Jolomil ch’utub’aj-ib’
Lin k’a’uxl kixchap rib’ rik’in li na’leb’ a’in chirix li Jesukristo
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2023


Lin k’a’uxl kixchap rib’ rik’in li na’leb’ a’in chirix li Jesukristo

Jo’ chanru nakak’ulub’a lix k’a’uxl li Jesukristo, ninyeechi’i aawe naq moko ka’aj ta wi’ taak’ul aachoxahil b’eresinkil, taak’ul aj b’an wi’ choxahil wankilal.

Chiru li chʼina-usil Paswa aʼin, ninkaʼsuti lix tzʼaam li xnimal ru bʼich aʼin: “Jehova, chak’am qab’e.”1

Jun xchaq’al ru seraq’ sa’ lix Hu laj Mormon na’aatinak chirix jun saaj nachal chaq sa’ jun nimla junkab’al, aj Alma xk’ab’a’, ut a’an jun aj loq’oninel pak’b’il dios maak’a’ xpaab’aal jo’ naxye li loq’laj hu.2 Chaab’il na’aatinak ut naxnaw q’unb’esink, naroksiheb’ b’alaq’il aatin re xq’unb’esinkileb’ li kristiaan chixtaaqenkil. Jo’ jun sachb’a-ch’oolej, jun li anjel kixk’ut rib’ chiru laj Alma ut eb’ li ramiiw. Laj Alma kit’ane’ chi ch’och’ ut tento naq kik’ame’ sa’ rochoch lix yuwa’ xb’aan naq kikana chi maak’a’ xmetz’ew. Kikana chi jo’kan chiru oxib’ kutan.3 Chirix chik a’an, kixch’olob’ naq, us ta chanchan naq kisach xna’leb’ choq’ reheb’ li kristiaan wankeb’ sa’ xsutam, lix na’leb’ toj aj-o ru naq yoo xrahil li raam, xb’aan naq yoo chixk’oxlankil naq ink’a’ yoo chixpaab’ankil lix taqlahom. Kixch’olob’ naq lix k’a’uxl “tawasinb’il xb’aan xjultikankil xk’ihal lix maak”4 ut “kiyot’e’ rik’in li rahilal re junelik.”5

Sa’ xchamal lix rahilal, kixjultika naq kitzole’ sa’ xsaajilal chirix “xk’ulunik jun li Jesukristo, jun Ralal li Dios, re xtojb’al rix lix maak li ruchich’och’.”6 Chirix a’an kixye li na’leb’ a’in: “Anajwan, naq kixchap inkʼaʼuxl li naʼlebʼ aʼin, kinjap we saʼ inchʼool: At Jesus, Ralal li Dios, chawuxtaana wu.”7 Naq kixsik’ lix choxahil wankil li Kolonel, kik’ulman jun sachb’a-ch’oolej: “Naq kink’oxla a’in,” chan, “ink’a’ chik kijultiko’ we lin rahil.”8 Sa’ junpaat kireek’a tuqtuukilal ut saqen. “Moko naru ta nawan k’a’ruhaq q’axal nim ut q’axal ki’ jo’ ta xsahil inch’ool,”9 chan.

Laj Alma “kixchap” lix na’leb’ li Jesukristo. Wi ta yooko raj chiroksinkil li aatin “kixchap rib’” sa’ tib’elej, tooruuq raj chixyeeb’al, “Kixchap rib’ chiru li ch’iich’ xb’aan naq yoo chi t’ane’k,” li naraj naxye naq kixye’ li ruq’ sa’ junpaat ut kixchap chi kaw junaq k’a’aq re ru li k’uub’k’u chi kaw.

Rik’in laj Alma, a’ lix k’a’uxl li kixye’ li ruq’ ut kixchap rib’ chi kaw rik’in xwankil li yaal a’in chirix lix mayej aj tojol-ix li Jesukristo. Kixk’anjela rik’in paab’aal li yaal a’an, ut rik’in lix wankil ut li rusilal li Dios, a’an kikole’ chiru xmaak’a’il li yo’onihom ut kinuja b’an rik’in li yo’onihom.

