2015
Faamaloloina mai le Mailei o Ponokalafi
Oketopa 2015


Faamaloloina mai le Mailei o Ponokalafi

O i tatou uma e tatau ona tatou aoao e tali atu ma le talafeagai i le ala o faasalalauga e i ai feusuaiga.

Ata
Silhouette of a man kneeling in prayer. Rays of light are around him.

O le liliu atu i le Alii i le lotomaualalo e taitai atu ai se tasi e talia ni upumoni patino, ia, afai e malamalama atoatoa i ai, e tuuina atu le malosi ma aveesea le maasiasi.

ATA NA TUSIA E DOMI8NIC/ISTOCK/THINKSTOCK

I le sefulu tausaga ua mavae, na ou lauga ai i le konafesi aoao i le mataupu o le ponokalafi. Sa ou faaopoopoina loʼu leo i siufofoga o isi taitai o e ua lapataia e tetee atu i aafiaga faaleagaga e faataumaoi o ponokalafi. Sa ou lapataia le tele naua o alii ma tama talavou sa manunua e ala i le mea sa ou ta‘ua o le “tusitusiga e faaosofia ai feusuaiga e le faatagaina.”1 le faaaogaina o ponokalafi o soo se ituaiga e leaga—e faataumaoia ai lagona faaleagaga, e faavaivaia le gafatia e faaaoga le mana o le perisitua, ma e faaleagaina ai foi sootaga taua.

O le taimi nei, i le silia ma le 10 tausaga mulimuli ane, ou te faafetai ona ua toatele, ua faalogo ma usitai i lapataiga, aloese mai ai ma tumau i le mama ma le le pisipisia mai le mea ua matuai pisipisia o ponokalafi. Ou te faafetai foi ua toatele ua gaua‘i atu i valaaulia faaperofeta e liliu ese mai le ponokalafi, fonofonoina loto ma sootaga ua nutimomoia, ma agai i luma i le ala o le avea ai ma soo. Ae ua sili atu ona ou popole nai lo se isi lava taimi i isi i totonu o i tatou o loo faaauau pea le faapologaina i ponokalafi, ae maise lava o tatou alii talavou ma e oo lava i se aofaiga faateleina o tamaitai talavou.

O se pogai autu mo le faatupulaia o le faafitauli o ponokalafi i le taimi nei i le lalolagi, o upu ma ata i anotusi o feusuaiga ma faatosinaga ua i soo se mea: e mafai ona maua i ata tifaga, pololokalama o TV, ala faasalalau faaagafesootai, feau tusitusia, polokalama i telefoni, faasalalauga i nusipepa, tusi, musika, ma talanoaga i aso uma. O se taunuuga, e le maalofia o i tatou uma ua aafia i savali taufeusuaiga i se tulaga fai soo.

1. Tulaga o le Aafia

Ina ia fesoasoani ia tatou taulimaina lenei leaga ua faatupulaia, ou te manao e faailoa atu ni nai tulaga eseese o le aafia ai i ponokalafi, ma fautua atu ni auala e tatau ona tatou tali atu ai ia i latou taitoatasi.

I taimi muamua ma tulaga na i ai, o a matou fautuaga e uiga i ponokalafi na taulai faapitoa lava i le fesoasoani atu i tagata taitoatasi e aloese mai le taimi muamua e aafia ai po o le faamaloloina mai se vaisu. A o taua pea na taumafaiga, o aafiaga ua tuanai ma tulaga o loo i ai nei ua faaalia ai le manaomia o le fautuaga e faatatau i le tulaga o le faaaogaina o ponokalafi i le va o le matuai aloese lava mai ai ma le fai ma vaisu. O le a fesoasoani le taulai atu i tulaga eseese e fa o le aafia ai i ponokalafi: (1) faafuaseia le vaaia, (2) nisi taimi o le faaaogaina, (3) faateleina le faaaogaina, ma (4) le mafai ona puleaina (fai ma vaisu).

  1. Faafuasei ona Vaaia. Ou te talitonu o tagata uma na faafuasei le vaaia o ponokalafi. E leai se agasala i lenei mea pe a tatou liliu ese ma aua le tulimatai atu i ai. E pei lava o se mea sese, lea e manaomia ai le faasa‘oga nai lo le salamo.2

  2. Faaaoga i Nisi Taimi. O lenei faaaogaina o ponokalafi e mafai ona e fai soo, po o nisi taimi foi ae e masani foi ona fai ma le manatu i ai, ma o lona leaga lena.

