Lix cultura li Kristo

K’a’jo’ xchaq’alil ru li ruchich’och’ wanko wi’; jalan jalanqeb’ li kristiaan, li aatinob’aal, li na’leb’, ut li esilal sa’ k’iila cient chi tenamit ut k’iila mil chi ch’uut, chaab’il chixjunjunqaleb’. Wan naab’al li naru naqaninq’ehi. Li na’leb’ naqatzol—li k’a’ru naqak’ul sa’ li cultura xooyo’la wi’—naru tooxtenq’a chi naab’al, a’b’anan, naru ajwi’ taa’ok choq’ nimla ramleb’ sa’ qayu’am.

Chanchan naq li cultura xooyo’la wi’ nawan xwankil sa’ chixjunil li naqak’oxla ut naqab’aanu, ut maajo’q’e tooruuq raj chixjalb’al. Relik chi yaal, naqeek’a naq a’ li qacultura li naxch’olob’ aniho tz’aqal laa’o. Xb’aan a’in naq wan naq ink’a’ naqak’e reetal xmajelal li qacultura, ut ink’a’ naqaj xtz’eqtaanankil li na’leb’ kanab’anb’il chaq xb’aaneb’ li qayuwa’. Wi ka’ajwi’ naqil li k’a’ru wan sa’ li qacultura, maare taqatz’eqtaana xkomon chik li k’a’ru us—li k’a’ru re li Dios.

Wiib’ oxib’ chihab’ chaq xinnaw ru jun chaab’il winq, ut lix na’leb’ a’an naxk’ut xyaalalil li yookin chi aatinak wi’ chirix li cultura. Xinnaw ru li winq a’an aran Singapur naq xink’anjelak jo’ aj tzolol ochochnal sa’ xjunkab’al. A’an aj k’utunel aj India, ut jwal tzolb’il sa’ li aatinob’aal Sanscrito ut Tamil. Li rixaqil ut eb’ li ralal, a’aneb’ komon sa’ li Iglees, a’b’an a’an maji’ na’ok sa’ Iglees ut ink’a’ mas natzolok chirix li evangelio. Sa xch’ool naq li rixaqil ut eb’ li ralal yookeb’ chi k’iik, ut kixtenq’aheb’ sa’ xb’aanunkil xk’anjeleb’ sa’ li Iglees.

Naq xb’een kinpatz’ re ma naru tink’ut li evangelio ut li k’a’ru naqapaab’ chiru, ink’a’ kiraj. Moqon kintaw ru k’a’ut naq ink’a’ kiraj: a’an kireek’a naq wi ta tixtzol li evangelio, tento raj tixtz’eqtaana li ak xb’aanu sa’ xyu’am, eb’ li kristiaan, ut li resilal xwanjik. Choq’ re, yooq raj chixtz’eqtaanankil chixjunil sa’ xyu’am, li k’a’ru k’utb’il chiru xb’aan xjunkab’al, ut lix wanjik jo’ aj India. Chiru xnumikeb’ li po, koo’aatinak chirix xk’a’uxl. Sachso inch’ool xb’aan lix wankilal lix evangelio li Jesukristo chixteeb’al li ru chirix li qana’leb’.

Wan li us ut li ink’a’ us, li nawaklesin ut li nasachok sa’ xcultura li winqilal.

Lix k’ihaleb’ li ch’a’ajkilal li wan sa’ ruchich’och’ neke’chal naq neke’xpleeti rib’ li kristiaan xmaak xna’leb’eb’ lix culutra. A’b’anan, maare chixjunil li wech’ij-ib’ ut choqink taasachq raj sa’ junpaat wi ta li ruchich’och’ tixk’ulub’a li cultura kiwan sa’ xtiklajik, a’an ajwi’ li xb’eenil qacultura. Li cultura a’an kitikla naq maji’ nokoyo’la sa’ ruchich’och’. A’an ajwi’ xcultura laj Adan ut laj Enok. A’an li cultura k’ojob’anb’il sa’ xb’een lix k’utum li Kolonel sa’ xkutankil a’an, ut wan wi’chik qik’in sa’ li qakutankil. Jalan jalanq li cultura a’in rik’in li junjunq chik. A’an li xnimal ru cultura re li nimla na’leb’ re sahil ch’oolejil kixk’uub’ li Dios ut kixjultika li Kristo. Ink’a’ nokoxjach, nokoxjunaji b’an. Ink’a nokoxrahob’tesi, nokoxk’irtesi b’an.

