Mga Pagtulon-an sa mga Presidente
Kapitulo 7: Ang Mahimayaong Buhat sa Paghinulsol ug sa Bunyag


Kapitulo 7

Ang Mahimayaong Buhat sa Paghinulsol ug sa Bunyag

Ang paghinulsol ug bunyag mahinungdanon aron mahimong mga manununod sa celestial nga gingharian.

Gikan sa Kinabuhi ni Joseph F. Smith

Si Joseph F. Smith nabunyagan pagka 21 sa Mayo 1852 sa City Creek duol sa amihanang-silangan nga bahin sa Temple Square sa Salt Lake City. Ang ordinansa gipahigayon ni Presidente Heber C. Kimball, usa ka sakop sa Unang Kapangulohan ug usa ka suod nga higala sa gimartir nga amahan ni Joseph. Sa paghulagway nianang adlawa, si Joseph F. Smith miingon: “Gibati nako diha sa akong kalag nga kon ako nakasala—ug sigurado gayud nga ako dili mahimong walay sala—nga napasaylo na ako; nga ako sa pagkatinuod nalimpyohan na gikan sa sala; ang akong kasingkasing natandog, ug akong gibati nga kinahanglang dili ko mapasakitan ang kinagamyang insekto ubos sa akong mga tiil. Gibati nako nga daw gusto ko nga mobuhat og maayo sa tanang dapit ngadto sa tanang mga tawo ug ngadto sa tanang mga butang. Gibati nako ang kabag-o sa kinabuhi, ang kabag-o sa tinguha sa pagbuhat nianang unsay matarung. Walay bisan usa ka tipik nga tinguha alang sa dautan ang nahabilin diha sa akong kalag. Ako usa pa lamang ka bata, kini tinuod, dihang ako nabunyagan; apan kini mao ang impluwensya nga miabut kanako, ug ako nasayud nga kini gikan sa Dios, ug kaniadto ug sa gihapon mao ang usa ka buhi nga saksi ngari kanako sa akong pagdawat sa Ginoo.”1

Sa tibuok niyang kinabuhi, si Presidente Smith mitinguha sa pagtahud sa mga pakigsaad nga iyang gihimo atol sa iyang bunyag. Siya mitudlo nga ang paghinulsol gikan sa sala mahinungdanon alang sa pagsunod niini nga mga pakigsaad: “Ako mituo sa baruganan sa paghinulsol, tungod kay ako nakatilaw niini ug akonasayud nga kini maayo. Kon diha sa usa ka dautang higayon ako nakasulti o nakabuhat og bisan unsang butanga nga makahatag og kasilo sa akong igsoon, ako dili mahimong makontento o mobati nga gawasnon gikan sa usa ka pihong kahimtang sa pagkaulipon hangtud nga ako moduol nianang igsoon nga akong nasad-an, mohinulsol sa akong sala ug mohimo niining ensakto uban kaniya. Dayon ang palas-anon matangtang ug ako sa makausa mobati sa maayong epekto sa paghinulsol sa sala.”2

Mga Pagtulun-an ni Joseph F. Smith

Ang paghinulsol ug bunyag tinuod nga mga baruganan sa ebanghelyo.

Ako gusto nga moingon kaninyo nga ang mga baruganan sa ebanghelyo kanunay nga tinuod—ang mga baruganan sa hugot nga pagtuo diha sa Dios, sa paghinulsol gikan sa sala, sa bunyag alang sa kapasayloan sa mga sala pinaagi sa katungod sa Dios, ug ang pagpandong sa mga kamot alang sa gasa sa Espiritu Santo; kini nga mga baruganan kanunay nga tinuod ug kanunay sa hingpit mahinungdanon alang sa kaluwasan sa mga katawhan, bisan kinsa pa man sila o asa man sila…. Walay tawo nga makasulod sa gingharian sa langit gawas kon siya matawo pag-usab sa tubig ug sa Espiritu. Kini nga mga baruganan mahinungdanon kaayo, kay ang Dios ang nagpahayag niini. Dili lamang nga si Kristo ang nagpahayag niini pinaagi sa iyang kaugalingong tingog, ug ang iyang mga disipulo gikan sa usa ka henerasyon ngadto sa laing henerasyon, sa karaang panahon, apan niining ulahing mga adlaw, ilang gidala ang samang pagpamatuod ug mipahayag niining mga butanga ngadto sa kalibutan. Kini tinuod karon ingon nga kini tinuod kaniadto, ug kita kinahanglang mosunod niining mga butanga.3

