2010–2019
Ko e Ngāue Fakaetauhi ʻi he Mālohi mo e Mafai ʻo e ʻOtuá
ʻEpeleli 2018


Ko e Ngāue Fakaetauhi ʻi he Mālohi mo e Mafai ʻo e ʻOtuá

Te tau ngāue fakaetauhi ʻi Hono huafá, ʻaki Hono mālohí mo e mafaí pea ʻi Heʻene angaʻofa angaleleí.

Siʻoku ngaahi tokoua ʻofeina, ʻoku ou fakamālō atu ʻi hoʻomou tauhi mateaki ki he ʻEikí mo ʻEne ngāue māʻoniʻoní. Ko ha meʻa fakafiefia moʻoni ke ʻi heni mo kimoutolu. ʻI heʻemau hoko ko ha Kau Palesitenisī ʻUluakí, ʻoku mau fakamālō atu ʻi hoʻomou ngaahi lotú mo e ngāue faitōnungá. ʻOku mau houngaʻia ʻi hoʻomou moʻuí mo e faifatongia ki he ʻEikí. ʻOku mahuʻinga tatau pē hoʻo mateakiʻi ho fatongiá mo hoʻo tokoni taʻesiokita ʻi ho ngaahi uiuiʻí, kae pehē kiate kimautolu ʻi homau ngaahi uiuiʻí. Kuó u ako he taʻu lahi ʻeku faifatongia he Siasí ni, ʻoku ʻikai fuʻu mahuʻinga e feituʻu ia ʻoku ngāue ai ha taha. Ko e meʻa ʻoku tokanga taha ki ai e ʻEikí, ko e founga faifatongia ʻa ha taha.

ʻOku ou fakahaaʻi ha loto houngaʻia moʻoni kia Palesiteni Thomas S. Monson, he naʻá ne hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga kiate au ʻi he taʻu ʻe 50 tupu. ʻOku ou tanganeʻia foki ʻi hono ongo tokoní ko Palesiteni Henry B. Eyring mo Palesiteni Dieter F. Uchtdorf. ʻOku ou fakamālō heʻena faifatongia ki he ʻEikí mo ʻEne kau palōfitá. Kuo ʻi ai ha fatongia foʻou ʻo e ongo tamaioʻeiki tōnunga ko ʻení. ʻOku hokohoko atu pē ʻena faifatongia tōnunga mo mateakí. ʻOku ou fakaʻapaʻapa mo ʻofeina lōua kinaua.

Ko ha tāpuaki fakaofo ke ngāue ʻi he Siasi moʻoni mo moʻui ʻo e ʻEikí, ʻaki Hono mafaí mo e mālohí. ʻOku hanga ʻe hono toe fakafoki mai e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá, kau ai e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻo ʻomi ki he Kāingalotu moʻui taau ʻo e Siasí, ʻa e ngaahi tāpuaki fakalaumālie fungani tahá. ʻOku tau mātā e tafe mai e ngaahi tāpuakí ni ki he kakai fefine, kakai tangata mo e fānau ʻi he funga ʻo e māmaní.

ʻOku tau mamata ki ha kau fefine faivelenga ʻoku mahino kiate kinautolu e mālohi ʻoku fālute ʻe honau uiuiʻí, pea ʻi hhonau ʻenitaumení mo e ngaahi ouau kehe ʻo e temipalé. ʻOku ʻiloʻi ʻe he kau fefiné ni ʻa e founga ke kolea ai e mālohi ʻo e langí ke maluʻi mo fakamālohia honau husepānití, ʻenau fānaú mo e niʻihi ʻoku nau ʻofa aí. Ko ha kau fefine mālohi fakalaumālie ʻeni ʻoku nau tataki, akoʻi mo tokoni taʻemanavahē ʻi honau uiuiʻí, ʻi he mālohi mo e mafai ʻo e ʻOtuá!1 ʻOku ou fakafetaʻi koeʻuhí ko kinautolu!

