Seminelí
Lēsoni 148: Ko e Fononga atu ʻi ʻAiouaá; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:1–18


Lēsoni 148

Ko e Fononga atu ʻi ʻAiouaá; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:1–18

Talateú

ʻI Fēpueli 1846, ne kamata ke mavahe ʻa e Kāingalotú mei Nāvuú pea fononga fakahihifo atu ʻi he vahefonua ʻAiouaá. Naʻe maʻu ʻe Pilikihami ʻIongi ʻa e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136 ʻi he Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó, Nepulasikā, ʻi Sānuali ʻo e 1847. ʻOku aleaʻi ʻi he lēsoni ko ʻení ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:1–18, ʻa ia ʻoku fakakau ai ʻa e faleʻi ʻa e ʻEikí ke tokoniʻi e Kāingalotú ke fokotuʻutuʻu ʻa kinautolu mo teuteu ke hoko atu ʻenau fononga fakahihifó.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻOku kolosi atu ʻa e Kāingalotú ʻi ʻAiouā pea fokotuʻu ha hetikuota ʻi he Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó

Haʻi ha mata ʻo ha tokotaha ako pea tuku ke ne tuʻu ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e lokí. Toe fokotuʻutuʻu leva ha ngaahi meʻa ʻi he lokí, ʻo longoaʻa kae lava e tokotaha akó ʻo tala kuo hiki e ngaahi meʻa ʻi he lokí. Kole ki he tokotaha ako kuo haʻi hono matá ke fili ha kaungā-ako ke ne talaange e ngaahi fakahinohino ke tokoniʻi ia ke aʻu ki he tafaʻaki ʻe taha ʻo e lokí. ʻI he fili ʻe he tokotaha akó ha tahá, fehuʻi ange:

  • Ko e hā naʻá ke fili ai ʻa e tokotaha ko iá?

  • ʻOku takiekina fēfē ʻe heʻetau falala ki ha taha kehé ʻa e founga ʻetau muimui pau ki heʻenau ngaahi fakahinohinó?

Kole ki he tokotaha fakahinohinó ke ʻoange ha ngaahi fakahinohino kae lava ke aʻu lelei e tokotaha ako kuo haʻi hono matá, ki he tafaʻaki ʻe taha ʻo e lokí. Fekau leva ʻa e ongo tamaiki akó ke foki ki hona nofoʻangá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e palakalafi ko ʻeni fekauʻaki mo e mavahe ʻa e Kāingalotú mei Nāvuú. Kole ki he kalasí ke fakafanongo ki ha ngaahi founga naʻe mei tatau ai ʻa e aʻusia ʻo e Kāingalotú mo e aʻusia ʻo e tokotaha ako naʻe tataki atu ʻi he loki akó.

Naʻe kamata mavahe ʻa e Kāingalotú mei Nāvū ʻi Fēpueli 1846, ʻi he ngaahi fakamanamana ʻo e taú mei he kau fakatanga fakalotofonuá, ʻo fononga fakahihifo atu ʻi ʻAiouā. “Naʻe hoko ʻa e mavahe mei Nāvuú ko ha ngāue ʻo e tui ʻa e Kāingalotú. Naʻa nau mavahe ʻo ʻikai ʻiloʻi pau e feituʻu naʻa nau fakataumuʻa ki aí pe ko e taimi te nau aʻu ai ki ha feituʻu ke nofo ai. Naʻa nau ʻiloʻi pē naʻe ʻamanaki ke tuli kinautolu ʻe honau ngaahi filí mei ʻIlinoisi, pea naʻe maʻu ʻe honau kau takí ʻa e fakahā ke kumi ha hūfangaʻanga ʻi ha feituʻu ʻi he ʻOtu Moʻunga Maká” (Church History in the Fulness of Times Student Manual, 2nd ed. [Church Educational System manual, 2003], 309).

  • Naʻe founga fēfē e tatau ʻa e aʻusia ʻo e Kāingalotú ʻi he mavahe mei Nāvuú mo e aʻusia ʻo e tokotaha ako ʻa ia naʻe taki atu ʻi he loki akó? (Naʻá na fakatou fakafalala ki he meʻa-hā-mai mo e fakahinohino ʻa ha taha naʻá na falala ki ai ke tokoni ke nau taufonua.)