Kita kinahanglan nga mosunod sa kabubut-on sa Amahan. Kanunay akong makadungog sa mga tawo nga moingon, “Ang gikinahanglan lamang sa usa ka tawo dinhi niining kalibutan mao ang pagkamatinuoron ug pagkamakiangayon,” ug nga ang ingon niana nga tawo makaangkon og kahimayaan ug himaya. Apan kadtong kinsa moingon niini wala makahinumdom sa gisulti sa Ginoo, nga “Gawas kon ang tawo igaanak pag-usab dili siya makakita sa gingharian sa langit.” [Tan-awa sa Juan 3:3.] … Bisan unsa pa siya ka maayo, unsa ka madungganon, unsa ka matinuoron, kinahanglan siya nga moagi niana nga pultahan aron makasulod sa gingharian sa Dios. Ang Ginoo nagkinahanglan niini. Busa, kon siya mobalibad o mosalikway sa pagsulod agi sa pultahan sa toril, siya dili gayud mahimong usa ka manununod sa Dios ug isigka manununod uban kang Jesukristo.4

Ang paghinulsol sa sala usa ka mahangturong baruganan, ug ingon kini ka mahinungdanon sa nahimutangan niini, ug ingon ka mahinungdanong bahin sa ebanghelyo ni Jesukristo sama sa: “dili ka magpatay,” o, “dili ka magbaton og lain nga mga dios sa atubangan ko.”

Ang bunyag alang sa kapasayloan sa sala, pinaagi sa usa ka tawo nga may katungod, usa ka mahangturong baruganan, kay ang Dios ang nagmugna niini, ug nagsugo niini, ug si Kristo mismo wala mapalingkawas sa pagsunod niini; siya kinahanglan nga mosunod niini aron sa pagtuman sa balaod sa pagkamatarung.5

Ang Ginoo nagtudlo pinaagi kang Joseph Smith; sa paghinulsol sa sala, dayon bunyag pinaagi sa pag-unlod uban ni Kristo, nga gilubong uban Kaniya diha sa tubig, diha sa basa nga lubnganan, ug mihaw-as og usab gikan sa basa nga lubnganan nga may pagkasama sa Iyang pagkabanhaw gikan sa kamatayon ngadto sa kinabuhi, bunyag pinaagi sa pag-unlod, ug bunyag sa Espiritu Santo, pinaagi sa pagpandong sa mga kamot; kini gikinahanglan alang sa kaluwasan sa mga katawhan.6

Ang tinuod lamang nga paghinulsol mao ang dawaton sa Dios.

Ang mga tawo mahimo lamang nga maluwas ug mahimaya sa gingharian sa Dios diha sa pagkamatarung, busa kinahanglan kitang maghinulsol sa atong mga sala, ug maglakaw diha sa kahayag ingon nga si Kristo anaa sa kahayag, nga ang iyang dugo mahimong molimpyo kanato gikan sa tanang mga sala, ug nga kita mahimong adunay pakigdait uban sa Dios ug makadawat sa iyang himaya ug kahimayaan.7

Ang paghinulsol ba naglangkob sa pagkasubo tungod sa sayop nga binuhatan? Oo, apan mao na ba kini ang tanan? Dili gayud. Ang tinuod lamang nga paghinulsol mao ang dawaton sa Dios, walay kulang sa tinuod nga paghinulsol ang makatubag sa katuyoan sa paghinulsol. Nan unsa man ang tinuod nga paghinulsol? Ang tinuod nga paghinulsol dili lamang pagkasubo alang sa mga sala, ug ang mapainubsanon nga pagpenitensya ug pagbasol atubangan sa Dios, apan naglangkob kini sa panginahanglan sa pagpalayo gikan niini, usa ka paghunong sa tanang dautan nga mga naandang buhaton ug mga binuhatan, usa ka pagkausab sa kinabuhi, usa ka mahinungdanon nga kausaban gikan sa dautan ngadto sa maayo, gikan sa bisyo ngadto sa hiyas, gikan sa kangitngit ngadto sa kahayag. Dili lamang kini, apan sa pagpahiuli, kutob sa mahimo, alang sa tanang mga sayop nga atong nabuhat, sa pagbayad sa atong mga utang, ug sa pagpahiuli ngadto sa Dios ug sa tawo sa ilang mga katungod—kanang gibuhat ngadto kanila gikan kanato. Mao kini ang tinuod nga paghinulsol, ug ang paggamit sa kabubut-on ug sa tanang mga gahum sa lawas ug hunahuna gikinahanglan, sa pagkompleto niining mahimayaong buhat sa paghinulsol; dayon ang Dios modawat niini.8

