Kanaak chi ch’utub’anb’il sa’ li qochoch

Li qaraarookil profeet aj Russell M. Nelson xch’olob’ xyaalal naq aajel ru choq’ qe naq tootz’aqonq sa’ xch’utub’ankil li tenamit Israel li jek’inb’il, ut naq taqakawresi li ruchich’och’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik li Jesukristo.¹ Li qaYuwa’ naraj naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol te’kanaaq chi ch’utub’anb’il sa’ li rochoch.

Lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ re xch’utub’ankileb’ li ralal xk’ajol sa’ li qachoxahil ochoch, moko nak’anjelak ta a’ yaal li qawankil, li qatumin, li tzole’k xqab’aanu, lix b’onol li qatib’el, malaj ma winqo malaj ixqo. Lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’ nak’anjelak a’ yaal li qatiikilal, a’ yaal ma xqapaab’eb’ lix taqlahom, ut ma xqak’ul ut xqapaab’eb’ li sumwank.²

A’ li Dios xyehok re naq qas qiitz’in qib’ chiqajunilo, ut li na’leb’ naq “juntaq’eeto chiqajunilo chiru li Dios,” wan choq’ xk’ojleb’aal li nimla k’anjel a’in re ch’utub’ank. Li tzol’leb’ a’in naxk’am rib’ rik’in lix na’leb’eb’ li kristiaan li neke’raj xtenq’ankileb’ li ras riitz’in, maak’a’ naxye b’ar xe’chal ut chan ru wankeb’, re te’chaab’ilo’q lix yu’ameb’. Naqab’antioxi lix k’anjeleb’ li kristiaan a’an, ut nokotz’aqonk rik’ineb’. Jo’kan ajwi’, naqaj naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios te’chalq rik’in a’an, ut te’xk’uleb’ li osob’tesink li naxyeechi’i a’an rik’in lix evangelio.³ Sa’ li raatin li Qaawa’ sa’ xtiklajik li Tzol’leb’ ut Sumwank, a’an naxye, “Chex’ab’inq chaq chi najt, ex tenamit, ut laa’ex li wankex sa’eb’ li ch’och’ sa’ xyi li palaw, ab’ihomaq sa’ komonil.”⁴

Nawulak chiwu naq sa’ li raqal sa’ xtiklajik li Tzol’leb’ ut Sumwank, na’aatinak chirixeb’ li wankeb’ sa’eb’ “li ch’och’ sa’ xyi li palaw.” Laa’in oxib’ sut xinb’oqe’ chi k’anjelak ut chi wank sa’eb’ li ch’och’ sa’ xyi li palaw. Naq saajin chaq, xinwan choq misioneer sa’ li ch’och’ Britania, jun ch’och’ sa’ xyi li palaw; moqon, jo’ Jolomil aj B’eresinel, xinb’oqe’ chi k’anjelak sa’eb’ li Islas Filipinas, ut moqon chik, jo’ awa’b’ej re area sa’eb’ li ch’och’ sa’ li palaw Pacifico, jo’ aran Polinesia.

Sa’eb’ a’ oxib’ chi na’ajej a’in, ak xe’ch’utub’aak naab’al aj paab’anel sa’ lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik. Xe’wulak li misioneer xb’een wa aran Britania sa’ 1837. A’an jun chihab’ chirix naq laj Jose Smith kirosob’tesi li santil ochoch aran Kirtland, b’ar wi’ laj Moises kixq’axtesi “xlaaw lix ch’utub’ankil Israel sa’eb’ chaq xkaajachalil li ruchich’och’, ut lix k’amb’aleb’ xb’e li lajeeb’ xteepal sa’eb’ chaq li ch’och’ sa’ xnim li saq’e.”⁵ Maak’a’jo’ naq ki’usa li k’anjel aran Britania. Sa’ 1851, li yiijach reheb’ li komon sa’ li Iglees xe’kub’e chaq xha’ aran Britania, jun ch’och’ sa’ xyi li palaw.⁶

Sa’ 1961, li Elder Gordon B. Hinckley kiwulak sa’ li Islas Filipinas ut kixtikib’ lix k’anjeleb’ li misioneer aran. Sa’ li kutan a’an, jun ajwi’ chi winq ak xk’ul li Tijonelil re Melkisedek aran. Anajwan, wankeb’ chik numenaq 850,000 chi komon sa’ li Iglees aran sa’ li Islas Filipinas. Laa’in ninraheb’ laj Filipino, ut maak’a’jo’ naq eb’ a’an neke’xra li Kolonel.

