2019
Nodra Taqomaki na Gone
Okotova 2019


Nodra Taqomaki na Gone

Na cava e rawa ni da cakava me ra taqomaki ka vakaukauwataki kina na gone ena noda dui bula?

iVakatakilakila
mother with baby and crying child

iTaba ivakaraitaki nei Linda Lee

Mai vei ira kece na ilawalawa tamata a vakavulica o Jisu, eda kila ni a lomani ira vakalevu cake na gone. A dau maleleti ira na gone ena veigauna sara mada ga e dredre kina. A sureti ira na gone me ra ciqoma na veivakalougatataki mai Vua. A cudruvi ira era vakararawataki ira na gone. Ka vakavuvulitaka ni da gadreva me da vakataki ira na gone me da curu rawa kina ki na matanitu vakalomalagi.1

“Raici ira na nomudou lalai,” a tukuna o Koya vei ira ena vanua ko Amerika ni oti Nona Tucake tale. A tadola ko lomalagi, ka ra lako sobu mai na agilosi dauloloma, veitaqomaki ka mai wavoliti ira na gonelalai, ka viribaiti ira ena bukawaqa. (Raica na 3 Nifai 17:23–24.)

Ena levu ni veika rerevaki e tu e vuravura ena gauna oqo, eda na gadreva beka me ra dau viribaiti tu na noda lalai ena bukawaqa vakalomalagi. E nanumi ni yadua mai na va na tamata e vuravura taucoko e sa vakayacori oti vua na veivakalolomataki ni se gone, ka na tubu na iwiliwili vakatautauvata oqori ni da raici ira na ilala malumalumu eso, me vakataki ira na vakaleqai tu na yagodra.2 Na itukutuku taleitaki oya ni levu tu na ka eda rawa ni cakava me ra taqomaki kina na gone ni se bera ni yaco na leqa.

“Raitayaloyalotaka mada ena nomu vakasama e dua na gone o lomana,” e kaya o Sister Joy D. Jones, na Peresitedi Raraba ni Lalai. “Ni o tukuna vua na gone oqo, ‘Au lomani iko,’ na cava na kena ibalebale? … Eda veitaqomaki me rawa ni da vukei ira eda lomana me ra yacova na kedra ituvaki vinaka duadua ka sotava na bolebole ni bula.”3

E rairai ni noda raica vakavoleka sara na nona ivakaraitaki na iVakabula ena vakavurea na ivakarau me da taqomaki ira kina vakavinaka cake na gonelalai ena noda bula.

A Solia Nona Gauna ko Jisu ena Vukudra

iVakatakilakila
Jesus with children

Behold Your Little Ones, mai vei David Lindsley © 1983

A vakarautaka o Jisu na gauna me qaravi ira kina na gone kei ira era malumalumu (raica na Maciu 19:14). E rawa talega ni da vakatikitikitaka na gauna me da vakarorogo vei ira na luveda ka tovolea me da ciqoma nodra malumalumu.

“Na levu ni loloma e vakila na gone, na rawarawa ni nona dolavi koya mai,” e kaya o Sister Jones. “…Me da vakatekivuna na veivosaki ka kakua ni waraka me ra lako mai vei keda o ira na gone.”4

E dua na tina e kunea ni veivuke nona dau tarogi ira na luvena vei yakavi, “O rogoca beka nikua e dua na vosa o sega ni kila na kena ibalebale?”

Na imatai beka ni ka ena yaco vei ira na gone me ra vaqara ena initaneti na nodra isaunitaro baleta na initaneti e totolo sara nona veivuke ka sega ni dau lelewa, ia e dodonu me da vakadinadinataka vei ira ni o keda eda ivurevure nuitaki cake ni itukutuku. Oqori e okati kina noda sega ni yaloca ni ra tukuna vei keda na gone e dua na ka e sega ni rogo vinaka. Me vaka, kevaka eda karakara ni vakatusa vei keda na luveda ni a sarava na iyaloyalo/ivola vakasisila, ena sega beka ni lesu tale mai vei keda me vukei. Ia kevaka eda sauma ena loloma, sa donumaki keda kina e dua na madigi me da solia na itukutuku matata—ni da vinakata me ra tukuna vei keda na veika kecega.

