2023
Ko ha Vakai ki he Ngāue Fakaetauhi Taʻu Nima ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻi heʻene hoko ko e Palesiteni ʻo e Siasí
Mē 2023


Ongoongo ʻo e Siasí

Ko ha Vakai ki he Ngāue Fakaetauhi Taʻu Nima ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻi heʻene hoko ko e Palesiteni ʻo e Siasí

ʻI he fuofua lea ne fakahoko ‘e Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ki he kakaí ʻi he taʻu ʻe nima kuohilí, ʻi heʻene hoko ko e Palesiteni hono 17 ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, naʻá ne tohoakiʻi e tokangá meiate ia kia Sīsū Kalaisi peá ne hanganaki atu ki he kahaʻú.

Naʻá ne pehē, “Kuo hanga maʻu pē ʻe he ʻEikí pea te Ne hanga maʻu pē ʻo fakahinohinoʻi mo ueʻi fakalaumālie ʻEne kau palōfitá. ʻOku ʻi he foheʻulí ʻa e ʻEikí. ʻE kei hokohoko atu pē ʻemau feinga ʻa kimautolu kuo fakanofo ke fakamoʻoniʻi Hono huafa toputapú ki he māmaní, ke ʻiloʻi Hono finangaló pea muimui ki ai” (“ʻI Heʻetau Laka Fakataha Atu Kimuʻá,” Liahona, ʻEpeleli 2018, 6).

Ko Hono Maʻu ʻo e Fakahā ke Tataki ʻa e Siasí

Kuo ngāue ʻa Palesiteni Nalesoni ʻo fakatatau fakahinohino ʻa e ʻEikí ʻi heʻene folau ki ha ngaahi puleʻanga ʻe 35, liliu ʻa e fokotuʻutuʻu ʻo e Siasí, fakaʻaongaʻi e tekinolosiá ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí, tataki ʻa e Siasí lolotonga ha mahaki fakaʻauha, fakahoko ha ngaahi fakaafe fakahisitōlia, mo langaki ha ngaahi vā fetuʻutaki ʻo e femahinoʻakí.

Lolotonga ʻa e taimi ʻoku hoko ai ʻa Palesiteni Nalesoni ko e Palesiteni ʻo e Siasí, kuó ne lea ki ha Kāingalotu ʻe laukilu ʻo e Siasí mo ʻaʻahi ki ha ngaahi tuʻi, kau palesiteni, mo ha kau palēmia. Kuó ne fakafiemālieʻi ʻa e kau mamahi ʻi he faihiá mo e niʻihi ʻoku loto-mamahí pea fakaloloto ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki mo e kau taki māʻolunga ʻo e Kautaha Fakafonua ki he Fakalakalaka ʻo e Kakai ʻoku Lanú (NAACP), ʻo ne maʻu ai ha fakaafe ke lea ʻi he fakatahaʻanga ʻa e NAACP ʻi he 2019 ʻi Tituloiti, Misikeni, USA.

Kuó ne fakahoko foki ha ngaahi liliu lahi ki he tuʻutuʻuni ʻi loto ʻi he Siasí, ʻi he fakahā pea mo e poupou kakato ʻa e Kau Palesitenisī ʻUluakí mo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá.

