Chixjunileb’ li tenamit, junkab’al, ut aatinob’aal

Ex was wiitz’in, toje’ xinb’eresi jun li sumlaak sa’ li santil ochoch, chi ch’olch’o ru rilb’al qib’ xb’aan li yalej COVID-19. Chixk’atq li ixaqilb’ej ut li b’eelomej, wiib’eb’ li ak xe’wan chaq sa’ xmision, wankeb’ ajwi’ lix na’ xyuwa’ ut chixjunileb’ li ras ut riitz’in. Ch’a’aj b’ayaq a’in. Li ixaqilb’ej a’an lix b’eleehil alalb’ej sa’ xyanq lajeeb’. Li b’eleeb’ chik chunchuukeb’ chi tustu, li ninqeb’ toj eb’ li kok’, chi wankeb’ xyanq.

Li junkab’al ke’xyal xq’e chi wank chi chaab’il sa’eb’ li na’ajej ke’wan wi’. A’b’an sa’ jun reheb’ li na’ajej ke’wan wi’ ink’a’ chaab’il ke’ile’ xb’aan naq, jo’ kixye li na’b’ej, lix junkab’al a’an komon re lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.

Ke’xyal xq’e chixtawb’aleb’ ramiiw sa’ li eskweel, ke’xyal tenq’ank re naq te’k’ulub’aaq, a’b’an moko ki’usa ta a’an. Ke’tijok ut ke’tijok re naq li raameb’ li kristiaan taaq’unaaq.

Sa’ jun q’ojyin, li junkab’al ke’reek’a naq ke’sumeek lix tij, us ta maare ink’a’ jo’ ke’royb’eni. Kik’at li rochocheb’, ut maak’a’ chik kikana. A’b’an wan k’a’ru chik xk’ulman. Li xam kixq’unob’resi li raameb’ li rech kab’al.

Eb’ li rech kab’al ut li eskweel ke’xch’utub’ li t’ikr, xaab’, ut k’a’aq chik re ru aajel ru re junaq junkab’al li kik’at rochocheb’. Li chaab’ilal kixk’am chaq li seeb’al ch’oolej. Maare ink’a’ raj chi jo’kan ke’raj naq lix tij te’sumeeq. A’b’anan, neke’xb’antioxi li ke’xtzol rik’in li nimla rahilal a’an ut li ke’xtzol chirix xk’ulb’al xsumenkil li tij maak’a’ xb’alaq’.

Yaal naq, choq’ reheb’ li tiikeb’ xch’ool ut rilob’aal, lix chaab’il uxtaan li Qaawa’ neke’k’utun sa’eb’ li ch’a’ajkilal. Li ch’a’ajkilal ut li mayejak neke’numsiman rik’in paab’aal neke’xk’am chaq rosob’tesihom li choxa. Sa’ li yu’am a’in maare taqatz’eq malaj taqoyb’eni junjunq k’a’aq re ru, a’b’an, sa’ roso’jik ka’ajwi’ taqataw li k’a’ru tz’aqal aajel ru. ¹ A’an lix yeechi’ihom. ²

Li jek’inb’il aatin re wiib’ cient chihab’ re 2020 natikla rik’in xyeeb’al naq “li Dios naxraheb’ li ralal xk’ajol sa’ chixjunileb’ li tenamit re li ruchich’och’.” ³ Choq’ qe chiqajunjunqal sa’ chixjunileb’ li tenamit, junkab’al, ut aatinob’aal, ⁴ li Dios naxyeechi’i, na’ok sa’ sumwank, ut nokoxb’oq chi chalk ut chi tz’aqonk sa’ lix sahil ch’oolejil ut chaab’ilal.

Lix rahom li Dios choq’ re chixjunil li tenamit nak’utun sa’ chixjunil li loq’laj hu. ⁵ Li rahom a’an, a’an ajwi’ xcha’al lix sumwank laj Abraham, xxokb’al li ralal xk’ajol jek’inb’ileb’, ⁶ ut lix k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil sa’ li qayu’am.

Sa’ xyanq lix junkab’al li paab’aal moko ab’lex ta chik chi moko yal aj numelex, ⁷ maak’a’ b’ihom chi moko neb’a’, ⁸ chi moko li taareek’a naq moko k’ulb’il ta.” Jo’ “qech tenamitil eb’ laj santil paab’anel,” ⁹ nokob’oqe’ chixk’amb’al chaq li us sa’ li ruchich’och’, jun kristiaan, jun junkab’al, jun k’aleb’aal, chi b’ayatq.

