2018
Ke Kau He Fakataha Alēleá
January 2018


Ke Kau He Fakataha Alēleá

Ko Hono ʻOmi ha Mālohi Lahi Ange ki he Ngaahi Fakataha ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e Fineʻofá

ʻĪmisi
man in priesthood quorum council meeting

Talateu ʻe ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá

Kuó u toutou fakamamafaʻi ʻi he lolotonga ʻeku ngāue fakaʻaposetoló, ʻa e mālohi mo e mahuʻinga ʻo e fakataha alēleá, ʻa ia ʻoku kau ai ʻe ngaahi fakataha alēlea fakasiteikí, fakauōtí, houalotú, pea mo e fakafāmilí. ʻOku ou tui ko e founga lelei taha ke maʻu ai e ngaahi ola moʻoní, ko e ngāue ʻo fakafou he ngaahi fakataha alēleá.

Kuo mau fai ha fanga kiʻi liliu iiki kae mahuʻinga he māhiná ni, ʻi he nāunau fakalēsoni ʻoku ako ʻe he kāingalotú, ʻi he ngaahi kōlomu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e Fineʻofá, he taimi ʻoku nau fakataha ai ʻi heʻenau takitaha houalotu he Sāpate kotoa pē. Makehe mei hono ako e lea ʻa e kau palōfita moʻuí ʻi he ngaahi konifelenisi fakamuimui tahá, te tau toe “fealēleaʻaki” (T&F 107:89) fakataha foki ke aleaʻi e ngaahi palopalema ʻoku tau fehangahangai mo iá kae pehē ki heʻetau ngaahi fie maʻú.

Ko e taimi ʻoku tau feinga ai ke fealēleaʻaki fakataha lelei angé, ʻe tāpuakiʻi leva kitautolu ʻe he ʻOtuá ʻaki ha fakahā ʻoku hokohoko, mahino, pea mo ha mālohi lahi ange ke fakahoko ʻEne ngāué.

Naʻe fakahoko ʻe he Tamai Hēvaní ʻEne ngāué ʻi ha ngaahi fakataha alēlea, ʻi he teʻeki ai faʻu ʻa e māmaní (vakai T&F 121:32). Talu meia ʻĀtama mo ʻIvi mo e kumi ʻa e kakai e ʻOtuá ki Heʻene faleʻí ʻi ha ngaahi fakataha alēlea. Ko hono moʻoní, ne ui ʻe he ʻOtuá ia ko e “Tangata ʻo e Akonakí” (Mōsese 7:35). Naʻe kamata ʻa Siosefa Sāmita ʻi he konga ki muʻa ʻo e kuonga fakakosipeli ko ʻení hono fakafoki maí, e “founga ʻo e Ngaahi Fakataha Alēlea ʻo e kuonga muʻá.”1 ʻOku puleʻi ʻa e Siasí ʻi he ʻahó ni ʻe ha ngaahi fakataha alēlea ʻi he tuʻunga kotoa pē.

Kuo fealēleaʻaki e kau taki māʻolunga ʻo e Siasí ʻi he ngaahi māhina kimui ní fekauʻaki mo hono fakamālohia ʻo e ngaahi fakataha ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e Fineʻofá he Sāpaté. Ko hono olá ko ha nāunau fakalēsoni foʻou ʻoku ui ko e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí pea mo e Fineʻofá, ʻa ia ʻokú ne fakatupulaki hono ngāue ʻaki e ngaahi pōpoaki mei he konifelenisi lahí pea mo fakaaʻu e mālohi ʻo e fealēleaʻakí ki heʻetau ngaahi kōlomu lakanga fakataulaʻeikí mo e Fineʻofá.

