2010–2019
Feohi Fakatokouá: ʻOku Tau Fie maʻu Moʻoni e Niʻihi Kehé
ʻEpeleli 2014


Feohi Fakatokouá: ʻOku Tau Fie maʻu Moʻoni e Niʻihi Kehé

ʻĪmisi
Bonnie L. Oscarson

Kuo pau ke taʻofi ʻetau tokanga pē ki hotau ngaahi faikehekehé ka tau sio ki he meʻa ʻoku tau faitatau aí.

ʻI he vitiō ne tau toki sio aí naʻe ʻi ai ha fonua kehekehe ʻe valu pea mo e lea fakafonua kehekehe ʻe hiva. Fakakaukauloto angé ki he toe ngaahi lea fakafonua kehekehe ne tānaki atu ki he veesi fakaʻosí. ʻOku fakatupu-fiefia ke tau malava ʻo hiki hotau leʻó ko ha kau tautehina fakaemāmani lahi ʻo fakamoʻoni ki he tefitoʻi moʻoni taʻengata ko e ngaahi ʻōfefine kitautolu ʻo ha Tamai Hēvani ʻofa.

Ko ha tāpuaki ke ʻi heni ʻi he meʻa fakahisitōliá ni mo lea atu ki he kakai fefine kotoa pē ʻo e Siasí ʻoku taʻu valu ki he motuʻa tahá. ʻOku ʻi ai ha ivi faufaua ʻi heʻetau faaitaha he efiafi ní. ʻI heʻeku vakai ki heʻetau fakataha mai ki he Senitā Konifelenisí mo fakakaukauloto atu ki he toko laumano ʻoku mamata mai ki he fakamafolá ni mei ha ngaahi feituʻu kehekehe ʻo e māmaní, ʻoku hanga ai ʻe he fāitaha ʻetau fakamoʻoní mo e tui kia Sīsū Kalaisí ʻo fatu e fakatahaʻanga mohu tui mo mālohi taha ʻa e houʻeiki fafiné ʻi he hisitōlia ʻo e Siasí mo e māmaní.

ʻOku tau fiefia he pooni ʻi hotau ngaahi fatongia kehekehe ko e kakai fefine ʻo e Siasí. Neongo ʻoku lahi e founga ʻoku tau kehekehe mo makehe aí, ka ʻoku tau ʻilo foki ko e ngaahi ʻofefine kitautolu ʻo e Tamai Hēvani pē ʻe taha pea ʻoku tau hoko ai ko ha kau tautehina. ʻOku tau uouangataha ʻi hono langa ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá kae pehē ki he ngaahi fuakava kuo tau faí, neongo hotau ngaahi tūkungá. ʻOku ʻikai ha toe veiveiua, ko e fakatahaʻanga ko ʻení, ko e feohiʻanga fakatokoua nāunauʻia taha ia ʻi he funga ʻo e māmaní!1

Ke hoko ko ha kau tautehiná, ʻokú ne fakahaaʻi mai ʻe ia ʻoku ʻikai lava ke veteki hotau vaá. ʻOku fetauhiʻaki e kau tautehiná, ʻoku nau femaluʻiʻaki, fefakafiemālieʻaki mo fepoupouʻaki ʻi he faingataʻa mo e faingamālie. Kuo folofola e ʻEikí, “ʻOku ou pehē kiate kimoutolu, ke mou taha pē; pea kapau ʻoku ʻikai te mou taha, ʻoku ʻikai ʻaʻaku ʻa kimoutolu.”2

ʻOku loto ʻa e filí ke tau fefakaangaʻaki mo fefakamaauʻaki. ʻOkú ne loto ke tukutaha pē ʻetau tokangá ʻi hotau ngaahi faikehekehé pea ke tau moʻui fakavahavahaʻa. Mahalo ʻokú ke manako ke fakamālohisino ʻi ha houa ʻe taha he ʻaho kotoa pē ke ke ongoʻi fiefia, ka ko e fuʻu meʻa lahi ia kiate au kapau te u kaka he sitepú kae ʻikai ke u heka he lifí. Ka te tau kei lava pē ʻo hoko ko ha ngaahi kaungāmeʻa, ʻikai ko ia?

