2017
Ko Ha Faiako ʻOku Tokoni ke Fakahaofi e Ngaahi Laumālié
July 2017


Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamoʻuí

Ko Ha Faiako ʻOku Tokoni ke Fakahaofi e Ngaahi Laumālié

ʻOku ʻomi ʻe he ʻuhinga ʻo e akonaki ʻa e Fakamoʻuí ha ʻuhinga ki he founga naʻá Ne akonaki aí. ʻOku toe kehe nai ʻetau taumuʻá?

ʻĪmisi
Jesus sitting with old man

Te u tala moʻoni pē ʻi heʻeku fakakaukau ki he faiako ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku ou faʻa tokanga taha pē ki he founga naʻá Ne akonaki aí. Ko e hā naʻá Ne faí? Naʻá Ne fengāueʻaki fēfē mo e kakaí? Ko hono fakakātoá, ko Ia ʻa e faiako tuʻukimuʻá! Ka ʻo kapau ʻoku tau fie faiako ʻo hangē ko Iá, ʻoku mahuʻinga ke mahino kiate kitautolu e ʻuhinga naʻá Ne faiako aí. ʻI hono aofangatukú, ko e “ʻuhinga” ko iá te ne ʻomi ha faikehekehe kiate kitautolu mo kinautolu ʻoku tau akoʻí.

ʻI he faiako ʻa e Fakamoʻuí, naʻe ʻikai ko ʻEne taumuʻá ke fakakakato pē ʻa e taimí pe fakafiefiaʻi pe vahevahe ha fakamatala lahi. Ko e meʻa kotoa pē ʻokú Ne faí—kau ai e faiakó—ʻoku fakataumuʻa ia ke tataki e nʻihi kehé ki Heʻene Tamaí. Ko e finangalo mo e taumuʻa kakato ʻa e Fakamoʻuí ke fakahaofi e fānau ʻa e Tamai Hēvaní (vakai, 2 Nīfai 26:24). ʻI heʻetau feinga ke faiako ʻo hangē ko Iá, te tau lava ʻo ako ke fakaʻaiʻai kitautolu ʻe he taumuʻa tatau mo ia naʻe fakaʻaiʻai ʻaki Iá.

ʻI hono fakalea ʻe tahá, ko e faiako ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí ʻa e hoko ko ia ko ha faiako ʻoku taumuʻa ke tokoni ki hono fakahaofi e ngaahi laumālié.

Ko e Holi ke Fakahaofi e Niʻihi Kehé

Ko e taha e ngaahi talanoa ʻoku ou manako taha ai ʻi he Tohi ʻa Molomoná ko e talanoa ko ia ki he ngaahi foha ʻo e Tuʻi ko Mōsaiá ʻi heʻenau siʻaki e puleʻanga ʻo e kau Nīfaí ka nau lava ʻo fokotuʻu ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he lotolotonga ʻo e kau Leimaná. ʻOku nau tukuange ha puleʻanga fakamāmani ke maʻu e puleʻanga ʻo e langí. ʻOku nau tukuange e fiemālie ʻo e malu mo e hao ʻi he lotolotonga ʻo e kau Nīfaí ke nau ʻalu atu he lotolotonga honau ngaahi filí, ʻa e kau Leimaná, ke nau “lava ʻapē ʻo fakamoʻui ʻa e laumālie ʻo hanau niʻihi” (ʻAlamā 26:26).

Ko e hā naʻá ne fakaʻaiʻai ʻa e kau tamaioʻeiki ko ʻeni ʻa e ʻEikí? “Naʻe ʻikai te nau faʻa kātakiʻi ke malaʻia ha laumālie ʻo ha taha; ʻio, naʻe hanga ʻe he fakakaukau pē ki he tō ʻa e laumālié ki he mamahi taʻetukú ʻo fakatupu ʻenau tete mo tetetete” (Mōsaia 28:3). Naʻe fakatupu ʻe he fakaʻaiʻai ko iá ke nau kātakiʻi e “ngaahi faingataʻa lahi” (ʻAlamā 17:5, 14).

Kuo tā tuʻolahi hono ueʻi au ʻe he talanoá ni ke u fakakaukau, ʻOku ou fai nai e meʻa ʻoku ou lavá ke ʻomi e niʻihi kehé kia Kalaisí? ʻOku feʻunga nai ʻeku tokanga taha ki hono fakahaofi e ngaahi laumālié?

