X’eeb’il li paabʼaal

Chan ru naq eb’ li ch’a’ajkilal re yu’am neke’xtoch’ li qapaab’al chirix li Jesukristo? Ut k’a’ru rilom li qapaab’aal chirix li sahil ch’oolejil ut li tuqtuukilal li naqeek’a sa’ li qayu’am?

Sa’ li chihab’ chaq 1977. Ki’eek’an li telefono ut li k’a’ru xe’xye qe aran kixrahob’tesi li qaam. Li xCarolyn ut laj Doug Tebbs yookeb’ chaq chi nume’k sa’ li ak’ rochocheb’ chirix naq ke’raqe’ chi tzolok. Lix molameb’ li xb’eenil ke’wulak chixtaqsinkileb’ li k’a’ru re reheb’ sa’ li b’eleb’aal ch’iich’. Laj Doug, kixk’e reetal naq yamyooq li b’e naq yoo chixk’eeb’al chi eek’ank li b’eleb’aal ch’iich’ chi ixb’ej, ut toj kiril chi us. Li k’a’ru ink’a’ kiru chixk’eeb’al reetal a’an naq lix ch’ina rab’in, xJennie, yoo chi aalinak chirix li b’eleb’aal ch’iich’ sa’ li hoonal a’an. Sa’ junpaat, lix raarookil Jennie kikam.

K’a’ru kik’ulman chirix a’an? Li xnimal ru rahil ch’oolej ke’reek’a ut li rahil eek’ahom xb’aan xsachik lix rab’ineb’, ma tixjacheb’ raj ru xwanjik li xCarolyn ut laj Doug, malaj tixjunaji raj ru li raameb’ ut tixnimob’resi lix paab’aaleb’ chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’?

Lix b’eenikeb’ sa’eb’ lix ch’a’ajkilaleb’ najt roq ut jwal ra, a’b’an xe’wan xmusiq’ejil metz’ew li natenq’an re naq ink’a’ taasachq royb’enihomeb’, “[te’kanaaq b’an sa’ xb’eheb’].”¹ Ink’a’ nanawman chan ru, a’b’an li jun sumal a’an ke’nach’o chi us rik’in li Kristo. Ke’xk’e xch’ool chi us. Ke’q’una xch’ool chi us. Ke’xpaab’ naq, sa’ xhoonal a’an, li Dios tixsutq’isi lix ch’a’ajkilaleb’ choq’ xchaab’ilaleb’.²

Us ta li rahil ch’oolej ut li sachk ke’xk’ul ink’a’ ke’nume’ chi jun waakaj, li xCarolyn ut laj Doug neke’k’ojob’aak xch’ool xb’aan naq, wi nekekana sa’ lix b’ehileb’ li sumwank, lix raarookil Jennie rehaqeb’ chi junelik.³

Lix wanjikeb’ a’an naxkawob’resi lin paab’aal chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ li Qaawa’. Moko naqil ta chixjunil li k’a’aq re ru. A’an naril chixjunil. Li Qaawa’ kixye re laj Jose Smith sa’ li tz’alam sa’ Liberty naq “chixjunil li k’a’aq re ru a’in tixk’e aana’leb’, ut taawanq choq’ re aachaab’ilal. Li Ralal li Winq xkubʼe rubʼel chixjunil aʼin. Ma nim tabʼiʼ aawu chiru aʼan?”⁴

Naq naqak’ulub’a li rajom li Qaawa’, a’an naxk’ut chiqu chan ru toob’eeq rik’in a’an.⁵ Naq laa’in chaq jun saaj misioneer aran Tahiti, kipatz’man we naq twosob’tesi jun k’uula’al yaj. Kiqak’e li quq’ sa’ xb’een lix jolom ut kiqosob’tesi re naq taa’usaaq raj. Ki’ok chi usaak b’ayaq, a’b’an chirix a’an ki’ok wi’chik chi yajerk. Kiqak’e wi’chik jun rosob’tesinkil, a’b’an juntaq’eet li kik’ulman. Ox sut ke’xpatz’ qe naq taqosob’tesi. Kiqatz’aama chiru li Qaawa’ naq chi’uxq li rajom. B’ab’ay chik chirix a’an, li ch’ina musiq’ej a’an kisutq’i sa’ lix choxahil ochoch.

