Seminelí
Lēsoni 142: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:36–74


Lēsoni 142

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:36–74

Talateú

ʻOku aleaʻi ʻe he lēsoni ko ʻení ʻa e konga hono ua ʻo e fakahā ʻoku lekooti ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133. Naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita ʻa e fakahā ko ʻení ʻi he ʻaho 3 ʻo Nōvema 1831. ʻOkú ne tali ʻa e ngaahi fehu‘i ʻa e kau faifekaú kau ki hono malangaʻi e ongoongoleleí pea mo hono tānaki ʻo ʻIsilelí. ʻOku fakamatalaʻi foki ai ʻa e Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e ʻEikí pea fakamatalaʻi e meʻa ʻoku fie maʻu ke tau fai ke mateuteu ai ki aí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:36–40

ʻOku fakahā ʻe he ʻEikí ʻe malangaʻi ʻa e ongoongolelei kuo fakafoki maí ki he māmaní kotoa

Kamata e lēsoní ʻaki hano fai e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e fē ha taimi naʻá ke fuʻu fiefia ai ke sio ki ha taha? (Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusiá. Mahalo te ke toe fie vahevahe haʻo aʻusia.)

ʻĪmisi
Ko e Hāʻele ʻAnga Uá

Fakaʻaliʻali e fakatātā Ko e Hāʻele ʻAnga UáTohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí2009], fika 66; vakai foki LDS.org

  • ʻOkú mou vēkeveke nai ke mamata ki he Fakamoʻuí ʻi Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí? Ko e hā hono ʻuhingá?

Fakamatalaʻi ange ʻe hoko ʻa e Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí ko ha aʻusia fakafiefia mo fakaʻofoʻofa ki ha niʻihi pea fakamamahi ki ha niʻihi kehe. Fakamoʻoni ange ʻoku finangalo ʻa e Fakamoʻuí ke teuteu ʻa e kakai kotoa pē ki Heʻene hāʻele maí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:36–39. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ha fakamoʻoni ʻoku finangalo ʻa e Fakamoʻuí ke mateuteu ʻa e kakai kotoa pē ki Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí.

  • Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke vakai ki ai ʻi he ngaahi vēsí ni ʻoku finangalo ʻa e Fakamoʻuí ke mateuteu ʻa e kakai kotoa pē ki Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí? (Naʻá ne fekauʻi mai ha ʻāngelo [pe kau ʻāngelo] ke fakafoki mai ʻa e ongoongoleleí ki he māmaní. ʻOkú ne fekauʻi mai foki ʻEne kau tamaioʻeikí ke malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí ki he kakai kotoa pē.)

  • Ko hai e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá te nau malanga ʻaki ʻa e pōpoaki ʻo e ongoongolelei kuo fakafoki maí? (Ko e kāingalotu kotoa pē ʻo e Siasí ko e kau tamaioʻeiki kinautolu ʻa e ʻOtuá ʻa ia ʻoku nau maʻu ʻa e fatongia ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke hiki ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá: ʻI heʻetau hoko ko ha kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá, te tau lava ʻo tokoniʻi e niʻihi kehé ke teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí ʻaki hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí kiate kinautolu.)

  • Fakatatau ki he veesi 38, ko e hā e founga ʻoku totonu ke tau malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí? ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí “ʻaki ʻa e leʻo-lahi”? (ʻE ala kau ʻi he ngaahi talí ʻoku totonu ke tau vahevahe ʻa e ongoongoleleí ʻi he loto-toʻa mo e tui fakapapau.)

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:40 pea kumi ha meʻa kehe ʻe fai ʻe he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

  • Fakatatau ki he veesi 40, ko e hā ʻe fai ʻe he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAngaua Maí? (Te nau lotua e toe hāʻele mai ʻa e Fakamoʻuí.)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:41–56

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:41–45. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku lotu mo tatali ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí.

  • Fakatatau ki he veesi 45, ko e hā ʻoku talaʻofa ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ʻe tatali kiate Iá? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Kuo teuteuʻi ʻe he ʻEikí e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga maʻanautolu ʻoku tatali kiate Iá.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke tatali ki he ʻEikí? (Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻoku mahulu ange ʻa e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea ko e “tatali ki he ʻEikí” ʻi he fakalau pē ʻa e taimí kae ʻoua kuó Ne hāʻele mai. ʻOku ʻuhinga ia ke tokanga mo mateuteu pea ke kau atu ki Heʻene ngāué.)