    O ponokalafi e totogo a‘e ma faateleina ai lagona feusuai malolosi. Sa tuuina mai e le Foafoa nei lagona mo Ona faamoemoega poto, ae na Ia tuuina mai foi poloaiga e faatapulaa ai lo latou faaaogaina i se alii ma se tamaitai ua faaipoipoina. O ponokalafi e faaleagaina le faaaogaina talafeagai o feusuaiga ma uunaia ai le faaaogaina o lagona feusuai i fafo atu o tuaoi o le faaipoipoga. O i latou e faaaogaina ponokalafi e faaalia le leai o se faaaloalo i malosiaga mamana e mafai ona latou foafoa ai le ola po o le faaumatia foi. Aua e te alu iina!

    O le matautia i soo se faamoemoeina o le faaaogaina o ponokalafi, e tusa lava pe faasamasamanoa po o le faatele, o taimi uma na te faaosoina ai le toe faia soo lava pea, lea o le a faateleina ai le taimi e alu i lagona feusuai ma amioga. Ua iloa e saienitisi o ata o feusuaiga e faaoso ai ni vailaau i le faiai lena e maua mai ai lagona feusuai, lea e uunaia atili ai amioga feusuai.3 O amioga feusuai le mama o soo se ituaiga po o se tulaga e maua ai lagona o le maasiasi, lea o le a, i le aluga o taimi, e mafai ona faatumauina maumaututu i totonu o se tagata.

  3. Faateleina le Faaaogaina. O le faaaogaina soo ma le manatu i ai o ponokalafi e mafai ona avea lona faaaogaina o se mausa, “o se mamanu o amioga e masani lava ona mulimuli i ai seia oo ina toeitiiti lava a faia ma le le manatu i ai.”4 Faatasi ai ma le faaaogaina o se masani, e aafia tagata i se manaoga o se uunaiga sili atu ina ia toe maua le lagona lava lea e tasi ina ia mafai ona faamalieina ai.

  4. Le Mafai ona Puleaina le Faaaogaina (Vaisu). E fai ma vaisu se amioga a se tagata pe afai ua “faalagolago i ai” (se faaupuga faafomai e faatatau i le faaaogaina o fualaau faasaina, ava malosi, taaloga faitupe le taupulea, ma isi) e taunuu atu i se “manaoga e le mafai ona teenaina” lea “e avea o se faamuamua i le toetoe lava o mea uma i le olaga.”5

II. O le Taua o le Malamalama i Nei Tulaga

O le taimi lava tatou te iloa ai nei tulaga eseese, tatou te iloa ai foi e le o tagata uma e faaaogaina ponokalafi ma le loto i ai e avea na mea ma ana vaisu. O le mea moni, o le tele o alii ma tamaitai talavou o loo tauivi ma ponokalafi e le o faia ma ana vaisu. O se eseesega taua tele lena e faia—e le mo na o matua, taitoalua, ma taitai o e ua mananao e fesoasoani, ae faapea foi mo i latou o e tauivi ma lenei faafitauli. O le mafuaaga lenei.

Muamua, o le loloto lava o le tulaga ua aafia ai se tasi—mai le faafuasei ona vaaia, i nisi taimi pe ua fai soo le faaaogaina ma le manatu i ai, i le faateleina o le faaaogaina, i le le mafai ona puleaina (ua fai ma vaisu) le faaaogaina—o le faigata foi lea ona toe faaleleia. Afai o loo sese ona faatulagaina amioga o se vaisu, o le tagata e faaaogaina atonu e manatu ua leai sana faitalia ma le malosi e faatoilalo ai le faafitauli. O lenei mea e mafai ona faavaivaia ai le faaiuga e toe faaleleia ma salamo. I le isi itu, o le mauaina o se malamalama manino atu i le loloto o se faafitauli—e faapea atonu e le o loloto tele e pei ona manatu i ai pe ua ogaoga e pei ona fefe i ai—e mafai ona tuuina atu le faamoemoe ma se malosi faateleina e faaaoga ai le faitalia e faamuta ai ma salamo.