Maare ink’a’ mas na’no ru lix k’anjeleb’ li misioneer aran Polinesia, sa’eb’ li ch’och’ sa’ xyi li palaw. Kitikla a’an sa’ 1844 naq laj Addison Pratt kiwulak sa’ li Polinesia Francesa, a’an xk’ab’a’ li ch’och’ sa’eb’ li kutan a’in.⁷ Naab’al reheb’ laj Polinesia ak neke’xpaab’ naq te’wanq li junkab’al chi junelik, ut eb’ a’an xe’xk’ul li Jesukristo jo’ aj Kolol reheb’. Anajwan, ka’ch’in chik ma 25 por ciento reheb’ laj Polinesia aran sa’eb’ li ch’och’ sa’ xyi li palaw, wankeb’ choq’ komon sa’ li Iglees.⁸

Sa’ jun kutan xwab’i li raatin jun xqa’al, wuqlaju chihab’ xyu’am, li wan sa’ xwuq li tasal tenamit reheb’ li komon sa’ li Iglees. A’an xye resileb’ lix xe’ xtoon li xe’paab’an sa’ 1845 sa’ li ch’och’ Tubuai, wiib’ chihab’ ma neke’wulak li komon re li Iglees sa’ li ru taq’a Lago Salado.⁹

Ch’olch’o ru li qatzol’leb’, naq taachalq xkutankil naq chixjunileb’ li tenamit te’xk’ul ut te’ruuq chixk’ulub’ankil li resil li evangelio. Li xinye resil anajwan a’an yal jun xcha’al li k’a’ru yoo chi k’ulmank. Li Awa’b’ej Nelson junelik xye naq lix ch’utub’ankil Israel a’an “li teneb’ank, li na’leb’, ut li k’anjel li mas aajel ru sa’ li ruchich’och’ anajwan.”¹⁰

Rub’elaj naq kik’ojob’aman wi’chik lix Iglees li Jesukristo, sa’ li wan wi’ lix Hu laj Mormon jo’ ajwi’ li k’utb’esinb’il na’leb’ ut eb’ lix laawil li tijonelil li ke’k’ehe’ re li profeet aj Jose Smith, ink’a’ mas natawman ru k’a’ru xyaalal xch’utub’ankil Israel.¹¹

Li k’ab’a’ej “Israel” a’an jun k’ab’a’ej li kik’eeman re laj Jakob.¹² Moqon kikana choq’ xk’ab’a’eb’ li ralal xk’ajol laj Abraham, laj Isaak, ut laj Jakob. Li xb’een yeechi’ink ut sumwank choq’ re laj Abraham najter natawman sa’ Abraham 2:9–10, b’ar wi’ naxye:

“Ut aawik’in tinyiib’ jun xnimal ru tenamit, …

“Ut teʼwosobʼtesi [chixjunileb’ li tenamit] rikʼin laa kʼabʼaʼ; xbʼaan naq joʼ kʼihalebʼ li nekeʼkʼuluk re li Evangelio aʼin, kʼabʼaʼinbʼilaqebʼ joʼ chanru laa kʼabʼaʼ, ut teʼkʼeheʼq saʼ ajl joʼ aawiyajil, ut teʼwakliiq ut tateʼrosobʼtesi, joʼ lix yuwaʼebʼ.”

Sa’ li ch’utam sa’ choxa rub’elaj li yu’am a’in, kik’ute’ ut kik’ulub’aak li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’. Sa’ a’an, wankeb’ li chaq’rab’ ut li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil, li ke’k’eeman rub’elaj naq kitikla li ruchich’och’, ut neke’xk’am rib’ rik’in li ch’utub’ank.¹³ Sa’ a’an wan ajwi’ li xnimal ru na’leb’ chirix li xtaql ch’oolej.

