Nkoŋ-koŋ Idara

Ɔsɔŋ edinim ke ekedi ke isua Ikie-ye-edip kpɔt emi ekebede kini Wilbur ye Orville Wright ekekpɔŋ isɔŋ enyuŋ efe ebe mme enyɔŋ utatan eke Kitty Hawk, North Carolina ka akpa ini. Mkpri edifehe inaŋ ke usen December oro ama ɔkpuhɔ ererimbot onyuŋ eberede usuŋ ɔnɔ kiet kotu mkpon-nkan ŋkpɔ emi enamde ke mbuk ererimbot.

Ndife-ke-enyɔŋ ama esine-ndik ke mme akpa ini oro. Nditɔ-eka irenowo ema ediɔŋɔ oro. Ndien ete mmɔ, MIlton ama ɔfiɔk oro ŋko. Ke akpanikɔ, enye ama okop ndik ke edinana mbiba nditɔ iren esie ke unɔmɔ edife-ke-enyɔŋ anamde mmɔ ediŋwɔŋɔ enɔ enye ke mmimɔ mbiba idiwatke ɔtɔkiet aba.

Ndien mmɔ ikinamke ke ebede ke ini kiet. Ke isua itiaba ebede tɔŋɔ ke akpan usen oro ke Kitty Hawk, Milton Wright ama ɔnɔ unyime esie onyuŋ ese nte Wilbur ye Orville ekefede ɔtɔkiet ke akpa ini. Ke esimde-isɔŋ, Orville ama anam ete esie enyime ediduk ubom-ofim ke akpa ye nkokure ini man edikut ke idemesie nte ubom-ofim etiede.

Nte ubom-ofim oro ɔkpɔŋde isɔŋ, Milton edide isua Anaŋ-ye-iba enehede okop inem ke edife oro anamde kpukpru ndik ndikpɔŋ enye. Orville ama adara ke nte ete osiorode uyo ye inemesit ete, “Ka enyɔŋ, Orville, ka enyɔŋ!“²

Emi ekedi erenowo eke ami nkemade eti-eti!

Ndusuk ntak eke ami ntiŋde mbaŋa ediwat-ubom ofim kini-kini edi koro ami mmediɔŋɔ ŋkpɔ kabaŋa se mme Wright ekefiɔkde. Ami ŋko “mmewat mkpɔŋ ndɔdɔrɔ Isɔŋ nyuŋ mfe ke mme ikpa-enyɔŋ ke mme mba emeriŋ-meriŋ ubom-ofim.”³

Akpa edife-ke-enyɔŋ eke Wright brothers, emi eketibede ke isua Edip-ye-efureba mbemiso ami ndimana, ama ebere usuŋ ndomo-idem, mkpaidem, ye ata idara esin ke uwem mi.

Ndien edi, nte mkpaidem nte idara oro edide, odu kpa oruk nkɔŋ-nkɔŋ idara efen. Mfin emi, ke spirit uyom inemesit eke Milton Wright, “Ka enyɔŋ, Orville, ka enyɔŋ,” ami nyema editiŋ-ikɔ kabaŋa nkɔŋ-nkɔŋ idara emi—ebiet emi otode, nte enye odukde esit nnyin, ye nte nnyin ikemede ndinyene enye ke akamba ndaha.

Esinehede etiŋ ke kpukpru owo eyom edinem esit.⁴ Nte ededi, esitiŋ ke kpukpru owo inemke esit. Mbɔm, etie nte kabaŋa ediwak owo, ɔsɔŋ edikut inemeist.⁵

Ntak edide ntre? Edieke inemesit edide ŋkpɔ kiet emi ubonowo enehede eyom, nsidi ntak emi nnyin mitimke ikut unen ke edikut enye? Ndinam ikwɔ obio edi ibio-ibio, ekeme ndidi ke nnyin ikiyom idara ke kpukpru ebiet emi ɔdiɔkde.⁶

Mbemiso nnyin ineme nte idikutde idara, yak ami nti mfuhɔ ye mkpɔsɔŋ afanikɔŋ mfre ye ekikere emi etibede, ndien ibɔrɔ itimke idi “Domo edinehede nem-esit.” Utom mi mfin idige edisuhɔde mme ndinam ŋkpɔ eke nsɔŋidem eke mfre etie nte nkpɔ mbubre. Edieke afo enyenede oruk mfina oro, ami mmeseme ye afo, ndien ami mmebere ye afo. Eke ubak owo, ndikut idara ekeme edisine ediyom unwam nto mme ntaifiɔk nsɔŋidem mfre emi ewade idem mmɔ ndinam ata akpan ŋkpɔ ɔfɔn. Nnyin inyene edinɔ ekɔm ke oruk unwam ntre.