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Kulisitofale Kolitoni (Christoffel Golden) ʻo e Kau Fitungofulú, ʻa ia naʻe tokoni ʻi hono tataki e liliu ko ʻení, “Kuo tau fai ha lelei lahi ʻi he tuʻunga ne tau ʻi aí.” “Ka ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke tau hoko atu. ʻE hoko e fakalakalaká ko ha ola ʻo e hiki ki hono ako e ngaahi lea ʻa e kau palōfita moʻuí mo e fealēleaʻakí.

Ne fakataha alēlea e Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá kimuí ni mo e kau mēmipa ʻo e Kau Fitungofulú, ke aleaʻi e founga ʻoku fakaafeʻi ai ʻe he fealēleaʻakí ʻa e fakahaá, fakalahi ʻa e uouangatahá, mo ʻomi ha mālohí. Naʻa nau ʻomi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení, ʻi heʻenau ʻiloʻi te mou langa ʻi he ngaahi fakakaukau ko ʻení ʻi he taimi te mou maʻu ai ha ngaahi solovaʻanga totonu maʻamoutolu, homou uōtí pe koló, pea mo hoʻomou kōlomú pe Fineʻofá.

Mālohi ʻi he Taumuʻá

“Ko e meʻa ʻi hoʻomou fakataha … , pea mou loto taha ʻo kau ki he meʻa ʻe taha ko ʻení, pea kuo mou kole ki he Tamaí ʻi hoku hingoá, ʻe pehē hoʻomou maʻu iá.” (T&F 42:3).

ʻOku hoko e ngaahi fakataha alēleá ko ha founga ke tau “fekumi fakataha [ai] ki he finangalo ʻo e ʻEikí.”2 Ko hono ʻai ʻe tahá, ʻoku ʻikai feʻunga hono vahevahe pē ʻo e ngaahi fakakaukaú; ka ʻi he fealēleaʻaki fakatahá, ʻoku tau fakaafea ai ha fakahā ke tau lava ʻo ako e meʻa ʻoku finangalo ʻa e ʻEikí ke tau fai ʻi hotau tūkungá. Te tau lavameʻa lahi ange ʻi heʻetau maʻu e aʻusia fakahā peheé, ka tau manatuʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

1. Fakatefito e tokangá—kamata ʻaki ha palopalema pe fie maʻu mahuʻinga. ʻOku fakatupulaki ʻe heʻetau tokanga taha ki ha palopalema pe fie maʻú, ʻa ʻetau malava ke fai ha ngaahi fakalakalaka ʻoku ʻaonga. ʻOku toe tokoni foki hono tukutaha ʻetau tokangá, ke tau sio fakalaka atu ʻi he ngaahi fakaʻilonga ʻoku hā maí (ʻa e meʻa ʻoku hokó) pea feinga ke mahino ʻa e ngaahi tefitoʻi tupuʻangá (ʻa e ʻuhinga mo e founga ʻoku uesia ai ʻe ha meʻa e kakaí). Hangē ko ʻení, te tau ala fealēleaʻaki ki ha founga ke fakahinohinoʻi mo fakafehokotaki ai hotau toʻu tupú mo e langí, kae ʻikai aleaʻi e lahi ʻo e taimi ʻoku fakamoleki ʻe he toʻu tupú he sio ki he ngaahi screen.

2. Ngaahi fakakaukau—fakafōtunga e palopalemá pe fie maʻú ke hoko ko ha fehuʻi. ʻE lava ʻe ha tefito ʻoku fakalea ko ha fehuʻi, ʻo tohoakiʻi mai ʻa e ʻilo fakatokāteliné. Mahalo te tau fehuʻi, “Te tau lava fēfē ke fakaleleiʻi e meʻa ʻoku hokó ʻi ha founga ʻaonga mo lelei?” pe “Ko e hā ha tokāteline, kapau ʻe mahino lelei ange, ʻe ala tokoni ke fakaleleiʻi e palopalemá?”

