A Matabete Vakaturaga

Kemuni na taciqu, niu rai yani mai na yasana oqo ki na yasana kadua ni vale cecere oqo, au sa rawa ni kaya eke ni sa dua na ka veivakauqeti na raici kemuni. E talei ni da kila ni ra sarava tiko na kakaburaki oqo ena setilaiti ena udolu vakaudolu na veivalenilotu e vuravura raraba, eso tale vei kemuni—o ni taura tu na matabete ni Kalou. E duidui na nomuni vanua ka levu na veimataqali vosa, ia e dua na wa e vauci keda vata. Eda sa nuitaki me da ciqoma na matabete ka cakacaka ena yacana na Kalou. Eda vakaivotavota ena dua na veivakabauti tabu. E levu sara na ka sa namaki vei keda.

O keda eda taura tu na matabete ni Kalou ka rokova eda sa wili vata kei ira era sa maroroi tu mai me baleta na itabagauna oqo. E vakamacalataki keda o Pita na iApositolo ena ikarua ni iwase ni 1 Pita, ena ikaciwa ni tikina: “Ia koi kemudou na itabatamata digitaki, a matabete vakaturaga, a matanitu yalosavasava, a tamata sa taukena na Kalou; mo dou vakaraitaka kina na nona vinaka sara ko koya sa kacivi kemudou mai na butobuto ki na nona rarama e veivakurabuitaki.”

Na cava me daru cakava me ganiti kedaru kina na itutu oqo, “a matabete vakaturaga”? E vakacava na nona itovo ni bula e dua na luvena dina na Kalou bula? Ena bogi nikua au vinakata me da na vakasamataka mada ga eso na itovo ni bula oqo.

Ena veisau beka na gauna kei na ituvaki ni noda bula, ia na ivakatakilakila ni dua e taura tu na matabete dina ni Kalou ena tudei tikoga.

Meu vakatura mada me da vakatorocaketaka taumada o keda yadua na ivakatakilakila ni raivotu. E dua na dauvolaivola e kaya ni katuba ni itukutuku makawa e yavalati ena idi lalai, ka sa vakatalega kina na nodra bula na tamata. Kevaka beka me da vakayagataka ena noda bula na ivosavosa oqo, e rawa ni da kaya ni o keda eda vua ni vuqa na vakatulewa lalai. Na ka dina ni o keda oqo eda vua ni noda digidigi. Sa dodonu me da vakavinakataka cake na noda rawa ni nanuma lesu na veigauna sa oti, me da dikeva tiko na gauna eda donumaka, ka rai yani ki na veigauna sa bera mai me rawa kina ni da cakava ena noda bula na veika e vinakata na Turaga me da cakava.

O kemuni na cauravou ko ni taura tu na Matabete i Eroni sa dodonu me rawa vei kemuni mo ni sa raica tu na siga ko ni sa na taura kina na Matabete i Melikiseteki ka vakarautaki kemuni mo ni dikoni, ivakavuvuli, ka bete mo ni ciqoma na Matabete i Melikiseteki ni Kalou. Sa nomu itavi mo sa vakarautaki iko tu, ena gauna ko ciqoma kina na Matabete i Melikiseteki, mo ni yavala ka lako ena veikacivi vakadaukaulotu ena nomuni ciqoma ka qarava vakavinaka. Au sa masuta me tu vua na gonetagane kei na tagane yadua na ivakatakilakila ni raivotu.

Na ikarua ni ivakavuvuli au na vinakata meu vakabibitaka me itovo ni nona bula e dua e taura tu na matabete dina ni Kalou sai koya na ivakatakilakila ni sasaga. E sega ni sa rauta na vinakata ga me sasaga kei na tukuna tikoga ni da na saga. Me da sasagataka sara. E ka ni cakacaka, ka sega ni vakasama walega, eda na rawata kina na noda lalawa. Kevaka eda na dau biuta tikoga vakatikitiki na noda lalawa eda na sega ni rawati ira rawa. E dua e tukuna kina vakaoqo: Bula walega me baleta ni mataka, ka na qai levu na siga ena nona galala tu nikua.¹

