2020
E 7 rāve’a ’ōhie nō te upo’oti’a i ni’a i te fa’a’ohipara’a i te hōho’a faufau
’Ātopa 2020


Feiā ʼāpī paʼari

E 7 rāve’a ’ōhie nō te upo’oti’a i ni’a i te fa’a’ohipara’a i te hōho’a faufau

Tē ora nei te ta’ata pāpa’i i Utah, i Marite.

’A rave ai au i te ’ohipa i pīha’i iho i te feiā ’āpī pa’ari e tāmata ra i te fa’a’ore i te fa’a’ohipara’a māha ’ore i te hōho’a faufau, ’ua ’itehia iā’u te tahi mau rāve’a ’ōhie o tē nehenehe ato’a e riro ’ei mea maita’i nō ’outou.

Hōho’a
flow chart

Hōho’a ta’ata hāmanihia i te rā’au māti nā Getty Images

I tō’u fa’ata’a-ra’a-hia ’ei episekōpo ’āpī nō te hō’ē pāroita nō te feiā ’āpī pa’ari, te vai ra i rāpae i tō’u piha tōro’a, hō’ē rēni nō te feiā ’āpī pa’ari e tīa’i ra nō te fārerei iā’u. ’A imi na e aha tā mātou i tāu’aparau i roto i tāua uiuira’a mātāmua ra ?

Hōho’a faufau

’E nō nā matahiti e toru i muri iho, ’ua riro te tāmatara’a i te tauturu i te feiā ’āpī pa’ari ’ia upo’oti’a i ni’a i te hō’ē peu māha ’ore, ’ei hō’ē tuha’a rahi nō tō’u pi’ira’a, nō reira, ’ua ’ite a’era vau ē, ’ua tītauhia iā’u ’ia ha’api’i mai, ’ia au i te rahira’a e noa’a iā’u ’ia ha’api’i mai. ’Ua ha’apae au i te mā’a, ’ua pure, ’ua haere i te hiero, ’ua paraparau i te tahi atu mau feiā fa’atere, ’ua hi’opo’a i te mau rāve’a tauturu e vai ra, ’ua haere i roto i te mau ha’api’ipi’ira’a nō te rapa’au i te hia’ai māha ’orera’a, ’e ’ua ha’api’i mai au mai roto mai i te feiā e ’imi nei i te fa’aorara’a. Tē hina’aro nei au e fa’a’ite i te tahi mau mana’o ti’aturi nō ni’a i te mau mea tā’u i ha’api’i mai.

1. ’Ia ’ite ē, e tamari’i ’outou nā te mau Metua i te ao ra o tē here nei ia ’outou

Mai te mea ē, te ha’a nei ’outou nō te upo’oti’a i ni’a i te fa’a’ohipara’a māha ’ore i te hōho’a faufau, e riro paha ’outou i te hina’aro e fa’aatea ’ē atu i te Metua i te ao ra, i te mea ē, te feruri ra ’outou ē, ’aita ’outou i ti’amā nō te fāri’i i te here ’aore rā, i te tauturu e tae roa atu i te taime e ’āfaro ai te reira. Terā mau tā Sātane e hina’aro nei—’ia fa’ata’a ’ē ia ’outou i te mau ta’ata ato’a e here nei ia ’outou, ’e ’ia feruri ē, e nehenehe ’outou e upo’oti’a i ni’a i te hōho’a faufau nā roto ia ’outou iho, ’e i reira ïa ’outou e herehia mai ai.

Maoti tō ’outou nātura hanahana, e ti’a ai ia ’outou ’ia fāri’i i te mau taime ato’a, i te ti’aturira’a, te fa’aurura’a, ’e te heheura’a nā te ta’ata iho, nō ’ō mai i te Metua i te ao ra, ’e te mana fa’aora o Iesu Mesia nō te upo’oti’a i ni’a i te hōho’a faufau.1 ’Eiaha e fa’aatea ’ē atu ia rāua ’aore rā, i te mau ta’ata e here nei ia ’outou.

