Ha’aputuputuhia ma te hau

’Ua ha’apāpū maita’i te peresideni Russell M. Nelson, tō tātou peropheta here ē, tā tātou hōpoi’a hō’ē roa ’o te tauturura’a ïa i te ha’aputuputura’a ia ’Īsera’ela tei ha’apurarahia ’e ’ia fa’aineine i te ao nei nō te tae-piti-ra’a mai o Iesu Mesia.¹ Tē hina’aro nei te Metua o tō tātou vaerua i tāna mau tamari’i ’ia ha’aputuputuhia ma te hau.

Te fa’anahora’a a tō tātou Metua i te ao ra nō te ha’aputuputu i tāna mau tamari’i ma te hau i roto i tō tātou ’utuāfare i te ra’i, ’aita i niuhia i ni’a i te manuiara’a i roto i te ao nei, i te ti’ara’a i te pae fa’arava’ira’a faufa’a, i te ha’api’ira’a, i te taura ta’ata ’aore rā te ’āpeni. ’Ua niuhia te fa’anahora’a a te Metua i ni’a i te parauti’a, te ha’apa’ora’a i tāna mau fa’auera’a, ’e te fāri’ira’a i te mau ’ōro’a mo’a ’e te ha’apa’ora’a i te mau fafaura’a tā tātou i rave.²

Te ha’api’ira’a tumu tei fa’auruhia nō te ra’i mai, nō reira tātou pā’āto’a i riro ai ’ei mau taea’e ’e e mau tuahine ’e « e hō’ē ana’e tō te ta’ata ato’a ti’ara’a i mua i te Atua », tē pāturu nei i teie ’ohipa rahi o te ha’aputuputura’a. E tū’ati teie ha’api’ira’a tumu ’e te feiā e hina’aro mau ’ia ’ite te mau ta’ata nō te mau ti’ara’a ta’a ’ē i te pae fa’arava’ira’a faufa’a ’e i te pae nuna’a, i te orara’a maita’i a’e. Tē ha’apōpou nei tātou ’e tē ’āpiti nei tātou i teie mau tauto’ora’a. Hau atu ā, tē hina’aro nei tātou ’ia haere mai te mau tamari’i ato’a a te Atua iāna ra ’e ’ia fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a mure ’ore, tāna e pūpū nei nā roto i tāna ’evanelia.³ I roto i te ’ōmuara’a a te Fatu o te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a, ’ua parau ’oia, « ’a fa’aro’o mai na e te mau ta’ata i te ātea ’ē ra ; ’e ’o ’outou tei pārahi i ni’a i te mau motu o te moana ra, ’a fa’aro’o ’āmui mai na».⁴

E mea au nā’u te fa’a’itera’a i roto i te ’īrava mātāmua roa ’o te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a nō ni’a i te mau ta’ata e pārahi ra « i ni’a i te mau motu o te moana ». ’Ua fāri’i au e toru pi’ira’a ta’a ’ē nō te tāvini ’e ’ia ora i ni’a i te mau motu o te moana. ’Ua tāvini mātāmua vau ’ei taure’are’a misiōnare i roto i te mau motu Peretāne, te piti ’ei huimana fa’atere rahi ’āpī i roto i te mau motu nō Firipino, ’e i muri iho ’ei peresideni ārea i roto i te mau motu nō Patifita, tei roto ato’a te mau motu nō Porinetia.

’Ua manuia maita’i teie nā ārea e toru i te ha’aputuputura’a i te feiā ti’aturi i te ’evanelia a Iesu Mesia tei fa’aho’i-fa’ahou-hia mai. ’Ua tae mai te mau misiōnare nō te taime mātāmua i roto i te mau motu Peretāne, i te matahiti 1837. ’Ua tupu te reira hō’ē matahiti i muri a’e i tō Iosepha Semita ha’amo’ara’a i te hiero nō Keterani, i reira tō Mose fa’aho’ira’a mai i « te mau tāviri nō te ha’aputuputura’a i tō ’Īserā’ela mai nā tuha’a e maha mai o te ao nei, ’e nō te arata’ira’a mai i te mau ’ōpū hō’ē ’ahuru mai te fenua i te apato’erau mai ra ».⁵ ’Ua riro te manuia-’oi’oi-ra’a i roto i te mau motu Peretāne ’ei ’ohipa tu’iro’o. I te matahiti 1851, ’ua hau i te ’āfara’a o te mau melo o te ’Ēkālesia e mau ta’ata fa’afāriuhia tei bāpetizohia, e ora ra i roto i te mau motu nō te Peretane.⁶

I te matahiti 1961, ’ua rātere atu Elder Gordon B. Hinckley ’e ’ua fa’atupu i te mau tauto’ora’a nō te ’ohipa misiōnare rave tāmau, i roto i te mau motu nō Firipino. I taua tau ra, hō’ē ana’e ta’ata firipino e mau ra i te autahu’ara’a a Melehizedeka. Te vāhi maere, ’ua hau i te 850 000 melo nō te ’Ēkālesia i teie mahana i roto i te mau motu nō Firipino. Tē fa’ahiahia nei au i te nuna’a Firipino ; e here rahi ’e te tāmau tō rātou nō te Fa’aora.