Nak’ulman a’an naq naqayu’ami ut naqawotz li evangelio. Sa’ xb’eenileb’ kutan re li k’ojlajik a’in, li profeet aj Jose Smith kixk’ul lix chaq’al ru profeetil aatin naq li qaChoxahil Yuwa’ naraj naq li junjunq chi kristiaan, a’ yaal b’ar, tixtaw lix rahom li Dios ut taareek’a lix wankilal re k’iik ut jalaak.

Li profeetil aatin a’an kik’ulman arin Palmyra, Nueva York sa’ rochoch li junkab’al Smith. ¹⁰

Ki’ak’ob’resiman sa’ 1998, li rochoch li junkab’al Smith wan tz’aqal b’ar wi’ xwan junxil. Li warib’aal sa’ xkab’ xtasal li ochoch juntaq’eet ajwi’ xnimal, 5.5 x 9 x 3 metro b’ar wi’ laj Moroni, jo’ xtaql li Dios, kirula’ani li saaj aj Jose sa’ li q’ojyin re 21 xb’e li po septiembre, 1823. ¹¹

Jultik eere li kixye li profeet aj Jose Smith:

“[Laj Moroni] kinixb’oq rik’in ink’ab’a’, ut kixye … naq li Dios wan jun li k’anjel tixk’e chinb’aanu; ut naq taawanq ink’ab’a’ choq’ chaab’ilal ut choq’ maa’usilal sa’ xyanqeb’ chixjunil li tenamit, junkab’al, ut aatinob’aal. …

“[Laj Moroni} kixye naq wan jun li hu li k’uulanb’il sa’ ch’och’, … Kixye ajwi’ naq lix tz’aqalil li Evangelio li junelik nakana wan chi sa’.” ¹²

Qaxaqab’aq b’ayaq arin. Laa’o naqaloq’oni li Dios li Junelik Yuwa’b’ej, ut li Ralal, li Jesukristo, ink’a’ li profeet aj Jose chi moko junaq chik winq malaj ixq.

K’ehomaq reetal chan ru naq li profeetil aatin naxk’e li Dios reheb’ lix moos natz’aqlok ru. ¹³ Wankeb’ neke’tz’aqlok chi seeb’, wankeb’ chik neke’b’ay, a’b’an chixjunileb’ neke’tz’aqlok ru. ¹⁴ Naq naqak’e reetal li musiq’ej re lix profeetil aatin li Qaawa’, tooruuq chi tz’aqonk sa’ lix tz’aqob’resinkil ru lix profeetil aatin ut lix yeechi’ihom—tootz’aqonq sa’ rosob’tesinkil li ruchich’och’ rik’in lix evangelio.

Sa’ 1823, laj Jose naq wan chaq re 17 chihab’ ut maa’ani nanawok ru. Wan rochoch sa’ jun ch’ina k’aleb’aal, sa’ jun tenamit toje’ ach’ab’anb’il. Wi ta yaal raj, chan raj ru naq xchal sa’ xk’a’uxl xyeeb’al naq a’anaq jun k’anjeleb’aal sa’ xk’anjel li Qaawa’ ut naq tixjaltesi ru, rik’in xmaatan ut xwankil li Dios, li loq’laj hu li taanawmanq ru yalaq b’ar?

A’b’anan, xb’aan naq yaal a’an, laa’ex ut laa’in naru naqach’olob’ xyaalal naq li profeetil aatin a’an yoo chi uxmank, ut nokob’oqe’ ajwi’ chi tz’aqonk chixb’aanunkil.

Ex was wiitz’in, sa’ chixjunil li ruchich’och’, chiqajunil li nokotz’aqon sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2020, laa’o komon sa’ chixjunileb’ li tenamit, junkab’al, ut aatinob’aal li na’aatinak wi’ li profeetil aatin.

Sa’ li kutankil a’in, eb’ li komon re lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan wankeb’ sa’ 196 chi tenamit ut na’ajej, rik’in 3446 chi oqech sa’ 90 reheb’ li tenamit a’an. ¹⁵ Naab’alo sa’ xb’een li ruchich’och’ ut kaweb’ ajwi’ li na’ajej naqach’utub’ wi’ qib’.

Sa’ 1823, ani raj xk’oxlank re naq sa’ li chihab’ 2020 wanqeb’ oxib’ li tenamit—Estados Unidos, Mexico ut Brasil—b’ar wi’ wanqeb’ jun millon chi komon sa’ li Iglees a’in?