2. Fa’a’ore i te ha’amā

’Ua ha’api’i mai au ē, e mea faufa’a rahi ’ia upo’oti’a i ni’a i te hōho’a faufau. Te ha’amā, mai te huru ïa ē, ’ua fatifati roa ’outou, ’ua fifi ’outou, ’aore rā, e ta’ata ’ino ’outou. Mai te mea ē, e ti’aturi ’outou i te reira mau mana’o ’ino nō ni’a ia ’outou, e nehenehe te reira e haru ia ’outou i roto i te herepata o te hia’ai māha ’ore. Te tupura’a te mana’o tātarahapa nō te hō’ē ’ohipa tā ’outou i rave, e tuha’a te reira nō te fa’anahora’a o te tātarahapa, ’e e nehenehe te reira e taui i tō ’outou huru. Terā rā, e hōro’a mai te ha’amā i te ferurira’a ē, e ta’ata ’ino ’outou, ’e tei ’ō atu ’outou i te tauturu a te Fa’aora.2

Te hina’aro nei te Metua i te ao ra ’ia ti’aturi hope roa ’outou i roto ia Iesu Mesia ’e i te mau ha’amaita’ira’a o tōna tāra’ehara. E hi’o te ha’amā i muri ma te tāpe’a ia ’outou i roto i te hō’ē pū’āhiohio o te mau ha’avare ’e te au ’ore ia ’outou iho. ’Eiaha e fa’aea noa i ni’a i te ’ē’a o te ha’amā.

3. ’Eiaha e rū i te fa’a’ohipa i te tāpa’o o te « hia’ai māha ’ore »

E rave rahi ta’ata e tāpa’o nei ia rātou ’iho ’ei « ta’ata hia’ai maha ’ore » i te hōho’a faufau. Te fa’aara atu nei au ia ’outou ’eiaha e rave hape noa i te reira tāpa’o. Te rahira’a o te feiā ’āpī e rohi nei i roto i te hōho’a faufau ’aita rātou i topa i roto i te hia’ai māha ore.3 ’E e nehenehe te fa’a’ohipa-ti’a-’ore-ra’a i teie tāpa’o, i te fa’a’eta’eta i te fa’aeara’a i te fa’a’ohipa i te hōho’a faufau, nō te ha’amā, nō te topara’a te ti’aturira’a, ’e te fa’aau-’ore-ra’a iāna ’iho i te hope’a.

4. Pāpa’i i te hō’ē fa’anahora’a pārurura’a iāna iho

Te hō’ē fa’anahora’a pārurura’a iāna iho, o te hō’ē ïa parau pāpa’i e toru tuha’a, o tē nehenehe e tauturu ia ’outou ’ia upo’oti’a i ni’a i te hōho’a faufau.

Tuha’a 1 : ’A tapura i tō ’outou mau fa’aarara’a hina’aro. O te fa’aarara’a hina’aro te ta’ahira’a mātāmua i roto i te terera’a e tae atu ai i te hi’ora’a i te mau hōho’a faufau.

E rave rahi huru fa’aarara’a hina’aro :

  • Te huru tupura’a : te mau vāhi o tē fatupu i te hō’ē fa’aarara’a hina’aro, nō te mau mana’o ’e te mau peu tahito (mai te vaira’a i roto i taua piha nei ā, ’aore rā, i te hō’ē taime o te mahana)

  • Te mau ’ohipa fa’ataiā/ha’ape’ape’a/mo’emo’e/ati rahi : te mau mana’o fifi ’aore rā, te mau tupura’a fifi o tē fa’aara i tō ’outou hina’aro ’ia fāriu i ni’a i te hōho’a faufau ’ei rāve’a nō te ape ’e nō te arai i teie mau mana’o

  • ’ite-mata-ra’a : te ’itera’a i te tahi mea e ’ere i te hōho’a faufau, terā rā, e nehenehe e fa’aaraara i te hina’aro nā roto i te ha’apararera’a sotiare, te mau hōho’a teata, te mau hōho’a, ’e te vai atu ra.

Tuha’a 2 : ’A hamani i te hō’ē fa’anahora’a nō te fa’aiti i te fa’aaraara i te hina’aro.