ʻI he taimi tatau pē, ʻoku tau mamata foki ki ha kau tangata faivelenga ʻoku nau moʻui taau mo honau ngaahi faingamālie ko hono fuesia e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku nau takimuʻa mo tokoni ʻo feilaulau ʻi he founga ʻa e ʻEikí ʻi he ʻofa, angalelei mo e faʻa kātaki. ʻOku nau tāpuekina, tataki, maluʻi mo fakamālohia e niʻihi kehé ʻi he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku nau maʻú. ʻOku nau ʻomi ha ngaahi mana ki he niʻihi ʻoku nau tokoniʻí, mo nau kei maluʻi pē ʻenau nofo malí mo e ngaahi fāmilí. ʻOku nau siʻaki ʻa e koví pea ko ha kaumātuʻa maʻongoʻonga kinautolu ʻi ʻIsileli.2 ʻOku ou fakafetaʻi koeʻuhí ko kinautolu!

Fēfē ke u leaʻaki ha meʻa ʻoku fai ki ai ha hohaʻa? Ko ʻeni ia: ʻOku tokolahi hotau ngaahi tokoua mo e tuofāfine ʻoku ʻikai mahino kakato kiate kinautolu ʻa e tafaʻaki mālohi mo e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku nau ngāue ʻo hangē ʻoku laka ange pē kiate kinautolu ke nau fakatōliʻa ʻenau ngaahi holi mo e uʻa siokitá, kae ʻikai ke nau fakaʻaongaʻi e mālohi ʻo e ʻOtuá ke tāpuekina ʻEne fānaú.

ʻOku ou manavasiʻi ʻoku tokolahi hotau ngaahi tokoua mo e tuofāfine ʻoku teʻeki ai mahino lelei kiate kinautolu e ngaahi faingamālie te nau ala maʻú.3 Hangē ko ʻení, ʻoku ʻi ai hatau ngaahi tokoua ʻoku hangē ʻenau tōʻongá ʻanautolu ko ha kakai ʻoku ʻikai mahino kiate kinautolu pe ko e hā koā e lakanga fakataulaʻeiki mo e meʻa te nau malava ʻo fai ʻakí. Tuku ke u ʻoatu ha sīpinga mahino.

Ne ʻikai fuoloa mei heni, ne u ʻalu ai ki houalotu sākalamēniti naʻe fakahingoa mo tāpuakiʻi ai ha kiʻi pēpē foʻou. Naʻe fuofua ʻe he tamai kei talavoú ni e kiʻi valevalé, fakahingoa ia peá ne fai leva ha lotu fakaʻofoʻofa. Ka naʻe {17}ʻikai ke ne foaki ʻe ia ha tāpuaki ki he kiʻi pēpeé. Naʻe maʻu ʻe he kiʻi pēpē fefine fakaʻofoʻofa ko iá ha hingoa kae hala tāpuaki! Naʻe ʻikai ke ʻiloʻi ʻe he kaumātuʻa ʻofeina ia ko iá e faikehekehe ʻo hono fai ʻo ha lotu pea mei hono foaki ha tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻá ne mei tāpuakiʻi ʻene pēpē valevalé ʻaki hono mafai mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ka naʻe ʻikai ke ne fai ia. Ne u fakakaukau, “He toki faingamālie mole ē!”