E dikeva rawa o Sister Jones, “Na veileqa lalai e veivosakitaki ena loloma sa vakarautaka e dua na yavu bulabula ni veitalanoa, ni gauna e yaco kina na leqa lelevu, sa na tadola tu na veitaratara.”5

Eso na veivosaki bibi, veitaqomaki e rawa ni ra cakava na itubutubu kei ira na luvedra sai koya e baleta na yagodra. Na veivosaki oqo e dodonu me cavuti kina vakadodonu na yaca ni tikiniyago, na itukutuku baleta na tiko bulabula, kei na veisau eso me namaki ena veiyabaki e roro mai. E dodonu me da veivosakitaka na veika e baleta na veiyacovi vakakina ni dua na tiki taleitaki ni nona ituvatuva na Tamada Vakalomalagi ena vukuda na gagano ni yagoda kei na lomada. E rawa ni da veivosakitaka na ulutaga me vaka na veivakalolomataki kei na iyaloyalo/ivola vakassisila. Na veivosaki vakaoqo e dodonu me veiganiti kei na yabaki ni bula ka me vakatautaki ena nodra taro na luveda. Ena vinaka, me levu na noda dau veivosaki ni toso na gauna, ka vakuria tiko na itukutuku ni ra tubu cake tiko na luveda ka levu cake na ka era kila. (Raica na mua ni itukutuku oqo ena ivurevure me veivuke.)

A Virikotora ko Jisu na iVakaraitaki Vei Ira

A virikotora ko Jisu na ivakaraitaki uasivi sara me baleta na tamata kecega (raica na Joni 8:12). Ni da sa tamata uabula, sa noda talega na madigi kei na itavi me da ivakaraitaki. E dua na sala uasivi me da vukei ira kina na luveda me ra taqomaki sai koya na noda digitaka me da taqomaki. Era na raica na gone na ivakarau era vakarautaka nodra itubutubu vei ira tale eso kei na ivakarau era vinakata me ra vakarautaka vei ira o ira tale eso. Yalovinaka, kevaka o veitau tiko se dredre tiko nomu laiva e dua na itovo veivakatotogani ka na rawa ni vakavuleqa vei iko se na nomu matavuvale, vaqara na veivuke. Veitaratara yani vei ira na vakaitutu vakamatanitu kei ira na kenadau ni soli ivakasala, vakakina nomu bisopi se peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei, ka na rawa ni semati iko ki na ivurevure ni veivuke ni Lotu se itikotiko. O gadreva na veitaqomaki kei na veidokai.

Sa dodonu talega me da vakatikora e dua na ivakaraitaki ni kena qarauni noda kaukauwa vakayalo. Era dau raici keda beka na luveda ni da masu? Era kila beka ni da dau wilika na ivolanikalou? Era sa rogoca beka na noda ivakadinadina? Eda sa vakaiyaragi tiko beka ena “iyaragi kecega ni Kalou” vakamatavuvale ena mataka ni da se bera ni gole yani ki vuravura? (raica na Efeso 6:11–18; Vunau kei na Veiyalayalati 27:15–18).

A Vosa ko Jisu ena Vukudra

A vosa ko Jisu vei ira era dau vakararawataki ira na gonelalai (raica na Maciu 18:6). O keda talega eda rawa ni nodra dau tataro na gone ena noda bula.

“Era gadreva na gonelalai eso me ra vosa ena vukudra,” e vakavuvulitaka o Peresitedi Dallin H. Oaks, na iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada, “ka ra gadreva na tamata dau vakaliuca na veika e baleti ira, mai na gagadre kocokoco vakaitabaqase ena nona vakataulewa.”6

E sega ni gadrevi me da rerevaki ira se lomaleqataki ira vakasivia eso tale, me da kila na leqa e rawa ni yaco ka vakatauca na lewa e matau ka na veimaroroi. E dodonu me ra vakamuria na veiliutaki ni Lalai na idusidusi ni Lotu ni itatarovi ni veivakalolomataki.7—ena veitaqomaki ni rau tiko e rua na qasenivuli ena veivalenivuli ka dau siko yani ki na kalasi e dua ena mataveiliutaki.

Sa dodonu me ra dau veitalanoa na itubutubu kei ira na veiliutaki ka lewa vata kevaka e gadrevi eso tale na ivakarau ni qaqarauni e rawa ni taurivaki me vakalailaitaki kina na kena rawa ni yaco eso na leqa. Me vaka, e levu na vale ni Lotu e vakatubaleka na katuba ni valenivuli. Kevaka e sega ena nomudou, e rawa ni o dolava toka vakalailai na katuba ena gauna ni kalasi ka veitalanoa kei koya na nomudou mata ni iyauqaqa ke rawa ni caka eso na katubaleka. Se cava ga na nomu vekacivi, e rawa vei keda kece na itabaqase me da dau kauwai ni da tiko e valenilotu ka veivuke kevaka e gadrevi, me vaka nodra kidavaki na vulagi era veilakoyaki voli ena olo ni lako, se vakauqeta e dua na gone e veilakoyaki voli me lesu ki na nona kalasi.