ʻI heʻene tataki fakalaumālié, kuo fetongi ai ʻe he kau taki ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻa e faiako fakaʻapí mo e faiako ʻaʻahí ʻaki ʻa e ngāue fakaetauhí; liliu ʻa e taimi-tēpile ʻo e ngaahi houalotu ʻi he Sāpaté ke feau ʻa e ako ʻo e ongoongoleleí ʻo fakatefito ʻi ʻapi pea poupouʻi ʻe he Siasí; mo kole ki he kāingalotú ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e hingoa kakato mo totonu ʻo e Siasí. Kuo fokotuʻu ʻe he Siasí ha tuʻutuʻuni ʻe lava ai ʻe he ongomeʻa mali ʻoku mali fakapuleʻanga ke na sila ʻi he temipalé ʻi he taimi pē ʻokú na mateuteu aí; fakahingoa foʻou ʻa e fakamāʻopoʻopo ʻo e vahehongofulú ki he fakahā ʻo e vahehongofulú; pea fokotuʻu ha tuʻutuʻuni ʻoku fakaʻatā ai ʻa e houʻeiki fafiné ke nau hoko ko ha kau fakamoʻoni ki he ngaahi sila ʻi he temipalé pea ʻoku lava ke hoko ʻa e houʻeiki fafine, toʻu tupu, mo e fānau, ko ha kāingalotu moʻui taau ʻo e Siasí ko ha kau fakamoʻoni ki he papitaisó.

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Nalesoni lolotonga ʻa e konifelenisi lahi ʻo e Siasí ʻi ʻEpeleli 2018, “Ko e meʻa ʻe taha kuo toutou ʻomi ʻe he Laumālié ki heʻeku fakakaukaú talu mei hoku uiuiʻi foʻou ko e Palesiteni ʻo e Siasí, ko e hōifua ko ia ʻa e ʻEikí ke fakahā ʻEne fakakaukaú mo Hono finangaló” (“Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Liahona, Mē 2018, 94).

ʻI he 2020 naʻe kātoangaʻi ai ʻe he Siasí ʻa e taʻu ʻe uangeau ʻo e ʻUluaki Mata Meʻa-Hā-Mai ʻa Siosefa Sāmitá, ʻo ʻikai ko ha kātoanga lahi ka ʻi hano fakaafeʻi ʻe he kau taki ʻo e Siasí ʻa e Kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he funga ʻo e māmaní ke nau ako ke toutou fanongo lelei ange ki he leʻo ʻo e ʻEikí. ʻI ha lea ʻa Palesiteni Nalesoni ʻi he konifelenisi lahi ʻo ʻEpeleli 2020, naʻá ne fakahoko ai ha fanongonongo fakahisitōlia, “Ko e Fakafoki Mai ʻa e Kakato ʻo e Ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí: Ko Ha Fanongonongo ki Māmani ʻo e Taʻu Uangeaú” (vakai, “Fanongo Kiate Ia,” Liahona, Mē 2020, 91–92).

Ko hono tataki ʻo e Siasí lolotonga ʻa e COVID-19

Naʻe tataki ʻe Palesiteni Nalesoni ʻa e Siasí lolotonga ʻa e mahaki fakaʻauha COVID-19 naʻe kamata ʻi he 2020, ʻaki ʻene taukei ko ha toketā faitafa mafu fisifisimuʻá kae tautautefito ki heʻene hoko ko e palōfita mo e takimuʻa ʻo ha tui fakalotu fakaemāmani lahí.

Naʻe hoko e tokoni naʻe fakahoko ʻe he Ngaahi Kautaha Tokoni ʻOfa ʻa e Siasí ki he mahaki fakaʻauhá ko e tokoni lahi taha ia kuo fakahoko ʻi he hisitōlia ʻo e Siasí, ʻa ia naʻe fakahoko ʻa e tokoní ki ha ngaahi fonua ʻe 150 tupu.

ʻI ha ʻinitaviu ʻa Palesiteni Nalesoni mo e Church News ʻi Mē 2020, naʻá ne pehē ai, “Naʻa mo e ngaahi ʻaoʻaofia ʻo e mamahí, ʻe lava pē ke ‘i ai ha ngaahi fakaʻilonga ‘o e ʻamanaki leleí” (ʻi he Sarah Jane Weaver, “Video: President Nelson Talks about the ʻPainful’ Decision to Close Temples amid COVID-19,” Church News, July 27, 2020, thechurchnews.com). Naʻá ne pehē ko e fakaʻilonga ʻo e ʻamanaki leleí ʻi he mahaki fakaʻauhá, ko hono kumi ha ngaahi founga ke feohi ai mo e Kāingalotu ʻo e Siasí taʻe te tau heka ʻi ha vakapuna. Naʻe fakafou ‘i he tekinolosiá ʻa e lea ʻa Palesiteni Nalesoni ki he Kāingalotu ʻi Venesuela mo ʻIulopé kae pehē ki Kalefōnia, Kānata, mo ʻOkalahomá. Naʻá ne toe lea foki ki he kau taautaha lalahi kei talavou ʻi he funga ʻo e māmaní.