A’b’an k’ojk’o qach’ool kookana. Kiqaj raj naq taawanq xyu’am li k’uula’al, a’b’an li Qaawa’ jalan li kiraj rik’in. Xk’ulub’ankil li rajom a’an sa’ xna’aj li qe laa’o aajel ru re xtawb’al li sahil ch’oolejil maak’a’ naxye k’a’ru li yooko chixnumsinkil.

Li qach’ina paab’aal chirix li Jesukristo naq naqatikib’ tzolok chirix a’an naru nakana sa’ li qaam naq neke’qanumsi ch’a’ajkilal sa’ li yu’am. Li qapaab’aal chirix a’an naru nokoxb’eresi ut tooxb’eresi chiruheb’ lix ch’a’ajkilal li yu’am. Taqak’e reetal naq xjunpak’alileb’ lix ch’a’ajkilaleb’ li yu’am maak’a’ li ch’a’ajkilal⁶ wi nokokana “chi [xaqxooko] junelik rik’in li Kristo, rik’in tz’aqal xlemtz’unkil li yo’onink.”⁷

Jo’ xcha’al li rajom li yu’am tento te’qoksi li pek neke’tichok oq re taqe’k chiru lix “eeb’il li paab’aal”—jun eeb’ xb’aan naq naxch’olob’ naq li paab’aal ink’a’ yal hilho. Naru nataqe’ malaj nakub’e a’ yaal re li k’a’ru naqab’aanu.

Naq naqayal qaq’e chixkab’lankil li qapaab’aal chirix li Jesukristo, maare ink’a’ naqataw ru chi tz’aqal lix rahom li Dios choq’ qe, ut maare noko’ab’in chiruheb’ lix chaq’rab’ yal chi jo’kan. Li raalil li aamej naru nokoxk’e chi ab’ink chiru sa’ xna’aj raj naq too’ab’inq xb’aan li qarahom. Maare toj maji’ naqeek’a tz’aqal qasumwanjik rik’in a’an.

Naq naqayal qaq’e chixnimob’resinkil qapaab’aal, maare toosachq xb’aan li kixk’ut laj Santiago. A’an kixye naq “li paab’aal chi maak’a’ xb’aanuhom maak’a’ na’ok wi’.”⁸ Naru nokotichk’ok wi naqak’oxla naq tento naqab’aanu chixjunil qajunes. Xk’oxlankil naq tento naqab’aanu chixjunil qajunes naru nokoxram chixk’ulb’al lix wankilal li choxa.

A’b’an naq nokoxik chi uub’ej rik’in tz’aqal li paab’aal chirix li Jesukristo, li qak’a’uxl najala. Naqak’e chik reetal naq li ab’ink chiru ut xpaab’ankil li Kolonel naxk’e qak’ulub’ chixk’ulb’al lix Musiq’ junelik.⁹ Li ab’ink chiru ink’a’ chik a’an jun ch’a’ajkil na’leb’, a’an b’an chik jun sik’ok choq’ qe.¹⁰ Naqak’e chik reetal naq li ab’ink chiruheb’ lix taqlahom li Dios nokoxk’e chi oyb’enink rik’in a’an. Li oyb’enink a’an naxnimob’resi li saqen. Li saqen a’an naxk’am li qab’e ut nokoxtenq’a chirilb’al chi saqen ru li b’e li tento taqak’am.

A’b’an wan xkomon chik. Naq nak’i li qapaab’aal chirix li Kolonel, naqak’e reetal jun ch’ina jalaak li naxk’e chiqataw ru li qachoxahil wanjik rik’in li Dios—li eek’ahom “K’a’ru nawaj?” najala ut na’ok jo’ “K’a’ru naraj li Dios”? Jo’ ajwi’ li Kolonel, laa’o naqaj k’anjelak “moko jo’ ta li nawaj laa’in, jo’aq b’an li nakawaj laa’at.”¹¹ Naqaj xb’aanunkil lix k’anjel li Dios ut wank jo’ jun k’anjeleb’aal sa’ ruq’.¹²

