Laa choxahilal ut laa junelikil eechanihom

Ex was wiitz’in, b’antiox eere naq wankex arin. K’a’jo’ xsahil inch’ool chi tz’aqonk sa’ li ch’utam choq’ reheb’ li ixq sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ a’in. Wan naq ninru ajwi’ chi wulak sa’ junjunq lix tzoleb’aaleb’ li Saaj Ixq. A’b’an tinye eere li k’a’ru ak nanawman—moko saajin ta chi moko laa’in ta jun ixq! A’b’anan, xintzol naq wi ninnaw xyaab’asinkil li ch’ol aatin choq’ reheb’ li Saaj Ixq moko jwal jalanaqin ta sa’ xyanqeb’ li saaj ixq. Li xnimal ru tzol’leb’ nak’utman sa’ li ch’ol aatin choq’ reheb’ li Saaj Ixq¹ aajel ru choq’ reheb’ li saaj ixq, a’b’an nak’anjelak choq’ reheb’ chixjunil, jo’ ajwi’ choq’ qe laa’o li moko saaj ixqo ta.

A’an natikla rik’in: “Laa’in jun raarookil xrab’in li choxahil na’b’ej yuwa’b’ej, ut wan inchoxahilal ut lin junelikil eechanihom.”² Sa’eb’ li aatin a’in wankeb’ kaahib’ li aajel ruhil na’leb’. Xb’een, laa’at jun xraarookil rab’in. Maak’a’ reheb’ li nakab’aanu—malaj li ink’a’ nakab’aanu—najalok re a’an. Li Dios nakatxra xb’aan naq laa’at xrab’in sa’ musiq’ej. Wan naq maare ink’a’ naqeek’a lix rahom, a’b’an junelik wan aran. Lix rahom li Dios tz’aqal re ru.³ Li qaseeb’al chireek’ankil li rahom a’an moko tz’aqal ta re ru.

Li Musiq’ej aajel ru re naq li Dios tixk’e chiqeek’a lix rahom.⁴ A’b’anan, lix wankil li Santil Musiq’ej naru namuqe’ ru “xb’aan li yib’ aj eek’ahom, jo’ li josq’il, li xik’ ilok, … malaj li xiw … a’an chanchan xyalb’al xsahil junaq li uva naq yookat ajwi’ chixk’uxb’al jun li ik. … Lix rahil li ik naxq’ax ru xsahil li uva.”⁵ Chi jo’kan ajwi’ naq li k’a’aq re ru li nanajtob’resin re li Santil Musiq’ej, jo’ li maak,⁶ neke’xram chiqu reek’ankil lix rahom li Dios choq’ qe.

Chi jo’kan ajwi’ naq li qaseeb’al re reek’ankil lix rahom li Dios naru narame’ xb’aan li k’a’aq re ru ch’a’aj ut eb’ li yajel sa’ tib’elej malaj sa’ k’a’uxlej, ut yalaq k’a’ chik ru. Sa’eb’ li na’leb’ a’in, li na’leb’ neke’xk’e qe laj jolominel ut eb’ li wankeb’ xnawom naru nokohe’xtenq’a. Naru ajwi’ naqachaab’ilob’resi li qaseeb’al re reek’ankil lix rahom li Dios naq naqapatz’ qib’, “Ma junelik ninra li Dios malaj ninra ka’ajwi’ naq chaab’ileb’ lin kutan, a’b’an moko jwal ninra ta naq moko useb’ ta lin kutan?”