’Ei hi’ora’a, mai te mea ē, tei roto ’outou i te huru tupura’a o tē fa’aara i tō hina’aro, mai te huru, i te maorora’a pō, e fifi ’outou, te tūpohera’a i tā ’outou niuniu e 30 minuti hou te taime ta’otora’a, ’aore rā, te ta’otora’a ’aita tā ’outou niuniu, e nehenehe te reira e tauturu ia ’outou. Mai te mea ē, e riro te hōho’a faufau ’ei rāve’a nō te ’arora’a i te mau fifi, a ’imi i te mau rāve’a nō te arai maita’i a’e i te reira mau mana’o hepohepo. E nehenehe ānei te fa’a’eta’etara’a i te tino ’aore rā, te rā’au e tauturu ia ’outou ’ia fa’aiti i te fāito o tō ’outou hepohepo ’aore rā, tō ’outou pe’ape’a ? E nehenehe ānei te haerera’a i rāpae ’e te mau hoa ’aore rā, te fa’aōra’a i roto i te hō’ē ha’api’ipi’ira’a institut e fa’aiti i tō ’outou mo’emo’e ? ’A feruri i te mea tā ’outou e ’aro nei, ’e e aha te mau rāve’a maita’i nō ’outou.

’Oia ato’a, ’eiaha e ha’afaufa’a ’ore i te mau mauha’a pae vārua. Te pure, te tuatāpapara’a i te mau pāpa’ira’a mo’a, te tāvinira’a, ’e te haerera’a i te purera’a ’e i te hiero, e mau mauha’a pūai te reira o tē riro ’ei mea faufa’a rahi nō te fa’aiti i te fa’atupura’a i te hina’aro, ’e nō te tauturu ia ’outou ’ia vai pūai noa.

Tuha’a 3 : ’A fa’anaho e aha tā ’outou e rave ’ia tupu ana’e mai te hina’aro. Nō te fa’aara hina’aro tāta’itahi, a pāpa’i i tā ’outou fa’anahora’a ta’ahira’a rau.

’Ei hi’ora’a, ’ia tupu ana’e te hina’aro, e nehenehe ’outou e tūpohe ’oi’oi i tā ’outou niuniu, e hāpono i te hō’ē parau poro’i, ’aore rā, e niuniu i te hō’ē ta’ata, ’a haere e orihaere ’aore rā, e fa’a’eta’eta i te tino, a tai’o i te Buka a Moromona, ’aore rā, ’a rave i te tahi atu huru ’ohipa o te nehenehe e tauturu ia ’outou ’ia fa’a’āfaro fa’ahou i tō ’outou mau mana’o.

’A pāpa’i i te mau ta’ahira’a e tano ia ’outou ! I te tahi taime e tupu mai te hina’aro ma te tītau ’ore ’ia fa’a’ohipahia te mau ta’ahira’a o te fa’anahora’a pāruru. Terā rā, e nehenehe tā ’outou mau ta’ahira’a e tauturu ia ’outou ’ia fa’aatea mai ia ’outou i rāpae i taua taime ra. ’Ia pe’e ana’e te mana’o hina’aro, a fa’atano i tā ’outou fa’anahora’a pāruru i ni’a i te mea e tano, ’e nāhea e nehene e taui i te reira, ’ia maita’i a’e i te tahi atu taime. ’A vaiiho i te reira i te hō’ē vāhi e nehenehe ’outou e ’ite atu i te mau mahana ato’a.

Hōho’a
flow chart part 2

5. ’Ia hāro’aro’a i te topara’a ’e te topa-fa’ahou-ra’a

Te topara’a, o te taime ïa ’a rave ai ’outou i te hape, terā rā ’ua ora ’oi’oi mai ’outou, ’e ’ua fa’a’ohipa i te reira ’ei ha’api’ira’a, nō te ha’amaita’i i tā ’outou fa’anahora’a pārurura’a. Te topa-fa’ahou-ra’a o te taime ïa ’a fa’aru’e ai ’outou, fa’ananea roa atu i te rave ’e ’aita ’outou e tau’a.