Malaj 23 chi tenamit b’ar wi’ wankeb’ numenaq 100 000 chi komon: oxib’ sa’ Norteamerica, kaalaju sa’ Centro ut Sudamerica, jun sa’ Europa, kaahib’ sa’ Asia, ut jun sa’ Africa? ¹⁶

Li Awa’b’ej Russell M. Nelson naxye naq lix Hu laj Mormon a’an “jun xnimal ru sachb’a-ch’oolejil.” ¹⁷ Laj yehol nawom neke’xye, “Chinawmanq sa’ chixjunileb’ li tenamit, junkab’al, aatinob’aal, ut teepal.” ¹⁸ Sa’ li kutan a’in, li jolomil ch’utub’aj-ib’ na’ab’iman sa’ jun cient chi aatinob’aal. Li Awa’b’ej Nelson naxwotz xnawom xch’ool chirix li Jesukristo ut lix evangelio k’ojob’anb’il wi’chik sa’ 138 chi tenamit, ut li rajlil yoo chi k’iik.

Xtikla rik’in risinkil oob’ mil reetalil lix Hu laj Mormon sa’ 1830, 192 millon chi hu malaj xcha’al li hu puktesinb’il sa’ 112 chi aatinob’aal. Neke’tawman ajwi’ lix jaltesinkil ru lix Hu laj Mormon sa’eb’ li kok’ ch’iich’. Lix jaltesinkil ru lix Hu laj Mormon anajwan wankeb’ sa’ li oxib’ xkak’aal li aatinob’aal neke’raatina numenaq 50 millon chi kristiaan sa’ xb’een li ruchich’och’, ut 4100 millon chi kristiaan neke’xtzol li aatinob’aal a’an chalen naq neke’yo’la. ¹⁹

Rik’in li k’a’ru ka’ch’in ut moko nimob’resinb’il ta—b’ar wi’ chiqajunilo b’oqb’ilo chi tz’aqonk— nak’ehe’ chi uxmank li xninqal ru na’leb’.

Sa’ jun ch’utub’aj-ib’ re li oqech Monroe, Utah, b’ar wi’ wankeb’ 2200 chi kristiaan, kinpatz’ jarub’eb’ li kristiaan ak xe’wulak chaq sa’ li mission. Lix k’ihaleb’ ke’xtaqsi li ruq’. Sa’eb’ li chihab’ yookeb’ chi nume’k, ka’ajwi’ sa’ li oqech a’an, 564 chi misioneer ak xe’wulak chaq sa’ xmision sa’eb’ li 50 chi estado sa’ Estados Unidos ut sa’ 53 chi tenamit, sa’ xkomoneb’ chik li na’ajej—ka’ajwi’ maajun sa’ li Antartida.

Naq noko’aatinak chirix li Antartida, aran Ushuaia, sa’ Argentina, kiwil xtz’aqob’resinkil ru li profeetil aatin naq eb’ li qamisioneer ke’xwotz lix evangelio li Jesukristo k’ojob’anb’il wi’chik sa’ jun na’ajej k’ab’a’inb’il “xmaril li ruchich’och’.” ²⁰

Li jalam-uuch yiib’anb’il rik’in li rix li kaahib’ chi hu re Santos ²¹ nareetali li ruuchinihom xyu’aminkil li evangelio neke’xk’ul laj santil paab’anel tiikeb’ chi paab’ank sa’ chixjunil li ruchich’och’. Li resilal li qa’Iglees chapcho rik’in xnawom xch’ool ut xb’eenik li junjunq chi komon sa’ li evangelio, li xMary Whitmer ajwi’, jun tiikil ixq li kiril ru li perel ch’iich’ re lix Hu laj Mormon sa’ ruq’ laj Moroni. ²²

Chalen sa’ enero re 2021, li oxib’ chi ak’il hu tixpuktesi li Iglees sa’ chixjunil li ruchich’och’—Amigos, Choq’ re Xkawilaleb’ li Saaj, ut li Liahona naxb’oqeb’ chixjunil chi tz’aqonk ut chixwotzb’al xnumsihom ut xnawom xch’ool sa’ lix teepal li qapaab’aal. ²³

Ex was wiitz’in, naq naqak’iresi li qapaab’aal chirix li qaChoxahil Yuwa’ ut chirix li Jesukristo, naq noko’osob’tesiik xb’aan xyu’aminkil li na’leb’ re li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik ut naq noko’ok sa’ loq’laj sumwank, ut naq naqatzol, naqatz’il rix, ut naqawotz li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik, nokotz’aqon sa’eb’ li profeetil aatin.

Naqajal qayu’am ut naqajal li ruchich’och’ jo’ chanru naxye li evangelio li narosob’tesi xyu’ameb’ li kristiaan yalaq b’ar.