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he aʻusia ʻa e Kāingalotú ʻi he mavahe mei Nāvuú? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau fakahaaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku tau ngāue ʻaki e tuí ʻi heʻetau muimui ki he faleʻi mo e fakahinohino ʻa hotau kau taki ʻi he Siasí.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni fekauʻaki mo Uiliami Keleitoní. Kole ki he kau akó ke fakafanongo ki he ngaahi sīpinga ʻo e tui ʻa Misa Keleitoní.

“Naʻe kau ʻa Uiliami Keleitoni ʻiate kinautolu ne ui ke nau kau he fuofua kulupu ke mavahe mei Nāvuú, peá ne mavahe ai mei hono uaifi ko Tianifaá, mo ʻene ongomātuʻá, ʻoku toe pē ha māhina ʻe taha pea [fāʻeleʻi] ʻena fuofua pēpeé. Naʻe aʻu ʻene fāifononga ʻi he ngaahi hala pelepelá pea mo ʻene nofo fakataimi ʻi he ngaahi tēniti momokó ʻo fakalotosiʻi [kiate] ia ʻi heʻene hohaʻa ki he tuʻunga ne ʻi ai ʻa Tianifaá. Hili ha māhina ʻe ua, naʻe teʻeki pē ke ne ʻiloʻi pe kuo fāʻele pe ʻikai [ka] naʻe faifai pē peá ne maʻu ha ongoongo fakafiefia kuo [fāʻeleʻi] ha kiʻi ‘pēpē tangata foʻi sino.’ ʻI he meimei taimi tatau pē ʻo ʻene maʻu ʻa e ongoongó ni, naʻá ne tangutu leva ʻo ne faʻu ha foʻi hiva ʻa ia naʻe ʻikai ngata pē ʻene mahuʻinga makehe ki aí ka naʻe toe hoko ko ha hiva ʻanitema fakalaumālie mo e fakahoungaʻia maʻá e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi ha ngaahi toʻutangata lahi. Ko e hivá ni ʻoku ʻiloa ia ko e ‘Haʻu Kāinga ʻOua Manavahē’” (Ko Hotau Tukufakaholó: Ko Ha Hisitōlia Nounou ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní [1996], 84–85).

Fakaafeʻi e kalasí ke hivaʻi fakataha e ʻuluaki veesi ʻe tolu ʻo e “Haʻu Kāinga ʻOua Manavahē” (Ngaahi Himí, fika 18). (Pe tomuʻa fetuʻutaki ki ha tokotaha ako pe kulupu ʻo ha kau ako pea fakaafeʻi kinautolu ke teuteu ke hivaʻi ʻa e ʻuluaki veesi ʻe tolu ʻo e himí.) Kimuʻa pea hivaʻi ʻa e himí, kole ki he kau akó ke kumi pe fakafanongo ki he ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakahaaʻi e tui ʻa e Kāingalotú kia Sīsū Kalaisí mo falala ki honau kau takí.

Hili hono hivaʻi e ʻuluaki veesi ʻe tolú, fehuʻi ange:

  • ʻOku fakatātaaʻi fēfē ʻe he himi ko ʻení ʻa e tui e Kāingalotú kia Sīsū Kalaisí mo e falala ki honau kau takí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni kia ʻOasoni mo Katalina Sipenisaá. Kole ki he kalasí ke fakafanongo ki ha ngaahi sīpinga ʻo e tui mo e falala ʻa e fāmili Sipenisaá.

“Hili e mavahe mei Nāvuú, naʻe holo vave [ʻa Katalina], ʻa ia ne vaivai mo mahamahaki ʻi he lahi e ngaahi faingataʻá. Naʻe tohi ʻa e husepāniti loto-mamahí ki he mātuʻa ʻa hono uaifí, ʻo kole ange ke na tali muʻa [hona ʻofefiné] ki hona ʻapí kae ʻoua kuo maʻu ʻe he Kāingalotú ha feituʻu ke nau nofo ai. Naʻe ʻomi e talí ʻo pehē, ‘Tuku ke ne fakaʻikaiʻi ʻa ʻene tui ngalivalé pea ʻe lava ke ne foki mai, ka he ʻikai lava kae ʻoua leva kuó ne fai ia.’