Us ta li k’a’ru naqanumsi maare ink’a’ jwal kaw jo’ li kixnumsi laj Alma, yaal naq wan xyaalal sa’ li junelikil. Ak “kixchap ajwi’ qak’a’uxl li na’leb’ a’in” chirix li Jesukristo ut lix mayej aj uxtaan, ut eb’ li qaam neke’reek’a li saqen ut li sahil ch’oolejil nachal.

Xchapb’al li na’leb’ chirix li Jesukristo

Lin tz’aam sa’ li kutankil a’in re Paswa a’an naq chiqayiib’aq, chiqakawob’resihaq, ut chiqatuqub’aq ru li xnimal ru na’leb’ a’in chirix li Jesukristo sa’ xsutam li qaam,10 re naq tooxk’e chi xik chi uub’ej ut rik’in sahilal sa’ li qak’a’uxl, ut tooxb’eresi sa’ li k’a’ru naqak’oxla ut naqab’aanu, ut tixk’am chaq rajlal lix sahil ch’oolejil li Kolonel choq’ qe.11

Xnujob’resinkil li qak’a’uxl rik’in lix wankil li Jesukristo ink’a’ naraj naxye naq a’an li junaj chi k’oxlahom wan qe. Naraj b’an naxye naq chixjunileb’ li qak’oxlahom sutinb’ileb’ rix xb’aan lix rahom, lix yu’am ut lix k’utum, ut lix mayej aj tojol-ix ut lix waklijik chi yo’yo. Ink’a’ nakana li Jesus chi sachb’il sa’ qach’ool, xb’aan naq junelik wankeb’ li qak’oxlahom chirix ut “chi anchal qawankil [naqanima]!”12 Nokotijok ut naqak’oxla li qanumsihom li xoohe’xnach’ob’resi rik’in. Naqak’ul sa’ qak’a’uxl li santil na’leb’, li loq’laj hu, ut li musiq’anb’il b’ich re xk’osb’aleb’ xwankil li k’iila k’oxlahom re li qayu’am li neke’wulak ut neke’xik sa’ junpaat. Li qarahom choq’ re a’an ink’a’ naxkol qix chiru li rahil ch’oolej sa’ li yu’am a’in, a’b’an nokoxtenq’a chixnumsinkileb’ li ch’a’ajkilal rik’in jun metz’ew jwal nim wi’chik chiru li qe.

Qaawaʼ, yal xbʼaan aakʼoxlankil

Xsahilal li waam nachal.

Sahaq wiʼchik bʼan naq tatwil

Toj saʼ laa hilobʼaal.13

Jultikaq eere naq sa’ musiq’ej laa’ex ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’. Jo’ naxch’olob’ li apostol aj Pablo, laa’o “elenaqo chaq rik’in li Dios.”14 Ak wanjenaqex chaq chi jo’kan rub’elaj naq xexchal sa’ li ruchich’och’. Li qaYuwa’ kixyoob’ jun k’uub’anb’il na’leb’ tz’aqal re ru re naq laa’o toochalq sa’ li ruchich’och’, tootzoloq, ut toosutq’iiq rik’in a’an. Kixtaqla chaq lix Raarookil Alal re naq sa’ xk’ab’a’ lix wankilal lix tojb’al rix li maak ut lix wakilijik chi yo’yo li Jesukristo, taawanq wi’chik qayu’am chirix qamuqlajik; ut naq wanq qach’ool chixk’anjelankil li qapaab’aal chirix a’an ut chixjalb’al qak’a’uxl chirixeb’ li qamaak,15 te’kuye’q qamaak ut taqak’ul li oyb’enihom re li junelik yu’am.16

Xk’eeb’al qach’ool chirilb’aleb’ li qak’a’uxl ut li qamusiq’

Sa’ li yu’am a’in, li qak’a’uxl ut li qamusiq’ neke’raj naq taqak’e qach’ool chirilb’aleb’.17 Li qak’a’uxl naxk’e chi wank qayu’am, chi sik’ok-u, ut chixk’eeb’al reetal li us ut li ink’a’ us.18 Li qamusiq’ naxk’ul lix nawom naq li Dios a’an li qaYuwa’, naq li Jesukristo a’an li Ralal li Dios, ut naq lix k’utum a’an re xk’amb’al qab’e sa’ li sahil ch’oolejil arin ut sa’ li junelikil yu’am chirix li kamk.

