Chisaho’q eech’ool

Naq yoo chi nach’ok lix raqik lix yu’am, li Jesukristo kiraatinaheb’ lix apostol chirixeb’ li rahilal ut li ch’a’ajkilal te’xk’ul. ¹ Sa’ xraqik li raatin, kixk’ojob’eb’ xch’ool chi jo’ka’in: “Sa’ li ruchich’och’ teek’ul li rahilal, a’b’anan kawaq eech’ool! Laa’in xinq’ax ru xwankil li ruuchich’och’ ” (Jwan 16:33). A’in li raatin li Kolonel choq’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’. A’an li chaab’il esilal choq’ qe chiqajunqal sa’ li yu’am a’in.

Li aatin “chisaho’q eech’ool” ki’ajman ajwi’ ru naq li Kristo kixtaqlaheb’ lix apostol sa’ li ruchich’och’ chirix lix waklijik chi yo’yo. Laj Pablo kixye moqon reheb’ laj Korinto, “Sa’ chixjunil ch’a’ajkilanb’ilo a’b’an ink’a’ nat’b’ilo; sachso qach’ool, a’b’an moko maak’a’ ta qach’ool; rahob’tesinb’ilo, a’b’an ink’a’ kanab’anb’ilo qajunes; t’anb’ilo, a’b’an ink’a’ sachb’ilo” (2 Korintios 4:8–9

Wiib’ mil chihab’ chik chirix a’an, wanko ajwi’ “chi ch’a’ajkilanb’il sa’ chixjunil,” ut naqaj ru li aatin ajwi’ a’an, naq ink’a’ taalajq qayo’onihom ut naq taasaho’q qach’ool. Li Qaawa’ k’a’jo’ naq naxraheb’ ut naxk’oxlaheb’ lix rab’in. Naxnaw k’a’ru eerajom, k’a’ru ajb’il ru eeb’aan, ut k’a’ru nekexuwa. Li Qaawa’ q’axal nim xwankilal. Chekanab’ eerib’ sa’ ruq’.

Li profeet aj Jose Smith kixye, “Lix k’anjel, ut lix k’uub’anb’il k’oxlahom, ut li rajom li Dios ink’a’ naru nasache’ xwankil, chi moko naru na’oso’ ” (Tzol’leb’ ut Sumwank 3:1). Choq’ reheb’ li ralal xk’ajol li ch’a’ajkilanb’ileb’, li Qaawa’ kixye li sahil aatin a’in:

“K’ehomaq reetal, a’in lix yeechi’ihom li Qaawa’ choq’ eere, ex inmoos.

“Joʼkan ut, chiwanq xsahil eechʼool, ut mexxuwak, xbʼaan naq laaʼin, li Qaawaʼ, wankin eerikʼin, ut tinxaqliiq chekʼatq; ut laaʼex teechʼolobʼ inyaalal laaʼin, li Jesukristo ajwiʼ, naq laaʼin li Ralal li yoʼyookil li Dios” (Tzol’leb’ ut Sumwank 68:5–6).

Li Qaawa’ wan chi xaqxo chiqak’atq, ut a’an kixye:

“Li k’a’ru ninye re li jun ninye re chixjunil, chiwanq xsahil eech’ool, ex kok’al, xb’aan naq laa’in wankin sa’ eeyi, ut moko kanab’anb’ilex ta inb’aan” (Tzol’leb’ ut Sumwank 61:36).

“Xb’aan naq chirix xnumsinkil naab’al li rahilal nachal li osob’tesink” (Tzol’leb’ ut Sumwank 58:4).

Ex inkomon ixq, ninch’olob’ cheru naq eb’ li yeechi’ihom a’in, li k’eeb’ileb’ sa’ xyi li rahob’tesiik ut li rahilal, wankeb’ xwankil sa’eb’ li ch’a’ajkilal li wankex wi’ anajwan. Loq’eb’, ut neke’xjultika qe naq chisaho’q qach’ool, ut naq taqeek’a xsahil lix tz’aqalil li evangelio naq yooko chixtiikisinkil qib’ chi uub’ej chiruheb’ li ch’a’ajkilal sa’ li yu’am a’in.