Li qab’e, a’an li junelikil chaab’ilo’k. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixk’ut chiqu naq toj naab’al wi’chik li k’a’ru naraj li qaChoxahil Yuwa’ naq taqanaw.¹³ Naq nokochaab’ilo’, naqataw ru chi us li kixk’ut li Qaawa’ chiru laj Jose Smith: “Xbʼaan naq wi nekepaabʼ lin taqlahom, teekʼul xkomon lix tzʼaqalil ru, ut taanimaaq eeloqʼal wikʼin; … ninye eere, teekʼul li usilal joʼ reeqaj li usilal.”¹⁴

A’ yaal k’a’ru naqasik’ ru xb’aanunkil a’an xnajtil nokotaqe’ chiru li eeb’. Li Elder Neil L. Andersen kixk’ut naq “li paab’aal ink’a’ yal nachal, nasik’man b’an ru.”¹⁵ Naru naqasik’ ru xb’aanunkil li k’a’ru aajel ru re xnimob’resinkil li qapaab’aal chiru li Kolonel.

K’e reetal k’a’ru kik’ulman xb’aan naq laj Laman ut laj Lemuel ke’xsik’ ru kub’eek chiru li eeb’ ut laj Nefi yoo chi taqe’k chi najt wi’chik xteram. Ma wan junaq chik reetalil a’in li jwal saqen wi’chik ru chiru li kixb’aanu laj Nefi naq kixye “tinxik ut tinb’aanu”¹⁶ rik’in li ke’xb’aanu laj Laman ut laj Lemuel, us ta ke’ril ru jun anjel, ke’xye “Chan ru taaruuq naq li Qaawa’ [toorach’ab’?]”¹⁷

Lix maak’a’il qapaab’aal naxram chiqu rilb’aleb’ li sachb’a-ch’oolej, ut jun k’a’uxlej wan xpaab’aal chirix li Kolonel naxk’utb’esiheb’ lix wankilal li choxa.

Us ta moko jwal kaw ta li qapaab’aal, li ruq’ li Qaawa’ junelik ye’yooq.¹⁸ K’iila chihab’ chaq kink’ul jun ink’anjel re xk’uub’ankil ru jun li oqech aran Nigeria. B’ab’ay chik rub’elaj naq nawulak xkutankil naq ke’xjal wi’chik xkutankil. Kiwan jun li winq li moko kiwan ta sa’ li tenamit sa’ lix kutankil li ch’utub’aj-ib’. Ink’a’ raj kiraj b’oqe’k jo’ li awa’b’ej re li oqech.

Naq wan chaq chi najt kixk’ul jun nimal toch’e’k, a’b’an yal b’ab’ay ajwi’ li tene’k kixk’ul. A’an kixk’e chixk’oxla k’a’ut naq xkole’ lix yu’am. Kixtz’il rix li k’a’ru kixsik’ ru xb’aanunkil. Kixjal xk’a’uxl ut rik’in tuulanil kiwulak sa’ lix ak’ kutankil li ch’utub’aj-ib’. Ut hehe’, kib’oqe’ jo’ li ak’ awa’b’ej re li oqech.

Li Elder Neal A. Maxwell kixk’ut: “Ka’ajwi’ naq naqajayali li qajom rik’in li rajom li Dios naq naqataw xtz’aqalil li sahil ch’oolejil. Yalaq k’a’ru li ka’ch’in li ink’a’ nab’aanuman, najeb’ok.”¹⁹

Chirix xb’aanunkil “chixjunil li k’a’aq re ru li naru chiqu,” tooruuq chi wank “chi anchal xkawilal qach’ool… re taqil lix kolb’a-ib’ li Dios.”²⁰ Kink’e reetal a’an naq xink’anjelak chaq jo’ aj ilol re li junkab’al McCormick. Chi sumsu chiru 21 chihab’, li xMary Kay kik’anjelak chi tiik sa’eb’ lix k’anjel. Laj Ken moko komon ta sa’ li Iglees ut ink’a’ kiraj wulak choq’ komon, a’b’an xb’aan naq naxra li rixaqil, kixsik’ ru wulak sa’ li Iglees rochb’een a’an.

Sa’ jun domingo kiweek’a naq tinwotz lix nawom inch’ool rik’in laj Ken. Kinpatz’ re ma naru tinb’aanu a’an. Kinixsume sa’ junpaat ut chi saqen ru: “Ink’a’, b’antiox.”