Ko e Hoko ko ha Faiako ʻOku Tokoni ke Fakahaofi e Ngaahi Laumālié

ʻĪmisi
teacher with youth

ʻI heʻetau loto holi ko ia ke faiako ʻi he ʻuhinga tatau mo ia naʻe fakahoko ʻe he Fakamoʻuí, ʻoku mahuʻingamālie ange leva ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e founga ʻokú Ne faiako ʻakí. ʻOku ʻikai ko ha ngaahi founga pē, ka ʻoku hoko ia ko e ngaahi sīpinga ke hoko ai ʻo hangē ko Iá. ʻI heʻetau fakaʻaongaʻi maʻu pē e ngaahi fakakaukau ko ʻení, kae pehē ki ha niʻihi kehe ʻoku maʻu ʻi he Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku ʻikai ngata pē ʻi heʻetau lava ʻo faiako hangē ko Iá ka te tau hoko foki ʻo hangē pē ko Iá.

Fekumi Kei Taimi ki he Fakahaá

ʻOku tau fie maʻu ʻa e fakahaá kae lava ke tau tokoni ki he ngāue ʻo hono fakahaofi e ngaahi laumālié. ʻOku maʻu ʻa e fakahaá ʻi he “ʻotu lea ki he ʻotu lea, ʻa e akonaki ki he akonaki, ko e siʻi ʻi heni pea siʻi ʻi hena” (2 Nīfai 28:30)—pea ʻoku fie maʻu ha taimi lahi ia ki ai. Ko ia ʻoku tau kamata teuteu kei taimi leva mo fekumi maʻu pē ki he fakahaá.

ʻOfa ʻi he Kakaí

ʻE lava ke hoko e ʻofá ko e founga mālohi taha ʻe lava ai ʻe ha faiako ʻo fakahaofi e ngaahi laumālié. ʻE lava ke faingofua pē ʻo hangē ko hono ʻiloʻi e hingoa ʻo e mēmipa kotoa ʻi he kalasí, fehuʻi ange pe ʻoku fēfē honau uiké, talaange naʻa nau fai ha lea lelei, pe ko e talamonū ange ʻi ha meʻa mahuʻinga pe aʻusia ne hoko. ʻOku hanga ʻe he fakahā ʻo e tokangá mo e ʻofá ʻo fakaava e lotó mo tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku tau akoʻí ke nau ongoʻingofua e Laumālie Māʻoniʻoní.

Teuteu ke Faiako ʻaki e Fakakaukau ki he Ngaahi Fie Maʻu ʻa e Kau Akó

ʻOku nofotaha ha faiako ʻoku tokoni ke fakahaofi e ngaahi laumālié, ʻi he kau akó. ʻI heʻetau toe vakaiʻi e nāunau ʻo e lēsoní, ʻoku tau nofotaha ʻi he meʻa te ne feau lelei taha ʻenau fie maʻú, kae ʻikai ko haʻatautolú. ʻOku tau fakangaloʻi hono fakaʻaongaʻi kotoa e taimí pea nofotaha ki hono tākiekina e lotó mo e fakakaukaú. ʻOku ʻikai ke tau fakakaukau pē ki he meʻa te tau lea ʻaki mo faí, ka ki he meʻa foki ʻe lea ʻaki mo fai ʻe he kau akó. ʻOku tau fie maʻu ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú he ʻokú ne langaki ʻa e uouangatahá, fakaava honau lotó, mo tokoni ke nau fakaʻaongaʻi e tuí.

Nofotaha ʻi he Tokāteliné

ʻOku angamaheni ʻaki ki he kau faiakó ke fakafuofuaʻi e ola lelei ʻo ʻenau faiakó ʻi he lahi ʻo e kau mai ʻa e kau akó, ka ko ha konga pē ia ʻe taha ʻo e aʻusiá. Kapau ʻe lahilahi fevahevaheʻaki pē e kalasí kae siʻisiʻi e tokāteliné, kuo tau ʻoange e meʻa naʻe ui ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko ha “Fakafiemālie fakalotu.” Kuo tau ʻoange ha meʻa ʻoku ifo, kae ʻikai ke tau tanumaki e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻaki e mālohi poupou ʻo e tokāteliné.