ʻI ʻAokosi 2022, ko e fuofua taimi ia ke mavahe ai ʻa Palesiteni Nalesoni ki tuʻa mei ʻIutā talu mei he fakalalahi ʻa e mahaki fakaʻauhá ʻi Māʻasi 2020 ki hono toe fakatapui ʻo e Temipale Uasingatoni D.C. ‘a ia ne toe fakaleleiʻí.

Ko Hono Maʻu ʻo e Pale Fakamelino ‘a e Kanitī-Kingi-Manitelá (Gandhi-King-Mandela Peace Prize)

Naʻe fanongonongo ʻe he Kolisi Moahausí, ko ha kolisi fakahisitōlia maʻá e Kakai ʻUliʻulí ʻi Siosiā, USA, te ne foaki ʻa e Pale Fakamelino ‘a e Kanitī-Kingi-Manitelá kia Palesiteni Nalesoni. Naʻe foaki ʻe he ʻapiakó ʻa e fakalāngilangi foʻou ko ʻení ki he palōfita taʻu 98 ʻi he ʻaho 13 ʻo ʻEpeleli 2023, ʻi he Fakatahaʻanga Fakaemāmani Lahi ki he Ngaahi Tui mo e Siasi Fakalotú (Worldhouse Interfaith and Interdenominational Assembly) ʻi he Falelotu Fakavahaʻapuleʻanga ʻa e Māteni Lufa Kingi ko e Siʻí ʻi ʻAtalanitaá.

ʻOku fakatauhingoa ʻa e pale ko ʻení kia Mahatimā Kanitī, Māteni Lufa Kingi ko e Siʻi mo Nalesoni Manitela. Naʻe pehē ʻe he akó, ʻoku fakataumuʻa ia ki ha taha ʻokú ne paotoloaki ʻa e melinó mo e liliu fakasōsiale ʻoku leleí ʻo fakafou ʻi ha ngaahi founga ʻoku ʻikai fakamālohi pea ʻokú ne fakaʻaongaʻi ʻene tuʻunga fakatakimuʻa fakaemāmani lahí ke fakapapauʻi ʻa e melinó, fakamaau totonú, faikehekehe ʻi he kakaí, mo e feohi fakataha ʻa ha kakai mei ha ngaahi puipuituʻa kehekehe ʻi ha sosaieti tataú (pluralism).

Naʻe tali ʻe Palesiteni Nalesoni ʻa e palé ʻo fakafou ʻi ha vitiō, pea naʻe fakaʻaliʻali foki mo e Kuaea Tāpanekalé ʻi he Temipale Sikueá ʻo fakafou ʻi he ʻinitanetí.

Ko e ngāue fakaetauhi taʻu ʻe nima ʻa e palōfitá kuo mahu ia ʻi he ngaahi tapou ke ʻofa mo fakaʻapaʻapaʻi ʻa e tokotaha kotoa pē. ʻI ha meʻa naʻe fai ʻi he 2018 ne fakamanatua ai ʻa e taʻu ʻe 40 ʻo e fakahā ʻo e fakaaʻu ʻo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kāingalotu moʻui taau ʻo e matakali kotoa pē, naʻá ne akoʻi ai ki he Kāingalotú ke “langa ha ngaahi hala fakakavakava ʻo e ngāue fakatahá kae ʻikai ko ha ngaahi ʻā vahevahe” (“Building Bridges,” New Era, Aug. 2018, 6).