Penei a’e te mau tauto’ora’a nō te ’ohipa misiōnare e tupu nei i roto i te mau motu nō Porinetia, e mea ’iti roa i te ’itehia. ’Ua ha’amata te reira i te matahiti 1844, i te taime ’a tapae ai Addison Pratt i te vāhi tei parauhia i teienei ’o Porinetia Farāni.⁷ E rave rahi ta’ata porinetia tei ti’aturi a’ena i te parau nō te ’utuāfare mure ’ore ’e ’ua fāri’i ia Iesu Mesia ’ei Fa’aora nō ratou. I teie mahana, fātata e 25 % o te mau ta’ata porinetia, i roto i te mau motu nō Porinetia, e mau melo nō te ’Ēkālesia.⁸

I te hō’ē taime, ’ua fa’aro’o vau i te hō’ē tamāhine 17 matahiti nō te hō’ē motu ātea nō Tahiti, e melo ’oia nō te u’i 7. ’Ua fa’ahanahana ’oia i tōna mau tupuna tei fa’afāriuhia i te matahiti 1845 i Tubuai, e piti matahiti hou te taera’a te mau melo mātāmua o te ’Ēkālesia i roto i te peho nō Rotomiti.⁹

E mea māramarama maita’i tā tātou ha’api’ira’a tumu ē, tē vai ra te taime ’e te pu’e tau e ti’a ai i te mau ta’ata ato’a ’ia fāri’i ’e ’ia pāhono i te parau poro’i o te ’evanelia. E mau hi’ora’a noa teie nō te hō’ē tuha’a o te hō’ē hōho’a ’ā’ano roa atu. ’Ua ha’apāpū tāmau noa te peresideni Nelson ē, te ha’aputuputura’a o ’Īserā’ela « ’o te tītaura’a, […] te tumu, ’e […] te ’ohipa rahi roa a’e i ni’a i te fenua nei i teie mahana ».¹⁰

Tae roa i te fa’ati’a-fa’ahou-ra’a-hia te ’Ēkālesia a Iesu Mesia, ’oia ato’a te taera’a mai o te Buka a Moromona ’e te heheura’a ’e te mau tāviri o te autahu’ara’a tei hōro’ahia ia Iosepha Semita, te peropheta, te haro’aro’ara’a nō ni’a i te ha’aputuputura’a o ’Īserā’ela e mea hu’ahu’a ïa ’e te iti ¹¹

Te i’oa ta’a maita’i « ’Īserā’ela » ’o te ti’ara’a ïa tei hōro’ahia ia Iakoba.¹² ’Ua hōro’ahia nō te fa’ahōho’a i te hua’ai o Aberahama nā roto ia Isaaka ’e ia Iakoba. ’Ua fa’ahitihia te parau fafau ’e te fafaura’a mātāmua ia Aberahama i roto te Aberahama 2:9–10, tē nā ’ō ra ē :

« ’E e fa’ariro ho’i au ia ’oe ’ei nūna’a rahi […]

« ’E e ha’amaita’i au ia rātou nā roto i tō ’oe nā i’oa ; ’e ’o rātou ato’a ho’i tē fāri’i i teie nei ’evanelia, e pi’ihia rātou i tō ’oe na i’oa, ’e e tai’ohia ’ei hua’ai nō ’oe, ’e e ti’a mai rātou i ni’a, ’e e ha’amaita’i ia ’oe ’ei metua nō rātou ».

I roto i te ’āpo’ora’a i te ra’i ra i roto i te orara’a hou te tāhuti nei, ’ua tuatāpapahia te fa’anahora’a nō te fa’aorara’a ’e ’ua pāturuhia. Tei roto i te reira te tahi mau ture ’e mau ’ōro’a o te autahu’ara’a tei ha’amauhia, hou te niura’ahia te ao nei ’e ’ua ha’amauhia i ni’a i te ha’aputuputura’a.¹³ Tei roto ato’a i te reira te parau tumu faufa’a rahi o te ti’amāra’a.