Jun komon ixq aj Africa naxye, “Li k’anjel naxb’aanu lin b’eelom sa’ li tijonelil naxk’e xkuyum ut xrahom. Ut laa’in yookin chi chaab’ilo’k jo’ ixaqilb’ej ut na’b’ej.”

Jun aj consultor de negocios internacionales aran Centroamerica, jwal oxloq’inb’il anajwan, naxseraq’i naq junes sa’ b’e nawan naq maji’ naxtaw lix evangelio li Dios k’ojob’anb’il wi’chik. Anajwan a’an ut lix junkab’al neke’xnaw aniheb’, wankeb’ rajom ut xkawilaleb’.

Jun li saaj aran Sudamerica naxk’iresiheb’ li kaxlan ut naxk’ayi lix moleb’ re xtenq’ankil lix junkab’al chixloq’b’al xventaan li ochoch yookeb’ chixkab’lankil. Xb’een wa naxtoj lix lajetqil. A’an chi yaal taaril li choxa chi tehe’k.

Sa’ Four Corners, sa’ Estados Unidos, jun li junkab’al aj ral ch’och’ neke’raw jun utz’u’uj sa’ li chaqi ch’och’, li nareetali li paab’aal sa’ li evangelio ut li ilok-ib’ sa’ junjunqal.

Jun li komon aran Asia, li kikole’ sa’ jun li pleetik sa’ lix tenamit, ki’oso’ royb’enihom naq ink’a’ naxtaw xyaalal lix yu’am. Kixtaw royb’enihom sa’ jun li matk’ b’ar wi’ kiril jun li rochb’een chaq sa’ li eskweel naq naxjek’i li loq’laj wa’ak ut naxch’olob’ xyaalal li k’ojob’anb’il k’anjel re kolb’a-ib’ ut chirix lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.

Li qaChoxahil Yuwa’ nokoxb’oq, a’ yaal b’ar wanko, chireek’ankil lix rahom, chi tzolok ut chi chaab’ilo’k, chi trab’ajik, chi tenq’ank, ut chi wank chi chaab’il ut chi wank rik’in li sahil ch’oolejil naqataw sa’ lix Iglees k’ojob’anb’il wi’chik.

Naq naqakanab’ qib’ sa’ ruq’ li Dios, wan naq rik’in li qatz’aam sa’ li hoonal moymoy ru choq’ qe, naq wanko qajunes, malaj naq ink’a’ naqanaw k’a’ru taachalq, naqatzol naq a’an mas naxnaw wi’chik qu ut mas nokoxra wi’chik chiru li naqanaw chirix ut chiru li naqara.

Jo’kan naq naqaj ru xtenq’ li Dios re naq tiikaqo, juntaq’eetaqo, taqatenq’a qib’, ut toowanq sa’ tuqtuukilal sa’eb’ li qochoch ut qatenamit. Li qesil, qana’aj, ut qawanjik li tz’aqal ch’olch’o ru neke’qak’ul naq naqeek’a lix rahom li Dios aj tojol-ix, naqasik’ li ruxtaan ut lix sachb’a-ch’oolej rik’in lix tojb’al rix li maak xb’aan li Ralal, ut noko’ok sa’ sumal rik’ineb’ li loq’laj sumwank.

Li chaab’ilal ut li chaab’il na’leb’ re li paab’aal aajeleb’ ru sa’ li ruchich’och’ a’in li ink’a’ ch’olch’o wan, b’ar wi’ xiikil li choqink, ut tz’ajninb’il. Chan chik ru naru naqa’ak’ob’resi, naqamusiq’a, ut naqakab’la lix musiq’ li kristiaan? ²⁴

Li awk che’ aran Haiti, a’an jun reheb’ li k’iila eetalil neke’xk’e li kristiaan neke’xch’utub’ rib’ re xb’aanunkil li us. Eb’ li kristiaan aran, ut eb’ ajwi’ li 1800 chi komon re li qa’Iglees li ke’sihok re li che’, ke’xch’utub’ rib’ re rawb’al 25 000 chi che’. ²⁵ Li k’anjel a’an re awok che’ nab’aanuman chiru k’iila chihab’ ak xe’raw chik numenaq 121 000 chi che’. Ut neke’raj rawb’al k’iila mil chik chi che’.

Li yalok q’e a’an naxk’e li mu, naxkol rix li ch’och’, ut naxk’os b’ayaq xxiwxiwil li b’uut’iha’. Narutz’u’uji li na’ajej, naxwaklesi li k’aleb’aal, naxsahob’resi li ch’oolej, ut naxch’olani li aamej. Wi nekepatz’ reheb’ laj Haiti ani neke’ch’oqok ru li che’ a’an, te’xye: “A’ yaal ani natz’oka.”

