Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 14: Hoko ko ha Kau Faifakamoʻui he Moʻunga ko Saioné


Lēsoni 14

Hoko ko ha Kau Faifakamoʻui he Moʻunga ko Saioné

Talateú

ʻI he ngāue fakatemipalé, kuo fakahoko ʻe he ʻEikí ke malava ʻa e taha kotoa kuo pekia ʻoku teʻeki ha ʻilo ki he ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí “ke ne foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá pea mo e ngaahi fāmilí ke fakatahaʻi ʻo taʻengata” (“Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo Ki Māmani,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 129). ʻE ako ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení ʻa e founga hono fakaʻaiʻai kitautolu ʻe he laumālie ʻo ʻIlaisiaá ke tau kau atu ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí pea hoko ko ha “kau fakamoʻui … [ʻi he] moʻunga ko Saioné” ( ʻOpataia 1:21).

Laukonga Puipuituʻá

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138:27–37, 58–59

Ko e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he tokolahi ʻo ʻenau ngaahi kui kuo pekia teʻeki fanongo ki he ongoongoleleí pe maʻu e ngaahi ouau fakamoʻuí.

Fakamanatu ki he kau akó ne hili e pekia ʻa e Fakamoʻuí, naʻá Ne hā ki he ngaahi laumālie kuo pekiá. ʻOku lekooti e fakaikiiki ʻo e ʻaʻahi ko ʻení ʻo hangē ko e mamata ki ai ʻa Palesiteni Siosefa F. Sāmita (1838–1918) ʻi he meʻa-hā-mai ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138. (Fakatokangaʻi ange ko ha sīpinga ʻeni ʻo e tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhingá ʻi hono ako e folofolá.)

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138:27–37. Fakaafeʻi e kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa ne fakahoko ʻe he ʻEikí lolotonga ʻEne ngāue fakafaifekau ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié.

  • Ko e hā e founga ne teuteuʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e hala ke huhuʻi e laumālie ʻo e kau pekiá? (Fakamamafaʻi e moʻoni ko ʻení: Naʻe tuʻutuʻuni, fakahinohinoʻi, pea teuteuʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi laumālie angatonú ke malanga kiate kinautolu ʻi he fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālié.)

  • Fakatatau ki he veesi 34, ko e hā kuo pau ai ke malangaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí kiate kinautolu ʻi he fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālié? (Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa hono “fakamāuʻi ʻa kinautolu ʻo fakatatau ki he tangatá ʻi he kakanó” ʻe maʻu ʻe he fānau kotoa pē ʻa e ʻOtuá, moʻui pe mate, ʻa e faingamālie ke tali ʻa e ongoongoleleí pea maʻu e ngaahi ouau fakamoʻuí kae lava ke fakamāuʻi kotoa pē ʻi he tuʻunga tatau.) Vakai foki, T&F 137:7–9.)

Kole ki he kau akó ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 138:31, 58–59 ʻo kumi e meʻa kuo pau ke fai ʻe he niʻihi fakafoʻituitui ʻoku akoʻi ki ai e ongoongoleleí ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngahi laumālié kae lava ke nau hoko ko e “kau ʻea hoko kinautolu ki he fakamoʻuí.”

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā kuo pau ke fai ʻe he laumālie ʻo kinautolu kuo pekiá ke hoko ai ko e “kau ʻea hoko kinautolu ki he fakamoʻuí”? (Tokoni ke fakamahino ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Hili hono akoʻi e pōpoaki ʻo e ongoongoleleí ki he niʻihi fakafoʻituitui ʻi he fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālié, te nau lava ʻo fili ke fakatomala pea tali ʻa e ngaahi ouau fakafofonga ʻoku fakahoko ʻi he ngaahi temipalé.)

Vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder D. Todd Christofferson

“ʻOku maʻu hala ʻe ha niʻihi pea nau pehē ‘ʻoku papitaiso [e ngaahi laumālie kuo pekiá] ki he tui faka-Māmongá ʻo ʻikai ke nau ʻilo ki ai’ pe ‘ʻe fakamālohiʻi e kakai ko ia ne kau ki ha tui fakalotu kehe kimuʻá ki he tui faka-Māmongá.’ ʻOku nau pehē tokua ʻoku tau maʻu ha mālohi ke fakamālohiʻi ha laumālie ʻi he ngaahi meʻa fekauʻaki mo e tuí. ʻOku ʻikai pehē ia. Kuo foaki ʻe he ʻOtuá ki he tangatá ʻa ʻene tauʻatāina ke filí mei he kamataʻangá. ‘Ko e kau pekia ko ia ʻoku fakatomalá ʻe huhuʻi ʻa kinautolu, ʻo kapau te nau talangofua ki he ngaahi ouau ʻo e fale ʻo e ʻOtuá’ [T&F 138:58], ka ʻo kapau pē te nau tali ʻa e ngaahi ouau ko iá” (“The Redemption of the Dead and the Testimony of Jesus,” Ensign, Nov. 2000, 10).