Chirix naab’al chihab’, chirix naq ke’awa’b’ejin li xninqal ru winq jo’ laj Sawlo, laj David, ut laj Salomon, kijache’ ru li tenamit Israel. Lix teepal Juda, ut jun jachal lix teepal laj Benjamin, ke’kana sa’ li awa’b’ejihom re Juda. Li jun siir chik, a’eb’ li lajeeb’ chi teepal, ke’kana sa’ li awa’b’ejihom re Israel.¹⁴ Wiib’ cient chihab’ chirix naq ke’jache’ ru, 721 chihab’ ma nayo’la li Kristo, eb’ li lajeeb’ xteepal laj Israel ke’k’ame’ chi preexil xb’aan li rey aj Asiria.¹⁵ Moqon, eb’ a’an ke’kana sa’eb’ li ch’och’ sa’ xnim li saq’e.¹⁶

Waqib’ cient chihab’ ma nayo’la li Kristo, sa’ xtiklajik lix Hu laj Mormon, laj Lehi kixk’ameb’ xb’e jun ch’uut reheb’ laj Israelita toj sa’ li ch’och’ America. Laj Lehi kixtaw ru naq a’an xcha’al li tenamit Israel li yoo chi jek’imank. Laj Nefi kixtz’iib’a li raatin laj Lehi, naq lix junkab’al laj Israel “te’juntaq’eetaaq rik’in jun xtoonal li che’ olivo, naq te’toqe’q li ruq’ ut te’jek’iiq chiru chixjunil lix b’een li ruchich’och’.”¹⁷

Sa’ li ch’och’ America, jo’ nayeeman re, li resileb’ laj Nefita ut laj Lamanita, jo’ tz’iib’anb’il resil sa’ lix Hu laj Mormon, kiraqe’ kaahib’ cient chihab’ chirix li Kristo. Eb’ li ralal xk’ajol laj Lehi wankeb’ chik chi jek’inb’il chiru li ch’och’ America.¹⁸

Laj Mormon kixye resil a’in sa’ 3 Nefi 5:20, b’ar wi’ naxye: “Laa’in laj Mormon, ut laa’in tz’aqal ralal xk’ajol laj Lehi. Wan rajb’al naq tinwosob’tesi ru lin Dios ut lin Kolonel li Jesukristo, naq a’an kixk’ameb’ chaq li qayuwa’ sa’ li ch’och’ Jerusalen.”¹⁹

Ch’olch’o ru naq li hoonal q’axal nim xwankil sa’ lix yu’ameb’ laj Israel, a’an lix yo’lajik, li raatin, lix b’aanuhom, ut lix k’anjel li Jesukristo, li qaKolonel.²⁰

Chirix naq li Kolonel kikam ut kiwakli wi’chik chi yo’yo, kijek’iman wi’chik li tenamit Juda, jo’ 70 toj 135 chihab’ chirix li Kristo, naq eb’ laj Judio, chirix rahob’tesiik xb’aaneb’ laj Romano, ke’cha’cha’iman yalaq b’ar chiru li ruchich’och’.

Li Awa’b’ej Nelson xye, “Kik’utun lix Hu laj Mormon jo’ jun eetalil naq li Qaawa’ ak xtikib’ xch’utub’ankileb’ li ralal xk’ajol li sumwank.”²¹ Chi jo’kan, lix Hu laj Mormon, li jaltesinb’il ru xb’aan li profeet aj Jose Smith rik’in lix maatan ut lix wankil li Dios, a’an choq’ reheb’ li ralal xk’ajol laj Lehi, a’aneb’ aj Israel li jek’inb’ileb’, ut choq’ reheb’ ajwi’ laj Gentil li xe’k’ule’ sa’eb’ lix teepal Israel. Sa’ li aatin sa’ xtiklajik 1 Nefi 22 naxye, “Israel taajek’imanq chiru chixjunil lix b’een li ruchich’och’—Eb’ laj Gentil te’xch’olani ut te’xk’iresi Israel rik’in li evangelio sa’ roso’jikeb’ li kutan.” Sa’ li perel hu wan wi’ xk’ab’a’ lix Hu laj Mormon naxye naq jun rajb’al li hu, a’an “re te’q’unb’esiiq xch’ool laj Judio ut laj Gentil naq li Jesus a’an li Kristo.” Anajwan naq ak k’ojob’anb’il wi’chik li evangelio ut wan chik lix Hu laj Mormon, k’a’jo’ naq xniman li na’leb’ chirix xch’utub’ankil Israel.²²