Ena Julai ni 1976, a segata kina o Garry Bjorklund na daucici me na rawa ni lewena na Timi ni Amerika ki na Olimipiki ka na vakayacori mai Montreal ena veitaucici ni 10,000 na mita. Ni veimama tu na veitaucici me macala kina o koya me lako, a taluva na nona ivava imawi. Na cava beka e daru na cakava kevaka e yaco vei kedaru na ka o ya? Au nanuma ni sa rawa me kaya ga sa rauta ka cegu yani. E rawa ni beitaka ga na kalouca e yaco vua o ya ka calata kina na gauna vinaka me laki vakaitavi ena veitaucici cecere duadua ena nona bula ia a sega ni vakayacora vakakina na daucici jabeni oqo. A cici tikoga ni sa lutu na nona ivava. E kila ni dodonu me na cici vakatotolo cake me vaka e se bera ni bau cakava vakadua ena nona bula. E kila ni sa rawa vei iratou na nona itokani me ratou na liu vua ke ratou a sega ni nanamaki taumada mai kina. E cici ena dela ni rara ka caka tu ena titikinivatu somidi, ni dua ga na yavana e vakaivava, a ikatolu ka rawa kina vua me laki vakaitavi ena veitaucici ni koula. Na gauna e rawata ena cici o ya e gauna totolo duadua me qai bau rawata o koya. A vakayacora o koya na sasaga me rawata kina na nona lalawa.

Ni da taura tu na matabete, eda na raica ni so na gauna ena noda bula eda na tarabe kina, ni da sa oca se druka, se ni da sotava e dua na ka rarawa se na mosi ni yalo. Ni yaco oqori, au nuitaka ni da na segata tikoga vakaukauwa me da rawata na noda inakinaki.

Ena dua na gauna eda na kacivi o keda yadua me da vakatawana e dua na itutu ena Lotu, se ni da peresitedi ni kuoramu ni dikoni, sekeriteri ni kuoramu ni ivakavuvuli, dauvakasala ni matabete, qasenivuli ni dua na kalasi, bisopi. E rawa niu tukuna e levu tale, ia ko ni sa taura rawa na iyaloyalo. Au se qai yabaki 22 ena gauna au kacivi kina meu bisopi ni Tabanalevu na Sixth-Seventh e Salt Lake City. Ni 1,080 tu na lewe ni tabanalevu, sa dua na sasaga levu e gadrevi me raici ni sa caka taucoko na veika kece sara e dodonu me qaravi ka ra vakila na lewe yadua ni tabanalevu ni ra sa kauwaitaki ka vakatawani tiko. E dina ni vakaitamera na kena irairai, au a sega ni laiva me vakadrukai au na ka oqo. Au cakacaka me vaka ga era sa cakava tiko eso ka vakayacora na veika kece sara au rawata meu veiqaravi kina. Eda rawa ni vakayacora vakakina koi keda yadua, se cava ga na veikacivi se noda ilesilesi.

Ena yabaki ga sa oti au nanuma meu laki raica se sa vica na vale era se duri tu ga ena vanua vata o ya mai na gauna au a bisopi voli kina mai na 1950 ki na 1955. Au a draiva vakamalua ka wavokita na veibuloko yadua ka ra dau lewe tu ni tabanalevu. Au kurabui niu raica ena noqu vaqaqara ni sa vo ga e tolu na vale mai na veivale yadua kei na vale wasewasei ni rede era a dau tawana tu na 1,080 na lewe ni tabanalevu. Ena dua vei ira na vale oqori sa tubuwa vakalevu sara na co ka sega ni musu na tabanikau, kau raica ni sa sega ni dua e tiko kina. Ena rua na vale ka se duri tu, e dua sa sogosogo tu na kena katuba ka sega tu ni tawani, kei na kena ikarua sa valenivolavola tu ni dua na bisinisi.

Au kelea na noqu motoka, bokoca na idini, ka mai dabe toka yani e kea vakalailai. Au rawa ni raitayaloyalotaka na veivale yadua, na vale redetaki yadua, kei ira na lewenilotu yadua era a dau vakaitikotiko e kea. Ni ra sa yali na vuvale kei na veivale, e matata vinaka tu na vakanananu me baleti ira na veimatavuvale era a tawana tu na veivale yadua. Au vakasamataka na vosa nei James Barrie na dauvolaivola, o koya a vola ni sa solia vei keda na vakanananu na Kalou me rawa kina ni da raica tu na senirosi ni June ena Tiseba ni noda bula.² Au vakavinavinaka vakalevu ni a rawa meu veiqaravi ena ilesilesi ko ya. E rawa ni vakaoqori na noda veivakalougatataki oi keda yadua kevaka eda sasaga vakaukauwa sara ena noda ilesilesi. Sa rawa me na vakaoya na noda ka ni veivakalougatataki kevaka me da gumatuataka sara na noda ilesilesi.

Na ivakatakilakila ni gugumatua e gadrevi vei keda yadua na taura tu na matabete.