“ʻI he taimi naʻe lau ai e tohí kiate iá, naʻá ne kole ange ki hono husepānití ke ʻomi ʻene Tohi Tapú pea kumi e tohi ʻa Luté ʻo lau ʻa e ʻuluaki vahé, veesi hongofulu mā onó mo e hongofulu mā fitú: ‘ʻOua naʻá ke kole ke u liʻaki koe, pe ke u foki mei heʻeku muimui ʻiate koé: he ko e potu ʻokú ke ʻalu ki aí, te ta ō ai; pea ko e potu te ke mohe aí, te ta mohe ai. Ko ho kakaí ʻe hoko ko hoku kakai, pea ko ho ʻOtuá ko hoku ʻOtua’” (Memoirs of John R. Young: Utah Pioneer 1847 [1920], 17–18). Naʻe mālōlō ʻa Katalina Sipenisā ʻi ha taimi nounou pē mei ai.

Fakaafeʻi e kau akó ke hivaʻi e veesi hono fā ʻo e “Haʻu Kāinga ʻOua Manavahē.” Kole ange ke nau fakakaukau ki he founga ʻoku fekauʻaki ai e ngaahi lea ʻi he vēsí mo Katalina Sipenisaá. Hili ʻenau hivaʻi e vēsí, fehuʻi ange:

  • ʻOku fekauʻaki fēfē e ngaahi lea ʻo e veesi ko ʻení mo Katalina Sipenisaá?

Fakaafeʻi e kau akó ke fokotuʻu ha taumuʻa ke ngāue ʻaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí pea ke muimui lelei ange ʻi he faleʻi mo e fakahinohino ʻa honau kau taki ʻi he Siasí.

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ki he Mape Fika 6 (“Ko e Hiki Fakahihifo ʻa e Siasí”) ʻi he konga ʻo e ngaahi Mape ʻo e Hisitōlia ʻo e Siasí ʻi heʻenau folofolá pea kumi ʻa Nāvū mo e Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó. Fakamatalaʻi ange koeʻuhí ko e ʻuha lahí mo e siʻisiʻi e maʻuʻanga tokoní, ne fai ai ʻe he Kāingalotu ne mavahe mei Nāvū ʻi Fēpueli 1846, ʻa e fononga maile ʻe 300 ʻ fou atu ʻi ʻAiouaá ʻi ha māhina ʻe fā. Naʻe tuai e fononga ʻa e kulupú koeʻuhí ko e ngaahi tūkunga ko ʻení pea koeʻuhí he naʻe mole meiate kinautolu e tokoni ʻa ha kau tangata sino mālohi ʻe 500 tupu ʻo e Siasí . Naʻe talangofua ʻa e kau tangatá ni, ʻa ia naʻe ʻiloa ko e Kongakau Māmongá, ki he ui ʻa Palesiteni Pilikihami ʻIongí ke kau ki he Kau Tau ʻo e ʻIunaiteti Siteití ke maʻu ha paʻanga ke tokoniʻi e kāingalotu masiva ʻo e Siasí ʻi he fononga fakahihifó. Naʻe tokoni ʻa e feilaulau ko ʻení ʻi ha ngaahi founga lahi, ka naʻe lahi leva ha ngaahi fāmili ne ʻikai ke ʻi ai ha husepāniti mo e tamai ʻi he konga ʻo e fonongá. ʻI hono fakakaukauʻi e tuai ko ʻení, naʻe fakakaukau ai e kau taki ʻo e Siasí ke ʻoua ʻe hoko atu e fononga fakahihifo ki he ʻOtu Moʻunga Maká kae ʻoua kuo aʻu ki he faʻahitaʻu failau ʻo e 1847. Naʻa nau faleʻi e Kāingalotú ke nofo hifo ʻi he faʻahitaʻu momokó. Ko e taha ʻo e ngaahi nofoʻanga lalahí, ʻa e Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó, ʻa ia naʻe tuʻu ʻi he tafaʻaki fakahihifo ʻo e Vaitafe Mīsulí, ʻi he siteiti ʻo Nepulasikā ʻo e ʻaho ní.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻo e Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó mo e ngaahi nofoʻanga fakataimi kehé:

Naʻe nofo ha Kāingalotu tokolahi ʻi he ngaahi fale ʻakau pea ʻi ha nofoʻanga ne keli ʻi he kelekelé ne ngaohi ʻaki e uiloú mo e kelekelé. Naʻe tokolahi ha kakai naʻe ʻikai ha nofoʻanga malu mei he ʻea momokó. Naʻe iku e ngaahi mahaki hangē ko e malēliá, niumōniá, fatafata vaivaí, kōlelá, mo e mahakiʻia e teʻenifó ke mafola e faingataʻaʻia lahi mo e maté. Naʻe mālōlō ha kakai ʻe toko fitungeau tupu ʻi he ngaahi nofoʻangá ʻi he fakaʻosinga ʻo e ʻuluaki faʻahitaʻu momokó. (Vakai, Ko Hotau Tukufakaholó, 84–86; Church History in the Fulness of Times Student Manual, 319–20.)

  • Kapau naʻá ke kau mo e Kāingalotú ʻi he Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó, ko e hā e ngaahi ongo naʻá ke mei maʻu, ʻi hono ʻiloʻi te ke kei fononga ʻi ha maile ʻe laungeaú?

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:1–18

ʻOku faleʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke fokotuʻutuʻu kinautolu mo teuteu ke hoko atu ʻenau fononga ki he hihifó

Kole ki he kau akó ke lau fakavave ʻa e talateu ki he vahé ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136, ʻo kumi e feituʻu naʻe fai mai ai ʻa e fakahā ko ʻení mo e tokotaha naʻá ne maʻu iá. Kole ange ke nau lipooti ʻa e meʻa ʻoku nau akó.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:1.

  • ʻOkú ke pehē naʻe mei tokoni fēfē ke ʻiloʻi ʻe he Kāingalotú naʻe hokohoko atu hono fakahā ʻe he ʻEikí Hono finangaló kiate kinautolú? (Mahalo ʻe lava ke kau ʻi he ngaahi talí naʻe tokoni ʻa e fakahā ko ʻení ke nau ʻiloʻi naʻe ʻafioʻi kinautolu ʻe he ʻEikí, te Ne tokoniʻi kinautolu ke hokohoko atu ʻa ʻenau fononga ki he hihifó, pea naʻá Ne folofola mai ʻia Palesiteni Pilikihami ʻIongi ʻo hangē pē ko ia naʻá Ne folofola mai ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá.)

Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ke taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:2–5. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fakahinohinoʻi ʻe he ʻEikí ʻa e Kāingalotú ke nau fai ke teuteu ai ke hoko atu ʻenau fononga ki he hihifó.

  • Naʻe pau ke fokotuʻutuʻu fēfē ʻa e ngaahi kulupú?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe mei tokoni ai ke fokotuʻutuʻu ʻa e Kāingalotú ki ha ngaahi kulupu mo ha kau taki pau? ʻOku faitatau fēfē ʻeni mo e founga ʻoku fokotuʻutuʻu ʻaki e Siasí he ʻaho ní? (Hili e tali ʻa e kau akó ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení, mahalo te ke fie hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku fokotuʻutuʻu ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne Kāingalotú ki ha ngaahi kulupu koeʻuhí ke lava ʻo tataki mo tokangaʻi ʻa e tokotaha kotoa pē.)

  • Ko e hā ʻoku fokotuʻu mai ʻe he veesi 4 fekauʻaki mo e founga ʻe maʻu ai ʻe he Kāingalotú ha mālohí?

Fakamatalaʻi ange koeʻuhí ko e puke mo e mate ʻi he Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó mo e ngaahi nofo kemi takatakai aí, naʻe fie maʻu ʻe ha ngaahi fāmili mo ha niʻihi fakafoʻituitui tokolahi ha tokoni fakapaʻanga ke nau lava ʻo hoko atu ʻenau fononga ki he hihifó.

Vahevahe e kau akó ke tautau toko ua. Kole ange ke nau ako fakataha e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:6–11, ʻo kumi ha ngaahi founga naʻe pau ke tokangaʻi ai ʻe he Kāingalotú ʻa kinautolu naʻe faingataʻaʻiá. Kimuʻa pea lau ʻe he kau akó ʻa e potufolofola ko ʻení, fakamatalaʻi ange naʻe ʻikai mavahe kotoa e Kāingalotu mei he Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó ʻi he taimi tatau. ʻOku ʻuhinga e kupuʻi lea “maʻanautolu ʻe tatalí” ʻi he veesi 6 ki he Kāingalotu te nau nofo ʻi ha taimi ʻi he Nofoʻanga Fakafaʻahitaʻu Momokó mo e ngaahi nofo kemi takatakai aí.

  • Ko e hā e ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻi he veesi 6–11 ʻokú ne fakahaaʻi e founga ke tokangaʻi ai ʻe he Kāingalotú ʻa kinautolu ʻoku faingataʻaʻiá?

  • Ko e hā ʻa e foʻi lea ʻi he veesi 7 ʻoku ʻuhinga ki he kakai ʻoku nau teuteu ʻa e halá maʻá e niʻihi kehé? (Kau paioniá.)

Hiki ʻa e fakaʻuhinga ko ʻení ʻi he palakipoé. (ʻOku toʻo ia mei he Oxford English Dictionary, 2nd ed. [1989], “pioneer.”)

Paionia: Ko e tokotaha ʻoku muʻomuʻa ke teuteu pe tofa ʻa e halá ki ha niʻihi kehe ke nau muimui ai.

  • Fakatatau ki he veesi 11, ko e hā naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí kiate kinautolu te nau tokoniʻi e niʻihi kehe ʻoku faingataʻaʻiá pea teuteu ʻa e halá maʻanautolú? Ko e hā te tau lava ʻo ako mei hení? (Hili e tali ʻa e kau akó, mahalo te ke fie hiki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻE tāpuekina kitautolu ʻe he ʻEikí ʻi heʻetau tokoniʻi e niʻihi kehe ʻoku faingataʻaʻiá pea teuteu ʻa e halá maʻanautolú.)

Fakaafeʻi e kau akó ke aleaʻi e fehuʻi ko ʻení mo honau hoá:

  • Ko hai kuó ne teuteu ʻa e halá maʻau ke ke fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí?

Kole ki he kau akó ke fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení. Hili iá pea fakaafeʻi ha niʻihi ke vahevahe ʻenau talí mo e kalasí.

  • Ko e hā te ke fai ke hoko ai ko ha paioniá—ke tokoniʻi ha niʻihi kehe ʻoku faingataʻaʻia pea teuteu ʻa e halá maʻanautolu ke nau fiefia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:12–18 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fekau ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne kau tamaioʻeikí ke akoʻi ʻa e fakahā ko ʻení ki he Kāingalotú.

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻí mo poupouʻi ʻa e kau akó ke ngāue ʻo fakatatau mo e ngaahi moʻoni ko iá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:7, 9. Ko hono teuteu ʻa e halá maʻá e niʻihi kehé

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ʻo pehē:

ʻĪmisi
Palesiteni Thomas S. Monson

ʻOku fakamatalaʻi ʻe ha tikisinale ʻa e paioniá ko ha ʻtaha ʻoku muʻomuʻa ke teuteu pe tofa ha hala ki ha niʻihi ke nau muimui atu’ [Oxford English Dictionary, 2nd ed. (1989), “pioneer”]. Te tau lava ʻapē ke langaki ʻiate kitautolu ha loto lahi pea mo ha taumuʻa pau ʻokú ne fakafōtunga e kau paionia ʻo ha toʻu tangata kimuʻa? Te tau lava nai ke hoko ko ha kau paionia moʻoni?

“ʻOku ou ʻilo te tau lava. ʻOi, meʻa mahino moʻoni ko hono fie maʻu ʻe he māmaní ha kau paionia he ʻahó ni!” (“ʻOku Fie Maʻu ʻe he Māmaní ha Kau Paionia he ʻAhó ni,” Ensign, Siulai 2013, 5).

Naʻe fai ʻe ʻEletā Paʻale P. Palati ha fakamatala ʻo e meʻa naʻe fai ʻe he Kāingalotú ke teuteuʻi ai e halá maʻanautolu ʻe muimui maí ʻo pehē:

ʻĪmisi
Parley P. Pratt

“ʻI he fengāueʻaki mo maau ʻa e meʻa kotoa pē, naʻe hiki ʻa e nofo kemí. ʻI he tūʻuta atu ki ha feituʻu ʻi ha tafaʻaki ʻo e Vaitafe Lahí naʻa mau nofo ai ʻi ha kiʻi taimi, hili ʻemau fononga lahi ʻi he lotolotonga ʻo e ʻuha lahi mo hokohokó, pelepelá mo e anó. Naʻa mau takatakai mo tō heni ha ngoue ʻeka ʻe lau teau pea kamata hono nofoʻí, maʻá e lelei ʻo e niʻihi ʻe nau nofó mo kinautolu ʻe muimui mai ʻiate kimautolu mei Nāvuú. Naʻa mau ui ʻa e feituʻú ko e ‘Kāteni Kolouví’” (Autobiography of Parley P. Pratt, ed. Parley P. Pratt Jr. [1938], 342).

