Seminelí
Lēsoni 134: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127; 128:1–11


Lēsoni 134

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127; 128:1–11

Talateú

ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127 ha tohi mei he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻoku fakaʻaho ki he ʻaho 1 ʻo Sepitema, 1842, ʻa ia naʻe fakahinohinoʻi ai e Kāingalotú ke tauhi ʻa e ngaahi lekooti ʻo e papitaiso ʻoku nau fakahoko maʻá e kau pekiá. ʻI ha uike nai ʻe taha mei ai, naʻe fai ʻe Siosefa ha tohi ʻe taha ʻo kau ki he kaveinga ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá. ʻOku ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128 ʻa e tohí ni, ʻa ia ʻoku akoʻi ai e ʻuhinga ʻoku tau tauhi ai e ngaahi lekooti ʻo e ngaahi ouau fakamoʻuí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:1–4

ʻOku vīkiviki ʻa Siosefa Sāmita ʻi he fakatangá mo e faingataʻá

Kamata e kalasí ʻaki hano fakaʻaliʻali ha koniteina ke lava ʻo sio ki loto, ʻoku fakahingoa ko e moʻui fakamatelié mo ha sioki vai ʻoku fakahingoa ko e ngaahi faingataʻá. ʻEke ki he kau akó pe ko e hā e ngaahi faingataʻa kuo nau aʻusia pe mamata kuo aʻusia ʻe he niʻihi kehé. Lingi ha vai mei he siokí ki he koniteiná, ke fakafofongaʻi ʻa e faingataʻa takitaha ʻoku nau tala atú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:1. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ki he faingataʻa ne aʻusia ʻe Siosefa Sāmita ʻi Nāvū ʻi he 1842. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

Fakamatalaʻi ange naʻe fakalaveaʻi ʻi Mē ʻo e 1842 ʻa Lilipani W. Pōkisi, ko e kōvana kimuʻa ʻo Mīsuli naʻá ne fai e tuʻutuʻuni fakaʻauha ʻo e Kāingalotú, ʻe ha tokotaha fakapoongi ne ʻikai ʻiloʻi. Naʻe tukuakiʻi ʻe he kau maʻu mafai ʻo Mīsulí ʻa Siosefa Sāmita ki hono fokotuʻutuʻu ke fakapoongi ʻe ha taha ʻa Pōkisi pea feinga ke ʻomi ʻa e Palōfitá ki Mīsuli ke hopoʻi. Ne ʻosi mavahe ʻa Siosefa Sāmita ia mei Mīsuli ʻi he ngaahi taʻu kimuʻá pea naʻe nofo ʻi he feituʻu ʻo Nāvū, ʻIlinoisí, ʻi he taimi ko iá. ʻI hono ʻiloʻi ʻe tāmateʻi ia kapau naʻá ne foki ki Mīsulí, naʻe toitoi ai ʻa e Palōfitá ʻi ha vahaʻataimi mei he kau ʻōfisa ʻo Mīsulí ke fakaʻehiʻehi mei hano puke taʻefakalao ia. ʻI Sānuali 1843 naʻe fakapapauʻi ai naʻe taʻefakalao hono puke pōpula ʻa Siosefa Sāmita pea ʻave ki Mīsulí.

Fakamatalaʻi ange ko e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127 ko ha tohi ia naʻe fai ʻe Siosefa Sāmita ki he kāingalotu ʻo e Siasí lolotonga ʻene hiki takai holo ke fakaʻehiʻehi mei he puke pōpula taʻefakalao ʻe he kau ʻōfisa ʻo Mīsulí. Naʻe lau ʻa e tohi ko ʻení ki he Kāingalotu ʻi Nāvuú ʻi ha ngaahi ʻaho siʻi mei ai.

Fakaʻaliʻali ki he kau akó ha ongo foʻi pulu fō lahi tatau, ʻa ia ʻoku tētē ʻa e taha pea ʻikai tētē e taha. (Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha foʻi pulu tā pulu pelesitiki ava, pea mo ha foʻi pulu tā pulu angamaheni.) Tuku ʻa e ongo foʻi pulú fakatouʻosi ki he faʻoʻanga meʻa ʻoku ʻi ai e vaí, pea fai ʻa e fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOku fakafofongaʻi fēfē ʻe he ongo foʻi pulu ko ʻení e ngaahi founga kehekehe ʻoku tali ʻaki ʻe he kakaí ʻa e ngaahi faingataʻá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:2. Kole ki he kalasí ke kumi e founga naʻe tali ʻaki ʻe Siosefa ʻa e ngaahi faingataʻá.

  • Ko e fē ʻa e foʻi pulu ʻokú ne fakafofongaʻi lelei taha ʻa e tali ʻa Siosefa Sāmita ki he faingataʻá? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Naʻe ʻiloʻi fēfē ʻe Siosefa te ne ikunaʻi hono ngaahi faingataʻá mo e fakatuʻutāmakí?

