Jolomil ch’utub’aj-ib’
Ma tz’aqal kuyb’il lin maak?
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2023


Ma tz’aqal kuyb’il lin maak?

Li yeechi’ihom chirix li kuyuk a’an tz’aqal ajwi’ choq’ reheb’ chixjunileb’—rik’in ut sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak li maak’a roso’jik re li Jesukristo.

Naab’al chihab’ chaq anajwan, li Hermana Nattress ut laa’in ooxik chi wank Idaho, b’ar wi’ kiqate jun li qak’ayib’aal. Naab’al kutan ut q’ojyin kiqanumsi sa’ li oficiin. Lix chaab’ilal, a’an naq moko naj ta wan li qatrab’aaj. Rajlal xamaan, xShawna ut eb’ li qarab’in—li toj kok’eb’—neke’wulak sa’ li oficiin re xwotzb’al li tzakemq.

Chiru li b’enwa’leb’ re jun kutan jo’ a’an kink’e reetal naq lin rab’in xMichelle li wan oob’ chihab’ re, kixkanab’ jun li esil choq’ we, li kixtz’iib’a chiru jun ch’ina hu ut kixkanab’ sa’ xb’een lin telefono sa’ lin oficiin.

A’an naxye, “At inyuwa’, chinaq sa’ aach’ool inraab’al. Rik’in rahok, xMichelle.” A’an jun xnimal ru jultikank choq’ re jun saajil yuwa’b’ej chirix li k’a’aq re ru li jwal aajel ru.

Ex was wiitz’in, ninch’olob’ xyaalal naq li qaChoxahil Yuwa’ junelik nokonaq sa’ xch’ool ut naq a’an tz’aqal nokoxra. Lin patz’om a’an: Ma nanaq a’an sa’ qach’ool laa’o? Ut ma naqara a’an?

Naab’al chihab’ chaq, kinwan jo’ jun aj k’anjel sa’ li Iglees. Jun reheb’ li qasaaj, laj Danny, jwal chaab’il sa’ chixjunil li k’a’aq re ru. Na’abink, nak’ehok, chaab’il, ut jwal nim lix rahom. A’b’anan, naq ki’el chi tzolok, ki’ok chixch’utub’ankil rib’ rik’ineb’ naab’al li kristiaan li yib’eb’ ru. Ki’ok chiroksinkil li droga, li na’no ru jo’ metanfetamina, ut ki’ok chi b’eek chiru lix b’ehil li sachk. Ink’a’ naab’al hoonal chirix a’an, li rilb’al kijala chi tz’aqal. B’ayaq aj chik naq taanaw ru. Li xnimal ru jalaak kik’utun sa’ li ru—lix saqenkil xsa’ li ru kichup. Naab’al sut kinyal xtenq’ankil, a’b’an yal maak’a’ aj-e. Ink’a’ kiraj.

Ch’a’aj rilb’al li chaab’il saaj a’an chixnumsinkil li rahilal ut rilb’al chixyu’aminkil jun li yu’amej li moko re ta. Naab’al chik li kiru raj chixb’aanunkil.

Sa’ jun li kutan kitikla lix sachb’a-ch’oolej.

Kiwulak sa’ jun li ch’utam re li loq’laj wa’ak b’ar wi’ li riitz’in kixwotz lix nawom xch’ool rub’elaj naq taaxik sa’ li mision. Sa’ li ch’utam, laj Danny kireek’a jun li eek’ahom li ink’a’ xreek’ahom chiru naab’al hoonal. Kireek’a lix rahom li Qaawa’. Sa’ xraqik kiwan royb’enihom.

Us ta naraj raj jalaak, choq’ re laj Danny ch’a’aj a’an. Na’ochb’eeniik xb’aan li yoo chixb’aanunkil ut li ak kixb’aanu ut ink’a’ naru chixnumsinkil.

Sa’ jun li b’enwa’leb’, naq yookin chixsetb’al li pach’aya, laj Danny kixxaqab’ lix b’eleb’aal ch’iich’. Yoo chixyalb’al xq’e. Kinkanab’ lin k’anjeleb’aal ut koochunla sa’ wiib’al chire li okeb’aal. Aran kixwotz li reek’ahom lix ch’ool. Chi yaal naq naraj chaq sutq’iik. A’b’an, xkanab’ankil lix b’aanuhom jwal kich’a’ajko’ choq’ re. Jo’kan ajwi’, kireek’a tz’aqal lix maak, chi wan xxutaan xb’aan naq jwal naab’al li kixb’aanu. A’an kixpatz, “Ma tz’aqal yaal naq naru taakuye’q inmaak? Ma wan junaq li b’e re sutq’iik?”