Kisach b’ayaq ink’a’uxl. Kiweek’a naq tento tinb’aanu a’an ut kinyal xb’aanunkil. Kink’oxla xyeeb’al sa’ inch’ool naq ak xinyal inq’e. A’b’an chirix naq kintijok ut kintz’il rix, kink’e reetal naq us ta chaab’il li kinb’aanu, kink’oxla naq tinruuq chixb’aanunkil a’an injunes ut ink’a’ rik’in xtenq’ li Qaawa’.

Junpaataq chik chirix a’an kinsutq’i wi’chik rik’in, a’b’an rik’in jalan chik lin k’a’uxl. Ka’ajwi’ kinye naq tinxik jo’ jun k’anjeleb’aal sa’ ruq’ li Qaawa’ chi maak’a’ junaq chik wajom, k’a’ajwi’ xtaaqenkil li Musiq’ej. Rik’in li wochb’een, laj Gerald Cardon, koo’ok sa’ rochocheb’ laj McCormick.

B’ab’ayaq chik chirix a’an, kiweek’a naq tento tinb’oq laj Gerald chixb’ichankil “Ninnaw naq yo’yo inKolonel.”²¹ Kinixka’ya chi sachso b’ayaq xch’ool, a’b’an naq kixk’e reetal lin paab’aal, kixb’aanu. Jun xchaq’al ru musiq’ej kixnujob’resi li na’ajej wanko wi’. Kiqeek’a naq taqab’oq xMary Kay ut xKristin, lix rab’in, chixwotzb’al lix nawom xch’ooleb’. Naq ke’xb’aanu a’an, kikawu li Musiq’ej. Jo’kan naq, chirix naq xKristin kixwotz lix nawom xch’ool, ki’el chaq xya’al ru laj Ken.²²

A’ li Dios kib’aanunk re a’an. Li aamej ink’a’ ka’ajwi’ kitoch’e’, kijala ajwi’ chi junelik. Jun xkak’aal chihab’ xmaak’a’il li paab’aal kich’aje’ xb’aan xwankilal li Santil Musiq’ej. Jun xamaan chik chirix a’an, kikub’e xha’ laj Ken. Jun chihab’ chik chirix a’an, laj Ken ut xMary Kay ke’tz’ape’ sa’ junajil sa’ li rochoch li Qaawa’ choq’ re li yu’am a’in ut choq’ re li junelik q’e kutan.

Sa’ komonil kiqeek’a k’a’ru naraj naxye xjalb’al ru li qajom laa’o rik’in li rajom li Qaawa’, ut li qapaab’aal chirix a’an kiniman.

Chak’oxlaheb’ li patz’om a’in li ke’xye lix profeet li Dios naq nakayal aaq’e chi taqe’k chiru li eeb’ re li paab’aal:

Ma isinb’il chiwix li q’etq’etil?²³

Ma nink’e xna’aj li raatin li Dios sa’ lin ch’ool?²⁴

Ma ninkanab’ naq taa’osob’tesiiq lin ch’a’ajkilal choq’ re lin chaab’ilal?²⁵

Ma wan inch’ool chixkanab’ankil chi sub’e’k li wajom sa’ li rajom li Yuwa’b’ej?²⁶

Wi xweek’a xb’ichankil li b’ich re rahok li natojok ix, ma jo’kan nikinru chireek’ankil anajwan?²⁷

Ma ninkanab’ li Dios chi numtaak sa’ lin yu’am?²⁸

Wi nakak’e reetal naq li b’e yookat chixk’amb’al anajwan moko naxk’am ta rib’ rik’in laa paab’aal chirix li Kolonel, b’aanu usilal taw wi’chik li b’e re sutq’iik rik’in a’an. Laa taqenaqil loq’al ut li reheb’ laa walal aak’ajol neke’relaji naq tatsutq’iiq.

Nintz’aama naq te’qaw riyajil li paab’aal toj sa’ xchamal li qaam. Nintz’aama naq te’qach’olani li iyaj a’an naq naqajunaji qib’ rik’in li Kolonel sa’ roxloq’inkileb’ li sumwank okenaqo wi’ rik’in a’an. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.