I muri a’e e rave rahi tenetere i te rirora’a ’ei nuna’a pūai, ’oia ato’a te fa’aterera’a a Saula, Davida, ’e Solomona, ’ua ’āmahamaha ’Īserā’ela. ’Ua riro mai te ’ōpū ’o Iuda ’e hō’ē tuha’a nō te ’ōpū ’o Beniamina te bāsileia ’o Iuda. ’Āre’a ra te toe’a, tei ’itehia ’o nā ’ahuru ’ōpū, ’ua riro mai te bāsileia o ’Īserā’ela.¹⁴ I muri a’e e 200 matahiti i te orara’a fa’ata’a ’ē, ’ua tupu te ha’apurarara’a mātāmua ’o ’Īserā’ela i te matahiti 721 hou Iesu Mesia, i te taime ’a hōpoi-tītī-hia ai nā ’ahuru ’ōpū o ’Īserā’ela e te ari’i Asiria.¹⁵ I muri a’e, ’ua haere atu rātou i te mau fenua i te pae apato’erau.¹⁶

I te matahiti 600 hou Iesu Mesia, i te ’ōmuara’a o te Buka a Moromona, ’ua arata’i te metua Lehi i te hō’ē pupu ’āti ’Īserā’ela i te fenua Amerika. ’Ua hāro’aro’a Lehi i te parau nō te ha’apurarara’a o ’Īserā’ela tei roto ato’a ho’i ’oia. ’Ua fa’ahitihia te reira e Nephi i te nā-’ō-ra’a ē, « e fa’aauhia [te ’utuāfare o ’Īserā’ela] i te hō’ē tumu rā’au ’ōlive, ’o tē tāpū-’ē-hia tōna mau ’āma’a ’e ’o tē ha’apurarahia nā roto i te ao ato’a nei ».¹⁷

I roto i te parau nō te ao ’āpī, ’ua hope te ’ā’amu o te ’āti Nephi ’e te ’āti Lamana i te matahiti 400, mai tei fa’a’itehia i roto i te Buka a Moromona. ’Ua purara te hua’ai o te metua Lehi nā roto i te fenua Amerika tā’āto’a.¹⁸

’Ua fa’ata’a-māramarama-hia te reira e Moromona i roto te 3 Nephi 5:20, tē nā ’ō ra ē : « ’O Moromona vau nei, ’e e hua’ai mau vau nō Lehi. ’Ua ti’a roa iā’u ’ia ’ārue i tō’u Atua ’e tō’u Fa’aora ’o Iesu Mesia, i te mea ē ’ua arata’i mai ’oia i tō mātou mau metua i rāpae i te fenua ra nō Ierusalema ».¹⁹

E mea pāpū maita’i te ’ohipa faufa’a roa o te ’ā’amu ’o ’Īserā’ela i te roara’a o te tau, ’o te fānaura’a ïa, te parau poro’i, te tāvinira’a ’e te misiōni a tō tātou Fatu ’e Fa’aora ’o Iesu Mesia.²⁰

I muri a’e i te pohera’a ’e te ti’afa’ahoura’a o te Fa’aora tei fa’aineine i te ora mure ’ore, ’ua tupu te piti o te ha’apurarara’a mātauhia ’o Iuda i roto i te mau matahiti 70 ’e 135 i muri a’e i te Mesia ; nō te ha’avīra’a ’e te hāmani-’ino-ra’a a tō Roma, ’ua purara te mau ’āti Iuda nā te ao ato’a nei.

’Ua ha’api’i te peresideni Nelson, « ’ua tae mai te Buka a Moromona mai te hō’ē tāpa’o ē, ’ua ha’amata te Fatu i te ha’aputuputu i te mau tamari’i o te fafaura’a ».²¹ Nō reira, te Buka a Moromona tei hurihia e Iosepha Semita, te peropheta, nā roto i te hōro’a ’e te mana o te Atua, ’ua fa’ata’ahia nō te mau hua’ai o Lehi, nō ’Īserā’ela tei ha’apurarahia ’e nō te mau ’Ētene tei fa’a’amuhia i roto i te mau ’ōpū ’o ’Īserā’ela. Tē nā ’ō ra te hō’ē tuha’a o te upo’o parau o te 1 Nephi 22, « e ha’apurarahia ’Īserā’ela nā roto i te ao ato’a nei—e utuutu ’e e fa’a’amu te mau ’Ētene i tō ’Īserā’ela i te ’evanelia i te mau mahana hope’a nei ». Tē nā ’ō ra Te ’api upo’o parau o te Buka a Moromona ē, hō’ē o tāna mau ’ōpuara’a ’o te « fa’a’ite pāpū atu ho’i i te ’āti Iuda ’e te ’Ētene ato’a ho’i ē, ’o Iesu te Mesia ». Nā roto i te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai ’e te Buka a Moromona, ’ua ’ā’ano rahi roa te parau nō te « ha’aputuputura’a o ’Īserā’ela ».²²

