Usilanb’il xb’aan li Qaawa’
Sa’ xyi li ch’a’ajkilal ut li rahilal, li Qaawa’ toj nokoril ut nokorusila.
K’iila chihab’ chaq, jo’ saaj misioneer sa’ jun ch’ina uq’ej re li Iglees aran Amami Oshima, Japon, li wochb’een ut laa’in kisaho’ qach’ool chirab’inkil naq li Awa’b’ej Spencer W. Kimball taawulaq sa’ Asia ut naq b’oqb’ileb’ chixjunil li komon ut li misioneer sa’ Japon toj sa’ Tokio re rab’inkil li raatin. Eb’ li komon, li wochb’een, ut laa’in koo’ok chixk’oxlankil li qaxikik aran. Taa’ajmanq li xik sa’ jukub’ chiru 12 hoor toj reetal naq tooxik sa’ tren chiru 15 hoor re wulak sa’ Tokio. A’b’anan, ink’a’ xk’ulman a’an. Li awa’b’ej re mision kixtaqla raatin qe naq li wochb’een ut laa’in ink’a’ tooruuq chi xik aran Tokio, xb’aan naq jwal najt wanko.
Naq xkoheb’ li komon re li ch’ina uq’ej toj sa’ Tokio, laa’o xookana. Sa’ junesal xookana chiruheb’ li kutan chirix a’an. Qajunes qib’ xqab’aanu li ch’utam re li loq’laj wa’ak, naq eb’ li komon ut li misioneer re Japon xe’wulak sa’ li ch’utub’aj-ib’.
Xniman xrahil inch’ool, us ta chi sa inch’ool xwab’iheb’ li komon li ak xe’sutq’i chaq chixyeeb’al naq sa’ li ch’utub’aj-ib’ li Awa’b’ej Kimball kixye naq taakab’lamanq jun santil ochoch sa’ Tokio. Jwal ke’saho’ xch’ool chixyeeb’al resil xtz’aqlojik ru li royb’enihom lix ch’ooleb’. Ke’xch’olob’ naq, chirix rab’inkil naq taakab’lamanq li santil ochoch, eb’ li komon ut li misioneer ke’ok chixpoq’b’al xsa’eb’ li ruq’ xb’aan xsahileb’ xch’ool.
Junxil chaq a’an, a’ut toj nanaq sa’ inch’ool li rahilal xweek’a xb’aan naq ink’a’ xinwan sa’ li nimla ch’utub’aj-ib’ a’an.
Chiruheb’ li po xnume’, nink’oxla li kink’ul junxil naq nawil li rahilal neke’xk’ul li kristiaan xb’aan li yajel COVID-19, li nim wi’chik chiru li xink’ul laa’in jo’ saaj misioneer.
Sa’ xtiklajik li chihab’ a’in, naq x’ok chi pukank li nimla yajel a’in, li Xb’eenil Awa’b’ejil kixye “li Iglees ut eb’ lix komon te’xyal xq’e chixpaab’ankil xchaq’rab’ li jolomil tenamit”1 ut “te’ril rib’ chi us.”2 Chi jo’kan naq ink’a’ xe’b’aanuman li ch’utam sa’ Iglees, xe’sutq’i xyijacheb’ li misioneer re li Iglees sa’ xtenamiteb’, ut xe’tz’ape’ chixjunileb’ li santil ochoch. Ke’wan k’iila mil li yookeb’ chixkawresinkil rib’ re ok sa’ li santil ochoch—ut eb’ li te’tz’ape’q sa’ junajil. Wankeb’ li misioneer li xe’sutq’i chaq ut eb’ li xe’taqlaak sa’ jalan chik li mision chiru jarub’aq kutan.
Eb’ laj jolominel re li tenamit ke’xtz’apeb’ li eskweel—ut ink’a’ ke’ru chi b’aanumank li graduacion, li b’atz’unk, ut xkomoneb’ chik li k’anjel li k’aynaqo chirilb’al ut chixb’aanunkil. Wankeb’ naab’al li xe’xkawresi rib’ choq’ reheb’ li k’anjel ut li b’atz’unk li ink’a’ xe’ru chi b’aanumank.
Wankeb’ ajwi’ li junkab’al li xe’kam lix raarookil komon, ut ink’a’ xe’ru chixch’utub’ankil rib’ sa’ li muquk chi moko jalan chik ch’uut jo’ xe’raj.
