Jun li nimla jalok sa’ li qaam:

Sa’ li viernes 28 re octubre re 1588, chirix naq kipo’e’ lix timon xb’aan naq yoo chi b’eresiik ka’ajwi’ rik’in li remo, li jukub’ La Girona, jun xjukub’ li nimla Armada Española, kixten rib’ rik’ineb’ li ninqi pek re Lacada Point, aran Irlanda del Norte.¹

Li jukub’ kixb’alq’usi rib’. Jun reheb’ li kristiaan li yoo chixyalb’al xq’e chixkolb’al xyu’am naxk’am jun matq’ab’ re oor li kixsi chaq re li rixaqil wiib’ oxib’ po chaq rub’elaj a’an, li tz’iib’anb’il chiru, “Maak’a’ chik k’a’ru naru nink’e aawe.”²

“Maak’a’ chik k’a’ru naru nink’e aawe”—jun ch’ol aatin, ut jun matq’ab’ chanchan chik jun uq’ej chi chapcho jun aamej xb’aan, jun xk’utb’esinkil xrahom li ixaqilb’ej choq’ re lix b’eelom.

Naq kiwil li seraq’ a’in, kisach inch’ool chi yaal, ut kink’oxla li k’a’ru kixpatz’ li Kolonel: “Ut teeq’axtesi choq’ mayej we jun yot’b’il ch’oolej ut jun tuulanil musiq’ej.”³

Kink’oxla ajwi’ li ke’xye li kristiaan chirix naq ke’rab’i li raatin li rey aj Benjamin: “Yaal, naqapaab’ chixjunil li aatin li xaye qe … , li xk’anjela jun li nimla jalok qe, malaj re li qach’ool, jo’kan naq maak’a’ chik li qajom re xb’aanunkil li maa’usilal; re b’an xb’aanunkil rajlal li chaab’ilal.”⁴

Tinwotz eerik’in jun innumsihom naq wan chaq we 12 chihab’, li toj nim xwankil choq’ we anajwan.

Lin na’ kixye, “Eduardo, seeb’a aawib’. Tento tooxik sa’ li Iglees.”

“Mama, anajwan tinkanaaq rik’in li yuwa’,” chankin re.

“Ma yaal? Tento tatxik chi sa’ li ch’utam re li tijonelil,” chan a’an.

“Toq’ob’ ru lin yuwa’!” chankin. Taakanaaq xjunes. Laa’in tinkanaaq rik’in.”

Lin yuwa’ ink’a’ chaq komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.

Lin na’ ut eb’ li wanab’ ke’el re xik sa’ li Iglees. Jo’kan naq laa’in kinwulak rik’in lin yuwa’ b’ar wi’ nawulak chiru wank rajlal domingo, ut jo’ kinye re lin na’, kinwan chaq rik’in, a’b’an junpaat ajwi’, ut chirix a’an kinpatz’ re, “Papa, ma us wankat?”

Maak’a’ kixye we ka’ajwi’ naq yoo chixyiib’ankil li radio ut li reloj, ut kise’ek.

Jo’kan ut naq kinye, “Xik we chi b’atz’unk rik’ineb’ li wamiiw.”

Lin yuwa’, ink’a’ kixtaqsi li rilob’aal, ut kixye, “Domingo anajwan. Ma ink’a’ ta raj b’i’ wankat chaq sa’ li Iglees?”

“Hehe’, a’b’an xinye re lin na’ naq ink’a’ tinxik,” chankin re. Lin yuwa’ kiwan sa’ li natrab’ajik wi’, ut choq’ we, a’an lin liceens re xik chi b’atz’unk.

Sa’ li eq’la a’an kiwan jun b’atz’unk aajel ru, ut eb’ li wamiiw ke’xye we naq ink’a’ naru nikinsach xb’aan tento toonume’q chi uub’ej sa’ li b’atz’unk a’an.

Lin ch’a’ajkilal a’an naq re tinwulaq sa’ li campo tento raj tinnume’q chiru li kapiiy.

Kink’e xkawil inch’ool, kinseeb’a wib’ chi xik sa’ li campo ut kinxaqli nach’ rik’in lin nimla ramleb’, li kapiiy. Kin’alinak toj junpak’al li b’e, b’ar wi’ wankeb’ junjunq li ninqi che’, ut kin’alinak sa’ xyanqeb’ re naq maa’ani taa’iloq we, xb’aan naq a’an li hoor naq eb’ li komon neke’wulak sa’ li kapiiy.

