2022
Ko Hoku Foʻui Nai ʻa e Teʻeki ke u Malí, pe Ko e Taumuʻa ia ʻa e ʻOtuá Maʻakú?
Sānuali 2022


Fakaʻilekitulōnika Pē

Ko Hoku Foʻui Nai ʻa e Teʻeki ke u Malí, pe Ko e Taumuʻa ia ʻa e ʻOtuá Maʻakú?

Kuo tokoniʻi au ʻe ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe fā ke u maʻu ha ʻamanaki lelei ʻi he ongo talí. Pea kuó u fakatokangaʻi ʻoku toe mahuʻinga ange ha ongo fehuʻi kehekehe ʻi heʻeku moʻuí.

ʻĪmisi
fefine ʻoku sio ki he temipalé

Faitaaʻi ʻe Tina Lerohl

ʻI he taimi ʻoku tau nofo taʻe-mali ai ʻo fuoloa ange ʻi he meʻa ne tau ʻamanaki ki aí, ʻoku fakanatula pē ke tau fehuʻi kiate kitautolu, “ʻOku ou nofo taʻe-malí nai koeʻuhí ko ha meʻa kuó u fai (pe ʻikai ke fai), pe ko e taumuʻa pē ʻeni ʻa e ʻOtuá maʻakú?” Ko e meʻa ʻoku mālié, ʻe lava ʻe ha “ʻio” ki ha taha ʻo e ongo konga ʻo e fehuʻi ko ʻení ʻo fakatou ʻomi ʻa e ʻamanaki leleí mo e mamahí. Ka ʻi heʻeku fakakaukau ki hoku tuʻunga teʻeki mali ʻi he ngaahi taʻu kuo hilí, kuo ʻomi ʻe ha ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe fā—mei ha ngaahi tefitoʻi moʻoni lahi kehe—ha ʻamanaki lelei ki ha taha ʻo e ngaahi tali ki he fehuʻi ko ʻení. Pea kuó u ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ha ongo fehuʻi lelei ange ʻe ua te u lava ʻo ʻeke—ko ha ongo fehuʻi ʻokú na ʻai au ke u fetongi ʻaki ʻeku ngaahi hohaʻá ʻa e fiefiá, taumuʻá, mo e fakalakalaká (vakai, ngaahi tefitoʻi moʻoni 3 mo e 4 ʻi laló).

Tefitoʻi Moʻoni 1: ʻE lava ke ngaohi ʻe he ʻOtuá ʻa e “ngaahi meʻa kotoa pē … ke ngāue fakataha ki [heʻetau] leleí.”

ʻI he taimi ʻoku tau fakalaulauloto ai ki he ʻuhinga ʻoku ʻikai ke tau mali aí, ʻe haʻu ki heʻetau fakakaukaú ha ngaahi fakakaukau lahi, hangē ko e “Te u ʻalu nai ki ha ʻekitivitī fakasōsiale lahi ange?” pe “Fēfē kapau ne u toki kole pē ki ha taha ke ma teiti?” Tatau ai pē pe ko e hā e ngaahi ʻuhingá, ʻi he taimi ʻoku tau fifili ai pe ʻoku tau kei taʻe-malí koeʻuhí ko ha meʻa kuo tau fai pe taʻe fai, ka te tau lava ʻo maʻu ha mālohi ʻi he moʻoni ko ʻení mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 90:24: “Fekumi faivelenga, lotu maʻu ai pē, pea loto-tui, pea ʻe ngāue fakataha ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē koeʻuhí ko hoʻomou leleí, ʻo kapau te mou ʻaʻeva angatonu mo manatuʻi ʻa e fuakava kuo mou fefuakavaʻaki aí.”