ʻOku faʻa tōtuʻa pē foki ʻetau ngāue mālohí. ʻI heʻetau fakatatau kitautolu ki he niʻihi kehé, ʻoku tau faʻa ongoʻi taʻefeʻunga pe fehiʻa ai ki he niʻihi kehé. Naʻe pehē ʻe Sisitā Petulisa T. Hōlani, “Ko hono moʻoní, he ʻikai lava ke tau ui kitautolu ko ha kau Kalisitiane kae kei hokohoko atu pē ʻetau fakamaauʻi fefeka e niʻihi kehé—pe kitautolú.”3 Naʻá ne hoko atu ʻo pehē ʻoku ʻikai ha meʻa ia ʻe mahuʻinga ange ʻi heʻetau manavaʻofá pe feohi fakatokouá. ʻOku fie maʻu pē ke tau fiemālie mo fiefia ʻi hotau ngaahi faikehekehe fakalangí. ʻOku fie maʻu ke tau ʻiloʻi ʻoku tau holi kotoa pē ke ngāue ʻi he puleʻangá ʻo fakaʻaongaʻi ai hotau ngaahi talēniti mo e meʻafoaki makehé ʻi heʻetau founga pē ʻatautolu. Pea te tau toki fiefia leva ʻi heʻetau ongoʻi fakatokouá, mo ʻetau feohí pea tau tokoni leva.

Ko hono moʻoní, ʻoku tau fie maʻu moʻoni ʻa e niʻihi kehé. ʻOku fakanatula pē fekumi ʻa e kakai fefiné ia ki ha kaungāmeʻá, poupoú mo e feohi fakatokolahí. ʻOku lahi ha ngaahi meʻa ke tau feakoʻaki ai, pea ʻoku tau faʻa fokotuʻu he taimi ʻe niʻihi ha ngaahi ʻā-vahevahe ke taʻofi ai ʻetau feohi fiefiá, ʻa ia ne mei hoko ia ko e taha ʻo e ngaahi tāpuaki fungani taha ʻi heʻetau moʻuí. Hangē ko ʻení, ʻoku fie maʻu ʻe kimautolu kau fafine matuʻotuʻa angé, ʻa e tokoni ʻa kimoutolu fānau Palaimelí. ʻE lava ke mau ako ha meʻa lahi meiate kimoutolu ʻi he tokoní mo e ʻofa faka-Kalaisí.

Ne u toki fanongo ʻi ha talanoa mālie fekauʻaki mo ha kiʻi taʻahine ko Sela ne tokoni ʻene faʻeé ki ha fefine ko Pelinitā ʻi hono uōtí naʻe langa hono ngaahi uouá (multiple sclerosis). Naʻe manako ʻa Sela ke ʻalu mo ʻene faʻeé he tuku ʻa e akó ʻo tokoni kia Pelinitā. Naʻá ne milimili e ongo nima ʻo Pelinitaá mo fotofota hono louhiʻi nimá ko ʻene faʻa langá. Naʻe ako leva ʻa Sela ke faoʻi lelei e ongo nima ʻo Pelinitaá ʻi hono funga ʻulú ke fakamālohisinoʻi hono ngaahi uouá. Naʻe helu ʻe Sela e ʻulu ʻo Pelinitaá mo na talanoa lolotonga ʻoku fai ʻe heʻene faʻeé siʻene ngaahi fie maʻu kehé. Naʻe ako ʻe Sela ʻa hono mahuʻinga mo e fiefia ʻo e ngāue tokoni ki ha taha pea mahino kiate ia naʻa mo ha fānau te ne lava pē ʻo fai ha liliu ʻi he moʻui ʻa ha taha.