Ke tokoni ke mahino lelei ange ki he kau akó e founga te nau lava ai ʻo tatali faivelenga ki he ʻEikí mo ʻEne hāʻele maí, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kole ki he kau akó ke fakafanongo ki he ngaahi ngāue ʻoku totonu ke tau fai ʻi heʻetau tatali ki he Hāʻele ʻAngaua Maí.

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

“Kiate kimoutolu ko ia ʻoku loto hohaʻa ki he kahaʻú …

“ʻOku ʻamanaki mai ʻa e ʻOtuá ke ke maʻu ʻa e tui mo e loto fakapapau mo e falala feʻunga kiate Ia ke kei fakalakalaka, moʻui, pea fiefia. Ko hono moʻoní, ʻokú Ne ʻamanaki mai ke ʻoua naʻá ke fehangahangai pē mo e kahaʻú (ʻoku ongo fakailifia mo loto mālohi ia); ʻokú Ne ʻamanaki mai ke ke tali lelei mo tākiekina ʻa e kahaʻú—ke saiʻia mo nēkeneka ai pea mo fiefia ʻi hoʻo ngaahi faingamālié.

“ʻOku tatali vēkeveke ʻa e ʻOtuá ki he faingamālie ke tali ai hoʻo ngaahi lotú mo fakahoko hoʻo ngaahi fakaʻānauá, ʻo hangē ko ia kuó Ne fai maʻu peé. Ka he ʻikai ke Ne lava ʻo fakahoko ia kapau he ʻikai te ke lotu, pea he ʻikai ke Ne lava ʻo fakahoko ia kapau he ʻikai te ke fakaʻānaua ki ai. Ko hono fakanounoú, he ʻikai ke Ne lava ʻo kapau he ʻikai te ke tui” (“Terror, Triumph, and a Wedding Feast” [Church Educational System devotional, Sept. 12, 2004], 3, speeches.byu.edu).

  • Ko e hā naʻe pehē ʻe ʻEletā Hōlani ʻoku totonu ke tau fai ʻi heʻetau tatali ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e Fakamoʻuí?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:46–47 pea lipooti e meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo ha kakai ʻe niʻihi te nau ʻi he māmaní ʻi he taimi ʻo e Hāʻele ʻAngaua Maí. ʻOku totonu ke fakatokangaʻi ʻe he kau akó he ʻikai ʻilo ʻe he kakai kotoa pē ko hai ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he taimi ʻo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:48–49. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ha fakamatala ki he fōtunga ʻo Sīsū Kalaisí ʻi he taimi ʻo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí.

  • Ko e hā ʻe makehe fekauʻaki mo e hā mai ʻa e Fakamoʻuí ʻi he taimi ʻo ʻEne Hāʻele ʻAngaua Maí? (Te ne kofu kulokula, pea te Ne hā mai ʻi he fuʻu nāunauʻia.)

ʻĪmisi
wine vat

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e fakataipe ʻo e vala kulokula ʻo e Fakamoʻuí, fakamahinoʻi ange ʻa e lea ko e tataʻoʻanga uaine ʻi he veesi 48. Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ko ʻeni ʻo ha tataʻoʻanga uaine (ʻoku ui foki ko ha tauhiʻanga uaine) pe tā ia ʻi he palakipoé. Fakamatalaʻi ange ʻi he kuonga muʻá, ko e tataʻoʻanga uainé ko ha pēsoni lahi ia naʻe fakaʻaongaʻi ki hono tatau ʻo e huhuʻa ʻo e kālepí. ʻE fakafonu kālepi ʻa e pēsoní, pea ʻe kaka ha kakai ki loto pea molomoloki ʻa e kālepí, ʻo maʻu ai ʻa e huhuʻá. ʻI he molomoloki ʻe he kakaí ʻa e kālepi kulokulá pe lanu vāletí, naʻe tau ʻa e lanu kulokula mālohí ʻi honau vaʻé mo e valá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:50–51.

  • ʻE tokoni fēfē ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ke mahino kiate kitautolu ʻa e fakamaau totonu ʻa e ʻEikí? (Te ke fie fakamanatu ange ki he kau akó kuo pau ke mamahi ʻa e kau faiangahala ʻoku fakafisi ke fakatomalá ʻi he ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e fakamaau totonú pea he ʻikai lava ke nau kātakiʻi ʻa e ʻaho ʻo e Hāʻele ʻAngaua Maí [vakai, T&F 38:8]. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he lanu kulokula ʻa e kofu ʻo e ʻEikí ʻa e toto ʻo e kau faiangahalá ʻa ia ʻe fakaʻauha ʻi he lilingi hifo ʻa e fakamaau totonú kiate kinautolu ʻi he Hāʻele ʻAngauá.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:52–53. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai pea kumi ʻa e meʻa ʻe manatuʻi mo lea ʻaki ʻe he kau māʻoniʻoní ʻi he taimi ʻo e Hāʻele ʻAngaua Maí. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení kau ki he ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:54–56. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai pea feinga ke ʻiloʻi pe ko hai ʻe hā mai mo e Fakamoʻuí ʻi he Hāʻele ʻAngaua Maí.