Lona lua, e pei lava o soo se amioga agasala, o le faaaogaina o ponokalafi e tulieseina ai le Agaga Paia. O nisi o e ua oo i lenei mea o le a lagona le uunaiga e salamo. O isi, e ui i lea, atonu e lagona le ma ma taumafai e nanā lo latou nofosala e ala i le faafoliga. E mafai foi ona amata ona latou lagonaina le maasiasi, lea e mafai ona taitai atu ai i le feita ia i latou-lava. Afai e tupu lenei mea, e mafai ona amata e tagata ona talitonu i se tasi o pepelo sili a Satani: o le mea na latou faia pe faaauau pea ona faia ua avea ai i latou ma se tagata leaga, e le agavaa mo le alofa tunoa o le Faaola ma e le mafai ona salamo. E matuai le moni lava lena. Tatou te le o mamao ese mai le Faaola ma Lana Togiola.

O le mea mulimuli, e taua le aua nei faailogaina e tusa lava pe tele pe o se masani le faaaogaina o ponokalafi i le avea ai ma se vaisu, aua e le sao ona faamatala ai le tulaga po o le natura atoatoa o le manaomia o le salamo ma le toe faaleleia. O le mauaina o se malamalama sili atu po o fea o i ai se tagata i le faagasologa o le a faatagaina ai foi se malamalama sili atu po o le a se gaoioiga e manaomia ona toe faaleleia ai.

III. Solaese mai Ponokalafi

O lenei sei o tatou mafaufau pe faapefea ona mafai e tagata taitoatasi ona sosola ese ma toe faaleleia mai le mailei o ponokalafi. O le a fesoasoani lenei mea e le gata ia i latou o loo tauivi e manumalo i le faaaogaina o ponokalafi, ae faapea foi i matua, ma taitai o loo fesoasoani ia i latou. O le a faamanuiaina atili tagata taitoatasi i le aloese ma le toe faaleleia mai le ponokalafi a o latou talanoaina nei mataupu ma matua, ma taitai.6

E tusa lava po o lea le tulaga o le aafia ai i lou matamata i ata mataga ma le manatu i ai, o le auala e toe faaleleia, mama a‘ia‘i, ma le salamo ma e manaomia ai le mataupu faavae autu lava lea e tasi: o le lotomaualalo, o le avea ai ma soo, o le tuuto atu i se fuafuaga patino mo se suiga, o le tali atu ma le lagolago, ma tumau i le faatuatua.

Ata
Silhouettes of a man and woman sitting with their backs together. They are reading scriptures.

O le faaaogaina o nei upumoni e manaomia ai tagata taitoatasi e toe tautino atu i le ola ai e pei o se soo o le Alii o Iesu Keriso, ma fai na mea e faamamaina ma faamalosia ai i latou e tetee atu i faaosoosoga i le lumanai.

A. Lotomaualalo

Ina ia faatoilaloina moni lava le ponokalafi ma ona uiga masani, e tatau ona atiina ae e tagata taitoatasi le lotomaualalo (tagai i le Eteru 12:27). O le liliu atu i le Alii i le lotomaualalo e taitai atu ai se tasi e talia ni upumoni patino, ia, afai e malamalama atoatoa i ai, e tuuina atu le malosi ma aveesea le maasiasi. O nisi o nei upu moni e aofia ai:

  • O i tatou taitoatasi o se atalii faapelepele o se Tama Faalelagi alofa.

  • E alofa lo tatou Faaola, o Iesu Keriso, ma silafia i tatou taitoatasi.

  • E aoga le Togiola a lo tatou Faaola i fanau uma a le Atua.

  • E ala atu i le alofa tunoa o Iesu Keriso, e mafai e tagata uma ona faamagaloina ma maua le mana e suia ai.

  • E i ai ia i tatou taitoatasi le meaalofa e le mafaatauina o le saolotoga, lea e faatagaina ai i tatou e maua mai ai le mana ma le malosi o le Togiola.

  • E mafai e tagata taitoatasi o loo tauivi ma ponokalafi ona maua le faamoemoe mai le mea moni e faapea o isi foi na faamanuiaina i lenei taua.

  • O ponokalafi e leaga, ae o le auai i ai e le faia ai le tagata ia leaga.