Chirix xk’eeb’al lix ch’ool chirix chixjunil li k’a’uxlej a’in, kiqil Alma ch’ol 36:

“Relik chi yaal, kijultiko’ we chixjunil lin maak ut inmaa’usilal. …

“Relik chi yaal. … jo’kan naq yal rik’in xk’oxlankil naq tin’ok chiru lin Dios kixyot’ li waam rik’in nimla xiw” (eb’ li raqal 13–14).

Chirixeb’ li raqal a’an laj Danny kixye, “Relik chi yaal jo’kan tz’aqal naweek’a wib’!”

Naxye ajwi’:

“Naq tawasinbʼilin xbʼaan xjultikankil xkʼihal inmaak, kʼe reetal, kikʼulman naq kijultikoʼ ajwiʼ we rabʼinkil chaq inyuwaʼ chi aatinak joʼ profeet chirix xkʼulunik jun li Jesukristo, jun Ralal li Dios, re xtojbʼal rix lix maak li ruchichʼochʼ. …

“Ut aay, qʼaxal nim li sahil chʼoolejil, ut qʼaxal sachol chʼoolej li saqen kiwil” (ebʼ li raqal 17, 20).

Chirix rilb’aleb’ li raqal a’in, ki’ok chi elk xya’al ru. Li sahil ch’oolej kixtaw laj Alma a’an li yoo chaq chixsik’b’al!

Koo’aatinak chirix laj Alma li tz’aqal aj maak chaq. A’b’anan, chirix naq kixjal lix k’a’uxl, maajun wa kixsutq’isi li rilob’aal. Kiwulak jo’ jun xtzolom li Jesukristo. Kiwulak jo’ jun profeet! Kininqan sa’ li ru laj Danny. “Jun profeet?” chan.

Kinsume, “Hehe’, jun profeet. Maaxib’e aawib’!”

Kiqaye naq us ta lix maak ink’a’ juntaq’eet rik’in lix maak laj Alma, li yeechi’ihom chirix li kuyuk a’an tz’aqal ajwi’ choq’ reheb’ chixjunileb’—rik’in ut sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak li maak’a roso’jik re li Jesukristo.

Laj Danny anajwan naxtaw chik ru. Naxnaw chik li k’a’ru tento tixb’aanu: tento naq tixtikib’ li b’e chi wank xpaab’aal chirix li Qaawa’ ut rik’in xkuyb’al xmaak xjunes rib’!

Naq laj Danny kijala lix k’a’uxl a’an tz’aqal jun sachb’a-ch’oolej. Rik’in li hoonal, li rilob’aal kijala ut lix lemtz’unkil sa’ li ru kisutq’i chaq. Kiru chi ok sa’ li santil ochoch! Kisutq’i chaq!

Chirix xnumik naab’al po, kinpatz’ re laj Danny ma nawulak raj chiru xtaqlankil lix hu re xik sa’ jun li mision. A’an kisach xch’ool.

A’an kixye, “Taawulaq raj chiwu xb’aanunkil jun lin mision, a’b’an laa’at nakanaw b’ar wankin chaq ut li k’a’aq re ru xinb’aanu! Xink’oxla naq ink’a’ chik tinruuq.”

Xinye re, “Maare yaal nakaye. A’b’anan, maak’a naramok chiqu xtaqlankil junaq li hu re li mision. Maare ink’a’ nakatru, a’b’an taak’e reetal naq wan tz’aqal jun aawajom chi k’anjelak chiru li Qaawa’.” Kitehe’ xsa’ li ru. Tz’aqal kiwulak chiru li na’leb’ a’an. Choq’ re a’an, a’an jun li nimla hoonal li kiraj xsumenkil.

Junjunq xamaan chirix, ut choq’ xsachik xch’ool kik’ulman jun chik li sachb’a-ch’oolej. Laj Danny kixk’ul jun lix b’oqb’al re xik sa’ lix mision.

Wiib’ oxib’ po chirix naq laj Danny kiwulak sa’ li mision, kink’ul jun li b’oqom. Lix awa’b’ej kixye we, “K’a’ru naxk’ul li saaj a’in? A’an jun tz’aqal chaab’il misioneer li maajun wa wilom!” Chi yaal naq li awa’b’ej a’an kixk’ul jun laj Alma sa’eb’ li qakutankil.

Wiib’ chihab’ chirix a’an, laj Danny kisutq’i sa’ ochoch, chirix naq kik’anjelak chiru li Qaawa’ chi anchal xch’ool, xmetz’ew, xk’a’uxl, ut xkawilal.

Chirix naq kixwotz li resil lix mision sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak, kinsutq’i sa’ ochoch, ut kiwab’i jun li b’oqom sa’ lin okeb’aal. A’an laj Danny chi yoo xya’al sa’ ru. A’an kixye, “Ma naru too’aatinaq jun k’amokaq?” Koo’el chire li okeb’aal b’ar wi koo’aatinak junxil.

A’an kixye, “At Awa’b’ej, ma nakapaab’ tz’aqal naq kikuye’ inmaak?”