Tatau ai pē pe naʻa tau mei mali he taimí ni kapau naʻa tau fai ha meʻa kehe ʻi he kuohilí, ka te tau lava ʻo maʻu ha ivi ʻi heʻetau ʻiloʻi kapau te tau tauhi ʻetau ngaahi fuakavá pea ʻunuʻunu ofi ange kia Kalaisi ʻi he tui ʻo fakafou ʻi he ako folofolá, lotú, mo e tuʻunga fakaākongá, te tau lava leva ʻo falala ʻe “ngāue fakataha ʻa e meʻa kotoa pē ki [heʻetau] leleí.” ʻI heʻetau feinga ke muimui ʻia Kalaisí, ʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ke tau ako mei he ngaahi meʻa kuo tau aʻusia he kuohilí pea fakaʻaongaʻi kinautolu ke tāpuekina ai kitautolu ʻi he kahaʻú. He ʻikai mole ʻa e talaʻofa ʻo e mali taʻengatá kiate kinautolu ʻoku moʻui angatonú.

Tefitoʻi Moʻoni 2: ʻOku tokanga e ʻEikí ki he ngaahi meʻa iiki ʻo ʻetau moʻuí.

ʻI he taimi naʻe fai ai ʻe Palesiteni Henry B. Eyring, ko e Tokoni Ua ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí, ʻene lea ʻi he konifelenisi lahí ko e “ʻOiauē, Manatu, Manatu” ʻi ʻOkatopa 2007, naʻe ʻikai mahino kiate au ʻa e mālohi lahi ʻe hoko ki heʻeku moʻuí. Ka naʻá ku fai e fakaafe ke ʻiloʻi mo lekooti e toʻukupu ʻo e ʻEikí ʻi he moʻui hoku fāmilí he ʻaho takitaha.1 Neongo ʻoku teʻeki ke peseti ʻe 100 ʻeku moʻui maʻu pē ʻi he ngaahi taʻú, ka kuó u hiki ha ngaahi founga ʻe lauiafe kuo tataki ai ʻe he ʻEikí ʻeku moʻuí, ʻo meimei ʻi ha fanga kiʻi founga iiki. Kuo ʻomi ʻe he kiʻi ngāue faingofua fakaʻaho ko ʻení (mo e ngaahi ngāue kotoa pē, ʻoku fie maʻu ke toutou akoako ke u toe lelei ange ai) ʻo maʻu ai ha ʻofa lahi ʻaupito ʻi heʻeku faʻa ongoʻi e ʻofa mo e fakahinohino ʻa e Tamai Hēvaní kiate au ʻi he ʻaho takitaha.

Kuo tokoniʻi foki au ʻe he aʻusia mo e ʻilo ko iá ke u maʻu ha mālohi mo ha ʻamanaki lelei ʻi he taimi ʻoku ou fifili ai pe ʻoku ou taʻe-malí koeʻuhí ko e ngāue ʻeni ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke u fakahoko he taimi ní. ʻI heʻeku toutou tohi ʻa e founga ʻokú Ne ʻi he fanga kiʻi meʻa iiki ai ʻo ʻeku moʻuí, ʻoku ou ongoʻi ʻa e nonga kakato he te Ne tataki au ʻi he taha ʻo ʻeku ngaahi fili mahuʻinga taha ki he taʻengatá. ʻOku ʻikai ko ha meʻa ia te Ne taʻe fakatokangaʻi ʻi hono tokoniʻi au ke u maʻu ha hoa ʻoku māʻoniʻoni mo tauhi fuakavá. ʻOku ou falala kakato te Ne tataki au ʻi heʻeku fai hoku fatongiá ke u moʻui taau, fekumi, mo ngāue ʻo fakatatau ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku ou ongoʻi ʻa e nonga mo e fiefia koeʻuhí ʻoku ou falala ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ke na tataki ʻeku moʻuí.