Uwem idige anana-utit ndaha eke edinyene mkpɔsɔŋ ekikere. “Koro ana nte edi, ete ke efaŋa ana odu ke kpukpru ŋkpɔ.”⁷ Ndien edieke Abasi ke Idemesie atuade eyet, nte ŋwed Abasi ɔsɔŋɔŋke ke Enye ama atua,⁸ ekem nte ededi afo ye ami iyetua ŋko. Edikop mfuhɔ idige idiɔŋɔ editip. Ke uwem emi, ekpekpri, idara ye mfuhɔ edi nsaŋa mukanke ubahade.⁹ Nte kpukpru mbufo, ami mmenyene edikpu, ukut, mfuhɔ, ye ŋkpɔfiɔk eke idem mi.

Nte ededi, ami ŋko mmefiɔk ke idem mi mbaŋa edifɔn usiere emi ɔyɔhɔde ukpɔŋ ye akwa idara emi mikemeke edidip ke esit. Ami mmokut nnɔ idem mi ke inem uko emi oto editiene Andinyaŋa nyuŋ nsaŋa ke Usuŋ Esie.

Emem emi Enye ɔnɔde idige nte enye emi ererimbot enɔde.¹⁰ Enehede ɔfɔn. Enehede okoŋ onyuŋ asana. Jesus ɔdɔhɔ ete, “Ami ŋkedi man mmɔ enyene uwem, enyuŋ edɔdiɔŋ enyene ekan.”¹¹

Ikɔ Abasi Jesus Christ enehede edi “eti mbuk akwa idaresit”!¹² Oro edi etop akwa idorenyin! Etop eke edikɔŋɔ-ɔkpɔnɔ ye edidibe-mbiomo.¹³ Etop eke edibok-unwana. Etop mfɔniso otode enyɔŋ, nkɔŋ-nkɔŋ edifiɔk, nsasana ediomi, nsinsi ukpeme, ye nsinsi ubɔŋ!

Idara edi ata ntak ke uduak emi Abasi enyenede ɔnɔ nditɔ Esie. Enye edi se ekebotde nnyin enɔ—“man [mbufo] edinyene idaresit”!¹⁴ Ekenam nnyin enim enɔ emi!

Ete nnyin ke Enyɔŋ idipke usuŋ inemesit. Oro idige ndedibe. Oro odu ɔnɔ kpukpru owo!¹⁵

Eŋwɔŋɔ oro enɔ mbon emi esaŋade ke usuŋ owo-mbet, etienede ukpepŋkpɔ ye uwutŋkpɔ Andinyaŋa, enim ibet Esie, enyuŋ ekpono ediomi emi mmɔ ekenamde ye Abasi. Nso eŋwɔŋɔ inem ntem!

Kpukpru nnyin imidiɔŋɔ mme owo emi etiŋde ke mmɔ iyomke Abasi man inem esit, ke mmɔ enehede ekop inemesit ke edu-ukpono miduhe.

Ami mmema nyuŋ mkpono mme ekikere ntem. Edima Ete nnyin ke Enyɔŋ oyom ofuri ndito Esie enyene ediwak inemesit nte ededi, ntem Enye ediyɔhɔ ererimbot emi ye ndiye, uyɔhɔ idaresit ye inem, “mbiba man eye ke enyin onyuŋ … anam esit enem.”¹⁶ Eke mi, ndiwat-mfe-ke-enyɔŋ ɔnɔ akwa inemesit. Mbon efen ekut inemesit ke ikwɔ, ke utom-usɔ, ke mma-nam-ŋkpɔ, mme ke uduot-obot.