’Ia ’ite ’outou ē, te topara’a, e tuha’a te reira nō te ha’amaita’ira’a i tā ’outou fa’anahora’a pāruru. Eiaha e fa’aoti ē, ’ua mo’e te tā’āto’ara’a o tō ’outou haerera’a i mua ’aore rā, ’aita e faufa’a te tā’āto’ara’a o te ’ohipa tā ’outou i rave— nō te mea e faufa’a mau tō rātou. ’A hi’o i mua ma te pāpū ’e ma te ’ite ē, hō’ē mahana piri atu ’oe i te ora.

’Ia topa ana’e ’outou, a ui ia ’outou iho :

  • E aha te fifi ?

  • Nō te aha teie fa’aarara’a mana’o i ta’a ’ē ai ?

  • ’Ua hepohepo ānei ’outou ’aita i maoro a’e nei ? E aha tō ’outou huru i te pae ferurira’a ?

  • Te ’orera’a e tuatāpapa i te pāpa’ira’a mo’a i te tahi taime, ’ua ha’aparuparu ānei te reira ia ’outou ?

  • ’Aita ānei ’outou i faaha’uti rahi i tō ’outou tino ’aita i maoro a’e nei ?

  • Tē vai ra ānei hō’ē mea i roto i tā ’outou fa’anahora’a pāruru e ’ere i te mea faufa’a roa ?

  • E aha te rāve’a ’ē atu ta ’outou e nehenehe e rave i te tahi atu taime ?

’A pāpa’i i te mau mea tā ’outou e ha’api’i mai nei ’e a tāmau noa !

6. ’A ti’aturi i te mana fa’aora o te Fa’aora

E nehenehe Iesu Mesia e tauturu ia ’outou i roto i te fa’anahora’a rahi nō te tātarahapara’a, e tei iāna te mana nō te tauturu ia ’outou ‘ia upo’oti’a i ni’a i te mau hōho’a faufau. ’Ua ’ite ’oia i tō ’outou mana’o, ’e te tīa’i nei ’oia ’ia rave atu i te reira hōpoi’a i ni’a ia ’outou. ’Eiaha e mana’o ē, ’ia fāriu atu ’outou i ni’a iāna e fa’arahi atu te reira i tāna hōpoi’a. ’Ua aufau a’e nā ’oia i te ho’o nō ’outou. Terā rā, ’a rave ma te maita’i roa a’e, ha’afātata atu i pīha’i iho i te Fa’aora, ’e a ani iāna ’ia tauturu ia ’outou ’ia ora, ’ia taui i tō ’outou mau hina’aro, ’e ’ia hōro’a mai ia ’outou i te pūai hau atu nō te haere i mua.

Mai tā Elder Ulisses Soares nō te pupu nō te Tino Ahuru ma Piti ’Āpōsetolo i ha’api’i mai : « Mai te mea e fa’aitoito tāmau noa tātou ’ia upo’oti’a i ni’a i tā tātou mau tāmatara’a, e ha’amaita’i mai te Atua ia tātou i te mau hōro’a o te fa’aro’o ’ia ora tātou, ’e i te fa’atupura’a i te mau temeio. E rave ’oia nō tātou i te mea e’ita tā tātou e nehenehe e rave nō tātou iho ».4

7. Eiaha e rave i teie ’outou ana’e

E nehenehe ato’a te tūhonora’a ’e te auhoara’a e hōro’a ia ’outou i te pūai ’e e tauturu ia ’outou ’ia manuia. E mea tano ’ia roa’a te hō’ē ta’ata ia ’outou o te nehenehe e tauturu ia ’outou ’ia ha’apa’o ia ’outou iho ’e ’ia ’āpe’e ia ’outou i roto i tō ’outou mau mahana maita’i a’e ’e te mau mahana ’ino a’e. E pāturu rātou ia ’outou ma te ha’avā ’ore ia ’outou. ’E e nehenehe ato’a ’outou e hōro’a ato’a i te reira huru pāturura’a ia rātou. ’A ’imi i te parau fa’aitoito i pīha’i iho i tō ’outou feiā fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā, i pīha’i iho i te mau melo o te ’utuāfare. E mai te mea e hina’arohia, e nehenehe ato’a te hō’ē taote ’aivāna’a, e aore ra te hō’ē taote ’aravihi i te pae ferurira’a, e tauturu ia ’outou ’ia ’ite i te mau tumu ’ite-’ore-hia e nehenehe ai ’outou ro’ohia i te fifi o te hōho’a faufau.

