Chirix xkaa li kutan

Jo’ ak xyeeman, li kutan a’in a’an li domingo de ramos, reetalil naq ki’ok li Kolonel sa’ li tenamit Jerusalen, ut kitikla li rahil kutan rub’elaj lix tojb’al rix li maak, naq tixk’ul rahilal, taakamsiiq chiru krus, ut taawakliiq wi’chik chi yo’yo.

Ka’ch’in rub’elaj naq ki’ok sa’ li tenamit, li Jesukristo yoo chaq chixb’aanunkil lix k’anjel naq kitaqlaak resil re xb’aaneb’ li ramiiw, li xMaria ut li xMarta, naq yaj laj Lazaro, li raseb’.¹

Us ta nim lix yajel laj Lazaro, li Qaawa’ “kikana sa’ li na’ajej wan wi’ wiib’ kutan chik. Toja’ naq kixye reheb’ lix tzolom, Yo’qeb’ wi’chik aran Judea.”² Naq maji’ naxchap xb’e re xik sa’ rochocheb’ li ramiiw aran Betania, “li Jesus kixye reheb’ [lix tzolom] chi saqen ru, aj Lazaro kamenaq.”³

Naq li Jesus kiwulak Betania ut kik’ule’ xb’aan li xMarta, ut chirix a’an xb’aan li xMaria, eb’ a’an, maare chi ch’i’ch’i’eb’ b’ayaq xb’aan naq xb’ay chaq, ke’xye re, “Qaawa’, wi ta xatwan raj arin, ink’a’ raj xkam li was.”⁴ Li xMarta kixye ajwi’, “Ak xchuho’ chik, xb’aan naq kaahib’ kutan xkamik.”⁵

Eb’ li kaahib’ chi kutan a’in wankeb’ xyaalalil choq’ re li xMaria ut li xMarta. Wankeb’ laj Judio li neke’k’oxlank re naq lix musiq’ li ani nakam nakana rik’in lix junxaqalil kamenaq chiru oxib’ kutan, ut naru taachalq wi’chik xyu’am. A’ut sa’ xkaa li kutan maak’a’ chik yo’onihom, xb’aan naq li tib’elej ak x’ok chi q’aak, ut “nachuho’.”⁶

Li xMaria ut li xMarta ak sachenaqeb’ xyo’onihom. “Li Jesus kiril naq yoo chi yaab’ak [li xMaria] … kixjiq’ xch’ool ut sachaamil xna’leb’ kikanaak,

“B’are xek’e? chan. Qaawa’, kim ut toxaawil.”⁷

Sa’ li hoonal a’an, naqil reetal jun reheb’ li xnimal ru sachb’a-ch’oolej kixb’aanu li Kolonel sa’ lix yu’am sa’ li ruchich’och’. Xb’een wa, li Qaawa’ kixye, “Isihomaq li pek.”⁸ Toja’ naq, chirix b’antioxink chiru lix Yuwa’, “chi kaw xyaab’ xkux kib’oqok, Lazaro, elen chaq!

“Ut ki’el li kamenaq chaq, chi b’ak’b’o li roq ut li ruq’ rik’in lanleb’ t’ikr, ut li ru lanlo chi sut. Kixye li Jesus reheb’, Hitomaq, ut kanab’omaq chi b’eek.”⁹

Jo’ xMaria ut xMarta, laa’o naqanumsi chixjunil li k’a’ru nak’ulman sa’ li yu’am a’in, jo’ li rahil ch’oolejil¹⁰ ut xq’unal li metz’ew.¹¹ Chiqajunilo taqak’ul li yot’e’k ch’oolej li nachal naq nakam li ani raab’il qab’aan. Sa’ li qab’eenik sa’ li yu’am a’in, naru naqak’ul li yajel, malaj xnimal xyajel li ani raab’il qab’aan; li depresion, li ansiedad, malaj xyajel li k’a’uxlej; xmaak’a’il li tumin; li rahob’tesiik; ut li maak. Ut wan naq naqeek’a naq maak’a’ chik qayo’onihom. Laa’in ajwi’ nink’ul a’in. Jo’ laa’ex, laa’in xink’ul li k’iila paay chi ch’a’ajkilal naqak’ul sa’ li yu’am a’in. Junelik nink’oxla li esil a’in chirix li Kolonel, ut li k’a’ru naxk’ut chiwu chirix li qawanjik rik’in a’an.

Naq wan xnimal qak’a’xul, laa’o, jo’ li xMaria ut li xMarta, naqasik’ li Kolonel, malaj naqatz’aama chiru li Dios naq tooxtenq’a. Li esil chirix laj Lazaro naxk’ut chiqu junjunq li na’leb’ li te’k’anjelaq sa’ li qayu’am naq naqak’ul junaq ch’a’ajkilal.