3. Mālohi—fekumi ki ha fakahā. Neongo ʻe ala aleaʻi ʻe he ngaahi fakataha alēleá ha ngaahi solovaʻanga, ka ko e taumuʻa ʻo e fakataha alēleá ke ʻilo e finangalo ʻo e ʻOtuá, kae ʻikai ko e lisi pē e ngaahi founga lelei tahá pe ko e pehē, “Ko e founga ʻeni ne fai ʻi he uooti naʻá ku ʻi aí.” Hangē ko hono akoʻi ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻoku ʻikai ke tau fie maʻu e ngaahi fakatahá; ʻoku tau fie maʻu ha ngaahi aʻusia maʻu fakahā.3 ʻOku fakahā ʻe he fealēleaʻaki fakatahá ha ngaahi solovaʻanga lelei ʻoku fakaiku ki hano fai ʻo ha ngāue.

Mālohi ʻi he Kau Atú

“Mou fili ʻiate kimoutolu ha faiako, pea ʻoua ʻe tuku ke lea fakataha kotoa; kae tuku ke lea pē ha toko taha, pea tuku ke fanongo kotoa pē ki heʻene ngaahi leá, koeʻuhí ka ʻosi lea kotoa ke fakamāmaʻi kotoa pē, pea ke maʻu ʻe he tangata kotoa pē ʻa e faingamālie tatau” (T&F 88:122).

ʻI he ngaahi fakataha alēleá, ʻoku fālute ʻa e meʻa ʻoku lelei ki he fakafoʻituituí mo e houalotú—ʻa e uōtí pe koló—ʻi ha founga fakaofo, tautautefito kapau ʻoku mahino kiate kinautolu ʻoku kau aí ʻa e meʻa ko ʻení:

1. ʻOku ʻi ai ha tufakanga mātuʻaki mahuʻinga ʻo e mēmipa taki taha ʻo e fakataha alēleá ʻOku totonu ke kau mai e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá kae ʻikai maʻu tokotaha pē ʻe ha taha e fakataha alēleá. Hangē ko e akonaki ʻa Paulá, “Pea ʻoku ʻikai faʻa lea ʻa e matá ki he nimá, ʻoku ʻikai te ke ʻaonga kiate au: pe pehē ʻe he ʻulú ki he vaʻé, ʻoku ʻikai te mo ʻaonga kiate au. ʻIkai, ka ko e ngaahi kupu ko ia ʻo e sinó, ʻa ia ʻoku matamata vaivaí, ʻoku lahi hake hono ʻaongá” (1 Kolinitō 12:21–22).

2. ʻOku feinga ʻa e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá ke fai ha fakamaama. Ne akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá “kimuʻa pea fakafepakiʻi ʻe ha tangata ha kaveinga kuo tuku mai ke alea ki ai e fakatahaʻangá, ʻoku totonu ke ne fakapapauʻi te ne lava ʻo fai ha fakamaama ki he kaveingá kae ʻikai fakamafola ʻa e fakapoʻulí, pea ʻoku totonu ke makatuʻunga ʻene fakafepakiʻí ʻi he māʻoniʻoni.”4

3. ʻE feinga ʻa e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá ke nau loto taha Neongo e kehekehe ʻa e ngaahi fakakaukaú, ka ʻe taha ʻa e kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá ʻi he feinga ke “maʻu ha fakahinohino mei he Laumālie Māʻoniʻoní.”5 Ne pehē ʻe Siosefa Sāmita ʻi he lolotonga ha fakataha alēlea, “[koeʻuhí ke maʻu ha fakahā mo e ngaahi tāpuaki ʻo e langí, ʻoku mahuʻinga ke tuku ʻetau fakakaukaú ʻi he ʻOtuá mo tui pea hoko ʻo lototaha mo fakakaukau taha.]”6

ʻĪmisi
Relief Society council meeting

Mālohi ʻi he Ngaahi Palani Ngāué

“Koeʻuhí ke lava e tangata kotoa pē ʻo ngāue ʻi he tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ʻo kau ki he kahaʻú, ʻo fakatatau ki he tauʻatāina ke fili ki he totonú ʻa ia kuó u foaki kiate iá” (T&F 101:78).

