“Kaming Tulo ka mga Hari

Ang tradisyon nag-ingon nga adunay tulo ka mga lalaki kinsa mibisita sa batang Kristo, usa ka pagtuo nga gikan sa kamatuoran nga adunay tulo ka mga regalo nga gihatag: bulawan, incienso, ug mirra. Gibanabana, nga ang matag usa ka tawo midala og usa ka regalo. Ang pipila sa mga eskolar, hinoon, nagtuo nga posible aduna pay mas daghang mga Mago, tingali sama ka daghana sa 12.¹ Ang Bible Dictionary [Diksyonaryo sa Biblia] nagpasabut nga tungod kay ang mga Mago importante nga mga saksi sa pagkatawo sa Manluluwas, posible nga adunay duha o tulo ang labing minus (tan-awa sa Deuteronomio 19:15; 2 Mga Taga-Corinto 13:1; D&P 6:28).²

Ang pagtuo nga kining mga mga Mago mga hari, naggikan sa mga bersikulo diha sa Daang Tugon nga nanagna sa mga hari nga nagbisita sa Ginoo. Sa Isaias 49:7 miiingon nga, “Ang mga hari makakita ug manindog,” ug sa Isaias 60:10 narekord, “Ang ilang mga hari maoy moalagad kanimo.” (Tan-awa usab sa Salmo 72:10.)

Ang mga eskolar nakakita og lain pang mga rekord nga nagpasabut sa mga Mago isip mga hari. Ang ika-13 nga siglo nga sinulat ni Marco Polo naglangkub og usa ka report gikan sa lungsod sa Saba sa Persia kabahin sa tulo ka mga hari nga may dalang bulawan, incienso, ug mirra. Sumala sa rekord ni Marco Polo, ang mga ngalan sa mga lalaki mao sila si Gaspar, Melchoir, ug Balthasar, ang mga ngalan kasagaran may kalabutan sa mga Mago karon.³

Ang pulong nga mga Mago, gihubad gikan sa pulong nga Greek nga magoi. Ang magoi, sa kasagaran ginganlan og magi sa Iningles, sa tinuoray Persian ang sinugdanan ug kini nagpasabut sa mga pari sa Persia sa karaang relihiyon. Tungod sa paggamit niining pulong nga magoi, pipila sa mga eskolar naghunahuna nga ang mga Mago mora og susama sa mga pari sa relihiyosong sekta sa Persia. Hinoon, si Elder Bruce R. McConkie (1915–85) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles misulat sa iyang Doctrinal New Testament Commentary: [Komentaryo sa Doktrina sa Bag-ong Tugon] “Sa paghunahuna nga sila mga miyembro sa mibiya sa kamatuoran nga relihiyosong kulto sa Magi sa karaang Media ug Persia kini siguro sayop. Hinoon, kini makita nga sila tinuod nga mga propeta, matarung nga mga tawo sama nila ni Simeon, Ana, ug sa mga magbalantay sa mga karnero, si kinsa ang Dios mipadayag ngadto sa gisaad nga Mesiyas nga natawo diha sa katawhan.”⁴

Ang mga Mago gikan ba sa Sidlakan, sama sa giingon sa awit sa Pasko nga “We Three Kings of Orient Are” [Kaming Tulo nga mga Hari Gikan sa Sidlakan]?⁵ Ang tagsulat sa awit siguro migamit sa pulong nga Sidlakan aron sa pagpuli sa komon nga pulong nga silangan nga gigamit sa pagsaysay ni Mateo. Bisan asa nga dapit nga anaa sa silangan sa Palestinia nga mora og layo sa nasud kini gipasabut nga Sidlakan. Si Mateo migamit sa pulong nga gigamit sa ilang lokalidad ang “silangan” yanong nagpasabut nga walay siguradong nasayud asa gikan ang mga Mago.⁶

Ang pipila sa mga eskolar mikutlo sa Salmo 72:10 isip ebidensya nga kining mga tawhana gikan sa rehiyon sa atong panahon karon nga Spain, Ethiopia, ug Saudi Arabia: “Ang mga hari sa Tarshish ug ang mga isla modala og mga gasa: ang mga hari sa Sheba ug Seba mohalad og mga gasa.” Ang uban nagtuo nga ang mga Mago gikan sa Persia (karong panahona mao ang Iran) ug mahimong mga Judeo, tungod kay daghang mga tawo nga kaliwat sa mga Judeo nga diha nianang rehiyona nianang panahona.⁷

Nindot kaayo nga mga pasundayag sa Pagkatawo ni Kristo nagpakita sa pagsimba sa mga Mago ngadto sa usa ka bag-ong natawo, nga mora og ang ilang pagbisita nahitabo sa mubong panahon human sa pagkatawo sa Manluluwas. Ang mga kasulatan, hinoon, nagpadayag nga ang mga Mago wala diha panahon sa pagkatawo ni Jesukristo sa pasungan o sa bisan kanus-ang panahon sa iyang pagkabata. Ang mga Mago sa tinuoray mibisita sa batang Jesus uban sa Iyang inahan, nga si Maria. “Sa paghisulod na nila sa panimalay, ilang nakita ang bata uban kang Maria nga iyang inahan, ug sila mihapa, ug ilang gisimba ang bata: ug … gihalaran siyag mga gasa; bulawan, incienso ug mirra” (Mateo 2:11).

Ngano man nga ang mga Mago nagdala kang Jesus og talagsaon kaayong mga gasa? Kadaghanan sa mga eskolar nagkauyon nga ang mga gasa adunay simbolo. Ang bulawan simbolo sa pagkahari ni Jesus, ang incienso sa Iyang pagkabalaan, ug ang mirra sa Iyang pag-antos ug kamatayon, tungod kay ang mirra mao ang sangkap nga gamiton sa pagpahumot sa mga patay nga lawas sa dili pa ilubong.⁸

Sa dihang si Herodes mitudlo sa mga Mago ngadto sa Bethlehem, siya miingon kanila, “Kon makaplagan na ninyo siya, balitai ako ninyo aron ako usab moadto sa pagsimba kaniya” (Mateo 2:8). Apan, sumala sa asoy ni Mateo, ang Mga Mago “gikapahimangnoan sila pinaagi sa damgo sa dili pagbalik kang Herodes,” busa, human sa pagbisita sa batang Kristo, ang mga Mago wala mibalik kang Herodes ug “namauli sila nga nanag-agig laing dalan padulong sa ilang kaugalingong yuta” (Mateo 2:12). Si Herodes nasuko, dili lamang tungod kay ang mga Mago wala manumbaling sa iyang sugo apan tungod kay aduna nay usa ka bata karon nga nagpuyo sa Bethlehem kinsa usa ka adlaw modumala sa nasud.

Ang Bible Dictionary [Diksyonaryo sa Biblia] epektibong nag-summarize sa atong mga pagtuo kabahin sa mga Mago: “Sila matarung nga mga tawo nga gipadala ngadto sa buluhaton aron sa pagsaksi sa presensya sa Anak sa Dios dinhi sa yuta. … Mora og sila mga representante sa usa ka pundok sa mga katawhan sa Ginoo nga anaa sa silangan sa Palestinia, kinsa miadto, giniyahan sa Espiritu, sa pagtan-aw sa Anak sa Dios, ug kinsa mibalik sa ilang mga katawhan aron sa pagpamatuod sa ilang pagsaksi nga ang Haring Immanuel tinud-anay nga natawo na gayud.”⁹