’A ha’amana’o ē, o ’outou te mau metua ’e te feiā fa’atere nō ananahi.

’Outou te u’i mātāmua nō te fa’atere i te fāri’ira’a i te mau hōho’a faufau 24/7. Te tiaturi nei au ē, tei roto i tō ’outou u’i te fāito teitei roa o teie tāmatara’a, nō te mea, e roa’a ia ’outou te mau mauha’a maita’i a’e ’e te pa’ari nō te fa’aatea ’ē, ’aore rā, nō te iriti mai ia vetahi ’ē i rāpae i teie herepata, ’ia riro mai ’outou ’ei mau metua ’e ’ei feiā fa’atere i te hō’ē mahana. « ’Aita tō tātou Metua i te ao ra i tu’u mai ia tātou i ni’a i te fenua nei ’ia fati tātou, ’ia manuia rā ma te hanahana ».5

Noa atu ē, e nehenehe teie mau rāve’a ’ōhie e tauturu i tā ’outou mau tūtavara’a ’ia upo’oti’a i ni’a i te mau hōho’a faufau, ’eiaha e mata’u ’ia hi’o i te tahi atu mau rāve’a tauturu. E mea ta’a ’ē te haere’a o te ta’ata tāta’itahi e tae atu ai i te ora. ’A ’imi i te mau mea o tē tauturu ia ’outou. ’Eiaha e faʼaruʻe. ’A ta’ahi hō’ē ta’ahira’a i te taime hō’ē. E nehenehe ’outou e rave i te reira. Oia mau e ti’a ia ’outou (a hi’o Philipi 4:13). ’E e riro mai ïa ’outou i te ta’ata i tītauhia ia ’outou ’ia riro.

Fa’ata’ara’a

  1. ’Ua fa’ata’a mai te tuahine Joy D. Jones i te ta’a-’ē-ra’a i rotopu i te mea faufa’a ’e te parau-tia i roto i te « O te peu maita’i i ’ō atu i te faito », Liahona, Novema 2017, 14.

  2. ’A hi’o Wendy Ulrich, « E ’ere te hara ’ia paruparu », Liahona, ’Ēperēra 2015, 23 ; « Hāmani ’ino aore ra hapa : te tauturu nō te ’ite i te reo o te Atua i roto i te mau ha’avare a Sātane » (parau pāpa’i roro uira noa), Ensign, Tēnuare 2020.

  3. ’A hi’o Dallin H. Oaks, « Te orara’a mai i te marei o te hōho’a faufau », Liahona, ’Ātopa 2015, 52. Te fa’ata’a nei te peresideni Oaks i te ta’a-’ē-ra’a i rotopū i te mau fāito rau o te fa’a’ohipara’a i te mau hōho’a faufau : « (1) te ’ite-hape-noa-ra’a atu, (2) te fa’a’ohipara’a i te tahi noa mau taime, (3) te fa’a’ohipara’a puai, ’e (4) te fa’a’ohipara’a tu’utu’u ’ore (hia’ai māha ’ore). E mea faufa’a ’ia ’ite ē, ’e ’ere te mau ta’ata ato’a o tē fa’a’ohipa i te mau hōho’a faufau, o tē topa i roto i te hia’ai māha ’ore. Tē vai ra te ti’aturira’a nō te upo’oti’a i ni’a i te mau hōho’a faufau, noa atu te fāito o tō ’outou ravera’a i te reira.

  4. Ulisses Soares, « ’A rave i tō tātou satauro », Liahona, Novema 2019, 114.

  5. Richard G.Scott, « Learning to Recognize Answers to Prayer », Ensign, 30 nō Novema 1989.