Li xkab’ li na’leb’ a’an naq wankeb’ qachoxahil na’ ut yuwa’.⁷ Li tzol’leb’ chirix jun Choxahil Na’b’ej nanawman rik’in k’utb’esinb’il na’leb’ ut a’an jun na’leb’ naqapaab’ laa’o laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks kixch’olob’ naq aajel ru li na’leb’ a’in: “Li qatzol’leb’ natikla rik’ineb’ li qachoxahil na’ ut yuwa’. Li k’a’ru xnimal ru naqaj xtawb’al laa’o a’an wulak jo’eb’ a’an.”⁸

Jwal b’ab’ay li naqanaw chirix li Choxahil Na’b’ej, a’b’an li k’a’ru naqanaw natawman sa’eb’ li kok’ ch’olob’anb’il na’leb’ sa’ li aplicacion Biblioteca del Evangelio.⁹ Naq taawil a’an, taanaw li k’a’ru ajwi’ ninnaw laa’in chirix li na’leb’ a’in. Nawaj raj xnawb’al xkomon. Maare wankeb’ ajwi’ laa patz’om ut nakawaj xtawb’al xsumenkil. Xsik’b’al xkomon chi li qanawom a’an aajel ru re k’iik sa’ musiq’ej, a’b’an chawil ajwi’ aawib’ Li na’leb’ank ink’a’ naru tixchap xna’aj li k’utb’esinb’il na’leb’.

Li na’leb’ank ink’a’ tixnimob’resi li qamusiq’ejil na’leb’, a’b’an naru nokoxk’am sa’ li b’alaq’ malaj naru narisi li qilob’aal chiru li k’a’ru ak k’utb’esinb’il.¹⁰ Qayehaq, li Kolonel kixye reheb’ lix tzolom, “Junelik tento textijoq chiru li Yuwa’b’ej sa’ lin k’ab’a’.”¹¹ Jo’kan ajwi’ naqab’aanu laa’o ut naqaloq’oni li qaChoxahil Yuwa’ sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo ut ink’a’ nokotijok chiru li Choxahil Na’b’ej.¹²

Chalen naq li Dios kixb’oqeb’ li profeet, k’eeb’ileb’ chaq xwankil re aatinak sa’ xk’ab’a’. A’b’an ink’a’ neke’xk’ut b’alaq’il tzol’leb’ “yal ta neke’xyoob’ rib’ xjuneseb’ ”¹³ chi moko neke’xk’ut li k’a’ru maji’ k’utb’esinb’il. K’oxlahomaq li raatin li profeet Balaham sa’ li Najter Chaq’rab’, li kiyeechi’iik tumin re, re naq tixmajewaheb’ laj Israelita sa’ xk’ab’a’ Moab. Laj Balaam kixye: “Us ta [li rey re Moab] tixk’e we li rochoch nujenaq chi plaat ut oor, ink’a’ naru tinq’et raatin li Qaawa’ lin Dios, chi moko rik’in ka’ch’in chi moko rik’in naab’al.¹⁴ A’in ajwi’ li teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’ li profeet sa’ roso’jikeb’ li kutan. Xyalb’al xminb’al ru li Dios chixk’utb’esinkil xkomon li na’leb’ moko chaab’il ta ut moko nak’anjelak ta. Sa’ xna’aj a’an noko’oyb’enin rik’in li Qaawa’ ut sa’ lix hoonal a’an naxk’utb’esiheb’ lix yaalil na’leb’ jo’ chanru k’ojob’anb’il xb’aan a’an.¹⁵

Li rox li na’leb’ natawman sa’ xtiklajik li ch’ol aatin choq’ reheb’ li Saaj Ixq a’an naq wan “qachoxahilal.” A’in ak wan qik’in chiqajunilo. “Ak naqak’am chaq” sa’ musiq’ej, chi k’eeb’il chaq qe xb’aaneb’ li qachoxahil na’ ut yuwa’,¹⁶ ut ink’a’ naraj naq taqayal qaq’e chixtawb’al. A’in li jwal aajel ru sa’ li qawanjik, a’ yaal chik chan ru naqaj naq taanawe’q qu. Xtawb’al ru li xnimal ru yaal a’in aajel ru choq’ reheb’ chixjunil, a’b’an tz’aqal wi’chik choq’ reheb’ li ch’uut tz’eqtaananb’ileb’, teneb’anb’ileb’, malaj li neke’wan jo’ chi preexil. Chijultiko’q eer naq lee wanjik jwal aajel ru, a’an lee wanjik jo’ ralal malaj xrab’in li Dios.