Fakaafeʻi e kau akó ke nau tauhoa pea fakatātaaʻi hano fakamatalaʻi ki ha taha ʻoku ʻikai kau ki he Siasí ʻa e founga ʻoku malava ai ʻe he palani ʻa e ʻOtuá ke maʻu ʻe he niʻihi fakafoʻituituí, moʻui mo mate fakatouʻosi ʻa e ongoongoleleí mo e ngaahi ouau fakamoʻuí.

ʻOpataia 1:21; Malakai 4:5–6; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:13–16; 128:18

Kuo pau ke tau hoko ko e “kau fakamoʻui … [ʻi he] moʻunga ko Saioné” ( ʻOpataia 1:21)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lisi ha ngaahi founga ʻe lava ke tau kau atu ai ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí. (Ko hono kumi e ngaahi hingoa fakafāmilí pea ʻave kinautolu ki he temipalé, ko hono tānaki pea fakatolonga e ngaahi tā fakafāmilí mo e ngaahi talanoá, fakahokohoko fakamotuʻaleá, pea ngaahi meʻa peheé.)

  • ʻE lava fēfē ʻe he kau atu ki he ngāue hisitōlia fakafāmilí ʻo takiekina ʻetau ongo ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí kuo pekiá?

Ke tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó e maʻuʻanga ʻo e ngaahi ongo ko iá, fakaʻaliʻali e lea ko ʻeni ne fai ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, pea kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar

“Kuo akoʻi ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ko e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá ‘ko hano fakahaaʻi ia hono fakamoʻoniʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e natula faka-ʻOtua ʻo e fāmilí” (“A New Harvest Time,” Ensign, May 1998, 34). ʻOku poupouʻi ʻe he ivi takiekina makehe ko ʻeni ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e kakaí ke nau ʻiloʻi, tohi, pea mahuʻingaʻia ʻi heʻenau ngaahi kuí mo e kau mēmipa honau fāmilí—ʻi he kuohilí mo e lolotongá ni fakatouʻosi. ʻOku ʻi ai e kaunga ʻo e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá ki he kakai kotoa ʻoku kau mo ʻikai kau ki he Siasí” (“ʻE Liliu e Loto o e Fānaú,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 25).

Fakakaukau ke tohi ʻa e fakaʻuhinga ko ʻeni ʻo e “Laumālie ʻo ʻIlaisiaá” ʻi he palakipoé:

Ko e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá ko hono fakahaaʻi ia ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻokú ne takiekina kitautolu ke ʻiloʻi, tohi, pea mahuʻingaʻia ʻi hotau kāinga ʻo e kuohilí mo e lolotongá.

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Malakai 4:5–6.

  • Fakatatau ki he potufolofolá ni, ʻe takiekina fēfē ʻe he ʻaʻahi ʻa e Palōfita ʻIlaisiá kuo talaʻofa maí ʻa e ngaahi fāmili ʻo e māmaní pea mo e ngāue fakamoʻui ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní? (Fakamanatu ange ki he kau akó ne hā ʻa ʻIlaisiā kuo toetuʻú kia Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ʻi he ʻaho 3 ʻo ʻEpeleli, 1836 ʻi he Temipale Ketilaní pea foaki kiate kinaua ʻa e ngaahi kī faisila ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí [vakai, T&F 110:13–16].)

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻe feliliuʻaki ʻa e loto ʻo e ngaahi tamaí mo e fānaú?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi hono fakamatalaʻi ʻo e ngaahi veesi ko ʻení ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá Palesiteni (1805–44):

ʻĪmisi
Prophet Joseph Smith

“Ka ko ʻeni, ʻoku totonu ke liliu ʻa e foʻi lea liliu ko ʻení ke fakamaʻu, pe haʻi. Ka ko e hā koā ʻa e taumuʻa ʻo e misiona mahuʻinga ko ʻení? pe ʻe anga fēfē hono fakahokó? Kuo pau ke ʻomi ʻa e ngaahi kií, kuo pau ke hoko mai ʻa e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá, … pea ʻe hoko mai ʻa e Kāingalotú ko e kau fai fakamoʻui ʻi he Moʻunga ko Saioné [vakai, ʻOpataia 1:21].