E ka ni rarawa, ni so na gauna era dau veisagai ga vakagone. Kevaka eda raica ni yaco na veivala vagone se dua tale na mataqali veitaratara vakayago e valenilotu se dua tale na vanua, e dodonu me da tataro ena gauna vata ga. Kevaka o keda e dua na iliuliu, sa dodonu me da tuvakarau me da veitalanoa kei ira na matavuvale era okati kina—kevaka sara mada ga ena sega ni logaloga vinaka na veitalanoa—me ra taqomaki ga kina na gone kece. Vosa vakamatata kei na yalololoma me vukei na tauyavu ni dua na itovo ni yalovinaka.

Kevaka eda nanuma ni a vakalolomataki e dua na gone, me da ripotetaka sara vei ira na vakailesilesi vakamatanitu ena gauna vata ga oqori. Ena vuqa na matanitu, e tu na naba ni talevoni ka dau vakarautaki kina na veivuke ena leqa vakasauri, na soli itukutuku, kei na veitokoni. Meda tukutuku talega vua na bisopi kevaka e kilakasamitaki na veivakalolomataki, vakabibi kevaka e baleta e dua e lesi mai na Lotu me veiqaravi vei ira na gonelalai. Me ikuri ni kena vakatauci na lewa me tarovi kina e dua mai na nona veitaratara kei ira na gonelalai, e rawa vei bisopi me solia na veivakacegui kei na veitokoni vei ira era vakalolomataki ka vukei ira me ra veitaratara ki na ikuri ni ivurevure ni veivuke ena Family Services.

A Vakalougatataki Ira Yadudua ko Jisu

iVakatakilakila
Primary teacher hugging child with Down syndrome

iTaba ivakaraitaki nei Shanea Janese Acebal

E kilai ira ka vakalougatataki ira yadudua na gone ko Jisu (raica na 3 Nifai 17:21). Sa dodonu vakakina me da kilai ira na gone yadua ka tovolea me da vukei ira vakatabakidua.

Na cava e rawa ni da cakava me ra taqomaki vinaka kina na gone tauvimate ena lotu? Sa tiko beka e dua na ituvatuva baleta nodra vukei na gone ena Lalai era lokiloki? Sa sotavi tiko beka ena lesoni eda vakavulica ena Lalai na ituvaki duidui ni veivale? Na cava eda rawa ni cakava me da veiokati vakalevu cake kina?

Na veivakaduiduitaki vakamatatamata, na vakalolovirataki ni dua na itovo vakavanua, kei na veivakacacani ki na matavakabauta tale eso me kakua sara ni basika ena noda itukutuku. Ena dua na kalasi ni Lalai, e sega ni vosataka sara vakavinaka e dua na gonetagane na vosa era kila na vo ni gone. Me vukea nona logaloga vinaka, era a raica na qasenivuli me taba na pepa veisoliyaki ena vosa ruarua. Na ivalavala rawarawa ni veinanumi ena vakaraitaka vei ira na gone ni da kilai ira ka kauwaitaki ira yadudua, ka na rawa ni ivakaraitaki vei ira me ra muria na ivalavala eso oqo.

Eda na raica beka ni so na gone era gadreva na veivuke totolo. Kena ivakaraitaki, e dina ni so na veisau ni yalo e tiki ni tubucake, kevaka e cudrucudru, sega ni via vakaitavi, se yalorarawa tu me vica na macawa, e tiko beka vua e dua na leqa bibi cake ka gadrevi kina nodra veivuke na kenadau. Era sa ka bibi na itovo ni buladodonu me vaka na masu kei na vuli ivolanikalou, e vakavuqa ni dau gadrevi vakalevu na veitokoni vei ira era sotava tiko na tauvimate ni vakasama se lakocuruma tiko e dua na mate ni mona tawakilai. Me vagalui na mataqali ituvaki vaqori ena sega ni vakavinakataka cake. Ena vuqa na veiwasewase, e rawa vua na bisopi me vakailavotaka nodra vakasalataki mai na Family Services se so tale na tabana na tamata yadua kei na matavuvale.

