2012
Tauhi e Ngaahi Fuakavá: Ko ha Pōpoaki Maʻá e Kau Teu Ngāue Fakafaifekaú
Sānuali 2012


Ko Hono Tauhi e Ngaahi Fuakavá

Ko ha Pōpoaki Maʻanautolu ʻe Ngāue Fakafaifekaú

Mei ha lea ʻi ha fakamafola fakasatelaite maʻá e kau faifekaú naʻe fai ʻi he ʻaho 25 ʻo ʻEpeleli 1997.

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

Ko e kī ki he ngāué ni ko hono tauhi ʻetau ngaahi fuakavá. ʻOku ʻikai ke toe ʻi ai ha founga te tau lava ʻo tala mo fakahaaʻi ai ʻa e ngaahi mālohi fakaʻotuá.

Te u lea atu he fuʻu mahuʻinga hono tauhi e ngaahi fuakavá—ke tauhi ʻe au ʻeku fuakavá pea pehē foki mo koe. Ko ha kaveinga ʻeni ia ʻoku lahi ange ia ʻi hono aleaʻi pē ʻo e talangofuá, neongo ko hono konga pau ʻa e talangofuá. Pea ko ha kaveinga ia ʻoku fakatāutaha.

ʻOku hoko ia ko e meʻa mahuʻinga taha te tau lava ke aleaʻi ʻi he palani ʻo e ongoongoleleí, koeʻuhí ko e niʻihi pē ʻoku nau fai mo tauhi e fuakavá te nau lava ke aʻusia e ngaahi tāpuaki taupotu ʻo e puleʻanga fakasilesitialé. ʻIo, ʻi heʻetau talanoa kau ki hono tauhi e fuakavá, ʻoku tau talanoa ai ki he uho mo e ʻelito ʻo ʻetau taumuʻa ʻi he moʻui fakamatelié.

Langa e Puleʻangá ʻaki e Fuakava ʻe Taha he Taimi

Ko e fuakavá ko ha aleapau fakalaumālie, ko ha palōmesi toputapu ki he ʻOtua ko ʻetau Tamaí te tau moʻui pea fakakaukau mo ngāue ʻi ha founga pau—ʻa e founga ʻa Hono ʻAló, ko e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. ʻI heʻetau fai iá, ʻoku palōmesi mai e Tamaí, ʻAló mo e Laumālie Māʻoniʻoní te tau maʻu ʻa e nāunau kotoa ʻo e moʻui taʻengatá.

ʻOku mālie kiate aú he ʻoku fai fakatāutaha mo fakafoʻituitui ʻa e fuakavá. ʻOku ʻi ai ha fuakava he taimi papitaisó mo e hilifakinimá, ʻa ia ʻoku kamata ai ʻetau fononga ki he moʻui taʻengatá. ʻOku fakahoko ʻa e ngaahi ouau ko iá maʻá e niʻihi fakafoʻituitui, ʻo fakahoko tahataha pē pea neongo ʻene lahí ka ko hono aofangatukú kuo pau ke maʻu kotoa kinautolu.

ʻOku ʻi ai ha fuakava ʻi he taimi ʻoku maʻu ai ʻe he kakai tangatá e lakanga fakataulaʻeikí. Ko hono foakí ʻoku fai maʻu pē ia ʻi he taimi pē ʻe taha ki ha tokotaha.

Ko e ngaahi fuakava māʻolunga taha te tau lava ke faí ʻoku fai ia ʻi he temipalé. Ko e feituʻu ia ʻoku fai ai ʻetau ngaahi palōmesi toputapu taha ki heʻetau Tamai ʻi Hēvaní pea ʻokú Ne fakaava kakato ange ai kiate kitautolu ʻa e ʻuhinga moʻoni ʻo ʻEne ngaahi talaʻofa kiate kitautolú. Ko ia ai ko ha toe ngaahi aʻusia fakafoʻituitui pē, ʻo tatau pē mo ʻetau ʻalu ki he temipalé ke silaʻi kitautolu ki ha niʻihi fakafoʻituitui kehe.

Ko e founga ia ʻoku langa ai e puleʻanga ʻo e ʻOtuá—ko ha tokotaha ʻi he taimi, fuakava ʻe taha ʻi he taimi, pea ʻoku hanga ʻa e ngaahi hala kotoa pē ʻo ʻetau fononga fakamatelié ki he fuakava taupotu taha ʻo e temipale māʻoniʻoní.