Chiqajunilo naqak’ul li rahilal ut li ch’a’ajkilal sa’ li yu’am a’in. Aajel ru naq taawanq chixka’pak’alil li k’a’aq re ru re naq tooruuq chi nimank, ² ut naq yooko chixb’aanunkil, yeechi’inb’il xb’aan li Dios naq sa’ roso’jik, li ka’pak’alink a’in ink’a’ taaruuq chi numtaak sa’ qab’een. Chi tenq’anb’il xb’aan li Dios, ut xb’aan li qapaab’aal ut qakuyum, laa’o tooruuq chi numtaak. Jo’ chanru li yu’am li wanko wi’, eb’ li ch’a’ajkilal yal junjunq kutan te’wanq. Sa’ xyi li wech’ink-ib’ li kiwan rub’elaj jun nimla pleet sa’ li tenamit Estados Unidos, laj Abraham Lincoln kixye reheb’ li ke’ab’ink re jun li na’leb’ li k’eeb’il chaq najter: “a’in ajwi’ taanume’q,” chan. ³

Jo’ laa’ex nekenaw, eb’ li ch’a’ajkilal re li yu’am a’in li yookin chi aatinak wi’—li nach’a’ajko’ wi’ chiqu saho’k qach’ool—neke’chal sa’ qab’een ut sa’ xb’eeneb’ chixjunil, jo’ li nimla rahilal yookeb’ chixk’ulb’al k’iila millon xb’aan li yajel COVID-19. Ut chi jo’kan ajwi’, sa’ li tenamit Estados Unidos k’iila millon yookeb’ chixnumsinkil jun kutan re raaxiik’ ut wech’ok-ib’ li junelik nak’ulman naq wan jun eleccion, a’ut a’in q’axal ch’a’aj wi’chik chiru li wanjenaq sa’eb’ li chihab’ junxil.

Ut sa’ li qayu’am, chiqajunjunqal naqayal qu rik’ineb’ li ch’a’ajkilal re li yu’am a’in, jo’ li neb’a’il, li xik’ ilok, li yajel, xsachik li trab’aaj, eb’ li alal k’ajolb’ej li sachb’ileb’ xb’e, jun sumlaak li ch’a’aj malaj xmaak’a’il li sumlaak, ut li k’a’ru na’ux xb’aan li maak, wan naq li qamaak laa’o, ut wan naq lix maak jalan.

A’ut sa’ xyi chixjunil a’in, li Dios naxye qe naq chisaho’q qach’ool, ut naq taqataw sahil ch’oolejil sa’ li k’a’ru k’utb’il ut yeechi’inb’il sa’ li evangelio, ut sa’ li ruuchinihom qak’anjel. ⁴ Junelik k’eeb’il li na’leb’ a’in, reheb’ li profeet ut qe chiqajunilo. Naqanaw a’in rik’in li k’a’ru ke’xk’ul li ani xe’wan junxil chiqu, ut rik’in li k’a’ru kixye li profeet reheb’.

Najultiko’ eere li k’a’ru kixk’ul li Profeet aj Jose Smith. Naq noko’aatinak chirix li ch’a’ajkilal, sa’ lix yu’am a’an kiwan li neb’a’il, li rahob’tesiik, li raaxiik’, li rahil ch’oolejil, ut toj reetal naq kikamsiik. Naq kiwan chi tz’aptz’o sa’ tz’alam, li rixaqil ut eb’ li ralal xk’ajol, ut xkomoneb’ chik laj paab’anel ke’xnumsi ninqi rahilal naq ke’isiik chaq Missouri.

