2017
FakahaofiHili e Taonakita Hoku ʻOfefiné
Sepitema 2017


FakahaofiHili e Taonakita Hoku ʻOfefiné

ʻOku nofo ʻa e tokotaha naʻá ne faʻú ʻi ʻIutā, USA.

Hili hono toʻo ʻe heʻeku tama fefiné ʻa ʻene moʻuí, ne ʻikai ʻi ai haʻaku fāmili ke tokonia au ʻi he faingataʻa ko ʻení—tuku kehe pē ʻa hoku famili fakauōtí.

ʻĪmisi
woman sitting at church

NGAAHI TAÁ NAʻE FAI ʻE DAVID STOKER, fakafōtunga ʻe he kau fakatātā [models]

Ne toki ʻeké ni mai ʻe haku kaungāmeʻa ha fehuʻi ʻa ia ne u ʻohovale ai. ʻI he ngaahi fehuʻi kotoa pē ʻoku faʻa ʻeke hili hano toʻo ʻe ha taha ʻokú te ʻofa ai ʻa ʻene moʻuí, ne taha pē ʻa e fehuʻi ʻi heʻene fakakaukaú. Ko ʻene fehuʻí ʻeni, “ʻOku fēfē hono tokonia koe ʻe he Siasí hili e taonakita hoʻo tama fefine taʻu 15?”

Ko ʻeku ʻuluaki fakakaukaú, “ʻOku teʻeki ai ke nau tokoni mai. Naʻá ku teke ke mamaʻo e taha kotoa, peá u tāpuni fale pē, mo faingataʻaʻia tokotaha pē.”

Kae hili haʻaku fakakaukau ʻi ha ngaahi ʻaho lahi, ne u fakatokangaʻi hake ʻoku ʻikai tonu e fakakaukau ko iá. Ne ʻikai haʻaku toe veiveiua ne fakakuihi au ʻe he faingataʻaʻia fakalilifu ne u aʻusiá.

Naʻá ku kei fuʻu ʻohovale ʻi he falemahakí ʻa ia ne nau ʻave ai ʻa ʻeku tama fefine ko Netalií (kuo ne ʻosi mālōloó). Ne u mātuʻaki ongonoa moʻoni, fakaesino mo fakaʻatamai. Ne u sio ki he ngaahi meʻa ne hoko takai holo ʻiate aú ka naʻe ʻikai ke u ongoʻi ha meʻa: ʻa e fakafehuʻi ʻa e kau polisí, ʻa e tangi e ngaahi kaungāmeʻá, ʻa e fakamatala ʻa e kau ngāue fakafaitoʻó. Ne ngali nenefu e meʻa kotoa, ka naʻe mahino lelei pē ia.

ʻOku ou manatuʻi ʻeku sio ki heʻeku pīsope ki muʻá pea mo hono uaifí. Ne tā ki ai ha taha ʻo hoku kaungāngāué. Ne ma toki hiki mai mo ʻeku tama fefine ko Netalií mei honau uōtí ʻi he ngaahi māhina siʻi kuohilí. Ne hoko ʻeku pīsopé mo hono uaifí ko ha ongo kaungāmeʻa mamae kiate kimaua.

Naʻe pehē mai ʻe he uaifi ʻo e pīsopé, ʻa ia ko Netalī foki hono hingoá, te u nofo mo kinaua. Ne u toki hahaka hake pē kuó u ʻi heʻena meʻalelé ʻo mau lele ki he feituʻu ne ma tomuʻa nofo aí. Ne ʻikai mahino kiate au ʻa e ʻalu ʻa e taimí, ka naʻá ku ʻiloʻi ne mei hoko mai ʻa e ʻaho hono hokó ʻi hono tuku mai ʻe he pīsopé mo hono kaungāmeʻá ha tāpuaki lakanga fakataulaʻeiki kiate au.

Ne u ʻiloʻi mahalo ne fakakau au ʻi hono aleaʻi e ngaahi fokotuʻutuʻu ki he meʻafakaʻeikí ka naʻe mūnoa kiate au e meʻa kotoa. Ne u tuʻu ʻo tui hoku valá ʻi hono talamai ke fai iá. Ne u ʻalu ki he kaá ʻi hono talamai ʻoku fie maʻu ke mau ʻalu ki ha feituʻú. Ne u ongoʻi ʻo hangē ha mīsini pē ʻoku tali ki ha ngaahi fekau. Ko e meʻa pē ia naʻá ku malava ke faí. Ko e meʻa ne fakaʻohovalé, ne teʻeki ai ke tō haku loʻimata.