“Ka ʻe anga fēfē haʻanau hoko ko ha kau fai fakamoʻui ʻi he Moʻunga ko Saioné? ʻAki haʻanau langa honau ngaahi temipalé, fokotuʻu honau ngaahi faiʻanga papitaisó, pea laka atu ʻo maʻu ʻa e kotoa ʻo e ngaahi ouaú … maʻa ʻenau ngaahi kui kotoa kuo pekiá, pea huhuʻi kinautolu … ; ko e sēini ʻeni ʻokú ne haʻi ʻa e loto ʻo e ngaahi tamaí ki he fānaú, mo e loto ʻo e fānaú ki heʻenau ngaahi tamaí, ʻa ia ʻokú ne fakahoko ʻa e misiona ʻo ʻIlaisiaá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 547–48).

  • Ko e hā ne pehē ʻe Siosefa Sāmita te tau hoko ki ai ʻi heʻetau maʻu ʻa e ngaahi ouau ʻo e temipalé maʻa hotau kāinga kuo pekiá? (Ko ha kau faifakamoʻui he Moʻunga ko Saioné.)

Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Kōtoni B.Hingikelī (1910–2008) pea kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
President Gordon B. Hinckley

“ʻOku tau hoko moʻoni ko ha kau fai fakamoʻui ʻi he Moʻunga ko Saioné. ʻOku ʻuhinga ʻeni ki he hā? Hangē pē ko ia ne foaki ʻe hotau Huhuʻí ʻa ʻEne moʻuí ko ha feilaulau fakafofonga maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá, pea ʻi hono fakahoko iá ne hoko ai ko hotau Fakamoʻuí, naʻa mo kitautolu, ko e taimi ʻoku tau fakahoko ai ʻi ha founga siʻisiʻi, ʻo tau fakahoko e ngāue fakafofonga ʻi he temipalé, ʻoku tau hoko ko e kau fai fakamoʻui kiate kinautolu ʻi he tafaʻaki ʻe tahá ʻo ʻikai ai ha founga ke fakalakalaka ai, tukukehe ka fai ha meʻa maʻanautolu ʻi he māmaní” (“Closing Remarks,” EnsignLiahona, Nov. 2004, 105).

Fakamatalaʻi ange ne fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Fakaleleí ko hono fakafofongaʻi kitautolu. ʻI he taimi ʻoku tau fakahoko ai e ngaahi ouaú ʻo fakafofongaʻi ʻa kinautolu kuo pekiá, ʻoku tau hoko ai ko e “kau fakamoʻui ʻi he Moʻunga ko Saioné.” ʻE lava ke ʻuhinga e foʻi lea “Moʻunga ko Saioné” ki ha ngaahi feituʻu lahi, kau ai e kolo fakalangi ko ia ʻo e ʻOtuá pe kolo ʻo Selusalema Foʻoú (vakai, Hepelū 12:22; T&F 76:66; 84:2–4; 1 Ngaahi Tuʻi 8:1).

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ai ʻe he mahino ki he kupuʻi lea “kau fakamoʻui ʻi he Moʻunga ko Saioné” ʻo fakaʻaiʻai kitautolu ke fai ha meʻa lahi ange ke tokoniʻi hotau kāinga ʻo e kuohilí mo onopōní ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé?

Ke hoko ko ha konga ʻo e fealeaʻakí, mahalo te ke fie vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoní:

ʻĪmisi
Elder D. Todd Christofferson

“ʻI hono ʻiloʻi ʻetau ngaahi kuí pea fakahoko maʻanautolu ʻa e ngaahi ouau fakamoʻui ʻoku ʻikai ke nau lava ʻo fakahoko maʻanautolu peé, ʻoku tau fakamoʻoni ai ki he taʻefakangatangata e tokoni ʻa e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻe ‘pekia [ʻa Kalaisi] maʻá e kakai kotoa pē.’ [2 Kolinitō 5:15.]” (“The Redemption of the Dead and the Testimony of Jesus,” Ensign, Nov. 2000, 10).

Fakamatalaʻi ange ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128 ʻoku hiki ai ha tohi ne fai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ki he Kāingalotú ʻa ia naʻá ne lau ai ki he Malakai 4:5–6 pea ʻomi ha fakamatala fakalaumālie ki he ongo veesi ko iá.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:18. Kole ange ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi ʻuhinga ne ʻomi ʻe Siosefa Sāmita ki he kau atu ʻi he ngāue ʻo hono huhuʻi hotau kāinga kuo pekiá. Hili hono aleaʻi e meʻa ne ʻilo ʻe he kau akó, aleaʻi ʻa e meʻá ni:

  • Ko e hā e founga ʻe lava ke ʻomi foki ai ʻa e fakamoʻuí kiate kitautolu ʻi heʻetau ngaahi feinga ke ʻoatu e ngaahi ouau fakamoʻuí ki heʻetau ngaahi kuí?