Naq laj Jose kixtz’aama xtenq’ankileb’, li Qaawa’ kichaq’ok:

“At walal, tuqtuukilal chiwanq saʼ aawaam; laa chʼaʼajkilal ut laa tawasinkil yal chiru jun chʼina kʼamok taawanq;

“Ut chirix aʼan, wi nakakuy chi us, li Dios tixtaqsi aaloqʼal chi taqeʼq; laaʼat tatnumtaaq saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li xikʼ nekeʼilok aawe” (Tzol’leb’ ut Sumwank 121:7–8).

A’in li junelikil aatin li kitenq’ank re li Profeet aj Jose chi wank chi sa xch’ool ut chireek’ankil naq raab’il ut taaqenb’il xb’aan lix tenamit. Eb’ li chaab’ilal a’in ke’xk’e xkawilaleb’ laj jolominel ut laj tehol b’e junxil, ut naru naxk’e eemetz’ew laa’ex.

K’oxlahomaqeb’ li komon a’an sa’ xtiklajik li Iglees. K’iila sut ke’aalinasiik chaq yalaq ta b’ar na’ajej. Chirix a’an, ki’ajman ru chiruheb’ xyiib’ankil li rochocheb’ sa’ xyi jun li chaqi ch’och’. ⁵ Wiib’ chihab’ chirix naq eb’ li xb’een aj tehol b’e ke’wulak sa’ li ru taq’a re Lago Salado, toj ra chi sa naq eb’ li komon ke’kana chi yo’yo sa’ li ch’a’ajkil ch’och’ a’an. Naab’aleb’ li komon toj yookeb’ chi chalk sa’ li b’e, malaj yookeb’ chixch’utub’ankil li k’a’ru na’ajman re taaruuq te’chalq. A’ut eb’ laj b’eresinel ut eb’ li komon saheb’ xch’ool ut kaweb’ xyo’onihom.

Us ta maji’ k’ojk’ookeb’ chi us laj santil paab’anel sa’ rochocheb’, sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 1849, ke’taqlaak naab’al chik li misioneer chi xik Suecia, Francia, Alemania, Italia, ut sa’eb’ li ch’och’ sa’ xyi li palaw. ⁶ Sa’ li hoonal naq chanchan q’axal kub’enaq wankeb’, eb’ li komon a’an ke’wulak chi q’axal taqenaq. Ut oxib’ chihab’ chik chirix a’an, ke’b’oqe’ 98 chik li misioneer chixch’utub’ankil Israel li jek’inb’il. Jun reheb’ laj b’eresinel re li Iglees kixch’olob’ naq eb’ li mision a’in “ink’a’ mas najt te’wanq, eb’ li winq maare oxib’, malaj toj wuqub’ chihab’ te’wanq chi najt rik’in lix junkab’aleb’.” ⁷

Ex komon ixq, li Xb’eenil Awa’b’ejil naxk’e reetaleb’ li ch’a’ajkilal nekexnume’ wi’. Nekexqara, ut nokotijok cherix. A’ut jo’kan ajwi’ naqak’e’ reetal naq eb’ li ch’a’ajkilal re tz’ejwalej naqanumsi (us ta wankeb’ li hiik, li xam, b’uut’iha’, ut eb’ li kaq-sut-iq’) ka’ch’ineb’ chiruheb’ li ke’xnumsi qaxe’ qatoon.

Sa’ xyi li ch’a’ajkilal, li Dios junelik naxye, “Chiwanq xsahil eech’ool, xb’aan naq tink’am eeb’e cheru. Eere laaʼex li awaʼbʼejihom, ut eere li osobʼtesiik li wan chi saʼ, ut eere li bʼihomal re junelik qʼe kutan” (Tzol’leb’ ut Sumwank 78:18). Chan ru nak’ulman a’in? Chan ru kik’ulman choq’ reheb’ li komon junxil? Chan ru taak’ulmanq choq’ reheb’ li ixq re li Dios anajwan? Rik’in xb’aanunkil li k’a’ru neke’xye li profeet, “li rokeb’aal xb’alb’a ink’a’ taanumtaaq sa’ qab’een,” chan li Qaawa’ sa’ jun k’utb’esinb’il na’leb’ sa’ abril 1830. “Relik chi yaal,” chan, “… li Dios tixjekʼi chaq cheru li wankilal re qʼojyin, ut tixkʼe chi chiqʼmank li choxa choqʼ re lee chaabʼilal, ut lix loqʼal lix kʼabʼaʼ ” (Tzol’leb’ ut Sumwank 21:6). “Joʼkan ut, mexxuwak, ex chʼina teep inkarneer, chebʼaanu li chaabʼil; cheʼxmol ribʼ li ruchichʼochʼ ut li xbʼalbʼa cheru, xbʼaan naq wi kabʼlanbʼilex saʼ xbʼeen insaqoonaq, inkʼaʼ nekeʼru chi numtaak” (Tzol’leb’ ut Sumwank 6:34).