Naq li Kolonel kiwulak aran Betania, ak sachso li yo’onihom naq taaruuq taakole’q laj Lazaro—ak xe’nume’ kaahib’ chi kutan, ut ak xikenaq. Naq laa’o naqak’ul li ch’a’ajkilal, naru naqeek’a naq li Kristo ak xb’ay rib’, ut nayale’ rix li qayo’onihom ut li qapaab’aal. Laa’in ninch’olob’ xyaalal naq wi nokoxik chi uub’ej rik’in paab’aal chirix li Jesukristo, junelik taachalq li xkaa li kutan. A’an junelik taachalq chiqatenq’ankil, ut chixk’eeb’al xyu’am li qayo’onihom. Aʼan kixye:

“Misach aachʼool chi kʼoxlak.”¹²

“Ink’a’ texinkanab’ chi maak’a’ eena’ eeyuwa’; tinchalq eerik’in.”¹³

Wan naq chanchan naq ink’a’ nachal toj sa’ xkaa li kutan, naq ak sachso li qayo’onihom. K’a’ut naq naxb’ay chaq rib’? Li Awa’b’ej Thomas S. Monson kixye, “Li qaChoxahil Yuwa’, li naxk’e xnimal xsahil li qach’ool, naxnaw ajwi’ naq nokotzolok ut naniman qana’leb’ ut li qametz’ew naq naqakuy ut naqanumsi li ch’a’ajkilal li tento toonume’q wi’.”¹⁴

Li profeet aj Jose Smith kixk’ul ajwi’ jun ch’a’ajkilal sa’ “xkaa li kutan.” Ma najultiko’ eere lix tz’aam? “At Dios, bʼar wankat laaʼat? Ut bʼar wan li muhebʼaal li natzʼapok re li naʼajej muqmuukat wiʼ?”¹⁵ Wi naqapaab’ a’an, naru naqoyb’eni xsumenkil li qatz’aam: “At walal [malaj at inrab’in], tuqtuukilal chiwanq sa’ aawaam; laa ch’a’ajkilal ut laa tawasinkil yal chiru jun ch’ina k’amok taawanq.”¹⁶

Jun chik na’leb’ naru naqatzol sa’ li esilal chirix laj Lazaro, a’an li k’a’ru tento taqab’aanu laa’o wi naqasik’ qatenq’ankil rik’in li Dios. Naq li Jesus kinach’ok rik’in li muqleb’aal, a’an xb’een wa kixye reheb’ li wankeb’ aran, “Isihomaq li pek.”¹⁷ Rik’in xnimal lix wankil, ma ink’a’ raj xru naq li Kolonel taa’isinq re li pek rik’in sachb’a-ch’oolej? Ch’ina-us raj rilb’al a’an, ut junelik raj kijultiko’ reheb’, a’b’anan a’an kixye reheb’ li wankeb’ aran, “Isihomaq li pek.”

Xkab’, li Qaawa’ “chi kaw xyaab’ xkux kib’oqok, Lazaro, elen chaq.”¹⁸ Ma ink’a’ raj ch’ina-us wi ta li Qaawa’ xjunes rib’ kixxaqab’ laj Lazaro sa’ rokeb’aal li muqleb’aal, re naq eb’ li tenamit sa’ junpaat te’ril ru chirix naq ki’isiman li pek?

Rox, naq ki’el laj Lazaro, a’an “b’ak’b’o li roq ut li ruq’ rik’in lanleb’ t’ikr, ut li ru lanlo chi sut. Kixye li Jesus reheb’, Hitomaq chaq, ut kanab’omaq chi elk.”¹⁹ Ch’olch’o ru naq li Qaawa’ kiru raj chixk’utb’al laj Lazaro chiru li okeb’aal, chi ak ch’ajb’il ut chi ak b’asb’o chi chaab’il lix b’atleb’ t’ikr.

K’a’ut naq nink’ut cheru li na’leb’ a’in? Sa’eb’ li oxib’ chi na’leb’ a’in li xinye, nak’utun jun nimla na’leb’— li Kristo ink’a’ kiroksi lix wankilal re xb’aanunkileb’. Li k’a’ru ke’ru lix tzolom chixb’aanunkil, kixtaqlaheb’ a’an chixb’aanunkil. Eb’ lix tzolom ke’ru xjuneseb’ rib’ chireek’asinkil li pek; laj Lazaro, naq waklesinb’il chik, a’an wan xwankil chi xaqliik xjunes rib’ sa’ rokeb’aal li ochochpek, ut ch’olch’o naq eb’ lix komon laj Lazaro ke’ru chirisinkil lix b’atleb’ t’ikr.