Lix k’a’uxl laj Alma kixchap rib’ rik’in lix na’leb’ li Jesukristo. A’an kijalok re lix yu’am. Li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’an jun hoonal re xtawb’al ru li naraj li Qaawa’ naq taqab’aanu ut toowulaq wi’. A’an ajwi’ jun hoonal re xk’oxlankil li qab’aanuhom. Naq lin k’anjel nikinxk’am sa’ chixjunil li ruchich’och’, wilom xnimal li musiq’ejil wankilal sa’ xb’eeneb’ li komon re li Iglees li tiikeb’ xch’ool.

Oob’ chihab’ chaq anajwan, kipatz’man qe xk’eeb’al li Kolonel sa’ xb’een chixjunil li k’a’ru naqab’aanu naq naqoksi lix tz’aqal k’ab’a’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.19 Mas yooko chixyeeb’al lix k’ab’a’ chi anchal qach’ool.

Kaahib’ chihab’ chaq, naq xqak’os xnajtil li ch’utam re li loq’laj wa’ak, xqajayali qib’ chi tz’aqonk sa’ lix loq’laj wa’ak li Qaawa’. Mas yooko chixk’oxlankil li Jesukristo ut k’eeb’il wi’chik li qach’ool chirix li qayeechi’ihom re junelik xjultikankil a’an.20

Sa’ lix tz’apb’al qib’ xb’aan li nimla yajel ut rik’in xtenq’ Kim, Taaqehin, eb’ lix k’utum li Kolonel yookeb’ chi tamk wi’chik chi us sa’eb li qochoch, li naxchaab’ilob’resi li qaloq’onihom chiru li Kolonel chiru li xamaan.

Rik’in xtaaqenkil lix na’leb’ li Awa’b’ej Russell M. Nelson re “rab’inkil [li Jesukristo],”21 yooko chixq’esnob’resinkil li qaseeb’al re xk’eeb’al reetal lix toch’om li Santil Musiq’ej ut re rilb’al li ruq’ li Qaawa’ sa’ li qayu’am.

Rik’in li resil ut xraqb’al xyiib’ankil naab’aleb’ li santil ochoch, chi kok’ aj xsa’ chik noko’ok sa’ rochoch li Qaawa’ ut neke’qak’ul li osob’tesihom yeechi’inb’ileb’. Mas yooko chireek’ankil lix chaq’alil ru laj Kolol qe ut laj Tojol qix.

Li Awa’b’ej Nelson kixye: “Maak’a’ li nak’ulman sa’ junpaat malaj xjunes rib’ re ok jo’ tzolom nim xwankil. Li qilob’aal tento taawanq chi junajinb’il rik’in li Kolonel ut lix evangelio. Q’axal ch’a’aj sa’ k’a’uxlej xyalb’al qaq’e chi ilok rik’in li Kolonel sa’ chixjunileb’ li qak’a’uxl.”22

Naq naqajayali li qak’a’uxl rik’in li Jesukristo, chixjunil li k’a’ru wan sa’ qasutam—us ta toj wan—nak’utun rik’in li qarahom choq’ re a’an. Li k’a’ru najalb’ehin neke’ok chi oso’k ut neke’qisi chixjunil li k’a’aq re ru li ink’a’ neke’xk’am rib’ rik’in lix saqen ut lix na’leb’. Jo’ chanru nakak’ulub’a lix k’a’uxl li Jesukristo, nakapaab’ a’an, ut naqapaab’eb’ lix taqlahom, ninyeechi’i aawe naq moko ka’aj ta wi’ taak’ul aachoxahil b’eresinkil, taak’ul aj b’an wi’ choxahil wankilal.—wankilal li naxkawob’resiheb’ laa sumwank, tuqtuukilal sa’ laa ch’a’ajkilal, ut sahil ch’oolejil sa’eb’ laa wosob’tesinkil.