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 136:8. Ko e Kongakau Māmongá

ʻI Mē ʻo e 1846, naʻe fakataha ai ʻa Sesi C. Lītolo, ko ha fakafofonga ʻo e Siasí, mo e kau ʻōfisa ʻo e puleʻanga ʻo e ʻIunaiteti Siteití ʻi Uasingatoni, D.C. Naʻe kole ʻa e Siasí pe ʻe lava ʻa e Kāingalotú ʻo fai ha faʻahinga ngāue pe ngāue tokoni ki he puleʻangá ʻo fakafetongiʻaki ha tokoni fakapaʻanga ki he hikifonua e Kāingalotú ki he Hihifó. Ne toki fakahā ʻe he Falealea ʻo e ʻIunaiteti Siteití ʻa e feingatau mo Mekisikou, pea naʻe aleaʻi ʻe Palesiteni Sēmisi Poki mo Sesi C. Lītolo e fakakaukau ʻe lava ke kau e kakai tangata ʻo e Siasí ki he Kau Tau ʻa e ʻIunaiteti Siteití pea fakaʻaongaʻi ʻenau vahé ke tokoniʻi e Kāingalotú ʻi heʻenau fonongá. Lolotonga e fononga atu ʻa e Kāingalotú ʻi ʻAiouaá, naʻe kole ʻe he kau uki kau tau ʻa e Kau Tau ʻo e ʻIunaiteti Siteití ke tokoni ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻi he Tau ʻa Mekisikou mo ʻAmeliká. Naʻe fakafisingaʻi ʻe he Kāingalotú ʻi he kamataʻangá, ka naʻe fakalotolahiʻi ʻe Palesiteni Pilikihami ʻIongi ʻa e kau tangatá ke nau kau atu he ko ha founga ia ke tānaki ai ha paʻanga ke tānaki e kakai masiva mei Nāvū pea tokoni ke hiki e Kāingalotú ki he hihifó. Koeʻuhí ko e faleʻi ʻa Palesiteni ʻIongí, naʻe kau ai ha kakai tangata ʻe toko 500 tupu ki he Kau Tau ʻo e ʻIunaiteti Siteití. Naʻe ui ʻa e kulupu ko ʻení ko e Kongakau Māmongá. Naʻe fakafeʻao ha kakai fefine mo e fānau tokolahi ki he kongakaú ʻi heʻenau laka atu ʻi ha maile ʻe 2,000 tupu ki he fakatonga ʻo Kalefōniá, ʻa ia ne nau ngāue ai ko e kau sōtia maluʻi.

Naʻe hiki ʻe Taniela B. Loasoni ʻi he ʻaho 4 ʻo Siulai 1846 ʻo pehē: “Naʻá ku ʻita ki he Puleʻangá ʻa ia naʻe fakaʻatā ke ʻohofi mo tuli fakamālohi au mei hoku ʻapí. Naʻá ku fai e lea taʻefeʻunga ʻo pehē ‘Te u mamata kuo fakamalaʻiaʻi kinautolu kotoa pē te nau ʻi Heli.’ He ʻikai te u kau. ʻI he hala ki he ʻOtu Moʻungá ne mau fetaulaki ai mo Palesiteni Pilikihami ʻIongi, Hiipa C. Kimipolo mo W. Lisiate, ʻi heʻenau foki mai mo uki e kau taú. Naʻa nau pehē ʻoku fakafalala ʻa e fakamoʻui ʻo ʻIsilelí ʻi hono tānaki ʻo e kau taú. Ne liliu ʻeku fakakaukaú ʻi heʻeku fanongo ki he meʻá ni. Naʻá ku ongoʻi ko hoku fatongiá ia ke u ʻalu” (ʻi he Norma Baldwin Ricketts, The Mormon Battalion [1996], 13).