  • Ko hai ʻe hā mai mo e Fakamoʻuí ʻi he Hāʻele ʻAngaua Maí? (ʻE omi ʻa e kau māʻoniʻoni ʻa ia naʻe moʻui kimuʻa ʻia Sīsū Kalaisí pea kuo toetuʻú mo Ia ʻi Hono nāunaú. ʻIkai ngata aí, ʻe toetuʻu ʻa e kau māʻoniʻoni ʻa ia naʻe moʻui pea mate kimui ʻia Sīsū Kalaisí pea ō mai ke kau mo e Fakamoʻuí pea mo kinautolu ʻoku omi fakataha mo Iá. Mahalo te ke fie fakamatala ange ʻoku kau heni e kau mēmipa angatonu hotau fāmilí kuo pekiá. ʻE “toʻo hake” ʻa e kau māʻoniʻoni ʻa ia ʻoku kei moʻui ʻi he māmaní ke feʻiloaki mo e Fakamoʻuí [vakai, 1 Tesalonaika 4:17; T&F 109:75].)

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:57–74

ʻOku tuku atu ʻa e ongoongoleleí ke teuteuʻi e māmaní ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí

Vahevahe e kau akó ke tautau toko ua. Fakaafeʻi kinautolu ke aleaʻi e ngaahi fehuʻi ko ʻení mo honau hoá:

  • Ko e hā kuó ke ako mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133 kau ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e Fakamoʻuí? Ko e hā e ngaahi ongo ʻokú ke maʻu ʻi hoʻo fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ko ʻeni ʻe hokó?

Hili hono aleaʻi ʻe he kau akó e ngaahi fehuʻi ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke fekumi mo honau hoá ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:57–62 pea kumi e ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku ʻoatu ai ʻa e ongoongoleleí kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa e ʻEikí. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke lipooti e meʻa kuo nau akó.

Fakamoʻoni ange ko e taimi ʻoku tau ako mo moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí, te tau mateuteu ai ki he Hāʻele ʻAngauá.

  • Fakatatau ki he veesi 62, ko e hā e tāpuaki taupotu taha te tau maʻú? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko kinautolu ʻoku fakatomala mo fakamāʻoniʻoniʻi kinautolú te nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.)

Ke tokoni ke fakafehokotaki ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení mo ha tefitoʻi moʻoni naʻa nau ʻiloʻi kimuʻa, fai ʻa e fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOku fekauʻaki fēfē ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻi he veesi 62 ki he tefitoʻi moʻoni ne tau ʻiloʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:45, ʻa ia ʻoku pehē “kuo teuteuʻi ʻe he ʻEikí e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga kiate kinautolu ʻoku tatali kiate Iá”?

Fakamatalaʻi fakanounou e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133:63–74 ʻaki hano fakamatalaʻi ange ʻoku fakahā ʻe he ʻEikí ʻi he ngaahi veesi ko ʻení e ngaahi nunuʻa ʻo kinautolu he ʻikai fakatomala mo teuteu ki he Hāʻele ʻAngaua Maí. ʻOku kau ʻi he ngaahi nunuʻa ko ʻení hono tuʻusi kinautolu mei he ʻEikí mo ʻEne kakai angatonú (vakai, T&F 133:63) pea mo hono “tukuange … ki he fakapoʻulí” (T&F 133:72), ʻo ʻuhinga ia ʻe hū ʻa e kau faiangahala ʻoku mate ʻi he Hāʻele ʻAngaua Maí ki ha feituʻu ʻoku ui ko e fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālié pe ko heli (vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Heli,” scriptures.lds.org).

Ke fakaʻosi e lēsoni ko ʻení, fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá e meʻa kuo nau ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 133 ʻa ia kuo fakamālohia ai ʻenau mahino mo e fakamoʻoní ki he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. Fakakaukau ke fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe e ngaahi fakakaukau ko ʻení mo e kalasí. Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo mou aleaʻí.