Lix evangelio li Jesukristo naxk’ut naq wan xyaalalil li qayu’am. Ink’a’ koochal sa’ ruchich’och’ yal chi maak’a’ xyaalal. Wan xyaalalil li qayu’am.

Li cultura a’in k’ojk’o sa’ xb’een li na’leb’ naq wan li qaChoxahil Yuwa’, ut naq a’an nokoxra chiqajunjunqal. Laa’o “lix k’anjel ut lix loq’alil.” ¹ Li cultura a’in naxye naq juntaq’eet li qaloq’al chiqajunilo. Moko jachb’ilo ta sa’ jalan jalanq ch’uut. Qas qiitz’in qib’ chiqajunilo, musiq’ejil ralal xk’ajolo li qana’ qayuwa’ sa’ choxa. Maak’a’ li xik’il uuchink chi moko li pleetink-ib’ sa’ li xnimal ru cultura. Junajo ajwi’. Junajo ajwi’. Naqapaab’ naq tento taqil qib’ ut taqil li qakomon, li qa’Iglees, ut li qaruchich’och’. Aajel ru naq wan li k’a’ru teneb’anb’il sa’ qab’een re tooruuq chi k’iik.

Li rahok chi tz’aqal jo’ li Kristo, a’an lix k’ojleb’aal li cultura a’in. Naqak’oxla li neke’raj ru li qas qiitz’in sa’ tib’elej ut sa’ musiq’ej, ut nokok’anjelak re xtenq’ankileb’. A’in narisi li xik’il uuchink ut li xik’il ilok.

Nasaho’ qach’ool rik’in li k’utb’esinb’il na’leb’ chirix li raatin li Dios li k’eeb’il reheb’ li profeet (li naru taqanaw naq yaal rik’in li Santil Musiq’ej). Chixjunileb’ li winq naru te’xnaw li rajom ut lix k’a’uxl li Dios.

Li cultura a’in naxnima ru li xtaql ch’oolej. Aajel ru li wankilal re xsik’b’al ru qab’e choq’ re li qak’iijik ut lix sahil qach’ool. Aajel ru naq taqasik’ ru li us.

A’in jun cultura re tzolok. Naqsik’ li nawom, li chaab’il na’leb’, ut chixjunil li k’a’ru us.

A’in jun cultura re paab’aal. Li paab’aal chirix li Jesukristo, a’an li xb’eenil na’leb’ re li qacultura, ut xb’aan li qapaab’aal noko’ab’in chiru li raatin ut lix taqlahom. Chi jo’kan naq tooruuq chixramb’al qib’.

A’in jun cultura re tijok. Naqapaab’ naq li Dios toorab’i ut naq tooxtenq’a.

A’in jun cultura re sumwank ut k’ojob’ank k’anjel, li saq ruhil na’leb’, li mayejank, li kuyuk maak ut li jalb’a-k’a’uxlej, ut rilb’al chi us li qajunxaqalil. Chixjunil a’in naxk’ut xyaalal naq xaqxooko chixtaaqenkil li Dios.

A’in jun cultura jolominb’il xb’aan li tijonelil, li liceens re k’anjelak sa’ xk’ab’a’ li Dios, li wankilal naxk’e li Dios qe re rosob’tesinkileb’ li ralal xk’ajol a’an. A’an naxwaklesiheb’ ut naxk’e xwankilaleb’ li kristiaan chi chaab’ilo’k jo’ aj jolominel, jo’ na’b’ej ut yuwa’b’ej, ut jo’ sum aatin—ut naxsantob’resi ajwi’ li ochoch.

Sa’ li cultura a’in neke’tam li sachb’a-ch’oolej, li k’anjelanb’ileb’ xb’aan li paab’aal chirix li Jesukristo, lix wankilal li tijonelil, li tijok, li chaab’ilob’resink-ib’, li jalok ch’oolej, ut li kuyuk maak.

A’in jun cultura re xjultikankil li evangelio. Nim lix loq’aleb’ li aamej.

Sa’ xcultura li Kristo, nataqsiik xwankilaleb’ li ixq jo’ naraj li Dios. Ink’a’ jolominb’ileb’ xb’aan li winq, jo’ nak’ulman sa’ k’iila cultura re li ruchich’och’, rochb’eeneb’ b’an rib’ chi junaqikeb’ xwankil arin ut sa’ li ruchich’och’ toj chalel.

