2010
Fakahaofi ʻa Kefi Naití
Siulai 2010


Toʻu Tupú

Fakahaofi ʻa Kefi Naití

ʻI Sānuali 1976, ne u maʻu ai ha telefoni mei haku kaungāmeʻa naʻe ngāue ʻi he potungāue tokoni fakasōsialé. Naʻá ne ʻeke mai pe te u loto mo hoku uaifí ke tauhi fakataimi ha kiʻi taʻahine. Ko e taimi ko ʻení ne ʻi ai haʻama ongo kiʻi tamaiki kei iiki, ka naʻá ma loto pē ke fakaʻatā homa ʻapí ki he tokotaha taʻu 17 ko Kefí.

Ne taimi siʻi pē mei heʻene nofo ʻi homau ʻapí, kuo kole mai ʻa Kefi pe ʻe lava ke maʻu lotu fakataha mo kimautolu. Ko hono moʻoní ne ma talaange ʻio, pea naʻe ʻikai fuoloa mei ai kuo maʻu lotu hokohoko ʻa Kefi. Naʻe fakatokangaʻi ʻe ha tokolahi ʻo e ngaahi kaungāmeʻa ʻo Kefi ʻi he siasi naʻe ʻi ai ʻi muʻá ʻa ʻene pulí, pea naʻe ʻikai ke nau fiefia ʻi heʻenau ʻilo ʻoku maʻu lotu ʻi he Siasi Māmongá.

ʻI he tuku ʻa e akó ʻi ha ʻaho ʻe taha, ne talamai ʻe Kefi ʻoku palani honau siasi kimuʻá ke nau fakahoko ha pō “Fakahaofi ʻo Kefi” ʻi he fakataha ngāue fakafaifekau ʻenau toʻu tupú. Naʻe kole ʻe Kefi pe te u fie ʻalu mo ia ki he fakataha ko ʻení mo tokoni ʻi hono taukapoʻi ʻo e Siasí. Naʻá ku momou koeʻuhí neongo naʻe ʻikai ke u fie fakafekiki mo hono ngaahi kaungāmeʻá fekauʻaki mo e ngaahi faikehekehe fakatokāteliné, ka naʻá ku ʻiloʻi naʻe teʻeki ke lahi feʻunga ʻene ʻilo ki he Siasí ke ne taukaveʻi ia. Naʻá ku fakakaukau leva ke u haʻu mo ha fakaafe ʻe taha, ko Lisiate Sōnasi, ʻa ia naʻe toki foki mai mei heʻene ngāue fakafaifekaú.

Ko e ʻaho “Fakahaofi ʻo Kefí” ko ha ʻaho ia ʻo e ʻaukai mo e lotu kiate kimautolu kotoa. Naʻá ku lotua ʻa e Laumālié ke ʻi he fakatahá pea ke ʻoua naʻa hoko ha fekeʻikeʻi.

ʻI heʻemau aʻu atu ki he falelotú he efiafi ko iá, naʻe lava pē ke mau ongoʻi ʻa e loto tāufehiʻá, ka naʻe talitali lelei kimautolu ʻe he faifekau ʻo e toʻu tupú mo fakaafeʻi kimautolu ke mau fakahā ki he kulupú fekauʻaki mo e Siasí pea mo ʻemau tuí. Ko e taimi naʻe fakamatala ai ʻe Lisiate ʻa e meʻa ne ui he taimi ko iá ko e lēsoni fakafaifekau ʻuluakí mo akoʻi ʻa hono toe Fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí, naʻe fanongo fakalelei ʻa e toko 15 pe lahi ange naʻe ʻi he lokí. Naʻe tokanga ʻaupito mo e faifekau ʻo e toʻu tupú.

Naʻa mau fakamoleki leva ʻa e toenga ʻo e efiafi ko iá ʻi hono tali ʻo e ngaahi fehuʻí mo fakahoko ha fepōtalanoaʻaki lelei fekauʻaki mo e ongoongoleleí. Ko e tāufehiʻa ko ia ne mau ʻuluaki ongoʻí ne hōloa vave ʻi heʻemau fakamatalaʻi fakaleleiange ʻetau tuí. Naʻe ʻi ai ha fefakaʻapaʻapaʻaki ʻi he ongo tafaʻakí fakatouʻosi. Naʻe fakafonu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e lokí ʻi he taimi naʻa mau fakahoko ai ʻemau ngaahi fakamoʻoní mo tali ʻa e ngaahi fehuʻí.

ʻI he ʻosi ʻa e fepōtalanoaʻakí, ne fakamālō mai leva ʻa e faifekaú ʻi heʻemau ō angé. Pea, ʻi heʻemau tafoki ke mavahé, ne tuʻu hake ha finemui ʻo ne pehē ʻokú ne fie fakamatala mai ha meʻa kiate kimautolu. Naʻá ne pehē, kimuʻa pea mau ō angé, naʻe ʻikai tui ia ko e kakai Māmongá ko ha kau Kalisitiane, ka ko e taimi ní ʻokú ne tui ia ko ha kau Kalisitiane lelei ange kimautolu ʻiate ia.

Naʻe ʻikai ke mau mei lava ʻo ʻamanaki atu ki ha fakaʻosinga ʻe toe lelei ange ki heʻemau fetalanoaʻakí. ʻOku ou ʻiloʻi naʻe ʻikai mei lava ke ola lelei pehē ʻa e fetalanoaʻakí kapau naʻe ʻikai ke mau ʻaukai mo lotu, mo kole ʻa e Laumālié ke ʻi ai, mo tangi ki he ʻEikí ke ʻoua naʻa ʻi ai ha fekeʻikeʻi. ʻE toki lava pē ha ʻi ai ʻa e Laumālié ke tau vahevahe lelei ange ʻa e pōpoaki ʻo e ongoongoleleí.