Ko e Fatongia ʻo e Ngaahi Fuakava he Temipalé

ʻOku fuʻu mahuʻinga ke mahino kiate koe ko e ʻalu ko ia ki he temipalé ke maʻu ho ʻenitaumení, kau ai e ngaahi ouau mahuʻinga ʻe teuteuʻi ai koe ki he ʻenitaumeni ko iá, ko ha konga tefito ia ʻo ho misiona teuteú mo hoʻo tukupaá.

ʻE toki kamata ke mahino kiate koe ʻa e mahuʻinga ʻo e ngaahi fuakava ʻi he temipalé ʻi hoʻo ʻalu ki he temipalé, ʻoku fehokotaki fefeka ai ho ʻenitaumeni ʻi aí mo hoʻo lavameʻa he ngāue fakafaifekaú.

Ko ia ai, ko e foʻi lea ʻenitaumení ʻokú ne ʻomi e ʻelito ʻo e fehokotaki mahuʻinga ko iá. Ko e ʻenitaumení ko ha meʻaʻofa. ʻOku ʻi ai e tefitoʻi lea tatau ko e koloa, ʻa ia ko ha meʻaʻofa makehe ia ki he kamata ʻa e ongo meʻa mali foʻoú ʻi heʻena nofo malí. ʻI heʻeku palesiteni ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí, ne u fakamoleki ha taimi lahi ke fakatupulaki e paʻanga tuʻumaʻu ʻa e ʻunivēsití, ʻa e ngaahi koloa ne ʻomi mei he kau foaki ʻofá.

Ko e meʻa ia ʻoku fai ʻe he ʻOtuá maʻatautolu ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ha fuakava mo Iá. ʻOkú Ne fakakoloaʻi kitautolu. ʻOku tau palōmesi ke fai ha ngaahi meʻa pau, makatuʻunga he ouaú, pea ʻokú Ne talaʻofa mai ha ngaahi meʻaʻofa makehe—ngaahi meʻaʻofa fakaofo, ngaahi meʻaʻofa ʻoku ʻikai lava ke fakamatalaʻi, ʻa ia ko ha ngaahi meʻaʻofa ʻoku meimei ʻikai faʻa lava ke fakatokangaʻi. Ko ia ai ʻoku ou pehē kiate kitautolu—kuo pau ke tau tauhi ʻetau ngaahi fuakavá, kapau ʻoku tau loto moʻoni ke ola lelei hotau fatongiá, pea fie maʻu ke maʻu e tokoni, monūʻia mo e tāpuaki kotoa pē ʻa e Tamaí, pea fakaava mai e matapā ʻo hēvaní ke tau lava ʻo maʻu ai e ngaahi mālohi fakaʻotuá!

ʻOkú ke ʻiloʻi he ʻikai te ke lava ke fai tokotaha ʻa e ngāue ko ʻení. ʻOku fie maʻu ke tau maʻu e tokoni ʻa e langí; ʻoku fie maʻu ke tau maʻu e ngaahi meʻafoaki ʻa e ʻOtuá. Naʻá Ne akoʻi ʻeni ʻi he kamataʻanga pē ʻo e ngāue ʻi he kuonga fakakosipeli ko ʻení. Naʻe folofola ʻa e ʻEikí ʻi Heʻene akonaki kau ki “hono huhuʻi ʻo Saioné,” ʻo pehē:

“Koeʻuhí ke nau mateuteu foki mo kinautolu, pea koeʻuhí ke akoʻi ʻa hoku kakaí ʻo haohaoa ange, pea nau maʻu ʻa e poto maheni, pea ʻilo ʻo haohaoa ange ki honau fatongiá, pea mo e ngaahi meʻa ʻoku ou ʻekeʻi mei honau nimá.

“Pea ʻoku ʻikai lava ke fakahoko ʻeni kae ʻoua ke fakakoloaʻi ʻa ʻeku kaumātuʻá ʻaki ʻa e mālohi mei ʻolunga.

“He vakai, kuó u teuteu ha fuʻu fakakoloaʻi lahi mo e tāpuaki ke lilingi hifo kiate kinautolu, ʻo fakatatau ki heʻenau faitotonú pea fai atu ʻi he loto-fakatōkilalo ʻi hoku ʻaó” (T&F 105:10–12).