Li cultura a’in naxpaab’ naq sant li junkab’al. Li junkab’al, a’an li ch’uut q’axal nim xwankil sa’ li junelik q’e kutan. Xtz’aqob’resinkil ru li qajunkab’al nim wi’chik xwankil chiru yalaq chik k’a’ru, xb’aan naq “maajun chik chaab’ilal naru tixk’e reeqaj li sachk sa’ li junkab’al.” ² Naqab’aanu li qak’anjel q’axal wi’chik chaab’il ut naqeek’a sahil ch’oolej q’axal wi’chik chaab’il sa’ li qochoch.

Lix cultura li Kristo jayalinb’il rik’in li junelik q’e kutan. Li cultura a’in naxk’e xloq’al li k’a’ru ink’a’ taa’oso’q! Nachal rik’in lix evangelio li Jesukristo, li wanq chi junelik, ut li naxch’olob’ k’a’ut naq wanko arin, k’a’ru aj-e, ut b’ar tooxik chirix li yu’am a’in. B’oqb’ileb’ chixjunileb’ chi tz’aqonk. Li cultura a’in nachal rik’in xb’aanunkil li kixk’ut li Jesukristo, chi jo’kan naq natenq’an chixk’irtesinkil li ruchich’och’.

K’a’jo’ naq osob’tesinb’ilo chi tz’aqonk sa’ li chaab’il b’e a’in! Re tootz’aqonq sa’ li xnimal ru cultura a’in, tento toojalaaq. Eb’ li profeet ak xe’xk’ut chiqu naq tento taqakanab’ yalaq na’leb’ sa’ li qacultura li ink’a’ naxk’am rib’ rik’in lix cultura li Kristo. A’b’an, a’in ink’a’ naraj naxye naq tento taqakanab’ chixjunil. Eb’ li profeet neke’xjultika ajwi’ naq b’oqb’ilo chiqajunilo chixk’amb’al qik’in li qapaab’aal, li qaseeb’al ut li qanawom—chixjunil li k’a’ru us wan sa’ qayu’am ut sa’ qacultura—ut naq taqakanab’ naq li Iglees “tixk’e xkomon chik” rik’in lix na’leb’ li evangelio. ³

Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan maawa’ jun cultura aj America. A’an jun iglees choq’ re chixjunil li ruchich’och’, jo’ ki’ajman chalen chalen. Sant ajwi’ li Iglees a’in. Eb’ li ak’ komon chiru li ruchich’och’ neke’xk’am chaq li chaab’ilal, li jalanil, ut li ak’ na’leb’ sa’ li qajunkab’al li junelik yoo chi k’iik. Eb’ laj santil paab’anel sa’ chixjunil na’ajej toj neke’xninq’ehi ut neke’roxloq’i lix cultura ut eb’ lix heroe, a’b’an komoneb’ sa’ li k’a’ru q’axal nim wi’chik xwankil. Lix cultura li Kristo nokoxtenq’a chixk’eeb’al reetal aniho tz’aqal, ut naq jayalinb’ilo rik’in li junelik q’e kutan ut naq tiiko chi paab’ank, naxk’e qawankilal chixtz’aqob’resinkil ru li nimla k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil.

K’a’ru kik’ulman rik’in li wamiiw? Kik’ute’ li evangelio chiru, ut ki’ok sa’ li Iglees. Kitz’ape’ sa’ junajil rik’in lix junkab’al sa’ li santil ochoch re Sydney Australia. Yal b’ab’ay li kiteneb’aak chixkanab’ankil—ut k’a’jo’ xnimal li kixk’ul. Kixk’e reetal naq toj naru xninq’ehinkil li resilal, lix xe’toonil, lix son, lix huhil, lix tzakemq, lix tenamit, ut li kristiaan wankeb’ aran. Kixk’e reetal naq naru roksinkil li k’a’ru chaab’il re lix cultura a’an sa’ li xnimal ru cultura. Kixk’e reetal naq xk’amb’al li k’a’ru re lix najter yu’am li yaal ut li tiik sa’ lix ak’ yu’am naxchaab’ilob’resi li komonil wan wi’ rik’ineb’ laj santil paab’anel, ut naxtenq’a xjunajinkileb’ chixjunil.

Relik chi yaal, naru naqaninq’ehi li k’a’ru chaab’il sa’ li qacultura ut toj tootz’aqonq sa’ li cultura a’in—li xb’eenil, li xnimal ru, ut li junelikil cultura li nachal rik’in lix evangelio li Jesukristo. K’a’jo’ xchaab’ilal li cultura a’in li nokotz’aqon wi’ chiqajunilo. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.