Li xkaa li na’leb’ a’an naq wan jun “junelikil eechanihom” choq’ qe. Li eechanihom a’an ink’a’ taateneb’aaq sa’ qab’een. Chirix li kamk, taqak’ul li k’a’ru k’ulub’ejo wi’ ut “taqayal li k’a’ru wan qach’ool chixk’ulb’al.”¹⁷ Xk’ulb’al li qajunelikil eechanihom taak’ulmanq a’ yaal re li k’a’ru naqasik’ ru xb’aanunkil. Naraj ru naq te’qab’aanu ut te’qapaab’ li sumwank. Li b’e re li sumwank nokoxk’am rik’in li Kristo, ut k’ojk’o sa’ xb’een lix tz’aqalil li yaal ut li junelik chaq’rab’ li ink’a’ najala. Ink’a’ naru naqayoob’ junaq qab’e ut taqoyb’eni li k’a’ru naxyeechi’i li Dios. Royb’eninkileb’ li rosob’tesihom a’an chi ink’a’ neke’qataaqe li junelikil chaq’rab’ li k’ojob’anb’ileb’ wi’¹⁸ a’an jun li sachk, a’an chanchan chik naq taqak’oxla xch’e’b’al junaq li xam ut ink’a’ raj tooxk’at.

Maare nekenaw naq nawileb’ chaq li kristiaan wankeb’ xyajel li raam. Li k’a’ru natenq’an tz’aqal reheb’ a’an naq neke’xb’aanu chixjunil li k’a’ru k’uub’anb’il choq’ reheb’ chirix xnawb’al k’a’ru tz’aqal lix rahilaleb’. Us ta ch’olch’o tz’aqal ru li k’a’ru k’uub’anb’il choq’ reheb’, wankeb’ li ke’raj xjalb’al lix b’aneb’. Ke’xye, “Ink’a’ nawaj ruk’b’al jwal naab’al li b’an” malaj “Ink’a’ nawaj xnumsinkil chixjunil li tz’ile’k-ix.” Yaal naq eb’ li kristiaan ach’ab’anb’ileb’ chixb’aanunkil li k’a’ru ke’raj, a’b’an wi jalan ke’xb’aanu chiru li k’uub’anb’il choq’ reheb’, ink’a’ us ke’el. Eb’ li kristiaan wankeb’ xyajel li raam ink’a’ naru te’xsik’ ru xb’aanunkil li yal k’a’ru te’raj ut chirix a’an te’xteneb’ sa’ xb’een laj b’anonel li maak naq ink’a’ us neke’el.

Nak’anjelak ajwi’ li na’leb’ a’an choq’ qe. Li b’e k’utb’esinb’il xb’aan li qaChoxahil Yuwa’ nokoxk’am toj sa’ li k’a’ru junelik nakana. Ach’ab’anb’ilo chi sik’ok-u, a’b’an ink’a’ naru naqasik’ ru li k’a’ru taak’ulmanq qik’in wi ink’a’ naqataaqe li b’e k’utb’esinb’il.¹⁹ Li Qaawa’ xye, “Li k’a’ru naq’etok re junaq chaq’rab’, ut moko naxkuy ta wank sa’ li chaq’rab’, li naxsik’ b’an wank choq’ chaq’rab’ xjunes rib’, … ink’a’ naru chi santob’resiik xb’aan li chaq’rab’, chi moko xb’aan li uxtaan, li tiik ruhil na’leb’, malaj li raqb’a-aatin.”²⁰ Ink’a’ naru noko’el sa’ lix b’e li qaChoxahil Yuwa’ ut chirix a’an taqateneb’ sa’ xb’een li k’a’ru ink’a’ us naqak’ul.