ʻOku fuʻu mamafa ʻa e ngāué ni pea ʻoku lahi ʻaupito hono fakafepakiʻi ʻe he filí pea te tau fie maʻu leva e mālohi fakalangí ke fakatupulaki ʻetau ngāué pea ʻunuakiʻi e Siasí kimuʻa. Ko e fuakava ko ia ʻoku tau fai fakafoʻituitui he temipalé ʻa e kī ki he meʻa ko iá—ko ʻetau palōmesi ke talangofua mo feilaulau, ke fakatapui ki he Tamaí, mo ʻEne talaʻofa ke fakaivia ʻaki kitautolu “ha fuʻu fakakoloaʻi lahi.”

Ngaahi Fuakavá pea mo e Ngāue ʻa e ʻEikí

ʻOku tokoni nai ʻeni ke ke sio ai ki he tefito ʻo ʻetau ngaahi palōmesi fakatāutaha mo fakafoʻituitui ki he ola fakakātoa mo fakaʻeiʻeiki ʻo e ngāué ni? Pea hangē ko e meʻa kotoa ʻi he palani ʻo e fakamoʻuí, ʻoku makatuʻunga e lavameʻa ʻa e kau faifekau kotoa pē he māmaní mei he faifekau pē ʻe tokotaha he taimi.

ʻOku ʻikai ke tau fai fakauōti pe fakasiteiki ʻetau ngaahi fuakavá. ʻIkai, ʻoku tau fai e fuakavá ko Misa Palauni pe Misa Peeni, Sisitā Sōnasi pe Sisitā Seniseni. Ko e kī ki he ngāué ni ko hono tauhi fakafoʻituitui ʻo e ngaahi fuakavá.

ʻOku ʻikai ke u ʻiloʻi pe ko e misiona fē te ke ngāue aí, ka ʻoku ʻikai te u tui naʻe fai ʻe he Tamai Hēvaní ha talaʻofa pau ki hoʻo ngāue fakafaifekaú koeʻuhí ko e misiona te ke ngāue aí. ʻOku ou ʻiloʻi kuó Ne fai atu ha ngaahi talaʻofa lahi fakatāutaha kiate koe.

ʻOku toki lava pē ke tau ʻunuakiʻi ha moʻunga ʻi he taimi ʻoku fakatahatahaʻi kotoa ai e mālohi ʻo e angatonu ʻa e faifekau kotoa pē ʻi he misioná, pea tauhi fuakava fakatāutaha ʻa e faifekau kotoa pē. ʻI he taimi ʻoku hoko ai ha faʻahinga lototaha mo e mālohi pehení, ʻe hoko mai leva ha ivi fakalangi ki he tokotaha kotoa pē he misioná pea he ʻikai lava ke “taʻofi e laka kimuʻa ʻa e ngāué.” Ko e founga ʻeni ʻoku “laka atu ai e moʻoni ʻa e ʻOtuá ʻi he loto-toʻa, fakaʻeiʻeiki mo tauʻatāina.”1

ʻOku tau maʻu ʻa e falala ko iá ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha hoko vaivai ʻi he seiní, pea ʻikai ava e teunga taú. Ko e founga ʻoku ikuna ai e ongoongoleleí ko hono tauʻi e koví mo e meʻa ʻoku halá—ko e fuakava ʻe taha ʻi he taimi, ko ha tokotaha fakafoʻituitui ʻe taha ʻi he taimi, mo ha faifekau ʻe taha ʻi he taimi.

Ko e ʻuhinga ia naʻe fakahā ai ʻe he ʻEikí ki he kau taki ki muʻa ʻo e Siasí, “Fehaʻiʻaki ʻa kimoutolu ke ngāue ʻi he māʻoniʻoni kakato ʻi hoku ʻaó—koeʻuhi ʻe fakatatau ki hoʻomou fai ʻení, ʻa e nāunau ʻe tānaki mai ki he puleʻanga kuo mou maʻú” (T&F 43:9–10).

Ko e lea ia ʻoku ʻuhinga ki he fuakavá. Ko e meʻa tofu pē ia ʻoku tau ʻalu ke fai ʻi he temipalé—ke haʻi kitautolu ki he ʻEikí pea feakoʻaki pea ʻi he mālohi ko iá ke “ngāue ʻi he māʻoniʻoni kakato.” Pea ʻe toki hoko mai leva e mālohi mo e nāunaú kiate kitautolu mo ʻetau ngāué. Ko e meʻa tofu pē ia naʻe folofola mai ai e ʻEikí ki hono tauhi e fuakavá, “Ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou haʻisia, ʻo ka mou ka fai ʻa e meʻa ʻoku ou leaʻakí; ka ʻo ka ʻikai te mou fai ʻa ia ʻoku ou leaʻakí, ʻoku ʻikai hamou talaʻofa” (T&F 82:10).