  • Soo se tagata lava e mafai ona sola ese mai le mailei o ponokalafi ma toe faaleleia atoatoa, ae o lenei mea e faatoa mafai lava i le mauaina o le mana o le Togiola.

  • O le salamo moni mai le ponokalafi e manaomia ai le sili atu nai lo le na o le faamutaina o le faaaogaina. O lena ituaiga o salamo e manaomia ai se suiga o le loto e ala i le Togiola a Keriso.

O le taliaina o nei upumoni e saunia ai se tasi faaleagaga e faatino ai, lea e tatalaina le faitotoa i le mauaina o le fesoasoani a le Alii e faia suiga manaomia ina ia salamo ma toe faaleleia.

E. Avea ma Soo

O le faaaogaina o nei upumoni e manaomia ai tagata taitoatasi e toe tautino atu i le ola ai e pei o se soo o le Alii o Iesu Keriso, ma fai na mea e faamamaina ma faamalosia ai i latou e tetee atu i faaosoosoga i le lumanai. O lona uiga o le tautinoga i amioga faalelotu patino: tatalo anoa i aso taitasi ma suesuega i tusitusiga paia, auai i sauniga a le ekalesia, auauna atu, anapogi, ma (pe a faamaonia e le epikopo) aai ma feinu i le faamanatuga ma tapuai atu i le malumalu.

I. Tautinoga i se Fuafuaga Patino

O soo faamaulalo o Iesu Keriso o le a maua le malamalama i le iloa o lagona loloto, o mafutaga faamasani, ma siosiomaga faaletino e faaoso ai le faaosoosoga o le faaaogaina o ponokalafi. O le iloiloina o na mea taufaaoso, o le a latou atiina ae ai se fuafuaga patino e sola ese mai ai e fesoasoani ia i latou:

  • Iloa mea taufaaoso ma faananauga pe a tulai mai.

  • Faavae ni faatinoga faapitoa e fesoasoani ia i latou e alu ese ai mai le faaosoosoga.

  • Toe tuusao atu manatu ma le malosi e agai atu i le Alii.

  • Otooto ni gaoioiga patino i aso uma e faamalosia ai a latou tautinoga patino ina ia ola amiotonu.

Pe a atiina ae se fuafuaga patino, e tatau i tagata taitoatasi ona faaaoga punaoa e sili ona lelei ua saunia e le Ekalesia. Mo se faataitaiga, o le uepisaite a le Ekalesia overcomingpornography.org e i ai tusiga mo tagata taitoatasi faapea foi ma tagata o le aiga ma taitai perisitua o loo lagolagoina i latou. E le gata i lea, o Polokalama o le toe Faaleleia o Vaisu o loo avanoa mo tagata uma o loo tauivi ma soo se amioga ua fai ma vaisu, ma o le a fesoasoani foi i tagata o o latou aiga.

O. Tali Atu ma le Lagolago

O soo lotomaualalalo o Iesu Keriso o e faailoa mai latou te manaomia le Faaola o le a saili le fesoasoani a lo latou epikopo, o le sa valaaulia e le Alii e avea ma lo latou taitai perisitua ma o loo umia ia ki e manaomia ina ia mafai ai ona latou salamo. Faatasi ai ma le maliega a le tagata sa aofia ai ma pe a lagona le matua musuia e le epikopo, o le epikopo e mafai foi ona valaauina se isi tagata e galulue faatasi ma fesoasoani ia i latou. E tusa lava po o a tulaga o i ai, o lenei fautuaga mai ia Peresitene Gordon B. Hinckley (1910–2008) e aoga:

“Ole atu lea i le Alii mai le taele o lou agaga ina ia aveeseina e Ia mai ia te oe le mea ua fai ma au masani lea ua faapologaina ai oe. Ma ia e maua le lototele e saili ai le taitaiga alofa a lau epikopo, afai e talafeagai ai, o le fautuaga a ni tagata atamamai manatu popole.”7

E faalagolago i le loloto o le faafitauli, o tagata taitoatasi e ono manaomia le lagolago a se tagata faatuatuaina, e poto masani po o se faufautua faapolofesa e mafai ona latou liliu atu i ai i soo se taimi e tatau ona faamalosia i taimi o le vaivai, ma o se e mafai ona faamasinoina i latou lava ia ia latou fuafuaga.

