2009
Mei Lalo ki he Tuʻunga Māʻolunga Tahá
Siulai 2009


Mei Lalo ki he Tuʻunga Māʻolunga Tahá

ʻOku ʻiloʻi ʻe he finemui ko ʻeni mei ʻUlukuaí ʻa e founga ke ne aʻu ai ki he feituʻu ʻokú ne fie ʻalu ki aí.

ʻI he ʻi ai ko ia ho talēnití, ʻe talaatu ʻe ha niʻihi te nau ʻave koe ki he tuʻunga māʻolunga tahá. Ka kia Soselini Kapelá, naʻe ʻave ia ʻe hono talēnití ki he feituʻu taupotu taha ki lalo ʻo māmaní—ki he ʻAnitātiká. Pea ʻi heʻene fononga ko iá, naʻá ne ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ha ngaahi fakaʻānaua mahuʻinga ʻoku taau ke ne feinga ke aʻusia, pea ʻe ʻi ai ha kakai ke tokoni ʻi he ngaahi fakaʻānaua ko iá ʻi he taimi ʻe fie maʻu aí.

ʻI he taʻu 14 ʻa Sosaliní, naʻá ne ikuna ha feʻauhi tā fakatātā naʻe fakalele ʻe he Asociación Civil Antarkos ʻi hono fonua tupuʻanga ko ʻUlukuaí. Ko e palé: ko haʻane folau mo ʻene faiakó ki ʻAnitātiká, fakataha mo ha fānau ako mo e kau faiako kehe. Naʻe tokoniʻi ʻa Sosalini ʻe heʻene tamaí mo e fefine naʻá ne akoʻi ia ʻi he tā fakatātaá ke fakaʻosi e fakatātā naʻá ne fakakaukau ki aí.

Naʻe konga ʻe tolu ʻa e folau fakafiefia ko ʻeni naʻá ne faí: ʻuluakí, ko e puna ʻi ha vakapuna fakakautau mei Monitīvitiō ʻi ʻUlukuaí ki Punita ʻAlenasi ʻi Sile, pea puna ʻo kolosi ʻi tahi ki he feituʻu ʻoku maʻu ʻe Silei ʻi he ʻAnitātiká, pea hoko atu ki ha fononga lotofonua ki he feituʻu fakatotolo fakasaienisi ʻa ʻUlukuaí, ko e Artigas Antarctica Scietific Base, ʻa ia naʻe kilomita ʻe 3,000 mei Monitīvitiō. ʻOku lahi ʻaupito e ngaahi puleʻanga ʻoku ʻi ai honau ngaahi feituʻu faiʻanga fakatotolo fakasaienisi ʻi he Motu ko Kingi Siaosí ʻi he matāfanga ʻo ʻAnitātiká.

Naʻe hā ʻi ha makasini fakapuleʻanga ko e Uruguay Natural e tā fakatātā ʻa Sosaliní mo ha fakamatala ki heʻene folau ko ʻení.

ʻOku malimali pē ʻa Sosalini mo ne pehē naʻe ʻikai tatau ʻa ʻAnitātiká mo e anga ʻene fakakaukau atu ki aí. Naʻe hā ʻi heʻene tā fakatātaá ha fanga penikuini mo e ʻaisi. Naʻá ne ʻaʻahi atú ko e taimi māfaná ia—ʻo hā holo pē ha sinou he kelekelé mo ha fanga penikuini tokosiʻi. Ka naʻá ne maʻu ai ʻa e faingamālie ke sio ʻi ha toe ngaahi feituʻu kehe. Naʻá ne saiʻia he lue lalo he veʻe matāfangá, ʻo ne sio ai ʻi he Collins Glacier, ko e Drake Passage, mo e anovai ko Lake Uruguay, ʻa ē naʻe maʻu vai melie mei ai hono fonuá. Naʻe lava foki ke ne ʻaʻahi ki he ngaahi feituʻu naʻe maʻu ʻe ha ngaahi puleʻanga kehe.