Walay pamahayag sa ba-ba kabahin sa paghinulsol ang madawat sa Dios gawas kon kini gipakita pinaagi sa pagbuhat niini. Kinahanglan nga kita adunay mga buhat ingon man usab hugot nga pagtuo; kita kinahanglang mobuhat ingon man usab mopakita nga nagbuhat.9

Kinsa man ang makaingon sa iyang kasingkasing, diha sa presensya sa Dios ug sa tawo, “Ako tinuoray nga naghinulsol sa tanan nakong mga sala.” … Ako adunay daghang mga kahuyang ug mga pagkadili hingpit. Ako adunay ingon ka daghang mga kahuyang sama sa kadaghanan kaninyo, ug ako wala masayud apan kon unsay anaa kanako nga mas daghan kaysa kadaghanan kaninyo…. Wala pa nako hingpit nga masubay ug matahud kining ikaduhang baruganan sa ebanghelyo ni Jesukristo; ug ganahan akong makakita sa tawo kinsa nakahimo niini. Ganahan akong makakita sa tigsangyaw kinsa nakabuhat niini. Apan ako naningkamot, gusto ako nga kamo makasabut, akong mga kaigsoonan, nga naningkamot pa gihapon ako.10

Dili kamo makadala og usa ka mamumuno, … usa ka mananapaw, usa ka bakakon, o usa ka tawo kinsa kaniadto o karon grabe ka salawayon sa iyang kinabuhi dinhi, ug sa yano nga paagi sa pagpahigayon og usa ka ordinansa sa ebanghelyo, molimpyo kaniya gikan sa sala ug modala kaniya ngadto sa presensya sa Dios. Ang Dios wala mopasiugda og usa ka plano niana nga matang, ug dili kini mahimo. Siya miingon nga kamo maghinulsol sa inyong mga sala. Ang dautan kinahanglan nga maghinulsol sa ilang kadautan. Kadtong kinsa namatay nga wala sa kahibalo sa ebanghelyo makahibalo ra niini, ug kadtong kinsa nakasala batok sa kahayag kinahanglan nga mobayad sa katapusang sintabo alang sa ilang kalapasan ug sa ilang pagpahilayo gikan sa ebanghelyo, sa dili pa gayud sila makabalik ngadto niini. Ayaw kana kalimti. Ayaw kini kalimti, kamong mga elder sa Israel, ni kamo, mga inahan sa Israel; ug, kon kamo magtinguha sa pagluwas sa mga buhi o sa mga patay, hinumdumi kini nga makahimo lamang kamo niini diha sa baruganan sa paghinulsol ug pagdawat sa plano sa kinabuhi.11

Ang panahon alang sa pakig-uli miabut … nga kita kinahanglan … mangamuyo sa Ginoo alang sa espiritu sa paghinulsol, ug, human maangkon kini, sundon ang mga pag-aghat niini; aron sa ingon nga sa pagpaubos sa atong mga kaugalingon atubangan Kaniya ug sa pagtinguha og kapasayloan gikan sa usag usa, kita makahatag nianang gugmang putli ug pagkamahatagon ngadto niadtong kinsa nangandoy sa atong pagpasaylo nga atong gipangayo ug gipaabut gikan sa Langit.12

Samtang adunay kinabuhi adunay paglaum, ug samtang adunay paghinulsol adunay higayon alang sa pagpasaylo; ug kon adunay pagpasaylo, adunay higayon alang sa pag-uswag ug paglambo hangtud atong makab-ot ang kinatibuk-an nga kahibalo niini nga mga baruganan nga makapahimaya ug makaluwas kanato ug mag-andam kanato sa pagsulod sa presensya sa Dios nga Amahan.13

Pinaagi sa bunyag kita misulod ngadto sa Simbahan ug gingharian sa Dios.