Neongo ʻoku ou loto moʻoni ke u mali, ka ʻoku ou fie maʻu lahi ange ke u muimui ki he palani ʻa e Tamai Hēvaní maʻakú. ʻOku ou falala kiate Ia he ʻoku ou ʻiloʻi ʻokú Ne ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē ʻo ʻeku moʻuí. Ko ia ai, kuó u fekumi ki ha fakahā fekauʻaki mo e founga ʻi he moʻuí te Ne ʻai ke u tulifua ki ai he taimi ní mo e founga te u lava ai ʻo tokoni ki hoku fāmilí mo e koló ʻi ha ngaahi founga kehe, kae ʻikai hohaʻa ki he nofo-malí.

Tefitoʻi Moʻoni 3: ʻOku ʻi ai ha ngāue ʻa e ʻOtuá ke u fakahoko.

Naʻe fakahā ʻe he ʻOtuá kia Mōsese, “ʻOku ʻi ai haʻaku ngāue ke ke fai” (Mōsese 1:6). Naʻe ako ʻa Siosefa Sāmita meia Molonai “ʻoku ʻi ai ha ngāue ʻa e ʻOtuá ke u fai” (Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:33). ʻOku ʻi ai ha ngāue mahuʻinga ke tau takitaha fakahoko. Pea ʻoiauē, hono ʻikai mālohi ʻetau fakakaukau ki he tuʻunga taʻe-malí ʻi he taimi ʻoku tau vakai ai ki he ngāue ʻoku fie maʻu ʻe he ʻOtuá ke tau takitaha fakahokó. ʻOku ʻikai ke u lau ʻeku kei taʻe-malí ko ha meʻa ʻoku ou “masiva” ai ʻi hono fakahoko e ngāue ʻa e ʻOtuá maʻakú, ka ʻoku ou ʻiloʻi ha taumuʻa mahuʻinga ʻi he taimi ʻoku ou lau ai ia ko ha faingamālie ke tokoni ʻi ha ngaahi founga kehekehe ki he ngāue ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Nalesoni ʻo pehē: “Ko e fānau kimoutolu naʻe fili ʻe he ʻOtuá ke hoko ko e konga ʻo ʻEne kongakaú lolotonga ʻa e tau lahi ko ʻeni ʻi he vahaʻa ʻo e leleí mo e koví—ʻi he vahaʻa ʻo e moʻoní mo e halá. He ʻikai ke u ʻohovale kapau ko e taimi ʻe toʻo atu ai ʻa e veilí ʻi he moʻui ka hokó, ʻoku tau ʻilo ai naʻá ke tautapa moʻoni ki heʻetau Tamai Hēvaní ke fakatatali ia ki he taimí ni. He ʻikai ke u ʻohovale ke ʻiloʻi naʻá ke ʻofa lahi ʻi he ʻEikí ʻi he maama fakalaumālié peá ke palōmesi ai te ke maluʻi Hono huafá mo e ongoongoleleí lolotonga e ngaahi taimi faingataʻa fakaʻosi ʻo e māmaní. Ko e meʻa ʻe taha ʻoku paú: ʻOkú ke ʻo e fale ʻo ʻIsilelí pea kuo fekauʻi mai koe ki heni ke tokoni ki hono tānaki ʻo e kakai fili ʻa e ʻOtuá.”2

ʻOku fakaafeʻi au ʻe he fakakaukau ko ʻení ke u mavahe mei he fehuʻi “ʻOku taumuʻa nai e ʻEikí ke u taʻe-mali pē he taimí ni?” ki he “Ko e hā e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní maʻaku ke u fai ʻi heʻeku kei taʻe-mali he taimi ní?” ʻOku hanga ʻe he fanga kiʻi foʻi lea ko ʻení ʻo fakahoko ha fuʻu meʻa makehe. Koeʻuhí ko e fakakaukau ko iá, ʻoku ou lotua ʻi he ʻaho kotoa pē ʻe tokoniʻi au ʻe he Tamai Hēvaní ke u moʻui taau mo mateuteu ke fai ʻEne ngāué ʻi ha faʻahinga feituʻu pē ʻokú Ne fie maʻu au ki ai—mali pe ʻikai ke mali. Te u ʻilo fēfē nai ko e hā hoku misioná?