Ko ha misi ʻeni naʻe hoko ʻo moʻoni maʻa Sosalini ʻa ia ʻokú ne taʻu 19 he taimí ni pea ko e mēmipa ʻo e Kolo ko Kolonia Suisá, ʻi he Vahefonua Kolonia ʻUlukuaí. Talu pē mei heʻene folaú mo e hoko ʻo moʻoni mo haʻane ngaahi fakaʻānaua kehe. Ko e taha ʻo e ngaahi fakaʻānaua ko iá ʻa e lava ke fakakakato ʻene ngāue ki heʻene Fakalakalaka Fakatāutahá pea maʻu hono Fakalāngilangi ʻo e Tuʻunga Fakafinemuí. ʻOku pehē ʻe Soseline ʻokú ne tui hono kahoá ke ne manatuʻi e meʻa kuó ne lavaʻí mo e tuʻunga te ne lava ʻo aʻusia ʻi heʻene hoko ko ha ʻofefine ʻo e ʻOtuá. Kuo ʻosi ʻeni ʻeni ʻa Soselini mei he akoʻanga māʻolungá, pea ʻokú ne palani ke ako ʻi he ʻunivēsití ki he tā palani langa fale.

Kuo teʻeki ai pē ke maʻu ha ngaahi faingamālie ke ne vahevahe ai ʻene fakamoʻoní mo ha niʻihi kehe ʻi ʻapiako. Neongo naʻe fakaʻapaʻapaʻi ʻe hono kaungāmeʻá e ngaahi meʻa naʻá ne tui ki aí, ka naʻe ʻikai ke nau faʻa talanoa lahi ki he ngaahi meʻa fakalotú. ʻOku anga-fakalongolongo ʻa Soselini ka ʻoku ʻikai ha taimi te ne teitei manavahē ai ke taukaveʻi e totonú. Naʻe tuʻo taha ʻene hoko ʻeni ʻi ha talaange ʻe ha tokotaha ako ki he niʻihi he kalasí ʻoku fakamālohiʻi e Kāingalotú ke totongi vahehongofulu. Naʻá ne fakatonutonu ange, ʻikai, ʻoku ʻikai pehē ia. Naʻá ne talaange, “ ʻOku mau foaki pē ʻi heʻemau loto fiemālie ki ai,” ʻo ne fakamatalaʻi ange ko e vahehongofulú ko ha foaki ia ki he ʻOtuá ʻoku fai pē ʻi heʻete fie foaki.

Naʻe tupu hake ʻa Soselini he Siasí, ka naʻe maʻu ʻene fakamoʻoní ʻi heʻene taʻu 12 pē pea mahino kiate ia he ʻikai ke ne kei fakafalala maʻu ai pē ki he ʻilo ʻa ʻene ongo mātuʻá. ʻOkú ne pehē ʻoku ʻikai “hoko fakafokifā” pē ʻete maʻu ha fakamoʻoní. Ka ʻoku ou ʻiloʻi naʻe ʻomi ʻe he ongoongoleleí ʻa e fiefia kiate au.”

ʻOkú ne faʻa ʻalu holo mo e kau sisitaá ʻi he tutuku ʻa e akó he taimi māfaná. ʻOkú ne faʻa maʻu ai ha ngaahi faingamālie ke fai ʻene fakamoʻoní ki ha kakai ʻokú ne ʻiloʻi. ʻI he ʻaho ʻe taha naʻe fai e lēsoni ʻa e kau faifekaú ki he taʻahine naʻá na kaumeʻa lelei taha ʻi he akó. ʻOku pehē ʻe Soselini, “Naʻá ku talaange moʻoni pē ki ai e ongo naʻá ku maʻú.” ʻOku fiefia ʻa Soselini ʻi he lava ke ne vahevahe ʻene fakamoʻoní mo hono kaungāmeʻá.