Kau toe ʻai atu ha ngaahi sīpinga kehe. ʻOku mau ʻiloʻi ha kau tangata ʻoku nau vaheʻi ha kau fefine ke hoko ko ha kau taki mo e kau faiako ʻi he Palaimelí, Kau Finemuí mo e Fineʻofá, ka ʻoku ʻikai tāpuakiʻi kinautolu—ʻaki e mālohi ke fakahoko honau uiuiʻí. ʻOku nau naʻinaʻi pē kinautolu mo ʻoange ha fakahinohino. ʻOku mau mātā ha tamai moʻui taau ʻoku ʻikai ke ne ʻoange ki hono uaifí mo e fānaú e ngaahi tāpuaki fakataulaʻeikí, ʻi he taimi ko e meʻa pē ia ʻoku nau fie maʻu tahá. Kuo fakafoki mai e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he māmaní, ka ʻoku fuʻu tokolahi fau hotau ngaahi tokoua mo e tuofāfine, ʻoku nau foua e ngaahi ʻahiʻahi fakamamahi ʻo e moʻuí, taʻe te nau maʻu ha tāpuaki moʻoni ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. He toki meʻa fakamamahi moʻoni ia! Ko ha meʻa fakamamahi ia te tau lava ʻo fakangata.

ʻE ngaahi tokoua, ʻoku tau maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeiki māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá! ʻOku tau maʻu Hono mafaí ke tāpuekina ʻa Hono kakaí. Fakakaukau angé ki he fakapapauʻi fakaofo ko ia ne fai mai ʻe he ʻEikí ʻi Heʻene folofola, “ʻIlonga ia te ke tāpuakiʻí, te u tāpuakiʻi ia.”4 Ko hatau faingamālie ia ke ngāue ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí ke faitāpuekina e fānau ʻa e ʻOtuá ʻo fakatatau mo Hono finangalo maʻanautolú. ʻE kau palesiteni fakasiteiki mo e kau pīsope, fakapapauʻi ange muʻa ʻoku mahino ki he mēmipa kotoa pē ʻo e ngaahi kōlomu ʻokú ke tokangaʻí, ʻa e founga hono fai ʻo ha faingāue pe tāpuaki fakataulaʻeikí—kau ai e moʻui taau fakatāutahá mo e teuteu fakalaumālie ʻoku fie maʻu ka nau ui kakato mai ai e mālohi ʻo e ʻOtuá.5

Ki he kau tangata kotoa pē ʻoku nau maʻu e lakanga fakataulaʻeikí, ʻoku ou fakaafeʻi atu kimoutolu ke mou fakalotoa e kāingalotú ke nau tauhi ʻenau ngaahi fuakavá, lotu mo ʻaukai, ako e folofolá, mōihū he temipalé pea ngāue ʻi he tui ko ha kau tangata mo e fafine ʻo e ʻOtuá. ʻE lava ke tau tokoni ke vakai ʻaki ʻe he taha kotoa e mata ʻo e tuí, ʻoku hanga ʻe he talangofuá mo e angamāʻoniʻoní ʻo ʻomi kinautolu ke nau toe ofi ange kia Sīsū Kalaisi, fakafaingofuaʻi ʻenau maʻu e takaua ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, pea mo aʻusia e fiefiá ʻi he moʻuí!

Ko ha fakaʻilonga maʻu pē ʻo e Siasi moʻoni mo moʻui ʻo e ʻEikí, ʻa e ngāue kuo fokotuʻutuʻu maau mo tataki ke faitokonia e fānau fakafoʻituitui ʻa e ʻOtuá mo honau ngaahi fāmilí.6 Ko Hono Siasí ʻeni, pea ʻi heʻetau hoko ko ʻEne kau tamaioʻeikí, kuo pau ke tau ngāue fakaetauhi ki he toko tahá, ʻo hangē ko ia naʻá Ne faí.7 Te tau ngāue fakaetauhi ʻi Hono huafá, ʻaki Hono mālohí mo e mafaí pea ʻi Heʻene angaʻofa angaleleí.