Eb’ li neke’k’ulub’ank re lix evangelio li Jesukristo neke’ch’utub’aak jo’ ralal xk’ajol laj Israel, maak’a’ naxye k’a’ru xtenamiteb’.²³ Rik’in li ch’utub’ank a’in, ut rik’ineb’ li k’iila santil ochoch li ak xe’kab’laak ut li yookeb’ chi kab’lamank, k’a’jo’ wi’chik naq nokoru chixch’utub’ankil Israel chi ka’pak’al li tz’apleb’ t’ikr, jo’ chanru lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaYuwa’.

Li Awa’b’ej Spencer W. Kimball, naq ki’aatinak chirix lix ch’utub’ankil Israel, kxye: “Anajwan, xch’utub’ankil Israel naraj naxye ok sa’ li tz’aqal Iglees, ut xtawb’al li na’leb’ chirix lix yaalil na’leb’ li Dios. Chi jo’kan, yalaq ani nak’ulub’ank re li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik, ut li naxsik’ xloq’oninkil li Qaawa’ sa’ tz’aqal li raatinob’aal, rik’ineb’ laj santil paab’anel sa’ li tenamit wan wi’, ak xb’aanu jo’ chanru li chaq’rab’ chirix xch’utub’ankil Israel, ut a’an chik aj eechaninel re chixjunil li osob’tesink yeechi’inb’il reheb’ laj santil paab’anel sa’ roso’jikeb’ li kutan.”²⁴

“Xch’utub’ankil Israel anajwan, naraj naxye xpaab’ankil li evangelio.”²⁵

Naq na’ilman chi saqen ru, li xnimal ru k’anjel choq’ reheb’ li komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, a’an rahok, wotzok, ut tenq’ank chixch’utub’ankil Israel, re te’xk’ul chixjunileb’ li rosob’tesihom li Qaawa’ sa’ li sumwank. A’in naraj naxye eb’ laj Africa, eb’ laj Europa, eb’ li wankeb’ sa’ America norte ut sur, eb’ laj Asia, eb’ laj Australia, ut eb’ li wankeb’ sa’eb’ li ch’och’ sa’ xyi li palaw. “Xb’aan naq chi yaal naq lix yaab’ xkux li Qaawa’ wan chiruheb’ chixjunil li winq.”²⁶ “Li ch’utub’ank a’in taaxik chi uub’ej toj reetal naq te’ch’utub’aaq li tiikeb’ xch’ool sa’ xch’utameb’ laj santil paab’anel sa’eb’ li jar tenamit re li ruchich’och’.”²⁷

Maajun chik x’aatinak chirix li ch’utub’ank a’in rik’in xnimal xwankil jo’ li Awa’b’ej Russell M. Nelson: “Yalaq jo’q’e nakab’aanu yalaq k’a’ru li naxtenq’a yalaq ani—ma yo’yo malaj kamenaq—chi ok sa’ sumwank rik’in li Dios ut xk’ulb’al li kub’iha’ ut eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch, yookat chi tenq’ank chixch’utub’ankil Israel. Saqen ru a’an.”²⁸

Chan ru naq wan li Iglees anajwan? Ak 62 chihab’ chaq naq xin’ok sa’ li mision sa’ 1960, ut sa’ li kutan a’an 7,683 chi misioneer b’oqb’ileb’ xb’aan li profeet, a’ut anajwan ak 62,544 chik li b’oqb’ileb’. Xe’wan 58 chi mision, a’ut anajwan wankeb’ chik 411. Xe’k’ihan ajwi’ li komon—junxil ke’wan 1,700,000, ut anajwan 17,000,000 wankeb’ chik.

