Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 4: Ko e Fāmilí mo e Palani Lahi ʻo e Fiefiá


Lēsoni 4

Ko e Fāmilí mo e Palani Lahi ʻo e Fiefiá

Talateú

Ne fokotuʻu e fāmilí ʻi he māmaní ʻi hono fakatupu ʻo ʻĀtama mo ʻIví. Naʻe hanga ʻe he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví ʻo ʻai ke lava ʻo ʻomi e fānaú ki he māmaní, pea ʻoku malava leva ʻe he Fakaleleí ʻo ʻai ke tau lava ʻo ikunaʻi e ngaahi nunuʻa kovi ʻo e Hingá. ʻE tokoni e lēsoni ko ʻení ke mahino lelei ange ki he kau akó ʻa e founga ʻoku fengāueʻaki fakataha ai ʻa e Fakatupú, Hingá, mo e Fakaleleí ki hono fakamoʻui ʻo e fāmilí.

Laukonga Puipuituʻá

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Mōsese 1:27–39; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49:15–17

Naʻe ʻilo ʻe Mōsese ʻa e taumuʻa hono fakatupu ʻo e māmaní

‘Omi ha meʻa kuo fonu ai ha ʻoneʻone mo ha ipu vai ki he kalasí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke unu hano foʻi tuhu ʻi he vaí pea unu leva ʻi he ʻoneʻoné. Kole ange leva ki he tokotaha akó ke ne fakafuofuaʻi pe ko e foʻi ʻoneʻone ʻe fiha ʻoku pipiki ʻi hono foʻi tuhú.

  • ʻOkú ke pehē ko e foʻi ʻoneʻone ʻe fiha ʻi loto he meʻa ʻoku fonu ʻoneʻoné? ʻI he matāfanga ʻo e ngaahi matātahí?

Kole ki he kau akó ke kumi ʻa e Mōsese 1, ʻa ia ʻoku lekooti ai ha ngaahi meʻa-hā-mai ne mamata ki ai ʻa Mōsese. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Mōsese1:27–29, pea fakaafeʻi e kau akó ke kumi ʻa e meʻa ne fakahā ʻe he ʻEikí kia Mōsesé.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ne mamata ki ai ʻa Mōsese ʻi he meʻa-hā-maí?

  • Ko e hā ha ngaahi fakakaukau naʻá ke mei maʻu kapau naʻá ke aʻusia e meʻa-hā-mai ko ʻení?

Kole ki he kau akó ke lau ʻa e Mōsese 1:30 pea fakaʻilongaʻi ʻa e ongo fehuʻi ne fai ʻe Mōsese ki he ʻEikí (ʻa e ʻuhinga mo e founga hono fakatupu e māmaní mo e meʻa kotoa ʻi aí). Tokoni ke fakatupulaki ʻe he kau akó ʻenau taukei ako folofola fakatāutahá ʻaki hono poupouʻi kinautolu ke kumi ha ngaahi fehuʻi pea mo honau talí ʻi he folofolá ʻi heʻenau akó.

Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e Mōsese 1:31–33 pea kumi e founga naʻe tali ʻaki ʻe he ʻEikí ʻa e ongo fehuʻi ʻa Mōsesé.

  • Fakatatau ki he veesi 31, ko e hā naʻe fakatupu ai ʻe he ʻOtuá ʻa e māmaní?

  • Ko e hā ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻe he veesi 32–33 ʻo kau ki he founga ne fakatupu ʻaki ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e ngaahi māmaní? (ʻOku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ʻa e tokāteline ko ʻení: ʻI he tataki ʻa e Tamaí, ne fakatupu ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e māmaní mo ha ngaahi māmani taʻefaʻalaua.)

Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e Mōsese 1:36–39 pea feinga ke ʻiloʻi ha toe holi lahi ange ʻa Mōsese pea mo e tali ʻa e ʻEikí.

  • Ko e hā e taumuʻa naʻe fakatupu ai ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e mamaní mo hono kakaí? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó e tokāteline ko ʻení: Naʻe fakatupu ʻa e māmaní ke tokoni ke fakahoko e moʻui taʻe-faʻa-maté mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá. Fakatokangaʻi ange ko e moʻui taʻe-faʻa-maté ko e moʻui taʻengata ia ʻi ha tuʻunga toetuʻu, ka ko e moʻui taʻengatá ko e moʻui ia ʻo hangē ko e moʻui ʻa e ʻOtuá, ko hono ʻuhingá ke moʻui ʻo taʻe ngata ko ha konga ʻo ha fāmili taʻengata.)