Ne hanga ʻe ha meʻa ne hoko kiate au he taʻu ʻe 60 tupu kuohilí ʻi Positoni, ʻo akoʻi au ki he mālohi fau e faingamālie ke fai ai ha tokoni fakaetauhi fakatāutahá. Ne u kei akoako faitafa he taimi ko iá ʻi he Falemahaki Massachusetts General—peá u ngāue he ʻaho kotoa pē mo fakahili pō mo e fakaʻosinga ʻo e uiké. Naʻe ʻikai lahi haku taimi mo hoku uaifí, ʻema fānau ʻe toko faá mo e ngaahi ʻekitivitī ʻa e Siasí. Ka neongo ia, naʻe vahe mai ʻe heʻemau palesiteni fakakoló ke u ʻaʻahi ki he ʻapi ʻo Uilipā mo Leinola Koká, ʻo ʻamanaki ʻe foki mai ʻa Misa Koka ʻo mālohi he Siasí ha ʻaho. Kuó ne ʻosi sila mo Leinola he tempalé.8 Ka kuo taʻu lahi e teʻeki ai kau mai ʻa Uilipā ia.

Ne u ʻalu mo hoku hoá ki hona ʻapí. ʻI heʻemau hū atú, naʻe talitali māfana kimaua ʻe Sisitā Koka,9 ka naʻe tuʻu ʻa Misa Koka ia ʻo hū fakafokifā ki ha loki kehe ʻo ne tāpuni mai e matapaá.

Ne u lue atu ʻo tukituki he matapā ne tāpuniʻí. Hili ha kiʻi miniti, naʻe ongo mai ha lea “Hū mai.” Ne u fakaava atu e matapaá ʻoku tuʻu ʻa Misa Koka ʻi he tafaʻaki ʻo ha ʻū meʻangāue fakaletiō. Naʻá ne tutuʻi ha foʻi sikaleti he kiʻi lokí. Ne mahino pē naʻe ʻikai talitali lelei ʻeku ʻaʻahi angé.

Ne u ofo heʻeku sio takai he lokí, peá u pehē ange, “Misa Koka, talu ʻeku tupu mo ʻeku fie ʻilo maʻu pē ki he ngāue fakaletioó. Te ke loto fiemālie pē ke ke akoʻi au? Kātaki pē he ʻikai ke u lava ʻo nofo fuoloa he pooni, ka ʻe sai pē ke u toe foki mai ha taimi kehe?”

Naʻá ne kiʻi longo, peá ne talamai ʻio. Ko e kamataʻanga ia ʻo ha feohi kaungāmeʻa lelei. Naʻá ku toe foki ki ai peá ne akoʻi au. Naʻe kamata ke u ʻofa mo tokaʻi ia. ʻI heʻeku ngaahi ʻaʻahi kimui aí, naʻe ʻasi mai e tafaʻaki maʻongoʻonga ʻo e tangatá ni. Ne ma kaungāmeʻa lelei, kae pehē ki homa ongo hoa taʻengatá. Ka naʻe hokosia e taimi ke hiki ai homau fāmilí. Naʻe hoko atu pē hono tokangaʻi e fāmili Koká ʻe he kau taki ʻo e feituʻú.10

Hili ha taʻu ʻe valu mei heʻeku fuofua ʻaʻahi ko iá, naʻe fokotuʻu leva e Siteiki Positoní.11 Mou pehē ko hai hono fuofua palesiteni fakasiteikí? ʻIo! Ko Brother Koka! Naʻá ne hoko he ngaahi taʻu kimui angé ko ha palesiteni fakamisiona mo ha palesiteni temipale.

Hili ha ngaahi taʻu lahi mei ai, ʻi heʻeku hoko ko ha mēmipa ʻo e Kōlomu ʻo e Toko Hongofulu Mā Uá, naʻe vahe mai ke u fokotuʻu ha siteiki foʻou ʻi Sanpete County, Utah. Lolotonga e ngaahi ʻinitaviu angamahení, ne u fiefia ke toe feʻiloaki mo hoku kaumeʻa mamae ko Misa Koká! Ne ueʻi fakalaumālie au ke u ui ia ko e pēteliake fakasiteikí. Hili ʻeku fakanofo iá, ne ma fāʻofua ʻo fetāngihi. Ne fifili e kakai he lokí pe ko e hā naʻe fetāngihi ai e ongo tangata matuʻotuʻa ko ʻení. Ka ne ma ʻilo. Pea naʻe ʻiloʻi ʻe Sisitā Koka. Ko e loʻimata ia ʻo e fiefia! Ne ma manatua fakalongolongo pē ʻa e fononga fakaofo ko ia ʻo e ʻofá mo e fakatomalá naʻe kamata he taʻu ʻe 30 tupu kuohilí, ʻi ha pō ʻe taha ʻi honau ʻapí.