Tohiʻi ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi foʻi lea ko ʻení: Kumi, ʻAve, pea mo e Akoʻi.

Kole ki he kau akó ke fakamatalaʻi ʻa e founga ʻe lava ʻe he foʻi lea ʻe tolu ko ʻení ʻo fakamatalaʻi ʻa e ngaahi sitepu ʻe tolu ʻoku poupouʻi ai kitautolu ke tau fakahoko e ngāue fakatemipalé mo e hisitōlia fakafāmilí. (Fakapapauʻi ʻoku ʻilo ʻe he kau akó ʻa e meʻa ko ʻení: Kumi pea teuteuʻi ha ngaahi hingoa ki he ngāue ouau fakatemipalé; ʻave ʻa e ngaahi hingoa ko iá ki he temipalé pea fakahoko e ngaahi ouau fakafofonga ʻi he temipalé maʻá e niʻihi fakafoʻituitui ko iá; akoʻi e niʻihi kehé ke fai e meʻa tatau.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei he muimui ki he ngaahi sitepu ko ʻení, fakaʻaliʻali pea kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinaá, pe huluʻi e vitiō “The Promised Blessings of Family History” (lds.org/topics/family-history/fdd-cook/blessings-video). ʻI he lau pe mamata e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke kumi e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻi he kau atu ko ia ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí.

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar

“ʻOku ou fakaafeʻi atu e toʻu tupu ʻo e Siasí ke mou ako mo maʻu e Laumālie ʻo ʻIlaisiaá. ʻOku ou poupou atu ke mou ako, mo fekumi ki hoʻomou ngaahi kuí, pea teuteuʻi kimoutolu ke fai ʻa e papitaiso fakafofonga ʻi he fale ʻo e ʻEikí maʻa hoʻomou ngaahi kui kuo pekiá (vakai, T&F 124:28–36). Pea ʻoku ou naʻinaʻi atu ke mou tokoni ki he kakai kehé ke nau ʻiloʻi honau ngaahi hisitōlia fakafāmilí.

“ʻI hoʻomou tali ʻa e fakaafe ko ʻení ʻi he loto tuí, ʻe liliu ai homou lotó ki he ngaahi tamaí. … ʻE tupulaki hoʻomou ʻofa mo e houngaʻia ʻi hoʻomou ngaahi kuí. ʻE loloto mo tolonga hoʻomou fakamoʻoni mo e ului ki he Fakamoʻuí. Pea ʻoku ou palōmesi atu ʻe maluʻi ʻa kimoutolu mei he ivi tākiekina mālohi ʻo e filí. ʻI hoʻomou kau pea ʻofa ʻi he ngāue māʻoniʻoní ni, ʻe maluʻi ai kimoutolu ʻi hoʻomou kei talavoú pea ʻi hono kotoa hoʻomou moʻuí” (“ʻE Liliu ʻa e Loto ʻo e Fānaú,” 26–27).

  • Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻe kinautolu ʻoku nau kau ʻi he ngāue hisitōlia fakafāmilí?

Kole ange pe ʻe lava ha kau ako ʻo vahevahe ha ngaahi aʻusia fakatāutaha ʻi hono maʻu e ngaahi tāpuaki ʻi he kau ki he ngāue hisitōlia fakafāmilí.

  • Kiate kinautolu kuo nau maʻu e ngaahi ouau maʻa ʻenau ngaahi kuí, ko e hā ha ngaahi ongo te ke lava ʻo vahevahe ʻo kau ki he kau atu ki he ngaahi aʻusia toputapu ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakatotoloʻi honau hisitōlia fakafāmilí ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻoku maʻu ʻi he FamilySearch.org pea kumi tokoni mei ha fai faleʻi hisitōlia fakafāmili ʻi honau uōtí pe koló ʻi hono fie maʻú. Poupouʻi ʻa e kau akó ke fai ha palani ke kumi ʻa e hingoa ʻo ʻenau ngaahi kuí, ʻave ʻa e hingoa ʻo e ngaahi kui ko ʻení ki he temipalé pea fakahoko e ngaahi ouaú maʻanautolu, pea akoʻi e niʻihi kehé ke fai e meʻa tatau.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó