Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 19: Ko hono Langaki e Moʻui mo e ʻApi ʻOku Fakatefito ʻia Kalaisí


Lēsoni 19

Ko hono Langaki e Moʻui mo e ʻApi ʻOku Fakatefito ʻia Kalaisí

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe he palōfita ko Hilamaní ki hono ngaahi fohá kapau te nau langa ʻenau moʻuí ʻi he fakavaʻe ʻo Sīsū Kalaisí, he ʻikai maʻu ʻe Sētane ha mālohi ke fakaʻauha kinautolu (vakai, Hilamani 5:12). ʻE aleaʻi ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa e founga ke langa ai honau fāmilí ʻi he fakavaʻe ʻo Sīsū Kalaisí. ʻI he fakatefito e moʻui ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻi he ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisí, te nau lava ai ʻo fakaleleiʻi mo fakamālohia e ngaahi vā fetuʻutakí pea maʻu ha fiefia lahi ange.

Laukonga Puipuituʻá

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Sione 15:1–5, 10–11; Hilamani 5:12

Ko hono langaki e moʻui mo e ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí

Kamata e kalasí ʻaki hono tā ha kiʻi fale faingofua pe ha fale kehe ʻi he palakipoé. Aleaʻi e meʻá ni mo e kau akó:

  • Ko e hā e mahuʻinga ʻo ha fakavaʻe ki ha ʻapi pe ko ha toe fale kehe?

  • Ko e hā ʻoku hanga ai ʻe ha nāunau langa ʻe niʻihi ʻo fakatoka ha fakavaʻe mālohi ange ki he falé ʻi ha nāunau kehe ʻe niʻihi?

Fakamanatu ki he kau akó ʻoku aʻusia ʻe he ngaahi fāmili kotoa pē ha ngaahi faingataʻá ʻo aʻu ki ha tuʻunga ʻe niʻihi, pea ʻoku feinga ʻa Sētane ke fakaʻauha ʻa e fāmili kotoa pē. ʻOku tau ako mei he Tohi ʻa Molomoná ha founga pau ke fakasiʻisiʻi ai e ivi takiekina ʻa Sētane ʻi hotau fāmilí.

Kole ki he kau akó ke ako e Hilamani 5:12, ʻo kumi e meʻa ʻokú ne akoʻi mai fekauʻaki mo ha fakavaʻé.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke langa hotau makatuʻungá (fakavaʻé) ʻia Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe ha fāmili ke langa ʻi he makatuʻunga ʻo Sīsū Kalaisí? (ʻE malava ke kau ʻeni ʻi he ngaahi talí: ako mo moʻui ʻaki e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, feinga ke muimui ki he sīpinga ʻa Sīsū Kalaisí, talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, pea maʻu ʻa e mālohi ʻo e Fakalelei ʻa Kalaisí.)

  • ʻE lava ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e ngaahi talaʻofa ʻi he Hilamani 5:12 ki he ngaahi fāmili ʻoku feinga ke langa ʻi he makatuʻunga ʻo e maka ʻo Sīsū Kalaisí? (ʻOku totonu ke fakahaaʻi ʻe he ngaahi talí ʻa e mahino ʻo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI he langa ʻe he ngaahi fāmilí honau fakavaʻé ʻia Sīsū Kalaisí, he ʻikai maʻu ʻe Sētane ʻa e mālohi ke fakaʻauha kinautolú.)

Fakamatalaʻi ange ne taimi nounou pē kimuʻa ʻEne pekiá, naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí ha talanoa fakatātā ʻa ia ʻe lava ke tokoni ke mahino ki he ngaahi fāmilí e founga ke langa ai honau fakavaʻé ʻiate Iá. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke lau leʻolahi ʻa e Sione 15:1–5, 10–11. Kole ki he kalasí ke muimui ʻi hono laú pea fakakaukau ki he founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai e fakatātā ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení ki he ngaahi fāmili ʻoku faifeinga ke langa honau fakavaʻé ʻia Sīsū Kalaisí.

  • Kapau ko Sīsū Kalaisi ʻa e vainé pea ko kitautolu e ngaahi vaʻá, ko e hā nai ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fuá? (ʻE lava ke fakafofongaʻi ʻe he fuá ʻa e ngaahi ngāue lelei mo e tōʻonga ʻa e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí.)

Tokoni ke fakatokangaʻi ʻe he kau akó naʻe fakaʻaongaʻi tuʻo lahi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e foʻi lea “nofo” ʻi he Sione 15:4–10. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e foʻi lea nofo ʻi he tuʻunga ko ʻení ke nofo pea “nofo pē—ka ko e nofo ʻo taʻengata,” ʻo ʻuhinga ʻoku totonu ke tau pīkitai maʻu pea tuʻuloa kia Sīsū Kalaisi mo Hono Siasí (Jeffrey R. Holland, “Abide in Me,” Ensign pe Liahona, May 2004, 32). Mahalo te ke fakamatalaʻi nounou ki he kau akó ko hono fakatokangaʻi ko ia ʻo e lea ʻoku toutou ʻasí ko ha taukei ako folofola ia ne nau lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻi heʻenau ako fakatāutahá. ʻOku faʻa ʻuhinga ʻa e toutou ʻasi ʻo ha foʻi lea ʻi he folofolá ʻoku fakamamafaʻi ʻe he tokotaha faʻu tohí ha fakakaukau mahuʻinga.

  • Fakatatau ki he veesi 5 mo e 11, ko e hā ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e nofo maʻu ʻi he Fakamoʻuí? (Kapau te tau nofo maʻu ʻi he Fakamoʻuí, ʻe lava ke tau ʻomi ʻa e fua lahi mo maʻu ha fiefia kakato.)

  • Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻokú ke pehē ʻe maʻu ʻe he ngaahi fāmilí ʻi he taimi ʻoku feinga ai ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke nofo maʻu ʻi he Fakamoʻuí?

Lau ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Richard G. Scott

“Neongo pe ko e hā ho tūkungá, ʻe lava ke ke fakatefito ho ʻapí mo hoʻo moʻuí ʻi he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, he ko Ia e maʻuʻanga nonga moʻoni ʻi he moʻui ní” (“Ke Melino ʻa ʻApi,” Ensign pe Liahona, Mē 2013, 29).

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga te ne fokotuʻu ha ʻapi ʻoku fakatefito ʻia Kalaisí?

Poupouʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke nofo maʻu kakato ange ki he Fakamoʻuí, ʻo fakaafeʻi lahi ange ai ʻa e ivi tākiekina ʻo e Fakamoʻuí ki honau ʻapí. Poupouʻi kinautolu ke fakakaukau pe ko e hā ha ngaahi liliu te nau lava ʻo fai ʻi honau ngaahi vā fetuʻutaki mo e kau mēmipa ʻo e fāmilí.

Hilamani 14:30–31; 3 Nīfai 11:29–30

Ko hono mapuleʻi ʻetau ngaahi ongo fakaelotó ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí ʻi he māʻoniʻoni

Hiki ki he konga hono hoko ʻo e lēsoní ʻaki hono fakamamafaʻi ange ʻoku fehangahangai e ngaahi fāmili kotoa pē mo e ngaahi faingataʻá. Naʻa mo e taimi ʻoku feinga ai e kau mēmipa ʻo e fāmilí ke fakatefito ʻenau moʻuí ʻia Sīsū Kalaisí, ʻe lava ke nau fehangahangai mo e ngaahi tūkunga te ne ʻahiʻahiʻi ʻenau ngaahi holi māʻoniʻoní. Hiki e meʻa ko ʻení ʻi he palakipoé:

“Naʻá ke ʻai ke u ʻita!”

“Naʻá ke fakatupu ʻita!”

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto pe ʻoku fakatefito ʻa e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻi he moʻoní.

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 14:30–31. Fakaafeʻi e kalasí ke nau fakakaukau ki he founga ʻoku fekauʻaki ai e ngaahi veesi ko ʻení mo e ngaahi fakamatala ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā ha foʻi moʻoni mahuʻinga ʻoku maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku kaunga ki hotau ngaahi vā fetuʻutaki mo e niʻihi kehé? (Fakamamafaʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení: Te tau lava ʻo fili ke ʻita pe ʻikai, he kuo foaki mai ʻe he Tamai Hēvaní kiate kitautolu ʻa e tauʻatāina ke filí. Fakamatalaʻi ange naʻe akonaki ʻa ʻEletā Lini G. Lōpini ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē, “Ko e ʻitá ko ha fili ʻiloʻilo pau ia, ko ia, te tau lava ʻo fili ke ʻoua te tau ʻita. ʻOku tau fili!” [“Agency and Anger,” Ensign, May 1998, 80].)

  • Ko e hā ha ngaahi palopalema ʻoku tupu mei he tui ko ia ʻe lava ʻa e ngaahi tōʻonga pe ngaahi lea ʻa e niʻihi kehé ʻo “ʻai” ke tau ʻitá?

Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e 3 Nīfai 11:29–30. Fakamahinoʻi ange e akonaki ʻa e Fakamoʻuí “[ʻoku totonu] ke fakangata” ʻa e fakakikihí (3 Nīfai 11:30). Fakamanatu ki he kau akó ʻoku ʻikai teitei fakatonuhiaʻi ʻa e lea fefeká mo e tōʻonga taʻe-māʻoniʻoni kehé, ʻo hangē ko e ngaohikovia fakaeloto mo fakatuʻasinó.

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki he ngaahi meʻa te nau lava ʻo fai ke tokoni ke nau manatuʻi ke fili ke ʻoua ʻe ʻitá. Kole ange ke nau vahevahe ʻenau fakakaukaú. Kole ki he kau akó ke nau tukupā ke ngāue angatonu ʻaki ʻenau tauʻatāina ke filí ʻi he fili ke ʻoua ʻe ʻitá, tautautefito ʻi he ngaahi tūkunga fakafāmilí.

3 Nīfai 12:22–24; Molonai 7:45, 48; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:9–11; 88:119, 123–25

ʻE lava ke fakamoʻui ʻe he fakatomalá mo e fakamolemolé ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmili kuo maumaú

Tohiʻi he palakipoé, ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení:

“Ko e fiefia ko ia ʻi he moʻui fakafāmilí ʻoku meimei ke toki aʻusia pē ia ʻi he taimi kuo langa ai ʻa e fāmilí ʻi he ngaahi akonaki ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.”

Talaange ki he kau akó ʻoku maʻu ʻa e kupuʻi lea ko ʻení mei he “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmaní,” (Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 129).

Ke tokoni ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ha niʻihi ʻo e ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisi te ne lava ʻo ʻomi ha fiefia lahi ange ki he ngaahi fāmilí, kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:119, 123–25. Fokotuʻu ange ke nau fakaʻilongaʻi pe valivali e ngaahi akonaki mahuʻingá. Hili iá pea kole ki he kau akó ke nau aleaʻi e founga ʻe lava ke fakamālohia ai ʻa e ngaahi fāmilí ʻi hono moʻui ʻaki e ngaahi akonaki ʻoku maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

Fakamanatu ange ki he kau akó ʻoku faʻa hoko e ngaahi palopalemá mo e ngaahi faingataʻá ʻi he ngaahi fāmilí ʻi he taimi ʻoku taʻetokanga ai ki he ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisí. Fakaʻaliʻali ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí, pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
President Dieter F. Uchtdorf

“Ko e vā kovi mo maumaú ko ha meʻa motuʻa pē ia kuo fuoloa ʻene hokó. … ʻOku ou tui kuo uesia e tokotaha kotoa pē ʻi he māmaní ʻe he laumālie fakaʻauha ʻo e fakakikihí, tāufehiʻá, mo e sāuní. Mahalo ʻoku ʻi ai ha ngaahi taimi ne tau fakatokangaʻi ai e laumālie ko ʻení ʻiate kitautolu” (“ʻOku Maʻu ʻa e ʻAloʻofá ʻe he Kau Manavaʻofá,” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 70).

  • Ko e hā ha ngaahi akonaki ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí te ne lava ke fakaleleiʻi ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki ʻi he kau mēmipa ʻo e fāmilí kuo vaivai pe maumaú?

Hiki e ngaahi fakamoʻoni fakafolofola ko ʻení ʻi he palakipoé. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ha ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa ia ʻe lava ke fakamālohia ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí.

3 Nīfai 12:22–24

Molonai 7:45, 48

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 64:9–11

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau e ngaahi potufolofola ko ʻení, pea aleaʻi leva e ngaahi meʻá ni:

  • Ko e hā e ngaahi akonaki mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻe lava ke tokoni ke fakamoʻui ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmili kuo maumauʻi ʻi he fakakikihí, taʻeʻofá, pe ngaahi tōʻonga kehé?

  • Kuó ke mamata fēfē ki hano fakaleleiʻi ʻe he faʻa fakamolemolé ʻa e ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí?

  • Ko e hā ʻoku faʻa faingataʻa ange ai ke fakamolemoleʻi ʻa e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻoku nau faihala mai kiate kitautolú ʻi he kakai kehé?

Fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa mo Palesiteni Hauati W. Hanitā (1907–95), pea kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ia:

ʻĪmisi
President Dieter F. Uchtdorf

“ʻOku ʻikai ha taha ʻiate kitautolu ʻe haohaoa. ʻOku tau fai kotoa pē ha fehalaaki, kau ai koe mo au. Kuo tau kafo kotoa pē. Kuo tau fakalaveaʻi kotoa ha niʻihi.

“ʻOku lava ke tau maʻu ʻa e hākeakiʻí mo e moʻui taʻengatá tuʻunga ʻi he feilaulau ʻa e Fakamoʻuí. ʻI heʻetau tali ʻEne ngaahi foungá mo ikunaʻi ʻetau hīkisiá ʻaki hono fakavaivaiʻi hotau lotó, te tau lava leva ʻo ʻomi e fefakaleleiʻakí mo e fefakamolemoleʻakí ki hotau fāmilí mo ʻetau moʻui fakatāutahá” (Dieter F. Uchtdorf, “Meʻa Mahuʻinga ki ha Fāmili Fiefiá,” Liahona, ʻOkatopa 2012, 6).

ʻĪmisi
President Howard W. Hunter

“ʻOku moʻui ha meʻa pē ʻe hilifaki ʻe Sīsū Hono toʻukupu ki aí. Kapau ʻe hilifaki ʻe Sīsū hono toʻukupú ki ha nofo-mali, ʻe moʻui. Kapau ʻoku fakangofua ke hilifaki Hono toʻukupú ki ha fāmili, ʻe moʻui” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Hauati W. Hanitā [2015], 164).

  • ʻE lava fēfē ke fakaʻatā ʻe he muimui ko ia ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ne aleaʻi he ʻaho ní ʻa e Fakamoʻuí ke hilifaki Hono toʻukupú ki ha fāmili?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he founga ʻe lava ke tokoni ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e fakatomalá mo e fakamolemolé ke fakaleleiʻi pe fakamālohia honau vā fetuʻutaki fakafāmilí. Poupouʻi kinautolu ke nau ngāue leva ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi honau ngaahi vā fetuʻutaki fakafāmilí.

Laukonga ʻa e Tokotaha Akó