Naʻe ʻikai ngata ai e talanoá. Naʻe tupu e fānau ʻa Brother mo Sister Koká ʻo ʻi ai ha fānau ʻe toko 3, makapuna ʻe toko 20 mo e makapuna ua ʻe toko 54. Makehe mei heʻena faitokonia ha kau faifekau ʻe lauiafe pea mo ha laumano ʻi he temipalé, ka naʻe lau afe mo ha niʻihi ne nau maʻu honau tāpuaki fakapēteliaké meia Uilipā Koká. ʻE hokohoko atu pē e vanavanaiki hona ivi tākiekiná, ʻi ha ngaahi toʻu tangata lahi he funga ʻo e māmaní.

Ko e ngaahi aʻusia ko ia ne hoko kia Uilipā mo Leinola Koká, ʻoku hoko tatau pē ia ʻi he uike kotoa—pea ʻofa pē mo e ʻaho kotoa—ʻi he Siasí ni. ʻOku hanga ʻe he kau tamaioʻeiki mateaki ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ʻo fakahoko ʻEne ngāué, ʻaki Hono mālohí mo Hono mafaí.

ʻE ngaahi tokoua, ʻoku ʻi ai ha ngaahi matapā te tau lava ʻo fakaava, tāpuaki fakataulaʻeiki ke foaki, loto ke fakamoʻui, ngaahi kavenga ke fakamaʻamaʻa, fakamoʻoni ke fakamālohia, moʻui te tau lava ʻo fakahaofi mo ha fiefia te tau lava ʻo ʻomi ki he ngaahi ʻapi ʻo e Kāingalotú—koeʻuhí pē he ʻoku tau maʻu e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá. Ko e kau tangata kitautolu kuo “ui mo teuteuʻi … talu mei hono ʻai ʻa e tuʻunga ʻo māmaní, ʻo fakatatau ki he tokaimaʻananga ʻa e ʻOtuá, tuʻunga ʻi [heʻetau] fuʻu tui lahi ʻaupito” ke fai e ngāué ni.12

ʻOku mau fakaafeʻi kimoutolu he pooni ke mou tuʻu hake fakataha mo au ʻi heʻetau feohi fakaetokoua taʻengata mo maʻongoʻongá. Ko ʻeku ui atu pē ho tuʻunga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, kātaki ʻo meʻa hake peá ke tuʻu maʻu ai. Kau tīkoni, kātaki mou meʻa hake! Kau akonaki, mou meʻa hake! Kau taulaʻeikí! Kau pīsopé! Kaumātuʻá! Kau taulaʻeiki lahí! Kau pēteliaké! Kau fitungofulú! Kau ʻAposetoló!

ʻE ngaahi tokoua, mou tuʻu maʻu pē ʻi ʻolunga ke tau hivaʻi fakataha ʻa e veesi kotoa ʻe tolu ʻo e “[Tuʻu Hake, Kau Tangata ʻo e ʻOtuá] Rise Up, O Men of God”?13 Lolotonga hoʻomou hivá, fakakaukau angé ki homou fatongia ko e kau tau maʻongoʻonga ʻa e ʻOtuá, ke tokoni ʻi hono teuteu ʻo e māmaní ki he Hāʻele ʻAnga Ua mai ʻa e ʻEikí. Ko hotau tufakangá ʻeni. Ko hotau faingamālié ʻeni. Ko ʻeku fakamoʻoní ia ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.