Chiru li pandemia re COVID-19, xk’osman b’ayaq qahoonalil re xwotzb’al li evangelio. A’ut a’an xooxtenq’a chiroksinkil li ak’ tecnologia, li taatenq’anq re li ch’utub’ank chi naab’al. Naqab’antioxi naq eb’ li komon ut eb’ li misioneer yookeb’ chixnimankileb’ xk’anjel re xch’utub’ankil li tenamit Israel li jek’inb’il. Yoo chi nimank li Iglees yalaq b’ar, ut mas wi’chik aran Sudamerica ut aran Africa. Naqab’antioxi ajwi’ naq naab’aleb’ sa’ chixjunil li ruchich’och’ xe’xpaab’ li raatin li Awa’b’ej Nelson naq mas wi’chik te’xik sa’ li mision. A’b’anan, maak’a’jo’ naq toj naru naqanima li qak’anjel re rahok, wotzok, ut b’oqok.

Jun na’leb’ aajel ru sa’ li k’anjel a’in re xwotzb’al li evangelio, a’an naq jo’ komon sa’ li Iglees toowanq choq’ jun saqen,²⁹ yalaq ta b’ar wanko.³⁰ Ink’a’ naru taqamuq qib’. Wi laa’o, jo’ li Kristo, naqak’ut li chaab’ilal, li tiikilal, li sahil ch’oolejil, ut li rahok chiru chixjunileb’ li tenamit, a’in naru nawan choq’ saqen chiruheb’, ut tixk’e chixnaweb’ naq taaruuq te’xkol rib’ sa’eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ li wankeb’ sa’ lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik.

Chek’e reetal naq maak’a’jo’ li osob’tesink naru naqak’ul sa’ xwotzb’al lix evangelio li Jesukristo. Sa’eb’ li loq’laj hu naxye naq naru naqak’ul li sahil ch’oolejil, li tuqtuukilal, xkuyb’al li qamaak, li qakolb’al chiru li aaleek, ut lix wankil li Dios.³¹ Ut chirix li yu’am a’in, toowanq chi kawresinb’il re xwotzb’al li evangelio rik’ineb’ “li wankeb’ sa’ q’ojyin ut rub’el xmoosil li maak sa’ li nimla ruchich’och’ reheb’ lix musiq’eb’ li kamenaq.”³²

Sa’ li kutan a’in, nintz’aama naq chixjunileb’ li kok’al, li saaj winq ut saaj ixq, li junkab’al, li molam, li Komonil re Tenq’ank, ut li tzoleb’aal, te’xk’oxla chan ru naq tooruuq chixpaab’ankil sa’ komonil li aatin naq tootz’aqonq sa’ xch’utub’ankil Israel, jo’ xye li Qaawa’ ut li qaprofeet.

Naqak’e reetal naq chixjunileb’ wankeb’ xtaql xch’ool. Sa’ li ruchich’och’ wanko wi’, wankeb’ naab’al li ink’a’ te’ab’inq, ut ink’a’ te’tz’aqonq sa’ xch’utub’ankil Israel. A’ut wankeb’ naab’al li te’b’aanunq re, ut li Qaawa’ naraj naq chixjunileb’ li ak xe’k’uluk re lix evangelio te’xyal xq’e chi wank choq’ saqen chiruheb’ li jun siir chik, re te’chalq rik’in li Dios. Chi jo’kan, eb’ li qas qiitz’in sa’ chixjunil li ruchich’och’ te’ruuq chixk’ulb’al li xninqal ru osob’tesink ut li k’ojob’anb’il k’anjel re lix evangelio li Jesukristo, ut te’kanaaq chi ch’utub’anb’il sa’ li rochoch.

Jo’ apostol, laa’in ninye xyaalal lix diosilal li Jesukristo, ut lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ choq’ qe, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.