  • Fakatatau ki he meʻa naʻe tohi ʻe Siosefa ki he Kāingalotú, ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke kātakiʻi ʻa e faingataʻá? (Hili e tali ʻa e kau akó, fakamatalaʻi fakanounou ʻenau ngaahi fakamatalá ʻaki hono hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻi he falala ki he Tamai Hēvaní ke tau kātakiʻi ʻa e faingataʻá.)

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki ha taha ʻoku nau ʻilo (pe kuo nau ako ki ai) naʻá ne lava ʻo kātakiʻi ʻa e faingataʻá koeʻuhí he naʻá ne falala ki he Tamai Hēvaní. Kole ki ha kau ako tokosiʻi ke fakamatalaʻi pe ko hai naʻa nau fakakaukau ki aí mo e founga naʻe tokoniʻi ai e tokotahá ni ʻi he falala ki he Tamai Hēvaní ke kātakiʻi ʻa e faingataʻá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:3–4. Kole ange ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fakahā ʻe he Palōfitá ki he Kāingalotú. Fakaafeʻi e kau akó ke feinga ke ʻiloʻi pea vahevahe e ngaahi kupuʻi lea naʻe mahuʻingamālie kiate kinautolú.

  • Fakatatau ki he veesi 3, ko e hā ʻoku totonu ke fiefia ai e Kāingalotú lolotonga e faingataʻá?

  • Ko e hā ʻoku talaʻofa mai ʻe he ʻEikí ʻi he veesi 4, kiate kinautolu ʻoku kātakiʻi ʻa e fakatangá?

  • Kuo tokoniʻi fēfē koe ʻi hoʻo falala ki he Tamai Hēvaní ke kātakiʻi ʻa e ngaahi taimi faingataʻa ʻi hoʻo moʻuí?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:5–12

ʻOku faleʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e Kāingalotú ke tauhi ʻa e ngaahi lekooti ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá ʻoku nau fakahokó

Fakamanatu ki he kau akó ʻi ha taʻu nai ʻe taha mo e konga kimuʻa pea fai ʻe Siosefa ʻa e tohi ko ʻení, naʻe fakahā ʻe he ʻEikí ki he Kāingalotú ʻoku totonu ke fakahoko ʻa e ouau ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá ʻi he temipalé (vakai, T&F 124:30). Neongo ia, naʻe fakangofua ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke fakahoko e papitaiso maʻá e kau pekiá ʻi he vaitafe mo e ngaahi vai ofi maí ʻi ha vahaʻataimi nounou. Naʻe talaange ʻe he ʻEikí ko ʻene maau pē ʻa e temipalé, ʻe tali pē ʻa e ouau ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá ʻo kapau naʻe fakahoko ʻi he temipalé. Naʻe kamata hono fakahoko ʻe he Kāingalotú ʻa e papitaiso maʻá e kau pekiá ʻi he Temipale Nāvuú ʻi Nōvema 1841.

Kole ki he kau akó ke fakakaukau ki he taimi fakamuimuitaha ne nau kau ai ʻi he papitaiso maʻá e kau pekiá. Fakaafeʻi kinautolu ke fakamatalaʻi ʻa e aʻusiá, ʻo kau ai pe naʻe tangutu ofi ha taha ki he faiʻanga papitaisó lolotonga e papitaisó.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:5–9. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi pe ko hai ʻoku fie maʻu ke ʻi ai ʻi hono fakahoko e papitaiso maʻá e kau pekiá. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ne nau maʻú.

  • Fakatatau ki he veesi 7, ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke sio tonu ha tokotaha tauhi lekooti ʻi he papitaisó?

Hiki ʻa e lea taʻe kakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e ngaahi ouau ʻo e temipalé ʻoku tau fakahoko ʻi he māmaní ʻoku …

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakakato ʻa e leá ʻo fakatefito ʻi he veesi 5–9. (ʻOku totonu ke fakakakato ʻe he kau akó ʻa e lea ko ʻení ke meimei tatau mo e moʻoni ko ʻení: Ko e ngaahi ouau ʻo e temipalé ʻoku tau fakahoko ʻi he māmaní ʻoku nonoʻo ia ʻi he langí.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻe nonoʻo ʻi he langí ʻa e ngaahi ouau ʻo e temipalé?