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni M. Russell Ballard, Palesiteni Leʻoleʻo ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“ʻI hoʻo hoko ko e ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá, ʻoku fakaafeʻi koe [ʻe he Fakamoʻuí], ke ke teuteu fakalaumālie ke kau atu ki Heʻene ngāué. ʻE fie maʻu ki ai ho iví kakató, fakakaukau leleí, ngāue lelei tahá, mo e tui taupotu tahá.

“ʻE fakahā atu ho misiona mei he ʻEikí kiate koe he ʻaho kotoa pē ʻi hoʻo lotú, fekumi ʻi he folofolá, mo foaki faivelenga hoʻo moʻuí ki he ngāue ʻa e ʻEikí. Te ke toe ʻilo lahi ange ki hoʻo ngāue mei he ʻEikí ʻi hoʻo tukulolo fiefia ki Hono finangaló. Manatuʻi ko e fanga kiʻi ngāue tokoni iīkí mo mateakí ʻoku nau ʻomi ha ngaahi fuʻu meʻa maʻongoʻonga. Naʻe folofola e ʻEikí ʻo pehē: ʻKo ia, ʻoua naʻá mo fiu ʻi he faileleí, he ʻokú mo fokotuʻu ʻa e tuʻunga ʻo ha ngāue lahi. Pea ʻoku tupu mei he ngaahi meʻa īkí ʻa e ngaahi fuʻu meʻa lalahí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:33).

“Fokotuʻu ʻa e taʻú ni, māhiná ni, mo e ʻahó ni ko ha kamataʻanga foʻou ʻi hoʻo moʻuí.”3

Tefitoʻi Moʻoni 4: ʻOku ʻi ai ha palani ʻa e ʻOtuá ki he fiefia ʻa ʻEne fānaú kotoa.

ʻIkai ngata pē ʻi hono fehuʻi pe ko e hā e ngāue ʻoku finangalo e ʻOtuá ke u fai he taimi ní, ka ʻi he ngaahi taʻu siʻi kuo hilí ne u ako ke fai ha fehuʻi ʻe taha naʻe fakatou ʻaonga mo mālohi: “ʻOku fēfē nai ʻeku muimui ki he palani ʻo e fakamoʻuí mo e fiefia ʻa e ʻOtuá?”

Neongo ko e mali taʻengatá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻo e fiefia ʻa e Tamai Hēvaní maʻa ʻEne fānaú, ka ʻoku ʻikai ko hano konga pē ia. Ko ia kae ʻoua ke u maʻu ʻa e faingamālie ko iá (ʻa ia ʻoku ou kei ngāue mālohi ki aí), te u lava ʻo tukutaha ʻeku tokangá ʻi hono moʻui ʻaki e ngaahi konga kehe kotoa pē ʻo e palani ʻa e ʻOtuá maʻakú ʻa ia ʻoku ou mapuleʻí pea ʻokú ne ʻomi ha fiefia lahí. ʻI he ngaahi meʻa kehé, te u lava

  • fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava temipalé;

  • moʻui taau mo teuteu ki ha sila ʻi he temipalé;

  • kau ʻi he ngāue ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻaki e tokoni ke tānaki fakataha ʻa ʻIsileli ʻi he ongo tafaʻaki fakatouʻosi ʻo e veilí;

  • ngāue fakaetauhi ki hoku fāmilí mo e niʻihi kehé;

  • kumi ha ngaahi founga ke u ngāue fakafaʻē mo lehilehiʻi hake, neongo ʻoku ʻikai ke ʻi ai haʻaku fānau;

  • ngāue faivelenga ʻi hoku fatongiá;

  • fakatupu ha ngaahi aʻusia fakaʻaho ʻoku nau tokoniʻi au ke u ofi ange ai ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi;

  • ako ke fanongo kiate Ia; mo

  • fakahaaʻi ʻa e ʻofa mo e houngaʻia ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.