ʻOku ou manako he sīpinga ʻoku hā he vahe ʻuluaki ʻo e tohi ʻa Luké, ʻoku fakamatalaʻi ai e vā ʻo Mele ko e faʻē ʻa Sīsuú pea mo hono kāinga ko ʻIlisapetí. Naʻe kei finemui ʻa Mele he taimi ne fakahā ange ai ʻa hono misiona fakaofo ke hoko ko e faʻē ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. Pau pē naʻe hangē ia ha fatongia mamafa ke ne fuesia toko taha. Ko e ʻEikí tonu pē naʻá Ne foaki ange kia Mele ha taha ke na vahevahe ʻene ongoʻi mafasiá. Naʻe fakahā kia Mele ʻo fakafou ʻi he ʻāngelo ko Kepalelí, ʻa e hingoa ʻo ha taha ʻe lava ke ne maʻu ha poupou mei ai—ko hono kāinga ko ʻIlisapetí.

Naʻe fehokotaki e finemuí ni mo hono kāinga ne “motuʻá,”4 ʻi heʻena tuʻituʻia fakaofó, pea ʻoku ou fakakaukauloto atu ki he matuʻaki mahuʻinga ko ia e māhina ʻe tolu ne na nofo fakataha ai ʻi heʻena lava ʻo talanoa fakataha, fakamamafaʻi mo fepoupouʻaki ʻi hona ongo uiuiʻi makehé. Ko ha sīpinga fakaʻofoʻofa kinaua ʻo e tuʻunga fakaefefiné ki he ngaahi toʻu tangatá.

ʻE lava ʻe kitautolu kiʻi matuʻotuʻa angé ʻo tākiekina ʻa e toʻu tangata kei iiki angé. ʻI he kei siʻi ʻeku faʻeé, naʻe ʻikai mālohi ha taha ʻo ʻene mātuʻá he Siasí. Naʻá ne faʻa lue tokotaha pē ʻi hono taʻu nimá ki he lotú mo e ngaahi houa lotú—ʻa e Palaimelí, Lautohi Faka-Sāpaté mo e sākalamēnití—ʻa ia ne fai ʻi ha ngaahi taimi kehekehe.

Ne u toki fehuʻi ange ki heʻeku faʻeé pe ko e hā naʻá ne fakahoko ai ia ʻi he uike ki he uike neongo ne ʻikai ha poupou mo ha fakalotolahi mei ʻapí. Ko ʻene talí ʻeni: “Naʻe ʻi ai ha kau faiako Palaimeli ne nau ʻofa ʻiate au.” Ne tokanga e kau faiakó ni kiate ia mo nau akoʻi kiate ia ʻa e ongoongoleleí. Ne nau akoʻi kiate ia ʻoku ʻi ai ʻEne Tamai Hēvani ʻoku ʻofa ʻiate ia pea naʻe tupu mei heʻenau tokanga kiate iá ʻene toutou foki ange he uike ki he uike. Naʻe pehē mai ʻeku faʻeé, “Ko e taha ia ʻo e ngaahi tākiekina mālohi taha heʻeku kei tupu haké.” ʻOku ou ʻamanaki atu ki ha ʻaho te u fakamālō ai ki he kau fafine fakaʻofoʻofa ko ʻení! ʻOku ʻikai ha fakangatangata ʻo e taʻu motuʻa ki he tokoni ʻofa faka-Kalaisí.

ʻI he uike ʻe ua kuohilí, ne u feʻiloaki ai mo ha palesiteni ʻo e Kau Finemuí ʻi Kalefōnia naʻá ne talamai naʻe toki uiuiʻi ʻene faʻē taʻu 81 ke hoko ko ha faiako Maeameiti. Ne u mālieʻia ai pea ne u telefoni leva ki heʻene faʻeé. ʻI he taimi ne kole ange ai e pīsope ʻa Sisitā Vala Peiká ke na talanoá, naʻá ne ʻamanakí ʻe ui ia ko ha tauhi laipeli pe ko e faihisitōlia ʻa e uōtí. ʻI heʻene kole ange ke ne hoko ko ha faiako Maea Meiti ʻi he Kau Finemuí, ne tali ange ʻe he faʻē ko ʻení, “ʻOkú ke fakapapauʻi ia?”