  • ʻE tokoniʻi fēfē koe ʻi hono ʻiloʻi ʻo e moʻoni ko ʻení ke ke fakahoko ho fatongia ke fakahoko e ngaahi ouau ʻo e temipalé “ki homou kau pekiá”?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:10–12 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fie maʻu ʻe Siosefa Sāmita ke akoʻi lahi ange ʻa e Kāingalotú fekauʻaki mo e papitaiso maʻá e kau pekiá, ka koeʻuhí naʻá ne toitoi naʻe ʻikai ai ke ne lava ʻo fai ia. Naʻá ne palōmesi ke fai ha ngaahi tohi kehe ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e papitaiso maʻá e kau pekiá pea mo e ngaahi kaveinga mahuʻinga kehe.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:1–11

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Siosefa Sāmita e ʻuhinga ʻoku tau tauhi ai ʻa e ngaahi lekooti ki he ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí

Hili nai ha uike ʻe taha mei heʻene fai e tohi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127, naʻe fai ʻe Siosefa ha tohi ʻe taha ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e papitaiso maʻá e kau pekiá. ʻOku maʻu ʻa e tohí ni ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:1–5 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe Siosefa ʻoku totonu ke fokotuʻu ha kau tauhi lekooti fakalotofonua ke mamata tonu mo lekooti ʻa e ouau ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá. Naʻá ne akoʻi foki ʻoku totonu ke fokotuʻu ha tokotaha tauhi lekooti fakakātoa ke fakatahatahaʻi ʻa e ngaahi lekooti fakalotofonuá ki ha lekooti fakakātoa ʻo e siasí.

Fakaʻaliʻali ha paasipooti (pe ko ha fakatātā ʻo ha paasipooti). ʻEke ange pe ko e hā e faʻahinga faingamālie ʻoku maʻu ʻe he tokotaha haʻana ʻa e paasipōtí.

  • Ko e hā he ʻikai feʻunga ai ke ke hū ʻaki ha paasipooti ʻa ha taha kehe ki ha fonua kehe?

  • Ko e hā ʻe lava ke hoko kapau te ke feinga ke hū ki ha fonua kehe ka naʻe taʻe kakato ʻa e fakamatala ʻi loto ʻi hoʻo paasipōtí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:6–7. Kole ki he kalasí ke kumi ʻa e ngaahi lekooti ʻe fakaʻaongaʻi ke fakapapauʻi pe ʻoku tau feʻunga ke hū ki he ʻao ʻo e ʻOtuá. Fakaafeʻi kinautolu ke lipooti e meʻa ne nau maʻú. Fakamahinoʻi ange naʻe fakamatala ʻa Sione mo Siosefa Sāmita ki ha ngaahi lekooti lahi: “naʻe folahi ʻa e ngaahi tohí” mo e “tohi ʻe taha, ʻa ia ko e tohi ʻo e moʻuí.”

  • Fakatatau ki he veesi 7, ko e hā ʻa e ʻuluaki tohi naʻe lea ki ai ʻa Sioné? (Ngaahi lekooti naʻe tauhi ʻi he māmaní.)

  • Ko e hā ʻa e tohi ʻo e moʻuí? (Ko e lekooti naʻe tauhi ʻi he langí.)

  • Ko e hā ʻoku lekooti ʻi he ngaahi tohí ni? (Ko ʻetau ngaahi ngāué.)

  • Ko e hā e ngāue kuo pau ke lekooti ʻi he ngaahi tohí kae lava ke hū ki he ʻao ʻo e ʻOtuá?

Hili hono vahevahe ʻe he kau akó ʻenau fakakaukau fekauʻaki mo e fehuʻi ko ʻení, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Palesiteni Boyd K. Packer

“ʻOku hoko ʻa e ngaahi ouaú mo e ngaahi fuakavá ko ʻetau ngaahi tohi fakamoʻoni ke hū ai ki he ʻao [ʻo e ʻOtuá]” (Covenants,”Ensign, May 1987, 24).

  • Fakatatau ki he lea ʻa Palesiteni Pēká, ko e hā ʻe hoko ʻi he ʻaho ʻo e fakamāú kapau naʻe hā ʻi he ngaahi lekooti ʻa ha taha kuo teʻeki ke ne maʻu ʻa e ouau ʻo e papitaisó?

Hiki ʻa e kupuʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻIlonga ha meʻa te ke nonoʻo ʻi he māmaní, ʻe nonoʻo ia ʻi he langí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:8. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ʻa e lea ko ʻení ki he Kāingalotú. ʻI he lipooti ʻe he kau akó ʻa e meʻa ne nau maʻú, fakafetongi e foʻi lea ko e nonoʻo ʻaki e lekooti mo e [haʻi] ʻaki e [hiki] ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā ʻoku tau ako mei he veesi 8 fekauʻaki mo hono lekooti e ngaahi ouau ʻoku tau maʻú? (Te ke fie fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea “kinautolu pē” ki he kakai ʻoku papitaiso pē maʻanautolú pea ʻuhinga e kupuʻi lea “haʻanau kau fakafofonga” kiate kinautolu ʻoku papitaiso ko e kau fakafofongá.)