Rik’in lix yeechi’ihom li Qaawa’, “naqawaklesi li qaam ut nasaho’ qach’ool” (Tzol’leb’ ut Sumwank 25:13), ut “chi sa qach’ool ut rik’in xsahil li qilob’aal” (Tzol’leb’ ut Sumwank 59:15), nokoxik chi uub’ej saa’ xb’ehil li sumwank. Maare ink’a’ na’ajman ru naq taqanumsi li ch’a’ajkilal q’axal nim, jo’ xkanab’ankil li qochoch re tehok b’e sa’ jun ak’ ch’och’ ink’a’ nawb’il ru. Maare ka’ajwi’ naqab’aanu li k’a’ru re wulaj wulaj, a’ut li Qaawa’ kixye: “Mexlub’ sa’ xb’aanunkil li us, xb’aan naq yookex chixk’eeb’al xk’ojob’ankil jun xnimal ru k’anjel. Ut rik’in k’a’ru ka’ch’in na’el chaq li k’a’ru xnimal li ru” (Tzol’leb’ ut Sumwank 64:33).

Q’axal nim li wankilal wan sa’eb’ li tzol’leb’ re lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik. Li qapaab’aal chirixeb’ li tzol’leb’ a’an naxk’am li qab’e ut naxk’e xsahil qach’ool. Naxkutanob’resi qak’a’uxl, ut naxk’e qametz’ew ut xkawil qach’ool sa’ li k’a’ru naqab’aanu. Li b’eresink ut li kutanob’resink ut li wankilal a’in, a’aneb’ maatan xqak’ul, jo’ yeechi’inb’il xb’aan li qaChoxahil Yuwa’. Rik’in xtawb’al ru ut xyu’aminkileb’ li tzol’leb’ a’an, jo’ li choxahil maatan re li jalb’a-k’a’uxlej, naru nasaho’ qach’ool naq nokokana sa’ li b’e li naxik rik’in li k’a’ru naqasik’ sa’ li junelik q’e kutan—a’an naq te’qak’ul wi’chik qachoxahil na’ qayuwa’ ut taqak’ul li taqenaqil loq’al rochb’eeneb’.

Li Elder Richard G. Scott kixye, “Maare q’axal ch’a’aj li wankat wi’,” chan. “Wan naq q’axal nim li qach’a’ajkilal, wan naq ink’a’ neke’oso’, ut maare nakaweek’a naq ink’a’ tatruuq chixnumsinkil. Maayal aawu rik’in li ruchich’och’ aajunes. “K’ojk’ooq aach’ool rik’in li Dios chi junelik, ut maawa’ rik’in laa k’a’uxl laa na’leb’ ” [Proverbios 3:5]. … Aajel ru naq ch’a’aj li yu’am a’in, moko re ta naq tatsachq, re b’an naq us tat-elq rik’in numtaak sa’ xb’een.” ⁸

Chixjunil a’in wan sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios Yuwa’b’ej ut li Jesukristo li Ralal; ninch’olob’ xyaalal a’in, ut nintz’aama naq chiqajunilo ink’a’ taqakanab’ qab’eenik toj sa’ li choxahil na’ajej, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.