ʻOku ʻikai kakato ha fakataha alēlea, ʻo ka ʻikai ʻi ai ha palani ke ngāueʻi e fakahā ne maʻú. ʻOku totonu ke fakaafeʻi kinautolu ʻoku kau he fakataha alēleá ke nau fokotuʻu ha ngaahi tukupā pau te nau ngāueʻi. Ne pehē ʻe Sisitā Siini B. Pingihemi, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Fineʻofá, “ʻOku fie maʻu ke ʻi ai ha ngaahi ngāue ke fai ʻi he fakaʻosinga ʻo e fakataha fealēleaʻakí.” “Ko e ngāue mahuʻinga tahá ʻoku hoko ia ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi fakatahá.”

ʻOku tataki ʻe he takí e fakataha alēleá ke femahinoʻaki mo loto taha. Pea te ne taki ʻi hono faʻu mo lekooti e ngaahi ngāue ke faí ke toki muimuiʻi ʻamuiange. Ne tānaki mai ʻe Sisitā Seuloni ʻIupengi (Sharon Eubank), ko e Tokoni ʻUluaki ʻi he Kau Palesitenisī Lahi ʻo e Fineʻofá: “ʻOku ʻiate kitautolu ʻa e mālohí. Ko e taimi ʻoku tau fehaʻisiaʻaki ai ke ngāué, ʻe fakamāʻoniʻoniʻi ʻe he ʻEikí ʻetau ngāué (vakai, T&F 43:9). Ko e pole ke ngāue pea lipooti mai e ngaahi ngāue ʻoku faí, ko e uho ia ʻo e ngāueʻi e fuakavá.”

Fatongia ʻo e Takí

“Naʻe ʻikai lelei ange ʻa e tokotaha malangá ʻi he tokotaha fanongó, pea ʻikai foki lelei ange ʻa e faiakó ʻi he tokotaha ʻoku akó; pea ko ia naʻa nau tuʻunga tatau kotoa pē” (ʻAlamā 1:26).

ʻOku tau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fakakaukau fakamāmani ki he tuʻunga fakatakimuʻá, kae toe lelei ange ʻetau ngaahi fakataha alēleá. ʻOku hoko ʻa e takí ʻi he puleʻanga ʻo e ʻEikí ko e “tamaioʻeiki [ʻa e taha] kotoa” (Maʻake 10:44). Ko e meʻa tatau pē, ʻoku hoko ki he taki ʻo e fakataha alēleá ʻo tatau pē pe ko e maʻu mafai pulé pe faiako, te ne ʻomi e meʻa mahuʻinga ke fai ki ai e tokangá ka ʻoku ʻikai ko ia (him/her) ʻoku mahuʻingá. ʻOkú ne fakaʻehiʻehi ke ʻoua ʻe faʻa lea pe fai ha tuʻutuʻuni ʻoku teʻeki ke ne fakafanongo ki ha lau ʻa e fakataha alēleá.

ʻOku fakahoko ʻe he taki ʻo e fakataha alēleá ha fatongia mahuʻinga ʻi hono fakamamafaʻi e taumuʻá, tataki e fealēleaʻakí, mo fakaafeʻi ʻa kinautolu ʻoku kaú ke fokotuʻu ha ngaahi tukupā ke ngāueʻi. ʻOku lele lelei ange e fakataha alēleá ʻi he taimi ʻoku fakafanongo, fakahinohino, fakaafeʻi, maluʻi, pea mo poupou lelei ange ai ʻa e taki ʻo e fakataha alēleá.