Li xkab’ raqal li ch’ol aatin choq’ reheb’ li Saaj Ixq naxye: “Jo’ xtzolom li Jesukristo, ninyal inq’e chi wulak jo’ a’an. Ninsik’ ut nink’anjela li k’utb’esinb’il na’leb’ nak’eeman we ut nink’anjelak chiruheb’ li was wiitz’in sa’ lix santil k’ab’a’ a’an.” Naru naqanimob’resi lix nawom qach’ool chirix li Jesukristo naq nokowan rik’in paab’aal.²¹ Naru naqatz’aama li musiq’ejil maatan re “xnawbʼal naq li Jesukristo aʼan li Ralal li Dios, ut naq kikʼeheʼ chiru krus choqʼ re lix maak li ruchichʼochʼ.” Malaj naru naqak’ul li maatan re xpaab’ankileb’ li raatin li wankeb’ xnawom,²² toj reetal naq taqanaw ajwi’ laa’o qajunes qib’. Naru naqataaqe lix k’utum li Kolonel ut naqtenq’aheb’ li qas qiitz’in chi chalk rik’in a’an. Chi jo’ka’in naq naqajunaji qib’ rik’in a’an sa’ lix k’anjel.²³

Li ch’ol aatin naxye ajwi’, “Tinxaqliiq joʼ aj yehol nawom chirix li Dios saʼ chixjunil hoonal, ut saʼ chixjunil li kʼaʼaq re ru, ut saʼ chixjunil li naʼajej.” Chixjunileb’ li komon re li Iglees aajeleb’ ru jo’ aj yehol nawom chirix li Dios,²⁴ us ta eb’ li apostol ut eb’ li setenta taqlanb’ileb’ jo’ aj yehol nawom chirix lix k’ab’a’ li Kristo.²⁵ K’oxlahomaq jun li b’atz’unk b’ar wi’ ka’ajwi’ laj portero naramok chi ixb’ej. Chi ink’a’ tenq’anb’il xb’aaneb’ lix komon, laj portero ink’a’ truuq chi ramok chi us chi ixb’ej ut chi jo’kan te’tz’eqo’q. Jo’kan ajwi’ naq chixjunileb’ aajeleb’ ru sa’ lix ch’uut li Qaawa’.²⁶

Li xraqik li raqal sa’ li ch’ol aatin choq’ reheb’ li Saaj Ixq naxye, “Naq yooqin chixyalb’al inq’e re naq k’ulub’ejaqin choq’ re li taqenaqil loq’al, nink’e xloq’al li maatan re li jalb’a-k’a’uxlej ut ninyal chaab’ilo’k rajal kutan.” Sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Kolonel, naru naqajal qak’a’uxl, naru nokotzolok chirix li k’a’ru ink’a’ us naqab’aanu, ut ink’a’ taateneb’aaq li maak sa’ qab’een xb’aaneb’ a’an. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixye: “Wankeb’ naab’al li neke’k’oxlank re naq li jalb’a-k’a’uxlej a’an jun tojb’a-maak. … A’ut li na’leb’ a’in naq a’an jun tojb’a-maak, k’uub’anb’il xb’aan laj Satanas. A’an naxyal xq’e chiqaramb’al chi ilok chiru li Jesukristo, li xaqxo chi teeto lix tel, ut naraj ut naroyb’eni qak’irtesinkil, xkuyb’al qamaak, qach’ajb’ilob’resinkil, xk’eeb’al qakawilal, xsaqob’resinkil qu, ut qasantob’resinkil.”²⁷

Naq naqajal qak’a’uxl chi maak’a’ qab’alaq’, maak’a’ li musiq’ejil eetalil nakana, maak’a’ na’ajman re k’a’ru xqab’aanu, ma jwal nim malaj ma k’iila sut xqab’aanu li maak.²⁸ Rajlal naq naqajal qak’a’uxl ut naqasik’ xkuyb’al qamaak chi anchal qach’ool, naru nakuye’ qamaak.²⁹ K’a’jo’ xchaq’al ru li maatan xk’e li qaKolonel Jesukristo!³⁰ Li Santil Musiq’ej naru naxch’olob’ xyaalal chiqu naq kuyb’il chik qamaak. Naq naqeek’a xsahil qach’ool ut tuqtuukilal,³¹ li raalil li ch’oolej na’el,³² ut li qamaak naxkanab’ qarahob’tesinkil.³³