A’b’anan, ka’ajwi’ li Kristo wan xwankil chixwaklesinkil laj Lazaro chi yo’yo naq kamenaq. Laa’in nink’e reetal naq li Kolonel naraj naq taqab’aanu jo’ nimal li taaruuq chiqu, ut a’an tixb’aanu li k’a’ru ka’ajwi’ a’an naru chixb’aanunkil.²⁰

Naqanaw naq li “paab’aal [chirix li Qaawa’ Jesukristo] nak’amok sa’ li k’anjel”²¹ ut naq “ink’a’ nachal li paab’aal rik’in rilb’al li sachb’a-ch’oolej, li kawil paab’aal nakawob’resiman b’an rik’in ab’ink chiru lix evangelio li Jesukristo. Sa’ jalan chik aatin, nachal li paab’aal xb’aan li tiikilal.”²² Wi naqayal qaq’e chixb’aanunkil li tiikilal, wi naqak’ul ut naqapaab’eb’ li santil sumwank ut naqayu’ami lix tzol’leb’ li Kristo sa’ li qayu’am, tz’aqalaq li qapaab’aal re taqakuy li xkaa li kutan, ut chi tenq’anb’il xb’aan li Qaawa’, tooruuq ajwi’ chirisinkileb’ li pek li wankeb’ sa’ li qab’e, toonumtaaq sa’ xb’een lix lajik qayo’onihom, ut taqisi chiqix chixjunil li b’ak’b’ooko wi’. Li Qaawa’ naraj naq taaqab’aanu “chixjunil li k’a’aq re ru li naru chiqu,”²³ a’ut chijultiko’q eere naq a’an tixk’e qatenq’ankil sa’ chixjunil, wi naqapaab’ a’an.

Chanru naru taqisiheb’ li pek, ut tookab’lanq sa’ xb’een lix Saqoonaq a’an?²⁴ Naru naqapaab’ li na’leb’ neke’xk’e li profeet.

Jo’ jun eetalil, sa’ li octubre xnume’, li Awa’b’ej Russell M. Nelson xtz’aama naq taaqach’olani lix nawom qach’ool chirix li Kolonel ut lix evangelio, naq took’anjelaq re xk’ulb’al, naq taqach’olani a’an rik’in li yaal, ut naq ink’a’ taqatz’ajni rik’in lix b’alaq’il na’leb’eb’ li maak’a’eb’ xpaab’aal. A’an kixye qe chiqajunil, “Naq teek’e xb’eenil xna’aj lix nawom eech’ool chirix li Jesukristo, k’ehomaqeb’ reetal li sachb’a-ch’oolej li te’uxq sa’ lee yu’am.”²⁵

A’an naru chiqu!

Chan ru naru toowakliiq ut too’elq? Naru taasahoq’ qach’ool rik’in xjalb’al qak’a’uxl ut xpaab’ankileb’ li taqlahom. Li Qaawa’ kixye, “Li ani nak’uluk reheb’ lin taqlahom ut naxpaab’eb’, a’an li narahok we, ut li narahok we, raab’ilaq xb’aan lin Yuwa’, ut laa’in tinra a’an, ut tink’utb’esi wib’ chiru.”²⁶ Naru taqayal qaq’e chixjalb’al qak’a’uxl wulaj wulaj, ut naru tooxik chi uub’ej chi anchal li qach’ool, rik’in rahok choq’ re li Qaawa’.

A’an naru chiqu!

Chan ru naq, chi tenq’anb’il xb’aan li Qaawa’, naru taqisi chiqix chiru chixjunil li k’a’ru bak’b’ooko wi’? Xb’een wa, naru taqak’e qach’ool chixb’ak’b’al qib’ rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo li ralal, rik’ineb’ li sumwank. Li Elder D. Todd Christofferson kixye: “B’ar nachal li qawankil sa’ tiikilal ut sa’ li musiq’ej, ut chan ru naru naqak’ul? Rik’in li Dios nachal chaq. Naqak’ul li wankilal a’an naq noko’ok sa’ sumwank rik’in a’an. … Sa’eb’ li sumwank a’in, li Dios naxteneb’ rib’ chiqatenq’ankil, chiqasantob’resinkil, ut chixk’eeb’al qataqenaqil loq’al wi laa’o naqak’e qach’ool chi k’anjelak chiru, ut chixpaab’ankileb’ lix taqlahom.”²⁷ Naru noko’ok sa’eb’ li loq’laj sumwank ut taaqapaab’eb’.

A’an naru chiqu!

“Isihomaq li pek.” “Elen chaq.” “Hitomaq, ut kanab’omaq chi b’eek.”

Eb’ li na’leb’ k’eeb’il qe, eb’ li taqlahom, eb’ li sumwank. A’an naru chiqu!

Li Elder Jeffrey R. Holland kixye, “Wan li osob’tesink li neke’chal sa’ junpaat, wan li neke’chal moqon, ut wan li ink’a’ neke’chal toj sa’ choxa; a’ut choq’ reheb’ li neke’k’uluk re lix evangelio li Jesukristo, neke’chal.”²⁸

Naxye ajwi’, “Jo’kan ut, chiwanq xsahil eech’ool, ut mexxuwak, xb’aan naq laa’in, li Qaawa’, wankin eerik’in, ut tinxaqliiq chek’atq.”²⁹

Ninch’olob’ xyaalal a’in, sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li ani junelik taachalq, a’ li Jesukristo, amen.