Naʻe akonaki e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, “ʻOku ʻikai lava ke fakamoʻui ha tangata ʻi he taʻe ʻiló.”1 Kuo pau ke tau tokoniʻi e niʻihi ʻoku tau akoʻí ke nau maʻu ʻa e ʻilo mahuʻinga tahá—ʻa e tokāteline ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻI heʻetau fevahevaheʻaki mo e kalasí ʻetau ngaahi fakakaukaú mo e ongó, ʻoku totonu ke tau fakafekauʻaki maʻu pē ia ki he folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní. Naʻe akonaki kimuí ni mai ʻa Misa Teti R. Kalisitā, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Lautohi Faka-Sāpaté ʻo pehē: “Ko e faiako totonú ʻokú ne feinga maʻu pē ke fakafehokotaki e ngaahi tali ʻa e kalasí ki he tokāteliné. Hangē ko ʻení, ʻe lava ke pehē ʻe ha faiako, ‘ʻOku fakamanatu mai ʻe he aʻusia naʻá ke vahevahé ha potufolofola.’ Pe, ‘Ko e hā ha ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku tau ako mei he tali ne tau fanongoá?’ Pe, ‘ʻE fie vahevahe nai ʻe ha taha ʻene fakamoʻoni ki he mālohi ʻo e moʻoni ko ia kuo tau aleaʻí?’”2

Fakaafeʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke Fakamoʻoni

ʻOku mahino ki he faiako ʻoku tokoni ke fakahaofi e ngaahi laumālié ʻoku fakataumuʻa e meʻa ʻoku tau lea ʻaki mo fakahokó, ke fakaafeʻi e ivi tākekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ki he moʻui ʻa e niʻihi kehé. Ko e Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e faiakó. Ko e fatongia ʻe taha ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ke fakamoʻoniʻi ʻa e moʻoní, kae tautautefito fekauʻaki mo e Tamaí mo e ʻAló. Ko ia ʻi heʻetau faiako fekauʻaki mo Kinaua mo ʻEna ongoongoleleí, ʻoku tau fakaafeʻi e Laumālie Māʻoniʻoní ke fakamoʻoni ki he kau mēmipa ʻo e kalasí. ʻOku fakamālohia ʻenau fakamoʻoní mo liliu honau lotó ʻe Heʻene mālohí, ʻo aʻu ki he tuʻunga ʻoku nau fakaʻatā ki aí. ʻOku mālohi ange ʻEne fakamoʻoní ʻi he mamata tonú.3

Fakaafeʻi e Kau Akó Ke Ako mo Ngāue ʻIate Kinautolu pē

ʻĪmisi
woman commenting in class

Naʻá ku ʻi ha kalasi Lautohi Faka-Sāpate kimuí ni mai naʻe kamata ʻaki ʻe ha faiako ʻene kole ki he kalasí ke vahevahe ha meʻa naʻe mahuʻingamālie kiate kinautolu ʻi heʻenau lau ʻa e laukonga ki he uike ko iá mei he folofolá mo e founga kuo nau fakaʻaongaʻi ai ia ʻi heʻenau moʻuí. Naʻe iku ʻeni ki ha fealēleaʻaki fakamātoato fekauʻaki mo e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ʻilo kuo nau maʻu ʻiate kinautolu peé. Naʻe matuʻaki faingofua pē ki he faiakó ke ne tānaki atu ki he fealēleaʻaki ko ʻení ʻa e ngaahi tefitoʻi tokāteline naʻá ne teuteu ke akoʻí. Ko e meʻa ne u mālieʻia aí ko e founga naʻá ne nofotaha ai ʻi hono poupouʻi ʻene kalasí ke nau aʻusia e mālohi ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá maʻanautolu peé.

Ko ʻetau taumuʻa ʻi heʻetau hoko ko e kau faiakó ʻoku ʻikai ke maʻu pē ha aʻusia fakalata ʻi he kalasí pe fakaʻaongaʻi kotoa e taimí pe fakahoko ha lēsoni lelei. Ko e taumuʻa moʻoní ke tau tokoniʻi e niʻihi kehé ʻi heʻenau fononga foki ki heʻetau Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí. Ko ʻetau taumuʻá ke hoko ko ha kau faiako ʻoku tokoni ke fakahaofi e ngaahi laumālié.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2007), 305.

  2. Tad R. Callister, “Sunday School ‘Discussion Is a Means, Not an End,’” Church News, June 9, 2016, deseretnews.com.

  3. Vakai, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Hāloti B. Lī (2000), 46.