Xjultikankil li Jesukristo

Wiib’ oxib’ xamaan chaq, xKathy ut laa’in kiqula’ani li rochoch laj Matt ut li xSarah Johnson. Sa’ li rochocheb’ t’uyt’u jun xjalam-uuch lix junkab’al, jun xchaq’al ru xjalam-uuch li Kolonel, ut jun xjalam-uuch li santil ochoch.

Lix kok’aleb’ kaahib’, xMaddy, xRuby, xClaire, ut xJune, jwal saheb’ xch’ool chixyeeb’al naq neke’xra lix na’eb’.

Chiru numenaq jun chihab’, xSarah kixk’uub’ naq rajlal sabado te’xik jo’ junkab’al sa’ li santil ochoch re naq eb’ lix kok’aleb’ te’tz’aqonq sa’ li kub’iha’ choq’ reheb’ lix junkab’al ke’wan chaq junxil.

Sa’ noviembre re li chihab’ xnume’, xSarah kixk’uub’ naq te’xik sa’ li santil ochoch sa’ xraqik li po diciembre sa’ jun li jueves ut ink’a’ sa’ jun li sabado. “Nawoyb’eni naq us a’an choq’ aawe,” chan re laj Matt.

Kitawe’ li cancer sa’ xtib’el li xSarah, a’b’an laj b’anonel ke’xye re naq toj taawanq xyu’am chiru wiib’ malaj oxib’ chihab’ chik. Sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak, xSarah kixwotz lix nawom xch’ool, b’ar wi’ kixye naq a’ yaal li k’a’ru taak’ulmanq rik’in a’an, naxra li Kolonel chi anchal xch’ool ut naq a’an “ak xnumta sa’ chixjunil.” Naq yoo chi nume’k li po diciembre, chi maak’a’ xyaalal, ki’ok chi yajerk chi us xSarah ut kik’ame’ sa’ li b’anleb’aal. Sa’ li eq’la re jueves 29 re diciembre, chi ch’anch’o kiraqe’ lix yu’am sa’ ruchich’och’. Laj Matt kiwan chixk’atq xSarah chiru li q’ojyin a’an.

Chi oso’jenaq li raam, ut chi lub’tajenaq tz’aqal xtib’el ut xmusiq’, kiwulak sa’ li rochoch, chi ra xch’ool rochb’eeneb’ lix ko’. Naq kiril lix celular, laj Matt kiril li jultikahom naq tento te’xik sa’ li santil ochoch sa’ jun jueves li kixk’uub’ xSara choq’ re li kutan a’an. Laj Matt kixye, “Naq kiwil xb’een wa, kink’oxla naq ink’a’ tooruuq chixb’aanunkil a’an.”

A’b’an lix k’a’uxl laj Matt kixchap rib’ rik’in li na’leb’ a’in: “Li Kolonel yo’yo. Maak’a’ chik junaq na’ajej b’ar wi’ taqaj ta raj wank wi ta ink’a’ sa’ li santil ochoch.”

Jalam-uuch
Li junkab’al Johnson

Laj Matt, xMaddy, xRuby, xClaire, ut xJune ke’wulak sa’ li santil ochoch sa’ li kutan kixk’uub’ xSarah choq’ reheb’. Chi yoo chi t’ane’k xya’al ru, laj Matt kixkub’siheb’ xha’ lix ko’. Ke’reek’a chi kaw lix rahom ut lix chapb’aleb’ rib’ rik’in xSarah, ut ke’reek’a lix nimla rahom ut xnimal tuqtuukilal li Kolonel. Laj Matt kixwotz chi q’un xch’ool, “Us ta jwal ra lin ch’ool, yookin chixjapb’al we xb’aan xsahil inch’ool, xb’aan naq ninnaw ru lix k’uub’anb’il na’leb’ re kolb’a-ib’ li Yuwa’b’ej.”

