O Elizabeth Ann Butler kei na iSoqosoqo ni Veivukei e Victoria, Ositerelia

A sucu o Elizabeth Ann Butler ena ika 10 ni Me 1846 mai Norfolk, e Igiladi, ni oti toka ga e 16 na yabaki na kena a tauyavu na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai mai vua na parofita o Josefa Simici mai Fayette, e Niu Yoka.

Ena itekivu ni 1850, a lewena na vuvale nei Elizabeth e dua na ilawalawa levu 90,000 na dauvaqara koula takosovi vuravura me yaco ki Victoria, e Ositerelia. Era tiko volekati Bendigo ena 1853, ena gauna se yabaki vitu tiko kina o Elizabeth.

E ka ni rarawa, ni sega ni rawa iyau na nona matavuvale ena vaqara koula o ya. Ena gauna sa qase kina o Elizabeth, rau sa biuta na nona vuvale oi rau na nona itubutubu. A qai susugi cake o koya mai vei taci tamana, ka sega ni laki vuli rawa ka vakavuqa me dau cakacaka ena siga taucoko ena iteitei nei taci tamana.

A qai vakamau o Elizabeth kei na dua na turaga ni Jaina dauteitei, ia o koya talega a vakauqeti me vaqara koula ka biuti Elizabeth me susuga e walu na luvedrau ena kila-ka ga ni qaravi ni vale kei na culacula. A dredre sara na bula.

Dina ga ni sega ni kila na volavola se wiliwili, e kila tu o Elizabeth na bibi ni vuli ka vakasaqara na sala vou eso me vuli kina. E guta sara me solia e vuqa na madigi vei iratou na luvena me ratou laveti ira cake ga vakai iratou mai na kena a cakava o koya. Me vakataka, nodratou wilika na luvena tagane vua na niusipepa ni veisiga, ka yaco kina me ratou matai sara ena wiliwili ena gauna era sa tekivu vuli kina.

Ni sa yabaki 53, a vakayacora tale o Elizabeth e dua na madigi ni vuli.

A taubale tiko o koya kei luvena yalewa o Jessie ena gaunisala mai Bendigo ena gauna a vosa mai kina e dua na tagane a dara tiko e dua na kote loaloa ka vakaisala ka kaya ni daukaulotu ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. A solia vei rau e dua na ivola ka kaya ni ivola oqo ena vakavulica vei rau na ituvatuva ni Kalou baleti ira na Luvena. A dau maqusa voli o Elizabeth na ciqoma na veivola eso era soli wale, ia na kena oqo ena veisautaka na nodratou bula.

Ena bogi taucoko o ya, a wilika o Jessie Na iVola i Momani vei tinana, ka vakadeitaka na Yalo Tabu vei rau ni dina na ivola oqo.

A qai papitaiso o Elizabeth kei na tolu vei ira na luvena ena ika 2 ni Feperueri, 1902. Ni oti e vica na yabaki a qai papitaiso e rua na makubuna tagane.

A qai toki na matavuvale ki Melbourne, ena vanua e ratou a qai semati vata kina na lewe ni Lotu tale eso. E dua na vanua ni vakacegu vei iratou me ratou maliwai ira era dau veikauwaitaki. A tara vakabibi na yaloi Elizabeth na nodra veikidavaki veidokai na marama, era a dolava na nodra itikotiko me caka kina na soqoni ni Sigatabu ka vakarautaka na kakana ena lomasoli.

E dina ga ni sega ni tuvanaki me tiki ni dua na veivakarautaki ni iSoqosoqo ni Veivukei, era cakacaka vata na marama mera vakasaqa, culacula, ka vakarautaka e dua na sasaga ni soli ilavo me baleta e dua na valenilotu vou. A vakila o Elizabeth ni veitokani vakavinaka kei ira na marama oqo a sega tu ni kilai ira e liu.

Ena gauna oqori, a kacabote na iMatai ni Valu Levu kei Vuravura. Me vukei na nodra semati na marama vakai ira yadua ena gauna veibolei oqo, a tabaka kina na Lotu na Mekasini ni iSoqosoqo ni Veivukei, ka a yaco me dua na ivurevure bibi vei ira na marama e Melbourne. Era veivosakitaka na kena itukutuku, serekali kei na italanoa nira soqoni vata mera cula sitokini ka vakarautaki nodra iyaya na sotia mai Iurope kei na Tokalau e Loma.

Rau a lewena na mataivalu na makubui Elizabeth tagane. Na luvena tagane o Horace a lewena talega na mataivalu ka lesi yani kina Tokalau e Loma me tiki ni mataivalu Vodo Ose i Ositerelia.

A luluqa vakalailai na tiko ena Lotu ena vuku ni sa levu na tagane era kacivi kina mataivalu. Sega ni dede, era sa na lewa ga na marama—o Elizabeth kei ira na nona itokani—mera vakataucokotaka tiko na nodra tabana lailai. Era sa dau namaka tiko na marama na nodra soqoni ena veimacawa mera vakavoui vakayalo me laveti cake nodra veimaliwai vakaveiwekani ka vakatamata yadua.

Ni mai cava na ivalu, voleka ni matavuvale yadua ena nodra yasana a mate kina e dua na tacina, watina, luvena tagane, se makubuna tagane. O Elizabeth, a mate na makubuna tagane o William Wallace Cameron Butler ena iValu mai Fromelles. Na lomavata ena kedra maliwa na marama ena tabana sa kaukauwa cake sara nira sa veitokoni vakai ira ena gauna ni yalorarawa oqo. Era sa qai tekivu taracake tale na nodra bula.

A kacivi o Peresitedi Arnold Miller me liutaka na ‘Victorian Conference’—na kena eda vakatoka nikua me tikina. Dua vei ira na nona lalawa o ya me tokona na kena tauyavutaki vakaivola na iSoqosoqo ni Veivukei nei Ositerelia, ena ruku ni veidusimaki ni matabete.

Na isevu ni soqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei e Ositerelia a vakayacori mai Victoria ika15 ni Julai, 1921. Me qai 1923, o Elizabeth e dua vei ira na 22 na marama a kerecuru ena iSoqosoqo ni Veivukei ni Tabana e Melbourne. Oqo a gauna ni marau era veivaqaqacotaki ka vakila na marama na nodra vaqaqacotaki.

Ena nona bula, a sega ni taleitaka o Elizabeth me tukuna vei iratou na luvena na nona gauna ni gone—na kena italanoa e vakavuna na rarawa, e dau kaya o koya. Ia, na soreni vakabauta a vakatara me teivaki e yalona sa mai tubu sara ena kena cecere. Mai na veika a yaco vua, o ira na qase e liu a ivakaraitaki kina o Elizabeth, era tamata qaqa ena tabanalevu kei na iteki, era tara cake na Lotu ena yalodina ena vanua cava ga era tiko kina.

Mai na irairai ni nona bula na marama yalomalua oqo, eda rawa ni raicalesu na itekitekivu ni iSoqosoqo ni Veivukei mai Ositerelia ka raica yani na nona iyaubula ena kena inaki dina: me vakarautaki ira na marama kina kalougata ni bula tawamudu, me qaqaco na tamata yadua kei na matavuvale ka me duabau ena sasaga mera vukei era tiko vakaleqai.