  • ʻOku tokoni fēfē hono fakatupu ʻo e māmaní ke fakahoko e ngāue mo e nāunau ʻo e Tamai Hēvaní? (Fakaʻaongaʻi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 49:15–17 ke fakahaaʻi naʻe fakatupu ʻa e māmaní ko ha feituʻu fakamatelie ke nofo ai e ngaahi fāmilí.)

Fakamoʻoni naʻe fakatupu e māmaní ke tokoni ke fakahoko e moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá. Naʻe faʻu e ʻiuniti ʻo e fāmilí ke tokoniʻi kitautolu ke maʻu e moʻui taʻengatá, ʻa ia ʻoku ʻuhinga ia ʻoku tau moʻui ʻo taʻengata ko e konga ʻo ha fāmili taʻengata—ʻa e moʻui ʻoku moʻui ai e ʻOtuá.

2 Nīfai 2:19–25; Mōsese 3:16–17; 5:9–11

Ko e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e palani ʻa e ʻOtuá.

Fakamatalaʻi ange ne foaki ʻe he ʻOtuá kia ʻĀtama mo ʻIvi ha fakahinohino pau ʻi he Ngoue ko ʻĪtení. Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e Mōsese 3:16–17, pea fehuʻi ange leva:

  • Ko e hā ne folofola ʻa e ʻEikí ʻe hoko kia ʻĀtama mo ʻIví ʻo kapau te na kai ʻa e fua tapú?

Fakamatalaʻi ange ko e taimi ne kai ai ʻe ʻĀtamai mo ʻIvi ʻa e fua tapú, naʻá na ʻomi ai ki he faʻahinga ʻo e tangatá ha faʻahinga mate ʻe ua.

Hiki ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení ʻi he palakipoé:

Mate fakalaumālié = mavahe mei he ʻOtuá

Mate fakamatelié = mavahe e laumālié mei he sino fakamatelié

Fakaafeʻi e kau akó ke ako e 2 Nīfai 2:19–25 pea faʻu ha lisi ʻo ha toe ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá.

  • Ko e hā e founga ne malava ai ʻa ʻĀtama mo ʻIvi mo e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ke hoko ʻo tatau ange mo e Tamai Hēvaní ʻi hono kai e fua tapú?

Fakaʻaliʻali e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Jeffrey R. Holland

“Ko e hingá ko e konga mahuʻinga ia ʻo e palani fakalangi ʻa e Tamai Hēvaní. Ka ne taʻeʻoua ia, naʻe ʻikai fanauʻi ʻe ʻĀtama mo ʻIvi ha fānau ʻi he māmaní, pea ʻikai ha fāmili ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ke nau aʻusia ʻa e fehangahangaí mo e fakalakalaká, tauʻatāina ke filí, pea mo e fiefia ʻo e toetuʻú, huhuʻí, mo e moʻui taʻengatá” (“Ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí,” Liahona, Māʻasi 2008, 35).

Lau ʻa e Mōsese 5:9–11 mo e kau akó. Tokoniʻi kinautolu ke fakamatalaʻi e ngaahi moʻoni ʻoku ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻaki hono fehuʻi ange:

  • Ko e hā e ngaahi moʻoni ne ako ʻe ʻĀtama no ʻIvi hili hono tuli kinaua mei he Ngoue ko Ketisemaní? (ʻOku totonu ke mahino ki he kau akó ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení: Koeʻuhí ko e Hingá, ne lava ai ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ʻo fāʻeleʻi ha fānau pea lava ke fakalakalaka hona hakó ki he moʻui taʻengatá.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kole ki he kau akó ke kumi ʻa e ngaahi ʻuhinga ne tau vēkeveke ai ke haʻu ki he māmaní:

ʻĪmisi
Elder Richard G. Scott

“Ko e taha ʻo e ngaahi taimi fakafiefia taha hoʻo moʻuí—ko e taimi naʻá ke fonu ai ʻi he ʻamanaki, vēkeveke, mo e loto houngaʻiá—ʻoku ʻikai te ke lava ʻo manatuʻi ia. Ne hoko e aʻusia ko iá ʻi he maama fakalaumālié ʻi hono talaatu kuo faifai pea hokosia e taimi ke ke mavahe ai mei he maama ʻo e ngaahi laumālié ke nofo ʻi māmani ʻi ha sino fakamatelie. Naʻá ke ʻilo te ke lava ʻo ako ʻi he aʻusia fakatāutahá ʻa e ngaahi lēsoni te ne ʻomi ʻa e fiefia ʻi he māmaní, ngaahi lēsoni te ke iku ai ki he hakeakiʻí mo e moʻui taʻengatá ko ha tokotaha nāunauʻia, fakasilesitiale ʻi he ʻao ʻo hoʻo Tamai Māʻoniʻoní mo Hono ʻAlo ʻOfaʻangá” (“First Things First,” Ensign, May 2001, 6).