Anajwan ki’el ajwi’ chaq xya’al wu laa’in. Chiwu wan jun tz’aqal xmoos li Jesukristo li kixk’e chixjunil re xk’utb’al ut xch’olob’ankil xyaalal li Jesukristo. A’an tz’aqal jun reetalil lix wankil li k’irtesink naxb’aanu lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.

Kinye re, “Danny! Ma aawilom aawib’ sa’ junaq li lem? Ma aawilom xsa’ laa wu? Nujenaqeb’ rik’in saqen ut laa’at nakatlemtz’un rik’in lix Musiq’ li Qaawa’. Chi yaal naq kuyb’ileb’ laa maak! Jwal chaab’ilat tz’aqal! Anajwan li tento taab’aanu a’an xik chi uub’ej sa’ laa yu’am. Mat-ilok chawix! Ilon chi uub’ej rik’in paab’aal re wulak sa’ li jun chik k’ojob’anb’il k’anjel.”

Li sachb’a-ch’oolej choq’ re laj Danny toj yoo chi k’ulmank anajwan. Kisumla sa’ li santil ochoch ut kisutq’i chi tzolok, b’ar wi’ kixk’ul lix maestria. Yoo chi k’anjelak chiru li Qaawa’ chi chaab’il ut tiik sa’ lix b’oqb’al. Li jwal aajel wi’chik ru, a’an naq a’an jun chaab’il b’eelomej ut jun tiikil yuwa’b’ej. A’an jun xtzolom li Jesukristo li tiik xch’ool.

Li Awa’b’ej Russell M Nelson kixk’ut, “Wi maak’a’ raj lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel, chixjunileb’ li winq sachenaqeb’ raj.”1 Laj Danny moko sachenaq ta, ut laa’o moko sachenaqo ta ajwi’ chiru li Qaawa’. A’an wan sa’ li okeb’aal re qatenq’ankil, qakawresinkil, ut xkuyb’al li qamaak. A’an rajlal nanaq sa’ xch’ool qaraab’al!

Sa’ lix hu laj Mormon wan jun reetalil lix rahom li Kolonel chirixeb’ li ralal xk’ajol li Dios: “Ut kik’ulman naq chirix naq ki’aatinak chi jo’kan li Jesus, kixb’eresi wi’chik li rilob’aal chixsutam wan wi’ li ch’utch’uukil tenamit, ut kixk’e reetal naq yooqeb’ xya’al ru, ut ke’xka’ya chanchan naq te’xtz’aama raj chiru naq taakanaaq chik jumpaataq rik’ineb’” (3 Nefi 17:5).

Li Kolonel ak kixnumsi jun kutan xk’aak’alenkileb’ li tenamit. A’b’anan wan jalan chik lix k’anjel—tento naq taarula’aniheb’ chaq lix komon chik lix karneer; tento taasutq’iiq rik’in lix Yuwa’.

Chirix chixjunil lix k’anjel, a’an kixk’e reetal naq li tenamit te’raj naq toj taakanaaq chik junpaataq rik’ineb’. Jo’kan b’i, rik’in li raam li Kolonel chi nujenaq rik’in xtoq’ob’ankileb’ ru, kik’ulman jun reheb’ li sachb’a-ch’oolej q’axal nim chalen chaq xtiklajik li ruchich’och’:

Kik’ana.

Kirosob’tesiheb’.

Kixk’aak’ale li ralaleb’ chi junjunqal.

Kitijok chirixeb’, kiyaab’ak rochb’eeneb’.

Ut a’an kixk’irtesiheb’. (Chi’ilmanq 3 Nefi 17.)

Lix yeechi’ihom maak’a’ roso’jik: A’an tooxk’irtesi.

Choq’ reheb’ li xe’el chiru lix b’ehil li sumwank, chinaq sa’ eech’ool naq rajlal wan li oyb’enihom, rajlal wan li k’irtesink, ut rajlal wan jun li b’e re sutq’iik.

Li esil chirix li oyb’enink li wan chi junelik a’an li b’an nak’irtesink reheb’ chixjunileb’ li wankeb’ sa’ xb’een li ruchich’och’ poqlenb’il. Li Kolonel kixye, “Laaʼin li bʼe, li yaal, ut li yuʼam” (Jwan 14:6).

Ex was wiitz’in, chinaq sa’ qach’ool xsik’b’al, xraab’al, ut junelik xk’oxlankil li Kolonel.

Ninch’olob’ xyaalal naq li Dios yo’yo ut nokoxra. Ninch’olob’ ajwi’ xyaalal naq li Jesukristo a’an laj Kolol re ut aj Tojol rix li ruchich’och’. A’an li wan xwankil re k’irtesink. Ninnaw naq yoʼyo lin Kolonel! Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Li raqalil

  1. Russell M. Nelson, “Preparémonos para las bendiciones del templo,” Liahona, octubre 2010.