2022
ʻOku ʻUhinga Ki He Hā ʻa e Hoko ko ha Kakai ʻo e Fuakavá?
Fēpueli 2022


Fakaʻilekitulōnika Pē

ʻOku ʻUhinga Ki He Hā ʻa e Hoko ko ha Kakai ʻo e Fuakavá?

ʻE lava ke tokoni ʻetau mahino ki hotau ngaahi tāpuakí mo e fatongia ko ha kau mēmipa fuakava ʻo e Siasí ke tau aʻusia ha taumuʻa maʻongoʻonga ange ʻi he moʻuí.

ʻĪmisi
ko ha tangata ʻoku papitaiso ʻi ha anovai

Faitā ʻa Emily Walton

Ko hono moʻoní ʻeni: ko e meʻa fakamamahi ʻa hono maumauʻi ʻo e ngaahi fuakavá. Kuo aʻusia ʻe ha tokolahi ʻo kitautolu ʻa e loto mamahi ʻoku tupu mei ha faʻahinga tūkunga pehē. Kae meʻamālié, naʻa mo e taimi ʻoku maumauʻi ai e ngaahi talaʻofa ʻi he māmaní, ʻe lava ke tau manatuʻi he ʻikai teitei maumauʻi e ngaahi talaʻofa taʻengatá.

ʻI he taimi ʻoku tau fuakava ai mo e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, te tau lava ʻo ʻiloʻi fakapapau te Na tauhi maʻu pē ʻEna ngaahi talaʻofá ʻi he taimi ʻoku tau talangofua aí (vakai Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:10). Ko e moʻoni, ʻoku tuku kiate kitautolu mo hotau loto vekeveké ke tauhi e ngaahi fuakava ko ia te ne fakahoko ʻEna ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí.

Ka ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei hono fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá? Pea ko e hā ha ngaahi fatongia ʻoku tau maʻu ʻi heʻetau hoko ko e kau mēmipa fuakava ʻo e Siasí? Tau toe fakamanatu angé ha ngaahi tefitoʻi moʻoni.

Ngaahi Tāpuaki ʻo e Hoko ko e Kau Tauhi Fuakavá

ʻI heʻetau hoko ko e kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, ʻoku ʻiloa ai kitautolu ko e kakai fuakava ʻa e Tamai Hēvaní (vakai 1 Nīfai 14:14).

ʻI heʻetau fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava toputapu mo Ia ʻi he papitaisó pea ʻi he temipalé, ʻoku talaʻofa mai ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku fekauʻaki mo e fuakava naʻe fai ʻe Sihova mo ʻĒpalahame ʻi he kuonga muʻá (vakai Sēnesi 17:4–8; ʻĒpalahame 2:10–11; Bible Dictionary, “Abraham, covenant of”). ʻOku kau ʻi he ongo tāpuaki ko ʻení ʻa e lakanga fakataulaʻeikí mo e tupulaki taʻengatá. ʻI heʻetau hoko ko e kāingalotu fuakava ʻo e Siasí, te tau lava foki ʻo maʻu

  • ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ko hotau takaua maʻu ai pē,

  • ko e faingamālie ke toe nofo fakataha mo e Tamai Hēvaní,

  • ko e tāpuaki ʻo e silaʻi ki hotau ngaahi fāmilí ki he taʻengatá,

  • hakeakiʻi ʻo fakafou ʻi he Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí, pea

  • “ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku maʻu ʻe [he] Tamaí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:38; vakai foki veesi 33–34).

Naʻe lea ʻa ʻEletā D. Tooti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki ha talaʻofa mālohi fekauʻaki mo e ngaahi fuakavá: “ʻOku mahulu hake e ngaahi meʻa ʻoku fakahoko ʻe he ngaahi fuakava ʻoku fakahoko ʻe he ʻOtuá mo ʻEne fānaú, ʻi hono tataki pē kitautolú. ʻOku nau haʻi kitautolu kiate Ia, pea ʻi he haʻi kiate Iá, te tau lava ʻo ikunaʻi e meʻa kotoa pē.”1

Te tau lava ʻo ikunaʻi ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he tauhi fuakavá.

Ko ha moʻoni mālohi ia!

Ko Hotau Fatongia Ko e Kau Tauhi Fuakava

Ka ko e hoko ko e kau tauhi fuakavá ʻoku ʻikai ko hono maʻu pē ʻo e ngaahi tāpuakí maʻatautolu. ʻOku haʻu fakataha foki ia mo ha fatongia ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau maʻu e ngaahi tāpuaki ko iá. Kuo foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní kiate kitautolu ʻa e fatongia, mālohi, mo e mafai ke fai ʻa e ngāue kuó Ne tuku mai kiate kitautolú—ke ʻomi kotoa ʻEne fānaú ki he moʻoni ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. ʻI heʻetau hoko ko e kakai ʻo e fuakavá, ʻoku tau takitaha maʻu ʻa e faingamālie mo e mālohi ke paotoloaki e ngāue mo e nāunau ʻo e Tamai Hēvaní ʻaki ʻetau kau ʻi he ngāue ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻo fakafou ʻi he ngaahi meʻá ni:

  • “Ko Hono Moʻui ʻAki e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Tokangaʻi ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá.

  • Fakaafeʻi ʻa e taha kotoa ke nau maʻu e ongoongoleleí.