Relik chi yaal, wankeb’ naab’al eere li xe’xk’ul xrahileb’ xch’ool. Chi jo’kan, chan ru took’iraaq, tookuyuq, ut tooxik chi uub’ej sa’ li ch’a’ajkilal a’in?
Li profeet aj Nefi ak xwinqilo’ naq ki’ok chi tz’iib’ak chiruheb’ li kok’ perel ch’iich’. Naq yoo chixk’oxlankil xyu’am ut xk’anjel, kixye jun nimla na’leb’ sa’ li xb’een raqal re lix Hu laj Mormon. Li raqal a’in naxk’ut jun xnimal ru na’leb’ choq’ qe sa’ li qakutankil laa’o. Chirix xyeeb’al, “Laa’in, aj Nefi, rik’in naq kinyo’la chaq rik’in chaab’il na’b’ej yuwa’b’ej … ,” a’an naxye “ut rik’in naq wilom k’iila ch’a’ajkilal chiru xb’ehil lin kutan, a’ut k’a’jo’ ajwi’ naq usilanb’ilin xb’aan li Qaawa’ chiru chixjunil lin kutan.”3
Wi ak xqatzol lix Hu laj Mormon, ak naqanaw li k’iila ch’a’ajkilal ki’aatinak wi’ laj Nefi. A’ut, chirix naq naxye naq k’iheb’ lix ch’a’a’jkilal chiru xb’ehil lix kutan, laj Nefi naxch’olob’ chan ru naq usilanb’il xb’aan li Qaawa’ chiru chixjunil lix kutan. Sa’ xyi li ch’a’ajkilal ut li rahilal, li Qaawa’ toj nokoril ut nokorusila.
Toje’, xLesa ut laa’in xoowan sa’ jun li ch’utam rik’in 600 chi misioneer sa’ Australia, li tz’aptz’ookeb’ sa’ rochoch xb’aan li yajel COVID-19. Xoo’aatinak chirixeb’ li kristiaan sa’eb’ li loq’laj hu li ke’tenq’aak xb’aan li Qaawa’ chixb’aanunkil li xnimal ru k’anjel sa’ xyi li ch’a’ajkilal. Nawb‘ileb’ ru li kristiaan a‘an xb’aan li ke‘ru chixb‘aanunkil rik‘in xtenq’ li Qaawa‘, ink‘a‘ xb‘aan li moko ke‘ru ta chixb‘aanunkil xmaak naq tz‘aptz‘ookeb‘ sa‘ ochoch.
Naqil naq us ta tz’aptz’ookeb’ sa’ tz’alam, laj Pablo ut laj Silas ke’tijok, ke’b’ichan, ke’k’utuk, ut ke’xch’olob’ li yaal—ke’xkub’si ajwi’ xha’ laj k’aak’alenel.4
Laj Pablo, us ta tz’aptz’o sa’ rochoch chiru wiib’ chihab’ aran Roma, toj “kixye resil lix nimajwal awa’b’ejihom li Dios,”5 ut kik’utuk “chirix li Qaawa’ Jesukristo.”6
Laj Nefi ut laj Lehi, eb’ li ralal laj Helaman, ke’rahob’tesiik ut ke’tz’ape’k sa’ tz’alam toja’ naq ke’sutiik rix xb’aan li xam ut lix yaab’ xkux li Qaawa’ “tz’aqal xq’unil xyaab’ … ki’ok toj sa’ xyi li raameb’ aj chapol reheb’.”7
Laj Alma ut laj Amulek ke’xtaw naq naab’aleb’ sa’ Ammonihah “ke’xpaab’ li raatin, ut ke’ok chixjalb’aleb’ xk’a’uxl, ut chixtz’ilb’aleb’ rix li loq’laj hu,”8 us ta ke’eetz’uuk, ke’maq’e’ chiruheb’ xtzakemq, ruk’a, ut li raq’, ke’b’ak’e’, ut ke’tz’ape’ sa’ tz’alam.9
Laj Jose Smith kilutka xch’ool ut kireek’a naq xjunes wan naq tz’aptz’o sa’ li tz’alam sa’ Liberty, toja’ naq kirab’i li raatin li Qaawa’: “chixjunil li k’a’aq re ru a’in taawanq choq’ re aachaab’ilal”10 ut naq “li Dios taawanq aawik’in chi junelik q’e kutan.”11
Eb’ a’an ke’xtaw ru lix nawom laj Nefi: naq us ta k’iheb’ lix ch’a’ajkilal chiru xb’ehileb’ lix kutan, toj usilanb’ileb’ xb’aan li Qaawa’.
Qajunes qib’ ut jo’ iglees, naru naqajuntaq’eeta qib’ rik’ineb’ a’an xb’aan li usilal naxk’e li Qaawa’ qe sa’ xyi li ch’a’ajkilal li yooko chixnumsinkil anajwan. Naq tinyeheb’ li na’leb’ a’in, chekanab’eb’ chixkawob’resinkil lix nawom eech’ool chirix li yo’yookil profeet, li xooxkawresi naq maji’ xwulak li nimla yajel a’in re tooruuq chixkuyb’aleb’ li ch’a’ajkilal wanko wi’.
Xb’een, li tzolok sa’ li ochoch chi tenq’anb’il xb’aan li Iglees.
Wiib’ chihab’ chaq, li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixye: “K’aynaqo chixk’oxlankil naq li “iglees” a’an k’a’ruhaq li nak’ulman sa’eb’ li qach’utleb’aal kab’l, ut tenq’anb’il xb’aan li nak’ulman sa’ li ochoch. Tento taqajal li na’leb’ a’in. … Jun Iglees jayalinb’il sa’ li ochoch, li tenq’anb’il xb’aan li nak’ulman sa’eb’ li qach’utleb’aal kab’l.”12 K’a’jo’ xnimal li profeetil aatin a’in! Li evangelio xtzolman sa’ li ochoch naq xe’tz’ape’ li kapiiy. Anajwan, naq yooko chi wulak wi’chik sa’ li kapiiy, toj tento taqatzol li evangelio sa’ li qochoch jo’ xqab’aanu chiru xq’ehil li nimlaj yajel.
Xkab’, usilanb’ilo xb’aan li Qaawa’ rik’in rilb’aleb’ li komon chi sant wi’chik ut taqenaq wi’chik .
Sa’ 2018, li Awa’b’ej Nelson kixye naq rilb’aleb’ li komon, a’an xjalb’al “chan ru naqil qib’ chiqib’il qib’.”13 Sa’ li nimla yajel a’in, wan naab’al li naru taqab’aanu re rilb’aleb’ li qakomon. Eb’ li ilol komon winq ut ixq, li saaj ixq ut saaj winq, ut xkomoneb’ chik yookeb’ chi k’anjelak chiru ras riitz’ineb’, ut chixk’eeb’al li loq’laj wa’ak reheb’ li neke’raj ru. Li Iglees ajwi’ yoo chixtenq’ankileb’ li wankeb’ sa’ rajb’al ru chiru li nimla yajel a’in rik’in k’iila k’anjel choq’ reheb’ li neke’tz’okaak, li maak’a’eb’ rochoch, ut li elenaqeb’ sa’ xtenamiteb’ chiru chixjunil li ruchich’och’. Eb’ li ixq re li Komonil re Tenq’ank ut lix junkab’aleb’ xe’tenq’an chixyiib’ankil k’iila millon chi mascarilla choq’ reheb’ laj b’anonel.
Li roso’jik na’leb’ tinye chirix li usilaak sa’ li ch’a’ajkilal, a’an xtawb’al xsahil qach’ool rik’in xsutq’ijik li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch.
Tinch’olob’ a’an rik’in jun li seraq’. Naq li Hermana Kaitlyn Palmer kib’oqe’ sa’ mision sa’ li abril xnume’, kisaho’ xch’ool chi wank jo’ misioneer, a’b’an kireek’a ajwi’ naq aajel ru li xik sa’ li santil ochoch re tixk’ul xloq’laj tiqib’ankil ut taa’ok sa’ loq’laj sumwank. Chirix naq kixk’uub’ li kutan taaxik aran, kiyeeman resil naq te’tz’ape’q li santil ochoch chiru jarub’aq kutan xmaak li nimla yajel sa’ ruchich’och’. Chirix rab’inkil li rahil esil a’in, kirab’i ajwi’ naq tixb’aanu li centro de capacitacion misional (CCM) sa’ internet sa’ rochoch. Us ta li ch’a’ajkilal a’an, li xKaitlyn kixyal ilok chi uub’ej.
Rik’in xnumikeb’ li po, li Hermana Palmer ink’a’ xsach xyo’onihom chirix li santil ochoch. Jo’ junkab’al ke’xkuy xsa’ ut ke’tijok naq te’tehe’q li santil ochoch naq maji’ naxik sa’ mision. Chi kok’ aj xsa’, li xKaitlyn kixtikib’ xkutan rik’in xyeeb’al, “Ma anajwan li sachb’a-ch’oolejil kutan naq te’tehe’q li santil ochoch?”
Sa’ li 10 agosto, li Xb’eenil Awa’b’ejil kixye naq taatehe’q li santil ochoch nawulak wi’ li xKaitlyn tz’aqal sa’ li kutan naq jwal eq’la taaxik sa’ xmision. Ink’a’ taaruuq raj chi xik sa’ li santil ochoch naq maji’ na’el li avion. Lix junkb’al kixb’oq li awa’b’ej re li santil ochoch, laj Michael Vellinga, re rilb’al ma naru taa’uxq li sachb’a-ch’oolej li yookeb’ chaq chixtz’aamankil sa’ tij. Kisumeek lix kuyb’aleb’ xsa’ ut lix tij!
Sa’ wiib’ oor re saqew re, wiib’ oxib’ hoor naq maji’ na’el sa’ avion, li Hermana Palmer ut lix junkab’al ke’k’ule’ sa’ rokeb’aal li santil ochoch xb’aan li awa’b’ej, li kixye reheb’, “Ma sa lee ch’ool. Sahil k’ulunik choq’ eere sa’ li santil ochoch!” Chirix xk’ulb’al lix loq’laj tiqib’ankil, xpatz’man reheb’ naq te’elq sa’ junpaat xb’aan naq chal re jun chik li junkab’al. Xkoheb’ sa’ aeropuerto ut a’an kixchap xb’e sa’ xmision.
Q’axal k’i wi’chik li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch anajwan naq yookeb’ chi tehe’k li santil ochoch, chirix naq ink’a’ xooru chixb’aanunkil chiru k’iila po.
Sa’ xraqik li waatin, cherab’i li sahil aatin aj waklesinel ch’oolej kixye li profeet aj Jose Smith. Maajun wa taqak’oxla raj naq kixtz’iib’a li aatin a’an sa’ rahilal ut junesal aran Nauvoo, chi muqb’il chiruheb’ li neke’sik’ok re xchapb’al:
“Anajwan, kʼaʼru naqabʼi saʼ li evangelio li xqakʼul? Jun xyaabʼ xkux li sahil chʼoolejil! Jun xyaabʼ kuxej aj uxtaan chalenaq chaq saʼ choxa; ut jun xyaabʼ xkux li yaal elenaq chaq saʼ li chʼochʼ; sahil esilal choqʼ rehebʼ li kamenaq; jun xyaabʼ xkux li sahil chʼoolejil choqʼ rehebʼ li yoʼyo ut ebʼ li kamenaq; sahil esilal re nimla sahil chʼoolejil. …
“… Ma inkʼaʼ tooxik chi uubʼej saʼ xnimal ru li kʼanjel aʼin? Chi uubʼej chexxik, inkʼaʼ chi ixej. Kawaq eechʼool, … ut chi uubʼej, chi uubʼej toj saʼ li qʼaxok-u! Chisahoʼq lee chʼool, ut qʼaxal sahaq chiwanq. Chiʼok li ruchichʼochʼ chi bʼichank.”14
Ex was wiitz’in, nink’oxla naq sa’ jun li kutan, chejunilex teek’oxla xq’ehil li rahilal ut li junesal li kichal sa’ ch’a’ajkilal nokonume’ wi’, a’b’an teeril ajwi’ naq kinumta xk’iijik li usilal, li paab’aal, ut li xnawom ch’oolej sa’ xb’een chixjunil a’an. Nink’oxla naq sa’ li yu’am a’in, ut sa’ li yu’am chalel, lee ch’a’ajkilal, lee Ammoniah, lee tz’alam sa’ Liberty, taa’osob’tesiiq choq’ re lee chaab’ilal.15 Nintz’aama, naq qochb’een li Nefi, taqak’e reetaleb’ li ch’a’ajkilal sa’ xb’ehileb’ li qakutan, a’b’an naq taqek’e ajwi’ reetal naq usilanb’ilo xb’aan li Qaawa’.
Ninch’olob’ xyaalal naq li Jesukristo, li tz’aqal kixnaw ru li ch’a’ajkilal naq kixtoj rix li qamaak ut kikub’e rub’el chixjunil.16 A’an naxtaw ru li xrahil qach’ool ut chixjunil li qarahilal. A’an aj Kolol qe ut aj Tojol qix, li qayo’onihom, ut aj k’ojob’anel qach’ool. Chirix a’in ninch’olob’ xyaalal sa’ lix santil k’ab’a’ li Jesukristo, amen.