Ne fakaʻofoʻofa e meʻafakaʻeiki ʻa ʻeku tama fefiné. Naʻe lahi e kakatá ʻo tuifio mo e loʻimataʻiá, pea ne ʻi ai moʻoni e Laumālié. Naʻe folau mai hoku ʻofefine lahi taha ko Vikatōliá mei ha vahefonua ʻe taha ki ʻIutā. Naʻá ne faʻu ha foʻi hiva pea naʻá ne hivaʻi ia ʻi he meʻafakaʻeikí.

Ne ʻikai ʻaupito ke ʻeke mai e totongi ʻo e meʻafakaʻeikí, ngata pē ʻi hono talamai kuo tokangaʻi ia ʻe ha niʻihi. ʻI ha ngaahi uike siʻi pē kuo ʻosi e moʻua ʻo e meʻafakaʻeikí hono totongi ʻaki ha ngaahi foaki ʻofa mei he kāingalotu ʻo e Siasí.

ʻI he taimi ko iá, ne u kei nofo pē mo e fāmili ʻo ʻeku pīsope motuʻá. Naʻe fakasio ʻe he kāingalotu ʻo hoku uooti motuʻá ha feituʻu foʻou ke u nofo ai. Ne ʻatā mai ha kiʻi loki, pea ko e meʻa hoko pē ne u ʻiloʻí, naʻá ku fakamoʻoni he lisí. Ne ʻikai hoko ʻeni ʻi ha meʻa ne u fai tokotaha pē. Ko e ngaahi ngāue ia ʻa ha kulupu fengāueʻaki ʻo e kau mēmipa ʻo e Siasí, ʻo kau ai hoku kaungāmeʻa mamae ko Netalií, ʻa e uaifi ʻo e pīsopé.

Ne tokoni e kau mēmipa ʻo e uōtí ke fetuku ʻeku ngaahi ngāʻotoʻotá mo tokoni ke ma hiki mo ʻeku tama fefine ʻe tahá ki he fale foʻoú. Ne ʻosi totongi foki e fuofua māhina ʻe ua ia ʻo ʻema nofo totongí ʻaki ha ngaahi tokoni ʻofa mei he kāingalotu ʻo e Siasí. Ne teʻeki pē ke u makupusi ʻa e ʻalu ʻa e taimí, pea ne u kei mūnoa pē, ka ne kamata ke foki mai ʻeku ngaahi ongó.

Ne hili ha māhina mei he mālōlō ʻeku tama fefiné, ne kamata ke hū māmālie mai e ʻilo mo e mafatukituki ʻo e meʻa naʻe hokó. Ne hangē ha kamata hū mai ʻo ha ʻahu matolu mo fakapōpōʻulí, pea hoko mai ai mo ha ngaahi peau lalahi kae ʻoua ke u ongoʻi kuo ʻākilotoa au ʻe ha fakapoʻuli moʻoni. ʻE lava ke fakakuihi koe ʻe he lotomamahi moʻoní.

Naʻe mālōlō ʻa Netalī ʻi he ʻaho Fakafetaʻí [Thanksgiving].Ko e Kilisimasí ʻeni. Ne toe fakalalahi ange ʻeku lotomamahí ʻi he ngaahi ʻaho mālōloó. Ne tafe taʻetuku pē hoku loʻimatá ʻi ha ngaahi ʻaho lahi, pea ne ʻikai fakavaivai foki mo e mamahí ʻi he vahaʻa taimi ko iá. Ne hangē e ngaahi minití ha ngaahi houá. Ne hangē e ngaahi houá ha ngaahi ʻahó. Ko e ngaahi ʻahó ne hangē ia ha ngaahi taʻú.

ʻI heʻeku hoko ko ha taha kuo vete malí, ne ʻikai haʻaku husepāniti ke ʻalu ʻo ngāue ke maʻu ha moʻui. Kapau ne u lava, ne u mei takatakai hangē ha foʻi pulú, lokaʻi au ʻi he kolōsetí, peá u nofo maʻu ai. Ka naʻe ʻikai ke u taʻimālie ʻi ha tuʻunga pehē. Ne pau ke u tānaki fakataha hoku mālohí ke u ngāue. Ne fie maʻu ke u kumi ha ngāue. Naʻá ku ngāue ʻi he taimi naʻe hoko ai e ʻaho Fakafetaʻí [Thanksgiving], ka ʻi he lotolotonga ʻo e faingataʻa ne hokó ne ngalo ʻiate au ʻa ʻeku ngāué. Ne u mei lava pē ke u foki ki ai, ka naʻe saiʻia ʻa ʻeku Netalií ke nofo ʻi he feituʻu ko iá, pea ne ʻikai ke u lavaʻi ʻa e fakakaukau ko ia ke u foki ki ai taʻe te ne ʻi aí.