Te u lava ʻo fakakaukau fakaʻaho ʻi he faʻa lotu ki he fehuʻi “ʻOku fēfē nai ʻeku muimui ki he palani ʻo e fakamoʻui mo e fiefia ʻa e ʻOtuá?” ʻOku ʻomi maʻu pē ʻe he fehuʻi ko iá ha faingamālie ke maʻu ha fakahā mo tupulaki.

Laka Atu ʻi he Tuí

ʻOku ʻikai ke u ʻilo pe ko e hā kuo teuteu ʻe he Tamai Hēvaní ki hoku kahaʻú, ka ʻoku ou fekumi he ʻaho kotoa pē ke ʻiloʻi ʻa e sitepu hoko ʻi he ngāue ʻokú Ne finangalo ke u faí. Pea ʻoku ou ʻilo ʻe fakaʻofoʻofa mo fakafiefia ʻa e ʻahó ni mo e kahaʻú koeʻuhí ʻoku ou ʻilo ʻoku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻiate au, ʻo hangē ko ʻEne ʻofa foki ʻiate koé. ʻOku ou houngaʻia ʻi Heʻene tuku ke u tupulaki ʻi he “ʻotu lea ki he ʻotu lea” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 98:12)) mo e “mei he ʻaloʻofa ki he ʻaloʻofa” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:13), koeʻuhí ʻe ngali taulōfuʻu e kahaʻú kapau te u mamata fakaʻangataha ki ai. Kuó u maʻu ha mālohi lahi mei he tokāteline fakaʻofoʻofa ʻoku pehē “ʻoku ʻikai ko hoʻomou ngaahi mahaló ʻa ʻeku mahaló, pea ʻoku ʻikai ko homou ngaahi halá ʻa hoku ngaahi halá, ʻoku folofola ʻe he ʻEikí. He ʻoku hangē ʻoku māʻolunga hake ʻa e ngaahi langí mei he māmaní, ʻoku pehē hono māʻolunga ʻo hoku ngaahi halá, pea mo ʻeku mahaló ʻi hoʻomou ngaahi mahaló.” (ʻĪsaia 55:8–9).

Mahalo he ʻikai te u ʻiloʻi kakato ʻa e ʻuhinga ʻoku ou kei taʻe-mali ai ʻi hoku taʻu 40 tupú, ka ʻoku ou maʻu ha fiemālie lahi, ʻamanaki lelei, mo ha fiefia ʻi he ʻilo ʻoku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e ngaahi ʻuhingá pea te Ne fakahoko ʻa e “meʻa kotoa pē … ke ngāue fakataha ki [heʻeku] leleí.” ʻOku ou tuʻu maʻu ʻi he tui ʻokú Ne ʻi he ngaahi fakaikiiki ʻo ʻeku moʻuí pea te Ne tokoniʻi au ke fakahoko ʻa e ngāue ʻokú Ne finangalo ke u fai he taimi ní ʻi heʻeku fekumi loto fakatōkilalo ki Heʻene fakahinohinó. ʻI hono ʻiloʻi iá, ʻoku ou ʻiloʻi e fiefia mo e faingamālie ke “fai ʻi he loto-fiefia ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku [ou] maʻu ʻa e mālohi ke faí; pea toki … tuʻu maʻu ʻi he loto-fakapapau, ke mamata ki he fakamoʻui ʻa e ʻOtuá, pea ke fakahā mai ʻa Hono toʻukupú” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 123:17).

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Vakai, Henry B. Eyring, “O Remember, Remember,” Liahona, Nov. 2007, 67.

  2. Russell M. Nelson, “The Love and Laws of God” (fakataha lotu ʻa e ʻUnivēsiti Brigham Young, Sept. 17, 2019), 1, speeches.byu.edu.

  3. M. Russell Ballard, “The Lord Has a Work for You to Do” (fakataha lotu ʻa e ʻUnivēsiti Brigham Young, 18 Sānuali 2000), 7, speeches.byu.edu.