ʻOkú ne pehē, “ ʻOku ou manako he talanoa kia Siosefa Sāmitá, ʻi heʻene fehangahangai mo e faingataʻa ʻi he Vaoʻakau Tapú kae kei hoko atu pē ʻene lotú,” (vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōliá 1:15–17). “ ʻOku ou tanganeʻia ʻi heʻene loto-toʻá.” ʻOkú ne saiʻia ʻi he founga naʻe kei tauhi moʻoni ai ʻa e palōfita kei talavoú ni ki he meʻa naʻá ne ʻiloʻi ʻoku moʻoní neongo hono manukia ia ʻe he niʻihi kehé.

Ko e taha ʻa Nīfai ʻo ʻene kau heló. ʻOkú ne pehē, “ ʻOku ou fakaʻofoʻofaʻia ʻi he lototoʻa ʻa Nīfaí ʻi he ʻikai te ne tuku ke taʻofi ia ʻe hono ngaahi tokouá,” (vakai, 1 Nīfai 3:14–21; 4:1–4).

ʻOku ʻi ai mo haʻane fakaʻānaua ʻe taha ʻokú ne lolotonga ngāue ki ai, pea ʻoku fekauʻaki ia mo ha taha ʻo e ngaahi meʻa naʻá ne manako ai he kuohilí: ʻa e mūsiká. Ne toki fakakakató ni pē ʻe Soselini mo hono tokoua ko ʻIleaná ʻena tohi fakamoʻoni ko ha ongo faiako tā ʻōkani. Naʻe manako ʻa Soselini he tā fasí—mei he ngaahi hiva pē ʻa e Palaimelí ʻo aʻu ki he ngaahi fasi mei he heleʻuhilá—pea ʻokú ne manako he fanongo hivá, kae tautautefito ki he Kuaea ʻa e Tāpanekale Māmongá.

ʻOkú ne pehē, “ ʻI he taimi ʻoku ʻi ai ʻeku palopalemá, ʻe haʻu ki hoku ʻatamaí ha foʻi himi. ʻOku tokoni e ngaahi himí kiate au ke maʻu ha ngaahi tali.” ʻOkú ne ʻalu ki he seminelí he falelotu ʻo e koló ʻoku ofi pē ki hono ʻapí ʻi he ʻaho ako kotoa pē. “ ʻOku ou faʻa vave au ki ai he taimi ʻe niʻihi ʻo tangutu he pianó ʻo tā ha ngaahi himi.”

ʻI he taimi ʻoku fai ai ha fakamafola ʻo e konifelenisi lahí, ʻokú ne ʻalu pē kimuʻa koeʻuhí ke ne lava ʻo tangutu mo fanongo ki he ngaahi hiva ʻa e Kuaea ʻa e Tāpanekalé ʻoku fai kimuʻa he fakamafolá.

Ko ʻeni kuo aʻu ʻa Soselini ki ʻAnitātiká—ko ha feituʻu ʻoku tokosiʻi pē ha kakai ʻi māmani te nau sio tonu ai—ʻoku ʻi ai nai mo ha toe feituʻu makehe te ne fie ʻaʻahi ki ai?

“ ʻOku ou fie ʻalu ki he konifelenisi lahí ʻo fanongo he hiva ʻa e kuaeá,” ko ʻene laú ia.

Ko hai ʻokú ne ʻiloʻi? Kapau kuo lava ʻa Sosalini ʻo aʻu ki he feituʻu taupotu taha ki lalo ʻo e māmaní, ko e hā ka taʻelava ai ʻo aʻu ki he feituʻu taupotu taha ki ʻolungá ʻi ha faʻahinga meʻa pē ʻokú ne fie aʻusiá.

ʻŪ faitā ʻa Don L. Searle pea ʻi he angalelei ʻa e fāmili Kapelá; mapé naʻe tā ʻe Thomas S. Child

Ngaahi ʻata mei he ʻaʻahi ʻa Soselini ki ʻAnitātiká.

ʻI laló: Ko Soselini (kofu kulokulá) mo ʻene faʻeé, ko Lesieli; ko ʻene tamaí, ko Lūpeni; mo hono tokoua ko ʻIleaná. Lotomālié: Ko Soselini mo e fanga kiʻi suvenia ʻo ʻene folaú. Toʻomataʻú: Ko e akoako tā kīpooti ʻa Soselini.