ʻI he ʻuluaki uike ʻo Sānualí, ne maʻu haʻaku ngāue totongi siʻisiʻi. Naʻá ku feinga ke fakafōtunga ʻo hangē ʻoku sai pē meʻa hono kotoa. Ne kei ngāngāue pē hoku sinó, ka ne u ongoʻi ʻo hangē kuo mate hoku laumālié. Ne ʻikai ʻilo ʻe ha taha ne u lue holo pē ka ne ʻikai ke u ongoʻi ʻe au ha meʻa. Ko e taimi pē ne u toki fakahaaʻi ai ʻeku lotomamahí ʻa e taimi ne u fakaʻuli ai ki he ngāué mo e fokí.

Naʻe kamata ke u ʻalu māmālie pē ki heʻeku uooti foʻoú. Naʻá ku ʻiloʻi kapau ʻe ʻeke mai ʻe ha taha pe ʻoku ou fēfē hake, ʻe taʻemapuleʻi ʻeku tangí. Ne u loto moʻoni ke u ʻalu ki he lotú, ka naʻe ʻikai ke u fie talanoa ki ha taha, kae tautautefito ke fesiofaki mo ha taha. Ne u fakaʻamu ʻaki hoku lotó kotoa ke u pulia. Ne lahi ange ʻi ha toe meʻa ʻa ʻeku loto ke toʻo ʻa e fuʻu lotomamahí ni mei hoku fatafatá!

Ne ʻikai ke u ʻilo pe ko e hā e fakakaukau ʻa e kau Fineʻofá kiate aú, ka naʻe ʻikai ke u tokanga au ki ai ʻi he taimi ko iá. Naʻá ku fuʻu femoʻuekina au he feinga ke u mānavá! ʻOku ou tui ne u fotu ʻo hangē ʻoku ʻikai te u fie maʻu ha taha ke lea mai kiate aú, he naʻe ʻikai ʻi ai ha taha ʻo kinautolu te ne fakahohaʻasi au. Ne ʻi ai ha taimi ʻe niʻihi ne nau malimali māfana mai ai peá u ongoʻi ʻoku kiʻi fakanonga kiate au—ʻo feʻunga pē ia ke taʻofi au mei haʻaku lele ʻo hū ki tuʻa ʻi he hūʻanga ofi tahá, ʻa ia ko ha fakakaukau ne toutou hoko.

ʻOku fai fakamoʻui e taimí. ʻOku ʻikai ke ne fakapuliki e ngaahi meʻa ne hokó, ka ʻokú ne fakaʻatā e ngaahi lavea lalahí ke tāpuni māmālie.

Ne hoko e ʻaho Fakafetaʻí [Thanksgiving] fakamamahi ko iá ʻi he 2011, pea ne toki ʻosi ha ngaahi taʻu siʻi peá u toki fakatokangaʻi ʻa e lahi hono tokonia au ʻe hoku ngaahi tokoua mo e tuongaʻane ʻi he Siasí. Ne u ongoʻi hangē ne hiki au ki tuʻa mei he malaʻe taú ʻi ha hili haʻaku kafo lahi ʻaupito. Naʻe tauhi mo tokangaʻi lelei au kae ʻoua kuó u lava ʻo tuʻu ʻiate au pē.

Ne lahi ha ngaahi tāpuaki kuó u maʻu, ʻi ha ngaahi founga kehekehe. Kuo tupulaki lahi ʻaupito ʻa ʻeku fakamoʻoní. Kuó u ʻiloʻi ʻeni ʻa e ongo ʻoku maʻu ʻi hono ʻūkuma kita ʻe he toʻukupu ʻofa hotau Fakamoʻuí.

Ko ia ke tali e fehuʻi ʻa hoku kaungāmeʻá, “Ne fēfē nai hono tokonia koe ʻe he Siasí ʻi hoʻo foua e faingataʻá ni?” ʻOku ou pehē, “Naʻe ʻikai ke nau tokoniʻi au. Naʻá nau fakamoʻui au.”