Sa Vakaukauwataki Ira ko Jisu

iVakatakilakila
father helping son ride bicycle

iTaba ivakaraitaki nei Angalee Jackson

Ni taqomaki ira tiko na gonelalai, a vakaukauwataki ira talega ko Jisu. A dusi ira na gone ni o ira na ivakaraitaki (raica na Maciu 18:3). Ni veisiko oti ki na vanua ko Amerika, a rawa vei ira na gonelalai me ra vakavulica vei ira na qase na “ka e veivakurabuitaki” (3 Nifai 26:16).

E rawa ni da vakaukauwataki ira na gone eda kila ena noda vakavulica me ra kila na ivakarau e vosa kina vei ira na Yalo me ra qai muria na Yalo ni ra vakatau lewa—ka vukei ira me buli e lomadra e dua na vulo me dusimaka nodra ivalavala. Me vaka e vakavuvulitaka o Sister Jones, “E yaga sara me da vukei ira na gone me ra bulia e lomadra na vuna era vinakata kina me [ra vakatulewa vakamatau].”8 Oqo eso na vakasama ka ra vakaukauwataki kina eso tale na matavuvale:

  • E dua na tina e vakavulici iratou na luvena me ratou dau kauwaitaka na “yalodratou lomalomarua” ka dau qaqarauni ni ra veimaliwai kei ira na tamata “ivadi ca.” A mana oqo ena nodra segata eso na tamata me muri ira na luvena tagane ki na dua na valenisili, a qai muria na ivakasala ni qaqarauni a vakila ka sega ni via lako.

  • Eso na matavuvale era dau tuva rawa tu na ituvatuva ni dro me qai vakayagataki ni ra sotava eso na ka e rawa ni veivakamavoataki. Me vaka, na nodratou ituvatuva ni dro e dua na matavuvale e vakatokai me “bokoca ka tukuna” e dua na ka me caka sai koya me boko na kompiuta ka tukuna vakadodonu vua na itubutubu ni sa basika mai e dua na iyaloyalo ca. Eratou sega tale ni qai vakataroga na gone se cava me caka ki na itukutuku ca—eratou kila na ka me caka!

  • E dua tale na matavuvale eratou bulia e dua na vosavuni me ratou na vakauta na gone vei rau na itubutubu kevaka eratou gadreva me ratou mai vakavodoki vakatotolo.

  • E rawa ni o vukei ira na gone me ra vakatovotovotaka me ra dau kaya, “Sega!” ni segata e dua me ra cakava e dua na ka era na sega ni logaloga vinaka kina. Na gone kece e dodonu me kila ni rawa ni ra kerea na veivuke, me ra kerea tiko ga me yacova ni ra sa taqomaki vinaka.

Noda iTavi Vakaqase

Me da nanuma lesu tale mada na veika a yaco ena 3 Nifai 17, ena Nona tauri ira “yadudua nodra gonelalai ko Jisu, ka vakalougatataki ira, ka masu vei Tamana ena vukudra. … Qai vakavolivoliti ira na bukawaqa; ka ra qai qaravi ira na agilosi” (tikina e 21, 24). E rairai na tiki bibi ni italanoa oqo sega walega ni vakavulica vei keda na kedra bibi na gone ia me dusia talega na noda itavi, me vaka ni da qase. Sai keda na ivakatawa ni itabatamata e tarava. O keda e dodonu me da agilosi ka vakavolivoliti ira ka qaravi ira na gonelalai. Me da raici Jisu tiko me noda ivakaraitaki uasivi ka da qai cakava na kena vinaka duadua eda rawata me da wavoliti ira na noda lalai ena loloma kei na veitaqomaki.

iDusidusi

  1. Raica na idusidusi ni ivolanikalou ena veiwasewase yadua ena itukutuku oqo mo kunea na italanoa eso oqo ena ivolanikalou.

  2. Raica na “Child Maltreatment (Child Abuse),” World Health Organization, who.int/violence_injury_prevention/violence/child/en.

  3. Joy D. Jones, “Wali na iYaloyalo/iVola Vakasisila: Veitaqomaki, Sotava, ka Vakabula,” Liaona, Okot. 2019, 38.

  4. Joy D. Jones, “Wali na iYaloyalo/iVola Vakasisila,” 39, 40.

  5. Joy D. Jones, “Wali na iYaloyalo/iVola Vakasisila,” 39.

  6. Dallin H. Oaks, “Taqomaki Ira na Gonelalai,” Liaona, Nove. 2012, 43.

  7. Raica na “Preventing and Responding to Abuse,” newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  8. Joy D. Jones, “Wali na iYaloyalo/iVola Vakasisila,” 40.