Hiki ʻa e meʻá ni ʻi he palakipoé: ʻI hono fakahoko ha ouau ʻi he pea tauhi ha totonu, ʻoku nonoʻo ʻa e ouaú ʻi he māmaní pea ʻi he langí.

  • Fakatatau ki he veesi 8, ko e hā ʻoku fie maʻu ke hoko kae lava ke nonoʻo e ngaahi ouaú ʻi he māmaní pea ʻi he langí? (ʻI he tali ʻa e kau akó, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke fakakakato ʻa e moʻoni ʻi he palakipoé hangē ko ʻení: ʻI hono fakahoko ha ouau ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea tauhi ha lekooti totonú, ʻoku nonoʻo ʻa e ouaú ʻi he māmaní pea ʻi he langí.

  • Ko e hā e ʻamanaki lelei ʻe lava ke foaki ʻe he tefitoʻi moʻoni ko ʻení kiate kinautolu ʻoku mate taʻe ʻi ai ha ʻilo ki he ongoongoleleí?

  • Ko e hā e fatongia ʻoku tau maʻu ke fakahoko ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:9. Kole ki he kalasí ke kumi e meʻa naʻe lea ʻaki ʻe Siosefa Sāmita fekauʻaki mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

  • Ko e hā kuo fai ʻe he ʻEikí ʻi he kuonga fakakosipeli kotoa pē ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? (Kuo fakamafaiʻi ʻe he ʻEikí ha taha ʻo ʻEne kau tamaioʻeikí ke maʻu pea fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi kī faisila ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.)

  • Fakatatau ki he veesi 9, ko e hā ʻoku hoko ʻi hono fakahoko ha ouau ʻi he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea tauhi ha lekooti totonú? (ʻOku hoko ia ko ha fono ʻi he māmaní pea ʻi he langí pea he ʻikai lava ke fakataʻeʻaongaʻi tukukehe kapau ʻoku moʻui taʻefeʻunga ʻa e tokotaha ʻokú ne maʻú.)

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:10–11 ʻaki hono fakamatalaʻi ange kuo toe foaki mai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ngaahi kií ʻi hotau kuongá ni, ʻo hangē pē ko ʻEne foaki ʻa e ngaahi kī faisila ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kia Pitá.

Ke fakaʻosi ʻa e lēsoní, tohi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi e kau akó ke tali kinautolu ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá:

ʻOku fekauʻaki fēfē ʻa e papitaiso maʻá e pekiá mo e ngaahi kī faisilá?

Ko e hā kuo ueʻi koe ke fai koeʻuhí ko e meʻa kuó ke ako he ʻaho ní?

Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ke vahevahe e meʻa ne nau tohí mo e kalasí. Mahalo te ke fie vahevahe hoʻo fakamoʻoní fekauʻaki mo hono fakahoko ʻo e papitaiso maʻá e kau pekiá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Ko e kau ʻa e fuofua kau taki ʻo e Siasí ki he Meisoní

Neongo naʻe mavahe ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá pea mo e kāingalotu tokolahi ʻo e Siasí mei Mīsuli ʻi he 1839, ka naʻe hokohoko atu hono fakatangaʻi ʻe he kau Mīsulí ʻa e Palōfitá ʻi heʻene ngāue ke langa e kolo ko Nāvū, ʻIlinoisí. ʻI he konga kimuʻa ʻo e 1842, naʻe kau ai ʻa Siosefa Sāmita mo ha kau tangataʻi fonua kehe ʻo Nāvū ki ha kautaha fakatokoua naʻe ui ko e Meisoní. Mahalo naʻa nau fai ʻeni ke fokotuʻu mo fakamālohia e ngaahi vā fetuʻutaki mo e kau taki ʻo e siteití pea mo e kau taki fakafonua ʻoku kau ki he Meisoní pea lava ʻo tokoni ke maluʻi ʻa e Kāingalotú mei he fakamanamana mei honau kau fakatanga ʻi Mīsulí. (Vakai, Church History in the Fulness of Times Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2003], 264.)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 127:5. “Papitaiso ki homou kau pekiá”

Naʻe fakamatalaʻi ʻEletā W. Kalānite Pengiketā ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē ʻoku tau fakahoko e papitaiso maʻanautolu kuo pekia fakaesinó ka ʻoku kei moʻui ʻi he laumālié:

ʻĪmisi
ʻEletā W. Grant Bangerter

“Fakatauange ke tau manatuʻi maʻu pē ʻoku tau fakahoko ʻa e ngaahi ouau ʻo e temipalé maʻá e kakaí kae ʻikai maʻá e ngaahi hingoá. Ko kinautolu ʻoku tau lau ko e ‘kakai pekiá’ ʻoku nau moʻui kinautolu ʻi he laumālié pea ʻoku nau ʻi he loto temipalé” (“What Temples Are For,” Ensign, May 1982, 72).