Naʻe tali ange ʻe heʻene pīsopé, “Sisitā Peika, ʻoku ʻikai ha veiveiua; ko e ui ko ʻení mei he ʻEikí.”

Naʻá ne pehē naʻe ʻikai haʻane toe tali ka ko e, “ʻIo” pē.

ʻOku ou manako he ongoʻi fakalaumālie ne maʻu ʻe he pīsopé ni ʻoku lahi ha ngaahi meʻa ʻe ako ʻe he kau finemui Maea Meiti ʻe toko fā ʻi hono uōtí mei he poto, taukei mo e faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻa e fefine matuʻotuʻa ko ʻení. Pea ʻoku mou pehē ko hai ʻe tokoni kia Sisitā Peika he taimi te ne fie maʻu ai ke fokotuʻu haʻane peesi he Facebook?

ʻOku ou fakakaukau atu ki he tokoni lahi ʻe fai ʻe he kau fafine ʻi he Fineʻofá he taimi te nau talitali lelei ai e kau fafine kei talavou ne toki hiki atu mei he Kau Finemuí. ʻOku faʻa ongoʻi ʻe heʻetau kau finemuí ʻo hangē ʻoku ʻikai ke nau kau pe te nau faitatau mo e kau Fineʻofá. Kimuʻa pea nau taʻu 18, ʻoku nau fie maʻu ke fakamoʻoniʻi ange ʻe he kau taki ʻo e Kau Finemuí mo e ngaahi faʻeé ʻa e tāpuaki maʻongoʻonga ʻo e Fineʻofá. ʻOku fie maʻu ke nau ongoʻi vekeveke ke kau atu ki ha houalotu nāunauʻia pehē. ʻI he kamata ʻalu pē ʻa e kau finemuí ki he Fineʻofá, ko e meʻa ʻoku nau fie maʻu vivili tahá, ko hanau kaungāmeʻa ke nau tangutu fakataha, fakafeohi kiate kinautolu pea mo ha faingamālie ke nau faiako mo tokoni ai. Tau fetokoniʻaki muʻa ʻo fakafou ʻi he ngaahi liliu mo e makamaile ʻo ʻetau moʻuí.

ʻOku ou fakamālō ki he kakai fefine ʻo e Siasí kuo nau tokoni ke faitāpuekina mo tokoniʻi ai e niʻihi kehé neongo e kehekehe ʻo e toʻú mo e angafakafonuá. ʻOku tokoni e kau finemuí ki he fānau Palaimelí mo e kau toulekeleká. ʻOku fakamoleki ʻe he kau fafine tāutahá ha ngaahi houa lahi ʻi hono feau e ngaahi fie maʻu e kakai ʻoku nau feohí. ʻOku mau ʻiloʻi ʻoku lauiafe ʻa e kau finemui ʻoku nau foaki ha māhina ʻe 18 ʻo ʻenau moʻuí ke vahevahe atu e ongoongoleleí ki he māmaní. ʻOku fakamoʻoniʻi kotoa ʻe he ngaahi meʻá ni e lau ʻetau himí, “ʻOku fai ʻe he kau fafiné e ngāue ʻa e kau ʻāngeló.”5

Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi ʻā-vahevahe, ko kitautolu pē ʻoku tau fokotuʻu iá. Kuo pau ke taʻofi ʻetau tokanga pē ki hotau ngaahi faikehekehé ka tau sio ki he meʻa ʻoku tau faitatau aí; pea tau ʻiloʻi leva e meʻa te tau lava ʻo fakahoko lelei taha ʻi he māmani ko ʻení. Naʻe pehē ʻe Sisitā Māsolia P. Hingikelī, “ʻOku tau fie maʻu moʻoni e niʻihi kehé. ʻOku fie maʻu ʻe kimautolu matuʻotuʻá, ʻa kimoutolu kei talavoú. Pea ʻofa pē ʻoku fie maʻu ʻe kimoutolu kei talavoú, ʻa kimautolu matuʻotuʻá. Ko ha foʻi moʻoni fakasōsiale ia hono fie maʻu ʻe he kakai fefiné e tokoni ʻa e kakai fefiné. ʻOku tau fie maʻu ʻa e feohi fakakaungāmeʻa ʻoku loloto mo mateakí.”6 Naʻe moʻoni ʻa Sisitā Hingikelī; ʻoku tau fie maʻu e niʻihi kehé!

ʻE ngaahi tokoua, ʻoku ʻikai ha falukunga kakai fefine he māmaní te nau lava ʻo maʻu ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga ange, ka ko kitautolu kau fafine ʻo e Siasí. ʻOku tau kau ki he Siasi ʻo e ʻEikí, pea neongo pe ko e hā hotau tūkunga fakafoʻituituí, ʻe lava ke tau maʻu kakato e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻo fakafou ʻi heʻetau tauhi e ngaahi fuakava kuo tau fai ʻi he papitaisó mo e temipalé. ʻOku ʻi ai hatau kau palōfita moʻui ke ne tataki mo akoʻi kitautolu pea ʻoku tau maʻu ʻa e meʻafoaki maʻongoʻonga ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻoku hoko ko e fakafiemālie mo ha faifakahinohino ʻi heʻetau moʻuí. ʻOku tau monūʻia ke ngāue fakataha mo ha kau tangata angatonu ke fakamālohia e ʻapí mo e fāmilí. ʻOku lava ke tau maʻu ʻa e ivi mo e mālohi ʻo e ngaahi ouau fakatemipalé pea toe mahulu ange ai.

Makehe mei he ngaahi tāpuaki fungani ko ʻení, ʻoku tau fepoupouʻaki foki—ko e ngaahi tokoua ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Kuo tāpuekina kitautolu ʻaki ha ngaahi natula angavaivai mo angaʻofa ke tau lava ʻo ʻofa mo fai ha tokoni faka-Kalaisi ki he niʻihi kehé. ʻI heʻetau sio ʻo fakalaka atu ʻi he taʻu motuʻá, anga fakafonuá mo e ngaahi tūkungá ke tanumaki mo fetokoniʻakí, ʻe fakafonu ai kitautolu ʻaki e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí pea mo e ueʻi fakalaumālie ʻokú ne tataki kitautolu ke tau ʻiloʻi ʻa e taimi mo e tokotaha ke tokoniʻí.

ʻOku ou fai atu ha fakaafe ne ʻosi ʻoatu kimuʻa ʻe ha palesiteni lahi ʻo e Fineʻofá, naʻá ne pehē, “ ʻOku ou fakaafeʻi kimoutolu ke mou feʻofoʻofani ke lahi ange mo lelei ange.7 ʻOfa ke tau ʻiloʻi ʻa e lahi ʻo ʻetau fie maʻu e niʻihi kehé, pea ʻofa ke toe lelei ange ʻetau feʻofaʻakí, ko ʻeku lotú ia ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, Barbara B. Smith, “The Bonds of Sisterhood,” Ensign, Mar. 1983, 20–23.

  2. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 38:27.

  3. Patricia T. Holland, “‘One Thing Needful’: Becoming Women of Greater Faith in Christ,” Ensign, Oct. 1987, 29.

  4. Luke 1:7.

  5. “Kau Fefine ʻo Saione,” Ngaahi Himi, fika 201.

  6. Glimpses into the Life and Heart of Marjorie Pay Hinckley, ed. Virginia H. Pearce (1999), 254–55.

  7. Bonnie D. Parkin, “Choosing Charity: That Good Part,” Liahona, Nov. 2003, 106.