A’b’anan, chirix naq naqajal qak’a’uxl chi maak’a’ qab’alaq’, naru naqatich wi’chik li qoq. Xtichb’al li qoq moko naraj ta naxye naq li jalb’a-k’a’uxlej ink’a’ x’usa, ka’ajwi’ b’an naxk’utb’esi xq’unal xmetz’ew li winqilal. K’a’jo’ xsahil xnawb’al naq “li Qaawa’ jalan naq naril li q’unal metz’ew chiru li xik’ na’ilok.” Tento naq ink’a’ taluktaaq qach’ool chirix li xseeb’al li Kolonel re qatenq’ankil sa’eb’ li xq’unal qametz’ew, xb’aan naq “wi li Qaawa’ na’aatinak chirix li q’unal metz’ew, junelik naxb’aanu rik’in uxtaan.”³⁴

Sa’ xraqik li ch’ol aatin choq’ reheb’ li Saaj Ixq naxye, “Rik’in paab’aal, tinkawob’resi li wochoch ut lin junkab’al, tinb’aanuheb’ ut tinpaab’eb’ li loq’laj sumwank, ut tink’uleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut eb’ li rosob’tesihom li santil ochoch.” Xkawob’resinkil li ochoch ut li junkab’al naru naraj naxye xk’ojob’ankil li xb’een tasal jun li kadeen re li tiikilal, tenq’ank rik’in paab’aal sa’ li resilal li junkab’al, malaj xk’ojob’ankil wi’chik.³⁵ A’ yaal k’a’ru nab’aanuman, li kawilal nak’ulman rik’in li paab’aal chirix li Jesukristo ut naq noko’ok sa’ loq’laj sumwank.

Sa’ li santil ochoch naqatzol aniho laa’o ut b’ar xoowan chaq. Laj filosofo Ciceron aj Roma kixye, “Wi ink’a’ nakanaw k’a’ru xk’ulman chaq rub’elaj naq xatyo’la a’an chanchan naq tatwanq chiru laa yu’am jo’ jun ch’ina al.”³⁶ Yoo chaq chi aatinak chirix li ruchich’och’il na’leb’, a’b’an naru tooroksi lix na’leb’. Junelik toowanq jo’ kok’al wi ink’a’ nokotzolok chirix li junelikil na’leb’ natawman sa’eb’ li santil ochoch. Aran nokok’i rik’in li Qaawa’, “naqak’ul jun xtz’aqalil li Santil Musiq’ej,”³⁷ ut naqateneb’ qib’ chi us wi’chik jo’ xtzolom li Kolonel.³⁸ Naq naqoxloq’iheb’ li qasumwank, naqak’ul lix wankil li Dios sa’ li qayu’am.³⁹

Nekexinb’oq chixjayalinkil lee yu’am rik’in li Jesukristo ut xjultikankileb’ li aajel ruhil yaal wankeb’ sa’ li ch’ol aatin choq’ reheb’ li Saaj Ixq. Wi wan eech’ool, li Santil Musiq’ej texxb’eresi. Li qaChoxhil Yuwa’ naraj naq texwulaq choq’ aj eechaninel ut teek’ul chixjunil li k’a’ru wan re.⁴⁰ Maak’a’ chik k’a’ru nim naraj xk’eeb’al eere. Maa’k’a’ chik k’a’ru nim naraj xyeechi’inkil eere. Jwal nekexxra wi’chik chiru li nekek’oxla ut naraj naq sahaq eech’ool sa’ li yu’am a’in ut sa’ li yu’am chal re. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.