Sa’eb’ li kutankil a’in re Paswa, ninch’olob’ xyaalal xtz’aqalil li yaal chirix lix mayej aj tojol-ix ut lix waklijik chi yo’yo li Kolonel. Naq lee k’a’uxl naxchap rib’ chi kaw ut chi junelik rik’in li na’leb’ chirix li Jesukristo, ut naq nekejayali lee yu’am rik’in li Kolonel, ninyeechi’i eere naq teereek’a li royb’enihom, lix tuqtuukilal, ut lix rahom. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. “Jehova, chakʼam qabʼe,” Ebʼ li Bʼich, 44.

  2. Chi’ilmanq Mosiah 27:8.

  3. Chi’ilmanq Alma 36:10.

  4. Alma 36:17.

  5. Alma 36:12.

  6. Alma 36:17.

  7. Alma 36:18. Naq na’oksiman li aatin “kole’xchap” sa’ lix Hu laj Mormon na’aatinak chirixeb’ li “kole’xchap ru’uj li b’arb’ookil ch’iich’” (1 Nefi 8:24, 30).

  8. Alma 36:19.

  9. Alma 36:21.

  10. “Li pleet jwal nim sa’ li yu’am a’in nak’ulman sa’ xch’anch’ookilal laa waam” (David O. McKay, sa’ Conference Report, Apr. 1967, 84).

  11. “Li k’a’uxlej nokoxk’e chixb’aanunkil li naqak’oxla. Sa’eb’ li qak’a’uxl neke’el chaq li jalaak, a’an natuqub’an ru li k’a’ru naqab’aanu” (Boyd K. Packer, That All May Be Edified [1982], 33).

    Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks kixk’ut: “Naru neke’qaram li yib’ aj ajom ut xjalb’aleb’ ru rik’in li k’a’ru tiik. A’in naraj naxye tzolok ut roksinkil li k’a’ru natzolman. Li Awa’b’ej Joseph F. Smith kixk’ut naq li “tzolok … chirixeb’ li qajom aajel tz’aqal ru”” (Pure in Heart [1988], 149).

  12. “Nim li Qaawa’, li qaDios,” Eb’ li B’ich, 39.

  13. “Qaawaʼ, yal xbʼaan aakʼoxlankil,” Eb’ li B’ich, 82.

  14. Hechos 17:29.

  15. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 58:42–43.

  16. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 14:7.

  17. “Maajun chik wan, ka’ajwi’ li Dios, li nanawok re laa k’oxlahom ut li rajom aach’ool” (Tzol’leb’ ut Sumwank 6:16).

  18. “Li chaab’il winq narisi chaq li us sa’ lix ch’ool xb’aan naq li chaab’ilal wan rik’in; ut li ink’a’ usil winq narisi chaq li ink’a’ us sa’ lix ch’ool xb’aan naq li maa’usilal wan rik’in. Rik’in li xnumtajenaqil li ch’oolej na’aatinak li xtz’uumal re li winq” (Lukas 6:45).

  19. Chi’ilmanq Russell M. Nelson, “Tz’aqal xk’ab’a’ li Iglees,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2018.

  20. Li sumwank noko’ok wi’ rajlal xamaan sa’ li tij re rosob’tesinkil li loq’laj wa’ak a’an “junelik chixjultikankil a’an” (Moroni 4:3; Tzol’leb’ ut Sumwank 20:77). Lix Hu laj Mormon naxwaklesi qach’ool chiroksinkil ka’sut li aatin: “chijultiko’q, chijultiko’q” (Mosiah 2:41; Alma 37:13; Helaman 5:9). Li jultikank sa’ musiq’ej nachal rik’in xwankil li Santil Musiq’ej: “A’an textzol chirix chixjunil ut tixjultika eere chixjunil li xinye eere” (Jwan 14:26).

  21. Russell M. Nelson, “Chawab’i A’an,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2020.

  22. Russell M. Nelson, “Roksinkil lix wankil li Jesukristo sa’ li qayu’am,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2017. Li Awa’b’ej Nelson kixye ajwi’, “Li sahil ch’oolejil naqeek’a [jo’ aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan] mas b’ab’ay rilom rik’in li naqanumsi sa’ li qayu’am, ut wan naab’al rilom rik’in chanru naqil li qayu’am” (“Li sahil ch’oolejil ut kole’k sa’ musiq’ejil,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2016).