Ke edikot kpukpru owo ye edibuana eti mbuk akwa idaresit eke Andinyaŋa, nnyin ifreke edibat kiet kotu mme usuŋ idara emi. Nniyn itiŋ ke Abasi enyene ediwak ndinɔ. Edikoŋ ye ata nsasana idara —idara kiet emi akande ŋkpɔ ekededi emi ererimbot enɔde. Oro edi idara kiet emi osuhɔde iduɔesit, ɔyɔde ukut, onyuŋ etrede ndobo-ikpɔŋ.

Inemesit eke ererimbot, ke edida-ndomo, isibighike. Enye ikemeke ndibighe. Edi uduot kpukpru ŋkpɔ ke isɔŋ ndikɔri nsɔŋ, mbiara, mfoŋo, mme edikabare ndi akani. Edi idara eke Abasi edi ke nsinsi, koro Abasi edi nsinsi. Jesus Christ ekedi man edimenede nnyin osio ke ndubiara uwem emi onyuŋ esin se midibiarake ke itie ndubiara. Enye kpɔt enyene odudu oro, ndien idara Esie kpɔt edi ke nsinsi.

Edieke afo okopde ke ekeme edidu ediwak oruk idara ntem ke uwem fo, ami ŋkoot fi nte ɔtɔŋɔ isaŋ editiene Jesus Christ ye Usuŋ Esie. Oro edi usuŋ-isaŋ eke ofuri eyo uwem fo—ye ebede uwem emi. Mbɔk yak ami nnɔ esisit ekikere ntɔŋɔ ikpat-isaŋ ke eti usuŋ-isaŋ edikut ata idara emi.

Ndi mbufo emeti ŋwan oro ke Obufa Testament emi ɔkɔdɔŋɔde udɔŋɔ uwɔrɔ-iyip ke isua Duopeba?¹⁸ Enye ama abiat kpukpru se ekenyenede ɔnɔ mbia-ibok mbakara, edi ŋkpɔ ikifɔnke. Enye edikop mbuk abaŋa Jesus; ema enehede efiɔk odudu ukɔk-udɔŋɔ Esie. Edi nte Enye eyekeme erikɔk udɔŋɔ esie? Ndien didie ke enye edikeme edisaŋa mkpere Enye? Udɔŋɔ esie ama anam enye “ededehe” nte enimde ke ibet Moses, ndien ke ntre akana nte enye okudu ukpere mbon efen.¹⁹

Ndikpere Enye anwa-anwa nyuŋ mbup nyom erikɔk idige se ekpebupde.

Edi, enye edikere ete, “Mmaŋkam ntuk ekpedi ɔfɔŋidem Esie, nyekop nsɔŋidem.”²⁰

Ke akpatre, mbuɔtidem esie ama akan ndik esie. Enye ikibatke ubim-ikpe eke mbon efen ndien ɔsɔŋɔ asaŋa-ekpere Andinyaŋa.

Ke akpatre, enye ama edikpere. Enye edinyan ubɔk esie.

Ndien enye ama ɔbɔ erikɔk.

Nte nnyin kpukpru ke usuk ndaha ibietke ŋwan emi?

Ekeme ndidi odu ediwak ntak emi nnyin isitreke ndisaŋa mkpere Andinyaŋa. Nnyin imikeme edikut esuene mme nsua-nnɔ eke mbon efen. Ke ntaŋidem nnyin, nnyin imikeme edibin ŋkpɔ emi edide ata mmem-mmem emi enyenede ata akamba ufɔn isio. Nnyin imikeme ndikere ke ndahamnyin ɔbiɔŋɔr nnyin ndibɔ erikɔk Esie—ite ke usuŋ oro enehede oyom mme ke idiɔkŋkpɔ nnyin enehede awak.

Ukem nte ŋwan emi, ami mmekpep ke edieke nnyin isaŋake ikpere Abasi inyuŋ inyan ubɔk ndituk Enye, nnyin ke akpanikɔ iyekeme ndkut erikɔk, emem, ye idara.