Te feiā tei fāri’i i te ’evanelia a Iesu Mesia, noa atu te huru o tō rātou papara’a tupuna, tei roto rātou ’ia ’Īserā’ela tei ha’aputuputuhia.²³ Nā roto i teie ha’aputuputura’a ’e te rahira’a hiero tei patuhia ’e tei fa’aarahia, tei roto tātou i te hō’ē ti’ara’a hō’ē roa nō te ha’aputuputu ia ’Īserā’ela i nā pae e piti o te pāruru, ’aita i ’itehia a’enei i raro a’e i te fa’anahora’a a te Metua.

’Ua parau mai te peresideni Spencer W. Kimball nō ni’a i te ha’aputuputura’a mau o ’Īserā’ela : « I teienei, te ha’aputuputura’a ’o te ’āmuira’a ïa i te ’Ēkālesia mau ’e […] te ’itera’a i te Atua mau […] Nō reira, te mau ta’ata ato’a tei fāri’i i te ’evanelia i fa’aho’ihia mai ’e ’o tē ’imi nei i teienei ’ia ha’amori i te Fatu nā roto i tōna iho reo ’e te feiā mo’a i roto i te mau fenua tei reira rātou i te orara’a, tei ha’apa’o i te ture nō te ha’aputuputura’a o ’Īsera’ela ’e tei riro ’ei fatu ’āi’a i te mau ha’amaita’ira’a ato’a i fafauhia i te feiā mo’a i teie mau mahana hope’a nei ».²⁴

« Te ha’aputuputura’a o ’Īserā’ela tei roto i teienei te fa’afāriura’a ».²⁵

’Ia hi’ohia ’ia au i te hi’ora’a rahi māramarama, e ha’amaita’ira’a rahi tō te mau melo o Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei ’ia here, ’ia fa’a’ite, ’ia ani manihini, ’e ’ia tauturu i te ha’aputuputura’a ia ’Īserā’ela, nō te fāri’i i te ’īra’a o te mau ha’amaita’ira’a nō te fafaura’a a te Fatu. Tei roto i te reira te mau ta’ata nō ’Āfirita ’e nō Europa, nō Marite apatoa ’e apato’erau, nō Asia, nō Auteraria ’e o rātou nō te mau motu o te moana. « Nō te mea ’oia mau, tei te ta’ata ato’a te reo o te Fatu ».²⁶ « E tāmau noa teie ha’aputuputura’a ē tae roa atu i te taime e ha’aputuputuhia ai te feiā parauti’a i roto i te ’āmuira’a o te feiā mo’a i roto i te mau nuna’a o te ao nei ».²⁷

’Aore roa hō’ē ta’ata i a’o ’āfaro maita’i i te ha’aputuputura’a mai te peresideni Russell M. Nelson : « I te mau taime atoʼa e rave ʼoutou i te tahi mea ʼo tē tauturu i te mau taʼata atoʼa—i nā pae e piti o te pāruru—ʼia tu’u hō’ē ta’ahira’a i mua nō te ravera’a i te mau fafauraʼa ʼe te Atua ʼe te fāriʼiraʼa i tō rātou mau ’ōro’a faufa’a nō te bāpetizora’a ’e nō te hiero, tē tauturu ra ïa ʼoutou i te haʼaputuputura’a ia ’Īserāʼela. E mea ’ōhie roa ».²⁸

Tei hea te ’Ēkālesia i teie mahana ? I te roara’a e 62 matahiti tei ma’iri mai te taime ’a ha’amata ai au i te tāvini i te hō’ē misiōni i te matahiti 1960, te rahira’a misiōnare rave tāmau tei tāvini i raro a’e i te ti’aorora’a a te peropheta, ’ua tae’ahia ïa mai te 7 683 tae atu i te 62 544. Te rahira’a misiōni, ’ua tae’ahia ïa mai te 58 tae atu i te 411. Te rahira’a melo, ’ua tae’ahia ïa fātata mai te 1 700 000 tae atu e fātata i te 17 000 000.