Na ikatolu ni ivakavuvuli au vinakata meu vakabibitaka sai koya na ivakatakilakila ni vakabauta. Sa dodonu me da dau vakabauti keda, vakabauta na nona rawata na Tamada Vakalomalagi me vakalougatataki keda ka tuberi keda ena noda sasaga. Ena vuqa na yabaki sa oti a vola e dua na daunisame e dua na dina totoka: “Sa vinaka na vakararavi vei Jiova ka ca na vakararavi vei ira na tamata. Sa vinaka na vakararavi vei Jiova ka ca na vakararavi vei ira na turaga.”³ Ena dua tale na kena vosa, me da vakararavi ki na nona rawata na Turaga me tuberi keda. Na veitokani, eda kila, ni na malumu mai ka veisau, ia na Turaga e tudei tu.

O Shakespeare, ena nona drama na King Henry the Eighth, a vakavuvulitaka na dina oqo mai vei Cardinal Wolsey—e dua a kilai levu sara ka rokovi talega ena vuku ni nona dau veitokani vata kei na tui. Ni mai cava na veitokani oqo a qai kau tani mai vei Cardinal Wolsey na kaukauwa e tu vua, ka mai yali kina na kena irogorogo kei na nona kilai. E dua o koya a rawata na ka kecega qai vakayalia kece tale. Ena rarawa ni yalona, a tukuna e dua na dina vua na nona tamata, o Cromwell. A kaya o koya:

Au vakabauta ni na tu na ivakatakilakila ni vakabauta ena veiyalo yadua e tiko e ke ena bogi nikua.

Au vakuria ena noqu ituvatuva na ivakatakilakila ni bula savasava. E vakaraitaka na Turaga ni dodonu vei keda me da qarauna me savasava tikoga na noda vakanananu.⁵

Au nanuma lesu e dua na soqoni ni matabete ka a vakayacori ena Valecavu niu se taura tu kina na Matabete i Eroni. A vosa tiko vei ira na matabete o koya na Peresitedi ni Lotu, ka qai cavuta kina e dua na ka au sega sara ni guilecava rawa. E kaya vakaoqo, vakararaba, na tamata e veidauci se cakava eso tale na ivalavala ca e sega ni cakava wale tu ga vakasauri. E vakabibitaka ni veika eda cakava ena liu mada ni da vakasamataka, ia ni da cakava na ivalavala ca, e vuna ni da sa vakasamataka taumada me da cakava na ivalavala ca o ya. E a qai kaya o Peresitedi ni sala me da levea kina na ivalavala ca sai koya me da vakasavasavataka na noda vakasama. E tukuna vei keda na ivolanikalou me vaka na vakanananu ni lomada, sa vakakina o keda.⁶ E dodonu me tu vei keda na ivakatakilakila ni bulasavasava.

Kevaka me da daukaulotu ena nona matanitu na Tamada Vakalomalagi, sa dodonu me da vakaivotavota ena veitokani ni Nona Yalo Tabu, ka sa tukuni vei keda vakadodonu sara ni Nona Yalotabu ena sega ni tiko ena vale dukadukali.

Me kena iotioti, meu vakuria e na ivakatakilakila ni masu. Na gagadre me da veitaratara kei na Tamada Vakalomalagi e ivakatakilakila ni dua e taura tu na matabete dina ni Kalou.

Ni da cabora vua na Turaga na noda masu vakamatavuvale kei na noda masu yadua, me da vakayacora vakakina ena vakabauta kei na yalo vakanuinui Vua. Me da nanuma na ivakaro nei Paula na iApositolo vei ira mai Iperiu: “O koya sa torova na Kalou e dodonu me vakabauta ni sa bula ko koya, ni sa saumi ira talega era sa dau vakasaqarai koya.”⁷ Kevaka e dua vei keda sa berabera tiko ni rogoca na ivakasala me dau masu tikoga, e sega tale ni dua na gauna vinaka ni tekivu me vaka ena gauna oqo. A kaya ko William Cowper, “E sautaninini o Setani ni raica ni lolou toka e duruna na yalododonu malumalumu duadua.”⁸ O ira era nanuma ni masu e rawa ni vakavotuya na malumalumu vakayago e dodonu me ra vakasamataka ni na sega ni balavu rawa na nona tucake e dua na tamata mai na nona lolou toka e duruna.

Me da dau nanuma tikoga:

Ni da vakabulabulataka na ivakatakilakila ni masu, eda na rawata na veivakalougatataki sa vakarautaka tu vei keda na Tamada Vakalomalagi.

Meu tinia, me da dau raivotu. Me da dau sasaga. Me da ivakaraitaki ni vakabauta kei na bulasavasava ka dau cakava tikoga me tiki ni noda bula na masu. Eda na qai matabete vakaturaga dina. Sai koya oqo na noqu masu, sa noqu masu vakaiau ena yakavi nikua, ka sa lako mai na vu ni yaloqu ena yaca i Jisu Karisito, emeni.