Li 80% re li kristiaan sa’ xb’een li ruchich’och’ neke’tz’aqon sa’ junaq li iglees. ²⁶ Eb’ li paab’aal neke’tenq’an sa’ junpaat naq nawan junaq ch’a’ajkilal, jo’ ajwi’ naq maak’a’ xwaheb’, xmuheb’aaleb’, ut xtzolb’aleb’ li kristiaan chi ilok ru hu ut chi trab’ajik. Chiru li ruchich’och’, eb’ li komon, li qamiiw, ut li Iglees neke’xtenq’aheb’ laj refugiado ut neke’xk’e ruk’aheb’, ratib’aaleb’, xb’eleb’aaleb’ li kristiaan wankeb’ xpaaltil, xb’anb’aleb’—chi junjunq li kristiaan, li k’aleb’aal, ut li che’. ²⁷ Yalaq b’ar, naqayal qaq’e chi wank choq’ chaab’il na’b’ej yuwa’b’ej ut chaab’il kristiaan, re tenq’ank sa’ li qana’aj, jo’ ajwi’ sa’ li ch’uut Latter-day Saint Charities. ²⁸

Li Dios naxk’e qawankil re xsik’b’al ru qab’e ut xteneb’ankil qak’a’uxl. Jo’ka’in naxye li Qaawa’, “Laa’in, li Qaawa’ Dios, nekexink’e chi ach’ab’anb’il, jo’kan naq ach’ab’anb’ilex chi yaal.” ²⁹ Naq naqajultika “rach’ab’ankileb’ li wankeb’ chi tz’aptz’o,” ³⁰ li Qaawa’ naxyeechi’i naq lix tojb’al rix li maak ut lix b’ehil li evangelio naru naxtoq li b’ak’leb’ re ruchich’och’ ut re musiq’ej. ³¹ Li ach’ab’aak aj tojol-ix a’an wan choq’ reheb’ li ak xe’kam.

Wiib’ oxib’ chihab’ chaq anajwan, jun aj tij sa’ Centroamerica kixye we naq yoo chi tzolok chirix “li kub’iha’ choq’ reheb’ li kamenaq” neke’xb’aanu laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. “Chanchan naq us,” chan laj tij, “naq li Dios tixk’e xhoonaleb’ li kristiaan chixk’ulb’al li kub’iha’ a’ yaal b’ar malaj jo’q’e xe’yo’la, ka’ajwi’ moko aajel ta ru choq’ reheb’ li kok’al li ak wankeb’ rik’in li Kristo.” ³² Li apostol aj Pablo,” chan laj tij, “na’aatinak chirixeb’ li kamenaq neke’royb’eni li kub’iha’ ut li wakliik chi yo’yo.” ³³ Li k’ojob’anb’il k’anjel choq’ reheb’ li kamenaq re li santil ochoch neke’xyeechi’i reheb’ li tenamit, junkab’al, ut aatinob’aal naq maa’ani tento taakanaaq rub’el xwankil li kamk, li xb’alb’a, malaj li muqleb’aal.” ³⁴

Naq naqataw li Dios, wan naq lix sumenkileb’ li qatij nokohe’risi sa’ li b’e, nokohe’xjunaji rik’ineb’ li kristiaan, neke’risi li moymoy sa’ li qaam, ut neke’xk’e qamuheb’aal sa’ musiq’ej ut neke’xk’e qana’aj sa’ lix chaab’ilaleb’ li sumwank ut lix rahom li nakana chi junelik.

Wan naq, li k’a’ru ninq natikla chaq rik’in li k’a’ru kok’, a’b’an lix sachb’a-ch’oolej li Dios neke’k’utun wulaj wulaj. Naqab’antioxi lix nimal li maatan re li Santil Musiq’ej, lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo ut lix tzol’leb’, li k’ojob’anb’il k’anjel ut eb’ li sumwank k’utb’esinb’ileb’ li neke’tawman sa’ li Iglees k’ojob’anb’il wi’chik, li naxk’am lix k’ab’a’.

Nintz’aama naq taqak’ulub’a chi sa qach’ool lix b’oqom li Dios chixk’ulb’al ut chi tenq’ank sa’ xtz’aqob’resinkil ru li osob’tesiik yeechi’inb’il ut jultikanb’il xb’aan sa’ chixjunileb’ li tenamit, junkab’al, ut aatinob’aal. A’an lin tz’aam, sa’ lix loq’laj ut santil k’ab’a’ li Jesukristo, amen.