’Ua ha’afifi ma’a taime ri’i te ma’i pe’e TŌVĪ-19 i tā tātou mau rāve’a nō te fa’a’itera’a i te ’evanelia. ’Ua hōro’a ato’a mai te reira i te hō’ē ’itera’a nō te fa’a’ohipara’a i te mau rāve’a ’āpī nō teie tau, ’o tei ha’amaita’i rahi atu ā i te ha’aputuputura’a. ’Ua māuruuru roa mātou ē, tē ha’apūai nei te mau melo ’e te mau misiōnare i teienei i te mau tauto’ora’a nō te ha’aputuputu ia ’Īserā’ela tei ha’apurarahia. Tē tāmau noa nei te tupura’a i te rahi nā te mau vāhi ato’a, i te fenua Marite apato’a iho ā ra ’e i ’Āfirita. ’Ua māuruuru ato’a mātou ē, e rave rahi ta’ata nā te ao nei tei pāhono i te anira’a pūai a te peresideni Nelson, nō te tāvinira’a misiōnare rahi mau. Nō reira, tā tātou tītaura’a ’ia here, ’ia fa’a’ite, ’e ’ia ani e nehenehe e fa’a’ā’ano-rahi-hia.

Hō’ē tuha’a faufa’a roa o teie tauto’ora’a misiōnare ’o te rirora’a ïa te mau melo tāta’itahi ’ei mau hi’ora’a pou mōrī²⁹ i te vāhi tā tātou e ora nei.³⁰ E’ita e ti’a ia tātou ’ia hunahia. Tō tātou hi’ora’a keretetiano nō te maita’i, nō te parauti’a, nō te ’oa’oa ’e nō te here ’ā’au tae mau nō te mau nuna’a ato’a, e nehenehe e fa’atupu ’eiaha noa i te hō’ē pou mōrī nō rātou, hō’ē ato’a rā hāro’aro’ara’a ē, tē vai ra hō’ē vāhi nō te hau i roto i te mau ’ōro’a nō te fa’aorara’a ’e te fa’ateiteira’a o te ’evanelia a Iesu Mesia tei fa’aho’i-fa’ahou-hia mai.

E mata nā ’outou ’ia hāro’aro’a ē, tē vai ra te mau ha’amaita’ira’a fa’ahiahia nō te fa’a’itera’a i te ’evanelia a Iesu Mesia. Tē parau ra te mau pāpa’ira’a mo’a nō te ’oa’oa ’e te hau, te fa’a’orera’a hara, te pārurura’a i mua i te mau fa’ahemara’a ’e te mana pāturura’a o te Atua.³¹ ’Ia hi’o ana’e tātou i’ō atu i teie orara’a tāhuti nei, ’ua ineine ïa tātou nō te fa’a’ite i te ’evanelia i te feiā « i roto i te pōiri ’e i raro a’e i te fa’atītīra’a nō te hara i roto i te ao rahi nō te mau vārua nō te feiā i pohe ».³²

Tā’u pure ta’a ’ē i teie mahana nō te tamari’i tāta’itahi ïa, te taure’are’a tamāroa, te taure’are’a tamāhine, te ’utuāfare, te pupu autahu’ara’a, te Sōtaiete Tauturu ’e te piha ha’api’ira’a ’ia hi’o fa’ahou, e nāhea tātou tāta’itahi ’e te ’āmuitahira’a ’ia fāri’i i te mau parau a’o pāpū nō te tauturu i te ha’aputuputu ia ’Īserā’ela tei hōro’ahia mai e te Fatu ’e tō tātou peropheta here.

Tē fa’atura nei mātou i te ti’amāra’a. I roto i teie ao ti’aturi ’ore i te Atua, e rave rahi e’ita e pāhono mai ’e e ’āmui mai i roto i te ha’aputuputura’a o ’Īserā’ela. E rave rahi rā e rave nei i te reira ’e tē tīa’i nei te Fatu i te feiā tei fāri’i i tāna ’evanelia ’ia fa’aitoito rū rātou ’ia riro ’ei hi’ora’a pou mōrī ’o tē tauturu ia vetahi ’ē ’ia haere mai i te Atua ra. E fa’ati’a te reira i tō tātou mau taea’e ’e mau tuahine nā te ao ato’a nei ’ia fāna’o i te mau ha’amaita’ira’a ’e te mau ’ōro’a nō te ra’i o te ’evanelia a Iesu Mesia i fa’aho’i-fa’ahou-hia mai ’e ’ia ha’aputuputuhia ma te hau

Tē fa’a’ite nei au i tō’u ’itera’a pāpū ’āpōsetolo mau, nō te ti’ara’a hanahana o Iesu Mesia ’e nō te fa’anahora’a a tō tātou Metua i te ao ra nō tātou, nā roto i te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.