U. Tumau i le Faatuatua

O tagata o e salamo ma ua faamanuiaina e faatoilalo ai le manao e faaaoga ai ponokalafi e tatau lava ona mataala, ona o loo saili pea le fili e na te faaaogaina o latou vaivaiga faaletagata. E mafai ona tupu pea le faafuasei ona vaai i ai e ui i taumafaiga uma ina ia aloese mai ai. I o latou olaga atoa, e tatau i tagata taitoatasi ona aoao e pulea o latou lagona feusuai ua tuuina mai e le Atua ma tausia a latou taumafaiga ina ia mama.

IV. Agalelei i Tagata Uma

O lenei o se upu e faatatau i le auala tatou te taulimaina ai i latou o e ua faaseseina e ponokalafi. O i tatou uma e manaomia le Togiola a Iesu Keriso. O i latou o loo tauivi ma ponokalafi e manaomia lo tatou agaalofa ma le alolofa ao latou mulimuli i mataupu faavae e manaomia ma laasaga o le toe faaleleia. Faamolemole aua le tausalaina i latou. E le leaga i latou pe ua aunoa ma le faamoemoe. O i latou o atalii ma afafine o lo tatou Tama Faalelagi. E ala i le salamo e tatau ai ma le atoatoa, e mafai ona latou mama, mama aiai, ma agavaa mo feagaiga ma faamanuiaga uma o le malumalu ua folafola mai e le Atua.

Pe a oo mai le taimi mo se faaipoipoga, ou te uunaia tamaitai ma alii talavou ina ia faaeteete e filifili se soa e avea ma a latou soa e ala i le faavavau e mama ma mama aiai i luma o le Alii ma agavaa e ulu atu i le malumalu. E agavaa mo nei faamanuiaga tagata taitoatasi o e salamo atoatoa mai ponokalafi.

V. Faaiuga

I o tatou olaga atoa, o i tatou uma o le a fetaiai ma mea e faaaoga i anotusi o feusuaiga. Faatasi ai ma le taitaiga a lo tatou Faaola alofa, e aofia ai le faamautinoaga mai feagaiga o le faamanatuga e mafai ona tatou maua pea lona Agaga e faatasi ma i tatou (tagai i le MF&F 20:77), e mafai i taimi uma ona tatou tali atu ma le talafeagai. Ou te molimau atu o le mea lenei e tatau ona tatou faia ina ia olioli ai i faamanuiaga mai ia te Ia o loo tatou tapuai i ai. A o tatou faia, o le a sili atu ona tatou maua le filemu o le Faaola ma o le a tatou tumau i le ala i lo tatou taunuuga e faavavau o le faaeaga.

Faamatalaga

  1. Tagai i le Dallin H. Oaks, “Ponokalafi,” Liahona, Me 2005, 87–90.

  2. Tagai Dallin H. Oaks, “Sins and Mistakes,” Ensign, oke. 1996, 62–67.

  3. Tagai Donald L. Hilton Jr., M.D., “Pornography Addiction—a Supranormal Stimulus Considered i le Context of Neuroplasticity,” Socioaffective Neuroscience and Psychology, vol. 3 (2013), socioaffectiveneuroscipsychol.net/index.php/snp/article/view/20767; tagai foi “Porn Changes the Brain,” fightthenewdrug.org.

  4. Webster’s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language (1989), “habit.”

  5. American College of Physicians Complete Home Medical Guide (1999), 564.

  6. E le gata i lea, o tagata talavou ma o latou matua e tatau ona faia se talanoaga faasamasamanoa ae talafeagai e uiga i le fanauina o fanau. O le autalavou o e faalogo e uiga i feusuaiga faaletagata mai a latou tupulaga nai lo o latou matua e sili atu le saili ia faamatalaga e uiga i ai e ala i ponokalafi.

  7. Gordon B. Hinckley, “O Se Leaga Matautia i totonu o i Tatou,” Liahona, Nov. 2004, 62.

E faalagolago i le loloto o le faafitauli, o tagata taitoatasi e ono manaomia le lagolago a se tagata faatuatuaina, e poto masani po o se faufautua faapolofesa.

ATA NA TUSIA E INGRAM PUBLISHING/ISTOCK/THINKSTOCK