Jesus ekpep ete, “Eyom, ndien mbufo eyekut.”²¹

Ami mmenim ke mmem-mmem udim-ikɔ emi idige eŋwɔŋɔ ŋkpɔ-Abasi kpɔt; edi ikɔ akpanikɔ.

Edieke nnyin iyomde ntak edikop iyat esit, iyik, edinyene-idot mme edidu ikpɔŋ, nnyin ŋko iyekut mmɔ.

Nte ededi, edieke nnyin iyomde idara—edieke nnyin iyomde mme ntak ndidara nyuŋ nem esit ntiene Andinyaŋa, nnyin iyekut mmɔ.

Nnyin idiwakke ndikut ŋkpɔ emi nnyin miyomke.

Ndi afo oyom idara?

Eyom, ndien mbufo eyekut.

Jesus ekekpep ke, “Ɔfɔn ndinɔ akan ndibɔ.”²³

Nte ekeme edidi ke nnyin ediduŋɔre nyom idara, ata eti usuŋ ke edikut idara edi ndida idara nsɔk mbon efen?

Nditɔ-eka irenowo ye iban, afo emediɔŋɔ ndien ami mmediɔŋɔ kemi edi akpanikɔ! Idara ebiet abaŋ uyo mme ekpeme aran eke midikureke.²⁴ Ata idara ɔtɔtɔt kini ebuanade enye.

Oro iyomke akamba mme ɔkpɔsɔŋ ŋkpɔ.

Nnyin imikeme ndi-nam mmem-mmem ŋkpɔ.

Nte edibɔŋ-akam nnɔ owo ke ofuri esit nnyin.

Edinɔ owo ekɔm ke ofuri-esit.

Ndinwam owo okop ekɔm-idara, ukpono, ufɔn, ye ima.

Edibuana edima itie ŋwed Abasi ye se oro ɔwɔrɔde ɔnɔ nnyin.

Mme kpa ke edinɔ owo mkpaŋ-utɔŋ.

“Ke ini mbufo edude ke utom eke mbon efen mbufo edu ke utom Abasi,”²⁵ ndien Abasi eyekpe utip eti-esit mfɔnido mbufo. Idara emi mbufo enɔde mbon efen eyefiak eteiene mbufo ke “ɔyɔhɔ udomo, eke eminŋde esuhɔre, eke enyeŋede onyuŋ ɔyɔhɔde ɔduɔhɔ.”²⁷

Ke mme usen, udua, ye ɔfiɔŋ eke edide, yak ami ŋkoot mbufo nte:

• Eda ini ke ofuri esit, ɔyɔhɔ-esit ukeme man esaŋa ekpere Abasi.

• Esin-idem eyom ofuri usen mme ndaha idorenyin, emem, ye idara.

• Eda idara esɔk mbon efen emi ekperede mbufo.

Ndima nditɔ-eka mi iren ye iban, ndima ufan, nte mbufo eduŋɔke ikɔ Abasi eyom ntotuŋɔ edifiɔk nsinsi uduak Abasi, enyime mme ikoot emi, enyuŋ edomo edisaŋa ke Usuŋ Esie, mbufo eyenyene “emem Abasi emi ayaŋade ifiɔk owo,”²⁹ ekpedi ke ufɔt afanikɔŋ. Mbufo eyekop akwa ndaha mkpon-nkan ima Abasi ediyɔhɔde ke esit mbufo. Usiere eke unwana celestial eyebin mme mbukpɔŋ idomo mbufo osio, ndien mbufo eyetɔŋɔ nditabi ubɔŋ eke mukemeke editiŋ ye utibe mfɔn-mma ebekpo heaven eke mukwe. Afo eyekop spirit fo nte edibede ebe ɔkpɔŋ idiɔk ererimbot emi.

Ndien nte Milton Wright, ndusuk afo eyedibede uyo fo ke idara onyuŋ ofiori ete, “Ka enyɔŋ, Ete, ka enyɔŋ!”

Yak kpukpru nnyin iyom inyuŋ ikut akwa idara emi edide oto nsinifik eke uwem nnyin nnɔ Ete nnyin ke Enyɔŋ ye Edima Eyen Esie. Emi edi ata akam ye edidiɔŋ mi ke edisana enyiŋ Jesus Christ, amen.