Human nga nakahinulsol sa ingon, ang sunod nga butang nga gikinahanglan mao ang bunyag, nga usa ka mahinungdanon nga baruganan sa ebanghelyo—walay tawo nga makasulod ngadto sa pakigsaad sa ebanghelyo kon wala kini. Kini ang pultahan sa Simbahan ni Kristo, kita dili makasulod diha sa bisan unsang laing paagi, kay si Kristo ang nag-ingon niini, ang “pagwisikwisik,” o “pagbu-bu,” dili bunyag. Ang bunyag nagpasabut nga pagpaunlod diha sa tubig, ug pagadumalaon sa usa ka tawo nga may awtoridad, sa pangalan sa Amahan, ug sa Anak, ug sa Espiritu Santo. Ang bunyag nga walay balaang awtoridad walay silbi. Kini usa ka simbolo sa paglubong ug pagkabanhaw ni Jesukristo, ug kinahanglang buhaton sa sama gayud nga paagi, pinaagi sa usa ka tawo nga sinugo sa Dios, diha sa pamaagi nga gitudlo, kondili kini supak sa balaod ug dili niya dawaton, ni kini adunay epekto sa pagpasaylo sa mga sala, ang katuyoan diin kini gimugna, apan kadtong kinsa adunay hugot nga pagtuo, tinud-anay nga naghinulsol ug “gikalubong uban kang Kristo diha sa bautismo,” pinaagi sa usa ka tawo nga adunay balaang awtoridad, makadawat sa kapasayloan sa mga sala, ug adunay katungod sa gasa sa Espiritu Santo pinaagi sa pagpandong sa mga kamot.14

Kita gibunyagan diha sa pangalan sa Amahan ug sa Anak ug sa Espiritu Santo. Kita nakasulod ngadto sa Simbahan ug Gingharian sa Dios diha sa pangalan sa Amahan ug sa Anak ug sa Espiritu Santo, ug kita nagsimba sa Amahan. Kita naninguha sa pagtuman sa Anak ug sa pagsunod sa iyang mga tunob.15

Kini katungdanan sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang pagtudlo sa ilang mga anak sa kamatuoran, sa pagdala kanila diha sa dalan nga ilang pagalaktan, sa pagtudlo kanila sa unang mga baruganan sa ebanghelyo, sa kamahinungdanon sa bunyag alang sa kapasayloan sa mga sala, ug sa pagkamiyembro diha sa Simbahan ni Kristo.16

Ang bunyag pinaagi sa pagpaunlod alang sa kapasayloan sa mga sala, pinaagi sa usa ka tawo nga adunay awtoridad, usa ka tinuod nga baruganan, tungod kay si Kristo mitudlo niini; si Kristo misunod niini, ug wala mopakyas, sa bisan unsang butang, aron sa pagtuman niini—dili tungod kay Siya makasasala ug gikinahanglan nga bunyagan alang sa kapasayloan sa mga sala, apan Siya kinahanglan lamang niining mobuhat aron sa pagtuman sa tanang pagkamatarung, nga mao, ang pagtuman sa balaod.17

Si Jesus mismo midumala sa ordinansa sa bunyag; siya mipasiugda sa sakrament sa panihapon sa Ginoo, ug mimando sa pagpatuman niini; ug mihimo og uban pa nga mga tulumanon nga sa iyang hunahuna mahinungdanon sa kaluwasan sa tawo. Sa sitwasyon ni Nicodemo, siya mipasabut og maayo sa bunyag nga siya mihimo sa pagpakatawo sa tubig ug sa Espiritu nga mahinungdanon sa kaluwasan sa tawo [tan-awa sa Juan 3:1–5].18

Adunay motunga, diha sa uban natong katawhan, ang kulang nga pagsabut sa kabalaan sa pagdumala sa piho nga mga ordinansa sa Balaan nga Priesthood. Tinuod, ang mga pagpangalagad niadtong adunay awtoridad diha kanato dili apilan uban sa … bongga nga pasundayag ug kalibutanong mga seremonyas …, apan ang kamatuoran nga ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang naghupot sa Priesthood igo na kaayo sa paghimo og bisan unsa ug matag ordinansa nga gidumala pinaagi sa ensaktong awtoridad sulod sa Simbahan mao ang hitabo nga hilabihan ka mahinungdanon. Sa paghimo og bisan unsang sama nga ordinansa ang usa ka tawo kinsa mopasiugda mosulti ug mobuhat, dili sa iyang kaugalingon ug sa iyang kaugalingon nga awtoridad, apan pinaagi sa katungod sa iyang ordinasyon ug pagkapili isip tinugyanan sa mga gahum sa langit. Kita dili … mohimo sa ordinansa sa bunyag nga mapasundayagon; apan ang kayano sa han-ay nga gi-establisar sa Simbahan ni Kristo ang angay kaysa dugangan o kuhaan ang sagrado nga tulumanon sa pipila ka mga ordinansa.19