Fakafanongó. ʻOku fakafanongo e kau taki leleí ki he taha ʻoku leá pea mo e Laumālie Māʻoniʻoní. Naʻe pehē ʻe ʻEletā Petinā, “ʻOku ou tui ʻoku ngāue lelei ange ʻa e meʻafoaki ʻo e faʻa ʻiloʻiló ʻi he taimi ʻoku tau fakafanongo aí, kae ʻikai ʻi heʻetau leá.”7

2. Tatakí. ʻOku tataki ʻe he taki ʻo e fakataha alēleá e fepōtalanoaʻakí, mo fakaʻatā ke tanumaki e ngaahi fakakaukaú. Ka fie maʻu, ʻoku toe fakaleleiʻi ʻe he takí ʻa e fealēleaʻakí pe fakatonutonu ia ʻi he ʻofa.

3. Fakaafeʻi. ʻOku tufaki ʻe he ʻEikí ʻa e fakahaá ki he kau mēmipa ʻo e fakataha alēleá. ʻOku hanga ʻe hono fakaafeʻi ʻo e taha kotoa—kau ai ʻa kinautolu ʻoku faʻa fakalongolongó—ke ʻomi ha ngaahi fakakaukaú, ʻo fakalahi e tuʻunga malava ke ʻilo e finangalo ʻo e ʻEikí.

4. Maluʻí. ʻOku ohi ʻe he taki ʻo e fakataha alēleá ha ʻātakai ʻo e fevahevaheʻaki lelei mo taau, ʻaki ʻene tokanga kiate kinautolu ʻoku leá pea taʻofi ʻa e fakaangá mo e loto fakamāú. ʻOku fie maʻu ke tokangaʻi hono tataki e ngaahi tefito ʻoku pelepelengesí. Ko e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai fakahāhā-holó, ke kei pehē pē ia.

5. Poupouʻí. Ko e taimi ʻoku vahevahe ai ʻe he kau maʻu fakatahá ʻenau ngaahi fakakaukaú, ʻoku poupouʻi ʻe he takí ʻa e fokotuʻú ʻaki ʻene fakahoungaʻi mo fakafehokotaki e ngaahi fakakaukaú. ʻOku tokoni e poupou ko ʻení ke ongoʻi ʻe kinautolu ʻoku kaú, e founga ʻe maʻu ai ha fakahaá pea mo feinga ke fakapapauʻi ʻoku ʻaonga ʻenau tokoni ʻoku faí.

Naunau Fakalēsoni Foʻou, Tukupā Foʻou

ʻOku haʻu fakataha e taʻu foʻou mo e nāunau fakalēsoni foʻou ko ʻení, mo ha kuonga tukupā foʻou. ʻOku tāpuekina kitautolu ʻaki ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí. Ko hotau fatongia mo e monū ke fekumi ki Heʻene fakahinohinó mo fai ʻEne ngāué. Mei he taimí ni ʻo fai atu ai ʻi heʻetau ngaahi fakataha Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e Fineʻofá ʻi he Sāpaté, he ʻikai tukutaha pē ia ki he lēsoni fekauʻaki mo e ngāué; ka ʻoku tau “fealēleaʻaki fakataha” mo poupouʻi e ngāue māʻoniʻoní—ʻa e ngāue te ne “teketekeʻi ʻa e kakai tokolahi ki Saione ʻaki ʻa e ngaahi hiva ʻo e fiefia taʻengatá” (T&F 66:11).

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Joseph Smith, ʻi he “Minutes, 17 February 1834,” josephsmithpapers.org.

  2. Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 2.4.4.

  3. Vakai, David A. Bednar, “Panel Discussion” (worldwide leadership training meeting, Nov. 2010), broadcasts.lds.org.

  4. Teachings of the Prophet Joseph Smith, sel. Joseph Fielding Smith (1976), 94.

  5. Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, 3.3.2.

  6. Joseph Smith, ʻi he Minutes, 27 February 1832,” josephsmithpapers.org.

  7. David A. Bednar, “Panel Discussion.”