Na Kena Wali na Veisaqasaqa ena Nomu Vakamau
E vakaitikotiko mai Utah, Amerika, o koya e vola.
Na veivakalougatataki talei e dau drodro mai ni wali na veisaqasaqa ena dela ni loloma.
Droini mai vei Sally Wern Comport
E rau sa bokoca o Maciu kei Makereta (sa veisautaki na yaca) na retio yaloyalo ni sa mai cava nai otioti ni soqoni ni koniferedi raraba. E a veivakauqeti na itukutuku, ka ratou taleitaka na yalo vinaka e a vakavurea ena nodratou vale ena mua ni macawa o ya.
Erau a vakadrukai sara vakalevu o Maciu kei Makereta, ni oti ga e 24 na auwa mai na gauna oya, e mai katakata sara na nodrau veibataka tiko kevaka me rau vakayagataka e dua na bonisi sega ni namaki e a ciqoma o Maciu mai vanua ni cakacaka se vakayagataka me voli eso na isulu ni vuli vei iratou na luvedrau qase. E a sega ni wali rawa na veiba, ka rau sa goleva yani eso tale na itavi o Maciu kei Makereta ni rau vakila tu ni sega ni rogoci rawa na nodrau kudru.
Ni bucini e dua na vakamau marautaki, ka bula balavu, ena gadrevi me ra vulica na veiwatini na walia na veisaqasaqa me rawa ni rau kila vakayadua ni rau sa veirogoci ka ena yaco na vakatulewa ena veiciqomi kei na veisolisoli.
Na iVakaro Vakayalo kei na iDusidusi
Na ivolanikalou kei na nodra vosa na parofita kei na iapositolo e levu kina na ivakaro me baleta na veisaqasaqa. Ena 3 Nifai eda wilika, “Ko koya sa tiko vua na yalo ni veileti, sa sega ni noqu, ia sa nona ga na tevoro, ni sai koya na tama ni veileti” (3 Nifai 11:29). E a vakavulica o Elder M. Russell Ballard ena Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua ni o Setani “e segata vagumatua me tiko na duidui ni veileti vei rau e dua na tama kei tina. E temaki ira na gone o koya me ra talaidredre vei ira na nodra itubutubu. … E kila tu o Setani na sala dina ka veirawai me vakacala na cakacaka ni Turaga sai koya me vakayalia na dina kei na vakatabui ni matavuvale ena noda itikotiko.”1
Na duidui ni vakasama, ivakarau taleitaki, se ituvaki ni bula e sega ni levei rawa, ia e levu tiko na ivurevure me vukei keda meda kila nai walewale meda bula curuma yani. Na ivakavuvuli kei na veidusimaki ena veivakavulici ena sokalou ni Sigatabu kei na ivolatabaki ni Lotu era rawa ni veivuke ka tiko kina nai tukutuku veivuke momona vaka kenadau ena gadrevi. Na veiwatini era rawa ni vulica na iwalewale me ra sotava kina na veisaqasaqa. Na veivakauqeti e rawa ni yaco kina na veisau ni yalo ka vakamalumutaki rau yadudua na veiwatini mai loma.
E a veivakaroti o Peresitedi Thomas S. Monson: “Eso na noda madigi cecere me da vakaraitaka kina noda loloma ena yaco ena loma ni lalaga ni noda vale. Na loloma e dodonu me uto ni bula vakamatavuvale, ia ena so na gauna e dau sega. E rawa ni dau levu na sega ni vosota, levu na veiba, levu na veivala, levu na wainimata.”2
Ena gauna e wasoma kina na leqa e rawa ni vakacaca kina bula ni matavuvale, e levu cake na vu ni veisaqasaqa, e oka kina na vagonegonea, nanumi koya ga vakataki koya, na gagadre me dau donu tu ga se na sasaga ni kaukauwa, kei na qaciqacia. E a vakavulica o Peresitedi Gordon B. Hinckley (1910–2008), “Au sa dau vakila makawa tu mai ni ka levu duadua ena dua na bula vakawati marautaki sai koya na kena leqataki na nona logaloga vinaka kei na marau nei isa ka dua. Ena levu na gauna na daunanumi koya ga vakataki koya e dua na vu levu ni veiba, duitutu, veisere, kei na kavoro ni yalo.”3
E tukuna o Elder Marvin J. Ashton (1915–94) ena Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua: “Ni dau vakananuma e dua na yaloca kei na logaloga ca e dau vakavuna na veileti, e dodonu me tarogi, ‘Na cava sara mada au vakaitavi tiko kina?’ …
“… E bibi sara meda kila ni o keda ga eda digitaka na noda ivukivuki. Ena wakatu ni leqa oqo sai koya na leqa makawa ni veitabagauna na qaciqacia.”4
E dodonu meda vulica, veitalia na cava na vuna, na iwalewale vovou ka vakamalumutaka na yaloda ena gauna e sega ni guce kina na leqa.
Na veika e Vakavuna na Veisaqasaqa
E levu tu na veika e vakavuna na veisaqasaqa, e tekivu mai na noda lewa vakatamata yadua ki na sala ni veitaratara duidui e so e sa matau tu. Me wili ki na ulabaleta na dau nanumi koya ga vakataki koya kei na vagonegonea, o ira na vakawati era na sotava na veika e vakavuna na veisaqasaqa e oka kina na veika oqo:
-
Na vakawati vou era vulica me ra ciqoma na iwalewale nei koya ka dua.
-
Na duidui vakatamata ni yalewa kei na tagane
-
Na cudrucudru e vakavuna na oca
-
Na rai duidui ni nodra susugi na gone se na kena vakayagataki na ilavo
-
Na nodra vulica na gone me ra vakayagataka na galala
-
Na duidui ni veika e taleitaki kei na ka e sega
-
Na kena vakalevulevui na ka baleta na lomaocaoca
-
Na lailai ni kila se kila matai ni wali na veisaqasaqa
Na iVakaro me baleta na Cudru
E levu na veisaqasaqa ena vakamau se matavuvale e dau tubu mai baleta ni sega ni rawa ni dau lewai na cudru. Kevaka eda sega ni qarauna, eda rawa ni vakamuria tu e dua na ka e yaco ka veivakacudrui ena vakanananu ni o a vakacalai. Na balavu ni noda vakasamataka vakabibi na levu ni inaki ena lako mai me vakadonuya na noda rai. Na veinanuyaki ni ka vakaoqo e rawa ni tarova noda malumu sobu, ena gauna e curu tale mai kina na ikarua ni ua ni cudru ni se bera ni wali na imatai, ena rawa ni vakavuna na veika ena yagoda na kena buebue cake sara na veitalanoa.
Me ivakaraitaki, ena dua na gauna ni veivakasalataki, e a vakamacalataka o Marilyn na nona cudru ni rau davovata tu vakaveiwatini ena mocemoce ni se qai oti ga e dua na nodrau veivosataki kaukauwa. “Au kila saraga niu donu tiko,” e tukuna o koya. “Au nanuma ni na waqaca mai na cina ka kere veivosoti, ia a sega. Na levu ga ni noqu vakasamataka tiko, na levu cake ga ni noqu cudru. Ena gauna au rogoca kina ni sa tekivu kedru, au sa sega ni vosota rawa—au duri cake mai au se baci vosavosataki koya tale kau gole sobu sara. E rawa ni o vakabauta ni a sega ni kere veivosoti o koya?” Na veika e sotava o Marilyn e sega soti ni ivakaraitaki vinaka ni walewale meda vakayagataka me rawa ni da vagolea tani na yalo ni cudru.
Na ivakarau ni tamata yadua, kevaka madaga ena gauna lekaleka, e sega ni dau rawarawa ni da voroka. Ia o ira na veiwatini e rawa ni ra vulica e so na kila me veivuke kina. Sai koya oqo eso na iwalewale yaga sara:
7 Eso na Sala me Vakamalumutaka na Cudru
Bolea vakatotolo eso na vakasama ni cudru e lako mai. Ena ivakaraitaki, e a rawa ni kaya o Marilyn, “E dina beka niu donu, au sa rui vakalevutaka saraga na ka oqo. E bibi cake vei au na neirau veimaliwai kei watiqu mai na veika keirau veibataka tiko oqo.”
Vakatara me ruru mai na veika o vakila ni se bera ni o saga mo walia na leqa. Waraka vakamalua na veituvaki vakawainimate ena rawa ni yaco tiko e yagomu.
Vakaraica a dua na ka me vakatanitaka na veika o vakila tiko. Digia mo vakasamataka tale e dua na ka se lako yani mo taubale mada.
Vola na nomu nanuma. Vei ira na so, e dau veivuke na ka oqo me ra vakasamataki ira vakataki ira.
Biuta tani mai ena sala vivinaka. Na nomu kailavaka tiko na veika o vakila ena sega ni vukei iko “mo kauta laivi mai na nomu bula.” Na levu ni nomu vosavosa tu ena cudru, ena vakalevuya ka titobu talega na cudru o na vakila e yalomu.
Vakarogoca na sereivakatagi malumu se wilika e dua na italanoa e veilaveti.
Tekivu tale. Kidava tiko ni se tekivu e dua na veiba. Na vakadidike e vakaraitaka ni matai ni tolu kina lima na miniti ni dua na veivosaki ena vakarautaka na veika ena sala muria mai. Kaya yani, “E sa gole tiko vakaca na veika oqo. Daru tekivu tale.”
Nai Walewale me Wali kina na Veisaqasaqa
Vaqaqacotaki ni Vakamau, e dua na ivolavakarautaki ni Veiqaravi ni Matavuvale ni YDE, e vakaraitaka e tolu na sala ni kena wali na veisaqasaqa: (1) wasei ni nanuma (2) vakaraica vata na veika e leqataki tiko, ka (3) cakacakataka ena duavata na kena iwali.5 Na ikalawa oqo e yavutaki ena veitaratara ka wasei na iwalewale e cakacakataki vata ka raica talega na veika e leqataki vei ira kece e oka kina.
1. Wasei ni Nanuma
Era wasea yadua na nodra nanuma ena dina ka sega ni veidusi. Ena so na gauna na noda vakasamataka vakatitobu e walia na leqa baleta ni da sa raica vakamatata ni yaco na veiba ena dela ni lecaika. Me ivakaraitaki, e dua na yalewa vakawati e nanuma ni sa rui nanumi koya ga na watina ni cikevi koya tikoga me rau gole kina dua na qito basketball ni vuli torocake ka segai ena vakayakavi kei koya, ena rawa beka ni kila ni a sega ni via sara qito o watina e a lako tiko ga me tokona e dua e qito tiko ka sa sega ni lako tiko yani ki na kalasi ni Vuli Volatabu.
2. Vakaraica vata na veika e Leqataki tiko
Na veiwatini erau dau vakaraica na veika e leqataki ena ivakatagedegede titobu sara. Me rau vakanamata me rau kila vinaka ka ciqoma na veika erau leqataka vakayadua. Ni vakayagataki tiko ga na ivakaraitaki ni qito basketball, o yalewa vakawati, ena nona sa mai kila vinaka na veika e leqataka o watina baleta na gonevuli, e vakabauta o watina ni sa vakaraitaka o koya e dua na ivakarau; ni sa vakaliuci ira tiko na tani, mai na nodrau vakamau. Ni sa yaco oqo, e gadrevi me na yaco e dua na veivosaki me rau wasea na veika e rau vakila ena sala e veinanumi ka na yaco na cakacaka vata ka vagalalataki na veisaqasaqa.
3. Cakacakataka ena Duavata na kena iWali
Erau wasea vakaveiwatini na nodrau vakasama ka vakatulewataka na iwali erau duavata kina. Me vakanamata tiko ki na veika e rau rawa ni cakava yadua me wali kina na veika e leqataki ka sega ena ka e rawa ni cakava o watina. Ena rawa ni vakatovolea na matua ni tuvaki ni bula kei na vosota, ia ena yaco na gauna, ena veimuataki kina vakabauta ni sa rawa ni wasei na veika era vakila ena nuidei ki na tamata yadua ka na rogoci ka wali na gagadre ni tamata yadua. Erau na rawa ni duavata na veiwatini me rau na tiko vata ena dua na bogi ni Vakaraubuka ena qito basketball, dua na bogi ni Vakaraubuka me sarasara duadua ga o tagane vakawati, ka rua na bogi ni Vakaraubuka me rau cakava vata na itaviqaravi vakaveiwatini. E sega so ni bibi na veika erau na cakava tiko na veiwatini ena bogi ni Vakaraubuka, mai na momona ni walewale ni nodrau vakatulewa vata ka rau marau ruarua kina.
Na Vua ni Wali na Veisaqasaqa
Na veivakalougatataki talei e dau drodro mai ni wali na veisaqasaqa ena dela ni loloma. Era oka kina na taqomaki, tubu yadua, ka veimuataki ki na vakacegu titobu, vakalevutaki ni vakabauta; vakavinakataki kemu ituvaki, kei na yalododonu yadua.
Ni sa wali na leqa, e rawa ni tudei na iwalewale vovou. Ka na tadola na katuba me rau wasea na veivakasama vinaka na veiwatini ka vakaraitaka na veitokoni. E a kaya o Sister Jean B. Bingham, na Peresitedi Raraba ni Soqosoqo ni Veivukei: “E tu na kaukauwa veivakakidacalataki ena vosa, e rawa ni taracake ka rawa talega ni basuraka sobu. E rawa beka ni da nanuma taucoko na veivosa rogo ca a bikai keda sobu kei na vosa tale eso ka laveta cake na yaloda. Ni digitaki me cavuti ga na veika e vinaka me baleta—vakakina vei ira—na tani ena laveti ira ka vaqaqacotaki ira era wavoliti keda ka vukei ira tale eso me ra muria na sala ni iVakabula.”6
Na veiwatini era taura tiko mai na gauna me ra vakavinakataka na kena wali na veisaqasaqa era sa raica tu oqo na kena talei. E dua na tagane vakawati ka a vakaleqai tu na nodrau veimaliwai e kaya, “E dredre dina meu raica lesu na veika e a yaco tu e liu ka vakabauta ni a dina. E a rawa vakacava meu a cakava tu na veika oqori vua na watiqu? Au vakavinavinakataka na Yalo ena nona a rawai au kei na vosota e a cakava tu vei au o watiqu.”
iTinitini
Na kena rawai na veisaqasaqa e na gadrevi kina na sasaga matua ka qai cakacakataki. Na veika kece o kaya se cakava e rawa ni tekivuna na sala ni veitaratara vivinaka ena nomu vakamau. Ena rawa talega vei iko mo vakila na vua ni Yalo era a vakila na Nifai: “Ni sa sega na veileti ena vanua, ni sa tiko e lomadra na tamata na loloma ni Kalou.
“A sa sega na vuvu, se na veiqati, se na tiko yavavala … ; sa dina beka ni sa sega beka ni dua na matatamata mamarau cake” (4 Nifai 1:15–16).