Falala mai kiate au. Ko e kī ki he ngāué ni ko hono tauhi ʻetau ngaahi fuakavá. Ko e founga pē ia te tau lava ke maʻu mo fakahaaʻi ai e mālohi fakaʻotuá. ʻOku mou maʻu e folofola ʻa e ʻEikí kau ki he kaveinga ko iá.

Te ke ʻalu ki he temipalé ke teuteu ai ki hoʻo ngāue fakafaifekaú. Tauhi kotoa e ngaahi fuakava naʻá ke fai aí. Ko e ngaahi fakapapau ia ʻoku fuʻu toputapu pea naʻa tau fai fakatāutaha ia ki heʻetau Tamai ʻi Hēvaní.

Ko ha Fuakava ke Fakamoʻoni

ʻI heʻeku kole ke mou fai ʻení, ʻoku ou loto pē ke mou ʻiloʻi te u fai mo e meʻa tatau. Te u tauhi mo ʻeku ngaahi fuakavá. Ko e taha e ngaahi fuakava ko iá, ko e hoko ko ha mēmipa ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ko ha fakamoʻoni makehe “ki he huafa ʻo Kalaisí ʻi he māmaní kotoa” (T&F 107:23). ʻI hono tauhi ko ia ʻeku ngaahi fuakavá, ʻoku ʻikai ngata pē heʻeku fakamoʻoni he ʻahó ni ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí mo Hono tutukí, ka ko ha fakamoʻoni au—naʻe uiuiʻi, fakanofo, fakamafaiʻi ke ʻave e fakamoʻoni ko iá ki he māmaní. ʻOku ou fiefia ke kau he ngāue ko iá, ʻe hoku ngaahi kaungāmeʻa kei talavou.

ʻOku ou ʻiloʻi ʻoku moʻui e ʻOtuá, pea ko Ia pē ʻetau Tamai ʻi Hēvaní, pea te Ne tauhi ʻEne ngaahi talaʻofa kiate kitautolú ke taʻengata. ʻOku ou ʻiloʻi ko e Kalaisí ʻa Sīsū, ko e ʻAlo pē Ia ʻe Taha ʻo e Tamaí ʻi he kakanó, pea ko e Fakamoʻui ʻo e māmaní. ʻOku ou ʻiloʻi naʻá Ne mamahiʻia, tautaʻa toto, pea pekia ka tau lava ke maʻu e moʻui taʻengatá.

ʻOku ou ʻilo naʻe hā ʻa e Tamaí mo e ʻAló ki he tamasiʻi palōfita ko Siosefa Sāmitá, ko e palōfita maʻongoʻonga ʻo e kuonga fakakosipeli ko ʻení, ʻa ia naʻe lilingi hono totó ko ha fakamoʻoni ki hono uiuiʻí, ko e fakaʻilonga taupotu ia ʻo e mateakiʻi ʻene fuakavá. ʻOku ou ʻilo ko e ngaahi kī fakakikite ko ʻení naʻe ʻomi hokohoko taʻemotuhia ia ki ha kau tangata kehe ʻe toko 15 ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni ʻa ia ʻoku maʻu ia ʻi he ngāue fakapalōfita ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoní, ko e taulaʻeiki lahi pule ia ʻa e ʻOtuá ʻi māmani he ʻaho ní.

ʻOku moʻoni ʻa e ngāué ni. ʻOku moʻoni ʻa e ngaahi leá ni. ʻOku ou ʻilo ʻoku nau tuʻu tauʻatāina mei ha faʻahinga tangata pe fefine fakamatelie kuo moʻui. ʻOku ou ʻilo ko e ngaahi fakahā ia ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, ʻa ia ʻoku ʻomi ai e fakahinohino ki heʻeku moʻuí mo ha ʻuhinga ki heʻeku fakamoʻoní pea fekauʻi mai au—kiate kimoutolu—ko ha fakamoʻoni makehe ki he Huhuʻi ʻo e māmaní.

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Joseph Smith, ʻi he History of the Church, 4:540.

TĀ FAKATĀTAAʻI ʻO E ʻATÁ ʻE Matthew Reier and Christina Smith