Tz’aqal kinwulak naq ak ok re li b’atz’unk. Kinb’atz’un ut kinq’aj chaq sa’ kab’l rub’elaj naq lin na’ taawulaq sa’ kab’l.

Chaab’il ki’el chixjunil; us koo’el sa’ li b’atz’unk ut sa lin ch’ool. A’b’an jun aj k’anjel sa’ xmolameb’ laj tenq’anel ink’a’ kixkanab’ yal chi nume’k li chaab’il alinak kinb’aanu.

Li Hermano Félix Espinoza kinril naq yookin chi alinak rub’eleb’ li che’, ut chixyalb’al naq ink’a’ tin’ile’q.

Sa’ xtiklajik li xamaan, li Hermano Espinoza kiwulak sa’ li wochoch ut kixpatz’ aatinak wik’in. Maak’a’ kixye chirix li k’a’ru kiril sa’ li domingo, chi moko kixpatz’ ta we k’a’ut naq ink’a’ kinwulak.

Ka’ajwi’ kixk’e jun manual we ut kixye, “Nawulak raj chiwu naq taab’eresi li tzolok sa’ li domingo chal re. Xink’e reetalil li k’a’ru taawotz. Moko ch’a’aj ta. Nawaj naq taatzol, ut tinnume’q sa’ wiib’ kutan re aatenq’ankil chixkawresinkil aawib’.” Kixye a’an, kixk’e li manual we, ut ki’el aran.

Ink’a’ raj kiwaj xb’eresinkil li tzolok, a’b’an moko kinru ta chixyeeb’al re naq ink’a’. Sa’ li domingo a’an, kinye naq tinkanaaq wi’chik rik’in lin yuwa’—xb’aan naq wan wi’chik jun li b’atz’unk.

Li Hermano Espinoza a’an jun kristiaan li oxloq’inb’il xb’aaneb’ li saaj.⁵ A’an kixnaw ru li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik ut kixjal lix yu’am, malaj li raam.

Naq kiwulak sa’ li sabado b’enwa’leb’, kink’oxla, “Us, maare wulaj tinyajerq ut ink’a’ tinxik sa’ li iglees.” Ink’a’ chik li b’atz’unk li naxik wi’ inch’ool; a’an chik naq laa’in raj tinb’eresinq li tzolok, a’an jun tzolok chirix li hilob’aal kutan.

Kiwulak li domingo ut kawin tz’aqal naq kinwakli. Maak’a’ li k’a’ru naru nawisi wi’ wib’.

A’an xb’een sut naq ninb’eresi junaq tzolok, a’b’an li Hermano Espinoza kiwan chink’atq, ut sa’ li kutan a’an kik’ulman jun nimla jalok sa’ li waam.

Chalen li hoonal a’an, kintikib’ xsantob’resinkil li hilob’aal kutan, ut rik’in xnumik li hoonal, jo’ naxye li Awa’b’ej Russell M. Nelson, ninyal chik xsahil li hilob’aal kutan.⁶

“Qaawa’, xink’e aawe chixjunil; Maak’a’ chik k’a’ru naru nink’e aawe.”

Chan ru naq na’uxman li nimla jalok sa’ li qaam? Natikib’aman ut rik’in xnumik li hoonal na’uxman

1. naq neke’qatzol li loq’laj hu re xtawb’al qanawom li naxkawob’resi qapaab’aal chirix li Jesukristo li tixk’e qajom chi jalaak;⁷

2. naq naqach’olani li ajom a’an rik’in li tijok ut li kuyuk sa’;⁸

3. naq nokok’anjelak, a’ yaal chan ru naxye li aatin naqatzol malaj naqak’ul, ut naq sa’ sumwank naqayeechi’i xq’axtesinkil li qaam re, jo’ kik’ulman rik’in lix tenamit li rey aj Benjamin.⁹

Chan ru naqanaw naq yoo chi jalaak li qaam?¹⁰

1. Naq naqaj xb’aanunkil li k’a’ru nawulak chiru li Dios sa’ chixjunil li k’a’aq re ru.¹¹

2. Naq nokowan rik’ineb’ li qas qiitz’in rik’in rahok, oxloq’, ut toq’ob’ank-u.¹²

3. Naq naqak’e reetal naq eb’ lix chaab’ilal li Kristo yookeb’ chi ok jo’ xcha’al li qana’leb’.¹³

4. Naq naqeek’a lix b’eresihom li Santil Musiq’ej chi kok’ aj xsa’.¹⁴

5. Naq noko’ok chixpaab’ankil jun taqlahom li jwal ch’a’aj chiqu xb’aanunkil ut chirix a’an nokokana chixyu’aminkil.¹⁵

Naq naqab’i lix na’leb’eb’ laj jolominel ut naqasik’ ru xyu’aminkil chi sa qach’ool, ma ink’a’ tab’i’ qak’ulum jun nimla jalaak sa’ li qaam?

“Qaawa’, xink’e aawe chixjunil; Maak’a’ chik k’a’ru naru nink’e aawe.”

Chan ru nokokana sa’ li nimla jalaak?

1. Naq nokotz’aqon sa’ li loq’laj wa’ak rajlal xamaan ut naqa’ak’ob’resi li qasumwank naq naqak’ul sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Kristo, naqajultika junelik, ut neke’qapaab’ lix taqlahom.¹⁶

2. Naq naqajayali li qayu’am rik’in li santil ochoch.¹⁷ Li wulak chi kok’ aj xsa’ sa’ li santil ochoch tooxtenq’a chirak’ob’resinkil li qaam naq nokotz’aqon sa’eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel.

3. Naq naqaraheb’ ut nokok’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in rik’in kok’ k’anjel ut xjultikankil li evangelio.¹⁸

Jo’kan ut, choq’ re xsahil qach’ool, li jalaak a’an nakawu ut nak’i toj reetal naq nokonumta chixb’aanunkil li k’a’ru us.¹⁹

Li nimla jalaak a’an sa’ li qaam naxk’e qe jun eek’ahom re ach’ab’aak, re kawil ch’oolej, ut re tuqtuukilal.²⁰

Li jalaak a’in sa’ li aamej moko yal nak’ulman ta chi jo’kan, naraj ru paab’aal, li jalb’a-k’a’uxlej, ut musiq’ejil k’anjel chi kok’ aj xsa’ re naq nak’ulman. Natikla naq laa’o naqaj xsub’b’al li qajom rub’el li rajom li Qaawa’, ut natz’aqlok ru naq noko’ok sa’ sumwank rik’in a’an ut neke’qoxloq’i.

Li chaab’il na’leb’ a’in naxb’aanu xk’anjel qik’in laa’o jo’ ajwi’ rik’ineb’ li kristiaan wankeb’ sa’ qasutam.

Jo’ kixye li Awa’b’ej Russell M. Nelson, “K’oxlahomaq chan ru naq sa’ junpaat raj taatuqlaaq chixjunil li ch’a’ajkilal sa’ li ruchich’och’—ut li wankeb’ sa’ qayu’am—wi ta chixjunil te’xsik’ raj xtaaqenkil li Jesukristo ut rab’inkil lix k’utum.”²¹ Xtaaqenkil lix k’utum li Kolonel naxk’e chi jalaak li ch’oolej.

Ex was wiitz’in, saaj ut kok’al, naq nekextz’aqon sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in, kanab’omaq naq eb’ li raatin li qaprofeet, li neke’chal chaq rik’in li Qaawa’, te’ok sa’ li qaam re naq taa’uxmanq qik’in jun nimla jalok.

Choq’ reheb’ li ani toj maji’ neke’ok sa’ lix Iglees li Qaawa’ li k’ojob’anb’il wi’chik, nekexinb’oq chirab’inkileb’ li misioneer rik’in tz’aqal eerajom chixnawb’al k’a’ru naroyb’eni li Dios eerik’in ut taa’uxmanq ajwi’ li jalok a’an eerik’in.²²

Chiqasik’ anajwan naq taqataaqe li Qaawa’ Jesukristo. “Qaawa’, xink’e aawe chixjunil; Maak’a’ chik k’a’ru naru nink’e aawe.”

Jo’ naq li matq’ab’ kitawe’ wi’chik chirix xsub’ik li jukub’, naq naqak’e li qaam re li Dios, nokoxoke’ sa’eb’ lix josq’il palaw li yu’am a’an, ut sa’ li b’e a’an, nokochaab’ilob’resiik ut nokosaqob’resiik rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kristo ut nokowulak chi wank choq’ “ralal li Kristo,” xb’aan naq “yo’lajenaqo rik’in a’an.”²³ Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.