʻa e faikehekehe ʻi he kakaí. Ko kitautolú ko ha foha pe ʻofefine ʻo e ʻOtuá, pea ʻoku tau taki taha maʻu ha talanoa makehe ʻo kau ki heʻetau moʻui ʻi he maama fakalaumālié mo e moʻui fakamatelié. ʻI heʻene peheé, ʻoku ʻikai lahi ha ngaahi tali ʻe feʻunga mo e taha kotoa pē. Ko ia ai ʻoku ou ʻilo kakato foki ʻa e natula ʻo eʻahiʻahiʻi mo e fehalaaki ʻo e moʻuí pea mahuʻinga tahá, ʻa e fie maʻu maʻu pē ʻa e tefitoʻi moʻoni hono ua ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, ʻa e fakatomalá.

ʻOku moʻoni foki ko e taimi ne moʻui ai ʻa ʻeku kuitangatá—ko ha taimi ne faingofua ange, kae tautautefito ki he ngaahi fili ʻi he vahaʻa ʻo e totonú mo e halá. Neongo ʻe tui ha niʻihi poto mo mohu fakakaukau ʻoku fie maʻu ʻe hotau kuonga mohu faingataʻá ni ha ngaahi founga veteki faingataʻa ange,ʻoku ʻikai ʻaupito ke u tui pehē. Ka ʻoku ou fakakaukau ʻoku fie maʻu ʻe he ngaahi faingataʻa ʻo e kuonga ní ha ngaahi founga faingofua ange ʻo hangē ko e tali ne fai ʻe heʻeku kuitangatá ki heʻeku fehuʻi fakamātoato ki hono ʻiloʻi ʻo e faikehekehe ʻo e totonú mo e halá. ʻOku ou ʻilo ko e meʻa ʻoku fie maʻu ke u ʻoatu he ʻaho ní ko ha founga faingofua, ka ʻoku ou fakamoʻoni ki he lelei ʻo ʻene ngāue maʻakú. ʻOku ou fokotuʻu atu ia kiate kimoutolu peá u fakatukupaaʻi kimoutolu ke mou ʻahiʻahiʻi ʻa ʻeku leá pea kapau te mou fai ia, ʻoku ou palōmesi atu te nau taki koe ki ha ngaahi fili ʻoku mahino lelei ange ʻi he taimi ʻe taulōfuʻu atu ai e ngaahi meʻa ke fili mei aí pea te nau tataki koe ki ha ngaahi tali mahinongofua ki he ngaahi fehuʻi ʻoku puputuʻu ai e kau potó mo kinautolu ʻoku nau pehē ʻoku nau potó.

ʻOku tau fakakaukau he taimi lahi ko e talangofuá ko e muimui noa ki he ngaahi fekau pe fakahinohino ʻa ha maʻu mafai māʻolunga ange ʻo ʻikai toe fakakaukauʻi. Ko hono moʻoní, ʻoku fakafofongaʻi ʻe he talangofuá ʻa ʻetau tui ki he poto mo e mālohi ʻo e maʻu mafai māʻolunga tahá, ʻa e ʻOtuá. ʻI hono fakahaaʻi ʻe ʻĒpalahame ʻa ʻene faivelenga taʻe ueʻia mo e talangofua ki he ʻOtuá, ʻo aʻu ki hono fekauʻi ke feilaulauʻi hono fohá, ne fakahaofi ia ʻe he ʻOtuá. ʻE pehē hono fakahaofi maʻu pē kitautolu ʻe he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻa ʻetau faivelengá ʻo fakafou ʻi he talangofuá.

ʻOku fakangatangata pē ʻa kinautolu ʻoku fakafalala kiate kinautolú pea muimui ki heʻenau ngaahi holí,mo fakahōhōlotó, ʻi hono fakatatau kinautolu kiate kinautolu ʻoku muimui ki he ʻOtuá pea maʻu ʻa Hono potó, mālohí mo e ngaahi meʻafoakí. ʻOku pehē, “ko e tokotaha ʻoku tokanga pē kiate iá ko ha taha vaivai moʻoni.” Ko e talangofua kakato mo taʻe fekauʻí ʻoku ʻikai ko ha vaivai pe moʻulaloa. Ko ha founga ia ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau tui ki he ʻOtuá pea fakafeʻungaʻi ai kitautolu ke maʻu e mālohi ʻo e langí. Ko e talangofuá ko ha fili. Ko ha fili ia ʻi he vahaʻa ʻo ʻetau ʻilo ʻoku fakangatangatá mo e mālohi, poto mo e tokaimaʻananga ʻa e ʻOtuá. Fakatatau ki he lēsoni ne foaki mai ʻe heʻeku kuitangatá, ko ha fili ke ongoʻi ʻa e ueʻi fakalaumālie ʻa e Laumālié pea muimui ki he tataki ʻa e tokotaha angí.

ʻOfa ke tau hoko ko e kau ʻea hoko ki he ngaahi fuakava mo e hako ʻo ʻĒpalahamé ʻo fakafou ʻi heʻetau feivelengá pea maʻu e ngaahi ouau ʻo e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí. ʻOku ou palōmesi atu ʻoku lava ke maʻu ʻe he taha kotoa ʻoku faivelenga mo talangofuá e tāpuaki ʻo e moʻui taʻengatá. ʻI he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.