  • ʻOku uesia fēfē ʻe hono maʻu e mahino ki he ngaahi taumuʻa ʻo e Hingá mo e matelié ʻa e ngaahi fili ʻokú ke fai ʻi he moʻui ní?

2 Nīfai 9:6–12

ʻOku ʻikunaʻi ʻe he Fakaleleí ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá

Lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder M. Russell Ballard

“ʻI Sānuali ne toki ʻosí, ne aʻusia ʻe homau fāmilí ha meʻa fakamamahi ʻi he mole homa mokopuna tangata ko Nētané ʻi ha pā ha vakapuna. Ne ngāue fakafaifekau ʻa Nētane ʻi he Misiona Palatikí (Baltic) lea faka-Lūsiá. Naʻá ne ʻofa he kakaí pea ʻiloʻi ko ha faingamālie ia ke ngāue maʻá e ʻEikí. Hili ha māhina ʻe tolu mei heʻeku fakahoko ʻa ʻene mali taʻengata ki hono ʻofaʻanga ko Senifaá, ne mole ʻene moʻuí ʻi he fakatuʻutāmakí ni” (“The Atonement and the Value of One Soul,” Ensign pe Liahona, May 2004, 84).

Fakamatalaʻi ange koeʻuhí ko e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, ʻoku tau moʻulaloa kotoa ai ki ha ngaahi aʻusia taʻeʻamanekina mo fakamamahi ʻo hangē ko ia ne hoko ʻi he fāmili ʻo ʻEletā Pālatí. Meʻamālié, kuo ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní ha founga ke lava ʻo ikunaʻi ai e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá.

Fakaafeʻi e kau akó ke ako e 2 Nīfai 9:6–12, ʻo kumi ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ke ikunaʻi e mate fakamatelié mo fakalaumālié. Mahalo te ke fie poupouʻi e kau akó ke fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea mahuʻinga ʻi heʻenau folofolá ʻi heʻenau laukongá. Fakaafeʻi leva e kau akó ke vahevahe e ngaahi meʻa ne nau maʻú.

  • Ko e hā ʻa e tokāteline ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi veesi ko ʻení ʻo kau ki he fekauʻaki ʻa e Hinga ʻa ʻĀtamá mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí? (Fakapapauʻi ʻoku mahino ki he kau akó ʻa e meʻa ko ʻení: ʻOku ʻomi ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e founga ke ikunaʻi ai ʻe he fānau kotoa ʻa e Tamai Hēvaní ʻa e mate fakamatelié mo fakalaumālié fakatouʻosi. Mahalo te ke fie poupouʻi e kau akó ke fakatokangaʻi e lahi e fehokotaki fakafolofola ʻi he Hingá mo e Fakaleleí ʻi heʻenau ako ʻenau folofolá. Fakakaukau ke vahevahe e lea ko ʻení: “Ko e fehokotakí ko ha fetuʻutakiʻanga ʻi he vahaʻa ʻo ha ngaahi fakakaukau, kakai, [pe] ʻū meʻa ʻoku hoko. … [ʻOku ʻomi ʻi he] faʻa lotu ʻi hono feinga ke ʻiloʻi, ako, mo fakalaulauloto ki he ngaahi fehokotakiʻanga peheé … ha ngaahi ʻilo pe maka koloa fufū ʻo e ʻiló” [David A. Bednar, “Ko ha Tānakiʻanga ʻo e Vai Moʻuí” (faeasaiti ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí maʻá e kakai lalahi kei talavoú, ʻaho 4 Fēpueli, 2007), 3, lds.org/media-library].)