Ang Dios mohimaya niadtong kinsa naghinulsol, nabunyagan, ug nagpadayon nga matinud-anon.

Adunay mga panalangin nga may kalabutan sa ebanghelyo ni Jesukristo ug sa umaabut nga kalibutan, nga dili mahimong maangkon pinaagi sa kaugalingong impluwensya, ni mapalit og kwarta, ug nga walay tawo pinaagi sa iyang kaugalingong salabutan o kaalam ang makabaton gawas kon pinaagi sa pagsunod sa piho nga mga ordinansa, mga balaod ug mga sugo nga gihatag. Ug maayo kini, sa akong paghukom, alang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga padayong mohinumdom nga ang dili masukod nga mga panalangin sa ebanghelyo gihatag ngadto kanila pinaagi sa ilang hugot nga pagtuo, nga ang kapasayloan sa mga sala naangkon pinaagi sa bunyag ug paghinulsol, ug nga pinaagi lamang sa pagpadayon nga matinud-anon nga sila makapabilin sa mga gasa ug mga panalangin nga may kalabutan sa kinabuhing dayon.20

Dayon, kami moingon nganha kaninyo kinsa naghinulsol sa inyong mga sala, kinsa nalubong uban kang Kristo diha sa bunyag, kinsa mibangon gikan sa tubig nga lubnganan ngadto sa kabag-o sa kinabuhi, natawo sa tubig ug sa Espiritu, ug kinsa nahimo nga mga anak sa Amahan, mga manununod sa Dios ug mga isigkamanununod uban kang Jesukristo—kami moingon nganha kaninyo, kon kamo mosunod sa mga balaod sa Dios, ug mohunong sa paghimo og dautan, … ug adunay hugot nga pagtuo sa Dios, motuo sa kamatuoran ug modawat niini, ug magmatinuoron sa atubangan sa Dios ug sa tawo, nga kamo ibayaw sa itaas, ug ang Dios mobutang kaninyo sa pangunahan, ingon ka sigurado sama sa inyong pagsunod niini nga mga sugo. Bisan kinsa nga mosunod sa mga sugo sa Dios, bisan kon kamo ba o bisan laing mga tawo, sila mosaka ug dili mous-us, sila ang mag-una ug dili ang magsunod, sila mopadulong sa itaas ug dili sa ubos. Ang Dios mobayaw kanila ug mopaila kanila atubangan sa mga nasud sa yuta, ug siya mohatag sa silyo sa iyang pag-uyon ngadto kanila, paga-ilhon sila nga iyaha. Kini ang akong pagpamatuod nganha kaninyo.21

Kini ang ebanghelyo ni Jesukristo, ang pagpakaila sa bugtong tinuod ug buhi nga Dios ug sa iyang Anak nga iyang gipadala sa kalibutan, kansang kahibalo naggikan pinaagi sa pagkamasulundon sa tanan niya nga mga sugo, hugot nga pagtuo, paghinulsol sa sala, bunyag pinaagi sa pagpaunlod alang sa kapasayloan sa mga sala, gasa sa Espiritu Santo pinaagi sa pagpandong sa mga kamot pinaagi sa balaang awtoridad, ug dili pinaagi sa kabubuton sa tawo. Kini, mao, ang ebanghelyo ni Jesukristo nga mao ang gahum sa Dios ngadto sa kaluwasan: ang pagkamasulundon sa kamatuoran, pagpaubos ngadto sa kahusay nga gi-establisar sa Dios diha sa iyang balay, kay ang balay sa Dios mao ang balay sa kahusay ug dili usa ka balay sa kagubot.22

Kami nagpamatuod nga ang mga babag nga nakapahimulag sa tawo gikan sa Dios nabuntog na, nga ang Ginoo mipahayag na pagusab sa Iyang kabubut-on ngadto sa tawo. “Apan,” ang usa ka tawo miingon, “Sa unsang paagi nga kami mahimong masayud niining mga butanga? Unsaon namo sa pagkasayud nga kamo wala malingla?” Sa tanan nga sama niana kami moingon, paghinulsol sa inyong mga sala sa hilabihan ka tinuoray, dayon lakaw ug pagpabunyag, ug ipapandong ang mga kamot sa inyong ulo alang sa gasa sa Espiritu Santo, ug kana nga espiritu mosaksi nganha kaninyo sa kamatuoran sa among pagpamatuod, ug kamo mahimo nga mga saksi niini sama kanamo, ug lig-on nga mobarug ug mopamatuod ngadto sa kalibutan sama sa among gibuhat.23

Mga Sugyot alang sa Pagtuon

  • Unsa man ang “tinuod nga paghinulsol”? Ngano nga ang paghinulsol nag-una man sa bunyag?

  • Sa unsang paagi nga kita maapektuhan kon kita mosupak sa balaod sa Dios? Ngano nga mas maayo man ang pagsunod sa mga balaod sa Dios kaysa pagbuhat og sala uban sa ideya nga maghinulsol lang unya?

  • Sa unsang paagi nga ang baruganan sa paghinulsol makahatag kanato og paglaum? (Tan-awa usab sa Moroni 7:41.) Sa unsang paagi nga ang paghinulsol matarung og tan-aw isip “usa ka higayon sa pag-uswag ug paglambo”?

  • Unsa man ang inyong gibati sa pagkasayud nga ang usa ka tawo nga sinugo ni Jesukristo ang nagbunyag kanato diha sa pangalan sa Amahan ug sa Anak ug sa Espiritu Santo? (Tanawa usab sa D&P 20:73.) Unsa man ang inyong gibati sa dihang kamo gibunyagan o sa dihang kamo mitambong sa mga bunyag sa ubang mga tawo?

  • Ngano nga ang awtoridad sa priesthood sa pagbunyag mas importante man sa ordinansa sa pagbunyag kay sa bisan unsa nga “bongga nga pasundayag ug kalibutanong seremonyas”? Sa unsang paagi nga ang kayano sa ordinansa sa bunyag maampingan ug tahuron?

  • Unsa nga kahibalo ug mga panalangin ang inyong nadawat pinaagi sa paghinulsol ug bunyag? Sa unsa nga paagi nga kamo makapabilin niadto nga mga panalangin?

  • Unsa nga mga pakigsaad ang atong gisudlan dihang kita gibunyagan? (Tan-awa usab sa Mosiah 18:8–10; D&P 20:37.) Sukad sa inyong bunyag, giunsa man ninyo sa pagtahud ang inyong mga pakigsaad ngadto sa Manluluwas?

Mubo nga mga Sulat

  1. Gospel Doctrine, 5th ed. (1939), 96.

  2. Deseret News: Semi-Weekly, 3 sa Ene. 1893, 2.

  3. Gospel Doctrine, 3.

  4. “The Gospel in Precept and Example,” Millennial Star, 15 sa Mar. 1906, 162.

  5. Gospel Doctrine, 11–12.

  6. Sa Conference Report, Okt. 1911, 6.

  7. Gospel Doctrine, 250–51.

  8. Gospel Doctrine, 100–101.

  9. Deseret Evening News, 31 sa Dis. 1870, 2.

  10. Sa Brian H. Stuy, comp., Collected Discourses Delivered by President Wilford Woodruff, His Two Counselors, the Twelve Apostles, and Others, 5 vols. (1987–92), 2:300.

  11. Gospel Doctrine, 95.

  12. Sa James R. Clark, comp., Messages of the First Presidency of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, 6 vols. (1965–75), 3:243.

  13. Gospel Doctrine, 27–28.

  14. Gospel Doctrine, 101.

  15. Gospel Doctrine, 139.

  16. Gospel Doctrine, 291.

  17. Sa Conference Report, Abr. 1912, 9.

  18. Gospel Doctrine, 212.

  19. Gospel Doctrine, 142–43.

  20. Gospel Doctrine, 48–49.

  21. Gospel Doctrine, 312.

  22. Sa Messages of the First Presidency, 5:9.

  23. Deseret News: Semi-Weekly, 1 sa Dis. 1868, 2.