  • Ko Hono Fakatahaʻi ʻo e Ngaahi Fāmilí ke Taʻengatá.”2

ʻI heʻetau hoko ko e kakai fuakava ʻa e ʻOtuá, ʻoku tau maʻu ai e ngaahi tāpuaki taʻengata. Tau fai muʻa hotau fatongiá ke vahevahe ʻa e ngaahi tāpuaki ko iá mo kinautolu ʻoku teʻeki ke nau ʻilo ʻa e moʻoní. ʻOku fakafiefia moʻoni ke aʻusia ʻa e meʻa ʻe lava ʻe heʻetau fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava toputapu mo ʻetau Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻo fai maʻa ʻetau moʻuí.

Ko e lea ʻeni ʻa e Kāingalotu ʻi he funga ʻo e māmaní fekauʻaki mo e ʻuhinga kiate kinautolu ʻa e hoko ko ha konga ʻo ha kakai ʻo e fuakavá.

Fiefiá, Nongá, mo ha Ongoʻi Mahuʻinga Fakatāutaha

Kuo tokoni hono fakahoko mo tauhi ʻeku ngaahi fuakavá ke mahino kiate au hoku mahuʻinga totonu ko e fānau ʻa e ʻOtuá. ʻOku ou fakatokangaʻi ko e taimi pē ʻoku ou faitotonu mo tauhi faivelenga ai ki heʻeku ngaahi fuakavá, ʻoku tāpuekina lahi au ʻe he ʻEikí. Kuó u ongoʻi lahi ange e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻi ha toe taimi ʻi hono fakahoko e ngaahi fuakava ʻi he temipalé. Pea neongo ʻa e ngaahi moveuveu ʻokú ne ʻākilotoa au ʻi he māmaní, ʻoku ou lava maʻu pē ke ongoʻi ʻokú Ne ʻi ai. ʻOku ou ʻilo te u lava ʻo falala ki he Tamai Hēvaní ke tauhi ʻEne ngaahi talaʻofá. ʻOku tokoniʻi au ʻe heʻeku kau ki ha kakai ʻo e fuakavá ke u ʻiloʻi neongo ʻa e ngaahi faingataʻa mo e ngaahi pole ʻoku ou foua ʻi he moʻui fakamatelié, te u lava maʻu pē ʻo aʻusia ʻa e fiefiá mo e nongá ʻi hoku hala foki kiate Iá.

Shalini Chand, Naitasiri, Fiji

Ko Hano Fakahaaʻi ʻo e Mateakí

Kiate aú, ʻoku ʻuhinga ʻeku kau ki ha kakai ʻo e fuakavá ke maʻu ha ʻilo ʻoku ʻikai lava ʻo foaki mai kiate au ʻe he māmaní. ʻI he ʻilo ko ʻeni mei he Tamai Hēvaní, te u lava ai ʻo fakaleleiʻi ʻeku moʻuí ke u hoko ʻo hangē ko Iá pea moʻui fiefia mo fakatefito ʻi he ongoongoleleí. ʻOku fakaʻatā au ʻe heʻeku fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava mo e ʻOtuá ke u fakahaaʻi kiate Ia ʻeku mateakí, tuí, mo e falala kiate Iá; ʻi he meʻa ko iá, ʻoku ou maʻu ai ʻa e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻe he ʻOtuá maʻakú.

ʻOku tokoniʻi ʻeku moʻuí ʻi ha founga lelei ʻi hono tauhi ʻeku ngaahi fuakavá mo muimui ki he ngaahi fekau ʻo e ongoongoleleí. Naʻa mo e ngaahi taimi faingataʻá, ʻoku tokoni ʻeku tauhi totonu ki heʻeku ngaahi fuakavá ke u ʻiloʻi ʻoku lava ke u ʻiloʻi ʻa e toʻukupu ʻo e ʻOtuá ʻi heʻeku moʻuí, te Ne tali ʻeku ngaahi lotú, pea te u lava ʻo maʻu mo ʻiloʻi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻokú Ne foaki maʻakú.

Salvo Patamia, Lombardy, Italy

Ko Hono Aʻusia ʻo e Kakato ʻo e Ongoongoleleí

ʻOku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻoku ʻikai ke tau haohaoa. Ka neongo pe ko e fē feituʻu ʻoku tau ʻi ai ʻi heʻetau fononga ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, ʻi heʻetau feinga ke fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakava toputapú, te tau lava ʻo aʻusia e kakato ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí pea mo e fiefia mo e ngaahi tāpuaki taʻe-hano-tatau kuo talaʻofa mai kiate kitautolú, ʻo hangē ko e Kāingalotu faivelenga ʻi ʻolungá.

Hangē ko ia kuo fakaafe mo palōmesi mai ʻaki ʻe Lāsolo M. Nalesoní: “Nofo maʻu ʻi he hala ʻo e fuakavá. ʻE hanga ʻe hoʻo tukupā ke muimui ki he Fakamoʻuí ʻaki hono fakahoko ha ngaahi fuakava mo Iá pea tauhi e ngaahi fuakava ko iá, ʻo fakaava e matapā ki he tāpuaki fakalaumālie mo e faingamālie kotoa pē ʻe lava ke maʻu ʻe he kakai tangata, fafine, mo e fānau he feituʻu kotoa pē.”3

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. D. Todd Christofferson, “ʻUhinga e Hala ʻo e Fuakavá,” Liahona, Mē 2021, 118.

  2. Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 1.2, ChurchofJesusChrist.org.

  3. Russell M. Nelson, “ʻI Heʻetau Laka Fakataha Atu Kimuʻá,” Liahona, ʻĒpeleli 2018, 7.