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e meʻá ni, ʻa ia ko hano hoko atu ia ʻo e lea ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālatí:

ʻĪmisi
Elder M. Russell Ballard

“Kuo hoko hono ʻave fakafokifā ʻo Nētane meiate kimautolu ʻi he matelié ke fakatafoki ai homau lotó mo e ʻatamaí ki he Fakalelei ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. …

“Ne hoko ʻa e ʻaloʻi maʻongoʻonga, moʻui, Fakalelei ʻi he Ngoue ko Ketisemaní, mamahi ʻi he kolosí, telio ʻi he fonualoto ʻo Siosefá, pea mo e Toetuʻu nāunauʻia ʻa e Fakamoʻuí ko ha moʻoni ne fakafoʻou kiate kitautolu. ʻOku fakapapauʻi mai ʻe he Toetuʻu ʻa e Fakamoʻuí kiate kitautolu kotoa ʻe ʻi ai e ʻaho te tau muimui foki mo kitautolu ʻiate Ia pea aʻusia ʻa e toetuʻú. He toki nonga mo fakafiemālie moʻoni, ka ko e meʻaʻofa maʻongoʻonga ko ʻeni ʻoku maʻu ʻo fakafou mai ʻi he mohu ʻaloʻofa ʻa Sīsū Kalaisi, ko e Fakamoʻui mo e Huhuʻi ʻo e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá. ʻOku mau ʻiloʻi te mau lava ke toe fakataha mo Nētane koeʻuhí ko Ia” (“The Atonement and the Value of One Soul,” 84).

  • ʻOku fakatātaaʻi fēfē mai ʻe he tali ko ia ʻa e fāmili Pālatí ki he pekia ha mēmipa honau fāmilí ʻa e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e ngaahi fāmilí ke nau fehangahangai mo e ngaahi ola fakamāmani lahi ʻo e Hingá?

  • Ko e hā ʻoku malava ʻe he Fakaleleí ʻo fakahoko maʻá e fāmili ʻo Nētané pea mo hotau fāmilí kotoa ʻi ʻitānití?

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ai ki he fehuʻi ko ʻení kimuʻa pea ui kinautolu ke nau talí:

  • Ko e hā ha ngaahi founga kuo tokoniʻi ai ho fāmilí ʻe he Fakalelei ʻa Kalaisí ke ikunaʻi ʻa e ngaahi ola ʻo e Hingá? (Ke hoko ko e konga ʻo e fealeaʻakí, fakamatalaʻi ange ko kinautolu pē kuo fakahaohaoaʻi ʻi he mālohi ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻe lava ke nofo fakataha ʻo taʻengata ʻi he nofomalí mo e fāmilí.)

Fakaʻosi ʻaki hano fakaʻaliʻali pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa Sisitā Suli B. Peki, ko ha palesiteni lahi kimuʻa ʻo e Fineʻofá:

ʻĪmisi
Julie B. Beck

© Busath.com

“ʻOku tau maʻu ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ha teolosia ʻo e fāmilí ʻa ia ʻoku makatuʻunga ʻi he Fakatupú, ko e Hingá, mo e Fakaleleí. Naʻe ʻomi ʻe hono Fakatupu ʻo e māmaní ha feituʻu ke nofo ai e ngaahi fāmilí. Naʻe fakatupu ʻe he ʻOtuá ʻa e tangatá mo e fefiné ʻa ia ko e ongo konga mahuʻinga ia ʻo ha fāmilí. Ko e konga ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní ke silaʻi ʻa ʻĀtama mo ʻIvi peá na faʻu ha fāmili taʻengata.

“Naʻe ʻomi ʻe he Hingá ha founga ke tupulaki ai ʻa e fāmilí. Ko e ongo taki fakafāmili ʻa ʻĀtama mo ʻIvi ʻa ia ne na fili ke na aʻusia ʻa e matelié. ʻI he Hingá naʻe lava ai ke na maʻu ha ngaahi foha mo ha ngaahi ʻofefine.

“ʻI he Fakaleleí, ʻoku malava ai ke silaʻi fakataha e fāmilí ke taʻengata. ʻOku lava ai ke maʻu ʻe he ngaahi fāmilí ʻa e tupulaki mo e haohaoa taʻengatá. Naʻe faʻufaʻu e palani ʻo e fiefiá, ʻa ia ʻoku toe ui ko e palani ʻo e fakamoʻuí, maʻá e ngaahi fāmilí” (“Akoʻi ʻa e Tokāteline ʻo e Fāmilí,” Liahona, Māʻasi. 2011, 32).

Poupouʻi ʻa e kau akó ke fakalaulauloto ki heʻenau fakamoʻoni ki he Fakatupú, Hingá, mo e Fakaleleí pea mo e meʻa te nau lava ʻo fai ke fakaafeʻi ai e mālohi ʻo e Fakaleleí ke hoko ko ha mālohi lahi ange ʻi heʻenau moʻuí pea ʻi he moʻui honau fāmilí.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó