2008
O Le a Agai i Luma le Upu Moni a le Atua
Novema 2008


O Le a Agai i Luma le Upu Moni a le Atua

O le galuega lenei a le Atua, ma o le a le taofia lava le galuega a le Atua. Ae o loo tele lava mea e ao ona fai.

Ata
M. Russell Ballard

Ou uso e ma tuafafine, o le aso 19 o Iulai o le tausaga lenei na faatuina ai e Atalii o Paionia Iuta i le Paka o le Tupuaga O Le Nofoaga Lenei i le Aai o Sate Leki se faatagata o le Perofeta o Iosefa Samita ma lē na suitulaga ia te ia, o Peresitene Polika Iaga. O lenei faatagata, ua faaigoaina O Fofoga e Tetepa Atu i Sisifo, o loo faaalia ai nei perofeta iloga e toalua ma se faafanua o fanua i sisifo.

E toatele tagata, e aofia ai le Au Paia o Aso e Gata Ai, e galo ia i latou na silafia lelei lava e Iosefa Samita e iu lava ina siitia mai le Ekalesia i le vaega tele o le Itu i Sisifo o Amerika. O Aokuso o le 1842 sa ia vavalo ai “o le a faaauau ona pagatia le Au Paia i le tele o mafatiaga ma o le a faamalosia e o atu i le Mauga Papa, e toatele o le a liliuese, o nisi o le a faaoo i ai le oti e tagata e sauaina i tatou pe aveesea foi o latou ola ona o le tau po o faamai, ma o nisi [o le a] ola e fausia aai ma vaai atu i le Au Paia ua avea ma nuu malosi i le totonugalemu o Mauga Papa” (History of the Church, 5:85).

E oo lava foi i paaga vavalalata a Iosefa i na tausaga popofou, e lei malamalama lelei i tofotofoga o le a oo i ai le Au Paia o Aso e Gata Ai, a o agai i luma le Ekalesia mai ona amataga faatauvaa i le amataga o le vaitaimi o le 1800. Ae na silafia e Iosefa Samita e leai se fili na i ai i lena vaitaimi, taimi nei po o le lumanai, e lava sona malosi e faalavelaveina ai pe taofia ai faamoemoega o le Atua. Ua tatou masani uma i ana saunoaga faaperofeta: “O Le Faavae o le Upu Moni ua uma ona faatuina; e le mafai e se lima e le paia ona taofia le galuega mai lona alualu i luma; e mafai ona malosi mai sauaga, e mafai ona faatasia tagata faatupu faalavelave, e mafai ona faapotopoto autau, e mafai ona faia faaupuga sese ma le taufaamatau e ono tauleagaina ai, ae o le upu moni a le Atua o le a agai pea i luma ma le toa, mamalu, ma le tutoatasi, seia oo atu i konetineta uma, ma asia nuu uma o le lalolagi, sopoia atunuu uma, ma faalogo i ai taliga uma seia faataunuuina faamoemoega o le Atua, ma faapea mai ai Ieova o Au ua maea le galuega” (History of the Church, 4:540).

Ua toeitiiti 180 tausaga talu mai ona faatulagaina le Ekalesia a Iesu Keriso o le Au Paia o Aso e Gata Ai i le 1830. Ua 178 tausaga o tatou matauina le faataunuuina o le valoaga ma vaavaai atu i “upu moni a le Atua” a o agai pea i “luma ma le toa, mamalu, ma le tutoatasi.”

Na amataina le sefulu tausaga muamua o le Ekalesia i nai tagata toaitiiti. E ui lava i le malosi o le tetee, ae na valaauina ni faifeautalai e 597 i le vaitaimi o le 1830, ma e silia ma le 15,000 tagata liliu mai na papatisoina i le Ekalesia. Na tatalaina le Iunaite Setete, Kanata, ma Peretania Tele mo le talaiga o le talalelei.

Na toatele foi tagata liliu mai i le vaitaimi o le 1840 a o faaauau pea ona osofai mai sauaga faasaga i le Ekalesia ae maise lava e faasaga i le Perofeta o Iosefa. I le totonugalemu o nei mafatiaga ma e ui lava foi i le luitau tele o feoaiga, ae na faaauau pea ona lofia e le talalelei toefuataiina a Iesu Keriso le tele o le lalolagi e ala i tautua faamaoni a le 1,454 o faifeautalai na valaauina i le vaitaimi o le 1840, ma na faateleina le aofai o tagata o le Ekalesia i le silia ma le 48,000. O le aso 27 o Iuni, 1844, na muta ai sauaga o Iosefa Samita ina ua fasiotia i laua ma lona uso o Ailama e se vaega o tagata leaga i le Falepuipui o Karefasi.

E le i leva ona uma le Faamaturoina, ma o le faataunuuga o le valoaga a Iosefa, ae amata e Polika Iaga ma le Ekalesia ona tapena e siitia mai i Mauga Papa. O faigata, puapuaga, maliu, ma le liliuese sa i ai pea. Ae, na agai lava i luma le galuega. I le vaitaimi o le 1850 na valaauina ai ni faifeautalai e 705 e auauna atu i eria na aofia ai Scandinavia, Farani, Italia, Suitiselani, ma Hawaii. Na amataina foi le galuega faafaifeautalai i itu o le lalolagi na matua ese lava e pei o Initia, Hong Kong, Taialani, Burma, Aferika i Saute, ma West Indies.

Faatasi ai ma tagata liliu mai faamaoni mai Scandinavia ma Peretania na papatisoina i le vaitaimi o le 1850, o i latou ia na pagatia ma maliliu i fanua ma luga o le sami, a o latou malaga mai e faatasi ma le Au Paia iinei i Mauga Papa.

O le 1875 na valaauina ai uluai faifeautalai e toafitu i Mekisiko, ma na faamanuiaina le galuega iina i le totonugalemu o fouvalega ma isi luitau. Ma o le fa tausaga talu ai i le 2004, na faatoa oo ai le Ekalesia i se tulaga ese e tasi le miliona o ona tagata auai i Mekisiko.

Na tofotofoina le faatuatua o le Au Paia i tulaga aao uma a o taitaiina i latou e Polika Iaga e fausia malumalu ma faatuina le silia i le 350 nofoaga i Sisifo. E oo ane i le taimi na maliu ai Polika Iaga i le 1877, ua oo le aofai o tagata o le Ekalesia i le sili atu ma le 115,000. E ui lava i sauaga uma, ae e moni lava na agai i luma le upu moni a le Atua ma le toa ma le mamalu.

E le lava le taimi e tuuina atu ai se otootoga auiliili o le tuputupu ae o le Ekalesia i isi vaitaimi na sosoo ai. Ae e tatau ona silafia o le periota o le 40-tausaga mai le 1890 i le 1930, a o faitioina pea e tagata le Ekalesia ma ona aoaoga faavae, na filifilia ai Elder Reed Smoot i le Konekeresi a le Iunaite Setete ae na tatau ona matuai finau o ia ina ia mafai ona nofoia lona tulaga. Na tele ni faamatalaga na faia e uiga i le Ekalesia ma ona aoaoga i lena taimi—o le tele lava na faatiga ma tuusao atu ia Peresitene Iosefa F. Samita ma isi taitai o le Ekalesia. Ae peitai, o nisi tusiga i nusipepa na amata ona talanoa e uiga i tagata o le Ekalesia o ni tagatanuu aoga ma ni tagata lelei.

I le aso 3 o Setema, 1925, na fofogaina ai e Peresitene Heber J. Grant e faapea, o le a amataina e le Ekalesia le galuega faafaifeautalai i Amerika i Saute. O le mulimuli ai i le mamanu a le Alii mo le aveina atu o le talalelei toefuataiina i atunuu uma, na auina atu ai se tasi o le Korama a Aposetolo e Toasefululua—o le tama o lou tama o Elder Melvin J. Ballard, faatasi ai ma isi, i Amerika i Saute e faapaia le laueleele mo le talaiga o le talalelei.

O le taeao o le Kerisimasi i le 1925 i Atenitina, na faapaiaina ai e Elder Ballard atunuu o Amerika i Saute ma amataina ai le galuega faafaifeautalai. A o lei taliuese o ia i le masina o Iulai na sosoo ai, sa ia valoia ai: “O le a tuai le tuputupu ae o le galuega a le Alii mo se taimi iinei, e pei lava o le tuai o le ola o le laau o le garava mai se fatu. O le a le oso faafuasei ae i se aso e pei o le mataolela lea e vave ona ola ona pe ai lea. Ae o le a faitau afe ma afe tagata e auai i le Ekalesia iinei. O le a vaevaeina i ni misiona e sili atu i le tasi ma o le a avea ma se vaega aupito malolosi o le Ekalesia. O le galuega iinei o le a le toe gaogao faapenei” (i le Melvin R. Ballard, Melvin J. Ballard: Crusader for Righteousness [1966], 84).

Soo se tasi e masani ma le tuputupu ae o le Ekalesia i Amerika i Saute na te iloa le faataunuuina o lena valoaga. O le taimi nei, o Pasila lava ia ua silia ma le tasi le miliona tagata o le ekalesia.

I le fasefulu tausaga mai le 1930 i le 1970, e sili atu i le 106,000 faifeautalai na valaauina e auauna atu i le lalolagi atoa ua atu fa le faateleina o le faitau aofai o le Ekalesia ua silia ma le 2,800,000. E silia ma le tasi le miliona tagata fou na faaopoopo i le vaitaimi o le 1960 lava ia. E oo ane i le 1970 ua tautuaina e faifeautalai atunuu e 43 ma teritori e 9. O le aluga o lenei periota e 40-tausaga, na matala ai atunuu o Amerika i Saute o Sili, Pasila, Iurukuei, Parakuei, Ekuatoa, Kolomupia, Peru, ma Venesuela mo le galuega faafaifeautalai. I Amerika Tutotonu, na tatalaina ai e auauna a le Alii atunuu o Panama, Costa Rica, Kuatemala, El Salvador, Honotura, ma Nikarakua. I Asia, na amata ai ona fua mai taumafaiga fou tetele i Korea, Taiuani, Sigapoa, ma Filipaina.

E leai se tasi o nei mea na faigofie. O luitau, faafitauli, ma sauaga na i ai faatasi i taumafaiga uma e aveina atu “le upumoni a le Atua” i malo ma atunuu uma ina ia mafai ona “faalogo … taliga uma.” Ae, sa tatou agai pea i luma i le faatuatua; na faafetaia’ia luitau, ma na foia faafitauli.

Na saunoa atu Peresitene Spencer W. Kimball i tagata o le Ekalesia ina ia faauumi a latou laa i le faasalalauina o le talalelei ma le fetufaaiina atu o upu moni o le talalelei. Na saunoa atu i siteki uma i le lalolagi ina ia faateleina le numera o faifeautalai, ma sa ia taitaia le Ekalesia i le faaaogaina o ala o faasalalauga e fesoasoani e faailoa atu ai la tatou savali i le faitau selau miliona o tagata i le lalolagi atoa.

I le taimi o le 12 tausaga i le avea ai ma Peresitene o le Ekalesia, na toeitiiti atoa le 200,000 o faifeautalai na tautua faamisiona. Na toeitiiti foi faaluaina le aofai o tagata o le Ekalesia i le lalolagi atoa, ma na toetoe lava faatoluina le numera o siteki. Na tatalaina pe na toe tatalaina le galuega faafaifeautalai i le tele o atunuu, ma na tutupu vavega o le liuaina i le tele o nuu e ui lava i taumafaiga tetee e taofia le galuega a le Alii pe faalotovaivaia le aufaigaluega a le Alii.

E sili teisi atu i le luasefulu tausaga ua mavae talu ona faamaeaina galuega a Peresitene Kimball i le olaga nei. I lena vaitaimi na faatoa tatou oo lea i se tulaga maualuga i le lalolagi i tulaga tau tapuaiga. Atonu e le’i faafuaseia, na tatou oo foi i le faitioina o o tatou talitonuga e faasaga i o tatou tagata, o lo tatou talafaasolopito, ma a tatou aoaoga faavae mai ala o faasalalauga nai lo se isi lava taimi.

Ae ui i lea o loo faaauau pea ona tupu le Ekalesia. O tagata auai ua toe ova foi ma le faaluaina—mai le 5.9 miliona i le 1985 i le silia ma le 13 miliona i le taimi nei. Ma o le tausaga ua tea na valaauina ai le faifeautalai lona tasi le miliona talu mai lenei tisipenisione.

O lenei, ou uso e ma tuafafine, o lo’u faamoemoega i lenei otootoga puupuu o le faaaliga faaperofeta a Iosefa i le faasinomaga o lenei Ekalesia ma lona faataunuuga moni i le aluga o tausaga, o le faamanatu lea ia i tatou o lenei upu moni faatauvaa:

“O galuega, ma manatunatuga atoa ma fuafuaga e faafinagaloina a le Atua e le mafai lava ona taofia pe mafai foi ona faaleaogaina.

“Aua e le savali le Atua i ala faapiopio, … e le feliuliuai lava o ia mai mea na ia fetalai mai ai, o le mea lea e sa’o ai ona ala, ma o lana faiga o le taamiloga faavavau lea e tasi.

“Ia manatua … e le o le galuega a le Atua e taofia, a o le galuega a tagata” (MFF 3:1–3).

Ua fetalai mai le Atua e ala i Lana perofeta ma folafola atu i le lalolagi “o le Faavae o le Upu Moni ua uma ona faatuina” ma “e le mafai e se lima e le paia ona taofia le galuega mai lona alualu i luma.” E le faafitia ma finauina le moni o lena mea. Ua tatou vaaia lava, o lea vaitaimi i lea vaitaimi, mai le taimi o le Perofeta o Iosefa Samita i le taimi o Peresitene Thomas S. Monson. Na malosi mai sauaga. O faaupuga sese ma pepelo ma le taufaasese na taumafai e taufaaleaga. Ae o vaitaimi uma lava mai le taimi o le Toefuataiga ma luma mai, ua agai pea i “luma le upu moni a le Atua ma le toa, mamalu ma le tutoatasi.” O le Ekalesia itiiti na amataina i le 1830 i ni tagata toagaogao ua tuputupu ae nei i le silia ma le 13 miliona o le Au Paia o Aso e Gata Ai i le tele o atunuu eseese o le lalolagi atoa, ma o loo alualu lelei pea seia oo atu i konetineta uma, ma asia nuu uma, sopoia atunuu uma ma faalogo i ai taliga uma.

O le galuega lenei a le Atua, ma o le a le taofia lava le galuega a le Atua. Ae o loo tele lava mea e ao ona fai a o lei fetalai mai le Ieova o Au ua maea le galuega. E ui ina tatou viia ma faamamaluina na Au Paia faamaoni, o e na aumaia i tatou i lenei tulaga o le aloaia i le lalolagi, ae e le mafai, ou uso e ma tuafafine, ona tatou nofonofo ai pe faamalieina ai.

E manaomia i tatou uma e faamaea le galuega na amataina e na Au Paia paionia i le silia ma le 175 tausaga ua mavae ma faaauauina mai i tausaga na sosoo ai e Au Paia faamaoni o augatupulaga uma lava. E tatau ona tatou talitonu e pei ona sa latou talitonu ai. E tatau ona tatou galulue e pei ona sa latou galulue ai. E tatau ona tatou auauna atu e pei ona sa latou auauna ai. Ma e tatau ona tatou manumalo e pei ona sa latou manumalo ai.

Ioe, o o tatou luitau ua ese i nei ona po, ae e le faapea ai ua le faigata. Ua leai ni tagata matamataita, a ua tatou feagai ma i latou o e taumafai pea e taufaaleaga. Nai lo le feagai ai ma le leaga o le tau ma faigata, ua tatou feagai ma faiga faatautala o le ava malosi ma fualaau oona, ponokarafi, ma ituaiga uma o mea eleelea, inosia, faaloloto, le faamaoni, ma le paie faaleagaga. Nai lo aiga e tuliesea ma faamalosi ese mai o latou fale, ua tatou vaaia le faalapotopotoga taua o le aiga, e aofia ai le faapotopotoga paia o le faaipoipoga, ua osofaia a o saili e vaega ma tagata taitoatasi ia suia lona uiga taua ma le tiute paia o le aiga i nuu ma alalafaga.

E le faapea ua [ou] fai atu o o tatou luitau i aso nei ua sili atu ona ogaoga nai lo luitau na feagai ma i latou o e na muamua atu ia i tatou. Ae ona o le eseese. E le fetalai mai le Alii ina ia uta sa tatou taavaletoso; ua Ia fetalai mai ia i tatou ia malolosi o tatou faatuatua. E le o fetalai mai o Ia ia tatou sopoia se konetineta; o loo Ia fetalai mai tatou te sopo atu i le isi ituala e asiasi atu i o tatou tuaoi. E le o fetalai mai o Ia e tuu atu uma a tatou mea o le olaga nei e fausia ai se malumalu; o loo Ia fetalai mai e tuu atu a tatou mea uma ma o tatou taimi e ui lava i faatosinaga o le olaga i le taimi nei, e faaauau ai ona fausia malumalu ma ia auai atu e le aunoa i malumalu ua uma ona fausia. E le o fetalai mai o Ia ia tatou oti faamaturo; o loo fetalai mai o Ia ia tatou ola i le olaga o se soo.

O se taimi sili lenei e ola ai, uso e ma tuafafine, o i tatou lava e faaauauina le agaifanua matagofie o le tautino faamaoni lea na avea ma uiga mataina o augatupulaga ua mavae o le Au Paia o Aso e Gata Ai. E le o le taimi lenei o ni tagata e vaivai faaleagaga. E le mafai ona avea i tatou ma ni tagata e amiotonu faafoliga. O a tatou molimau e tatau ona o’oo’o, e mausali ona aa faaleagaga i le papa o faaaliga. Ma e tatau ona tatou faaauau pea ona tulei i luma le galuega o ni tagata osifeagaiga, faapaiaina, ma le faatuatua i tulaga aao uma, “seia faataunuuina faamoemoega o le Atua, ma faapea mai ai Ieova o Au, ua maea le galuega.” Talosia ia tatou faapena ona fai, o lau tatalo lea i le suafa o Iesu Keriso, amene.