Toso ki na Veta-e-cake

Au kalougata ena vula sa oti ni’u a lesi meu laki tiko ena dua na nodra semina na peresitedi ni kaulotu mai na iWasewase ni Vua-i-Ra kei Amerika. E a tiko maliwai ira na peresitedi ni kaulotu o Lee na luvequ. Ka a se kacivi ena gauna au a se bera ni vakaotia kina na noqu veiqaravi yabaki dua ena Mataveiliutaki ni iWasewase mai Europe e Loma. Sa rauta vinaka ni tolu na yabaki na neirau sega ni bau sota ka veitalanoa vinaka kei na luvequ, vakavo ga na gauna au dau lako kina vakaveisiko ki na veivanua ka na vakavuna meu dau lako sivita na vanua e veiqaravi tiko kina.

Ni oti e dua na vakayakavi ni veikilai kei ira na peresitedi ni kaulotu kei ira na watidra, keirau sa qai lako o au kei Lee, kei rau na wati keirau, ki na noqu rumu ni otela me keitou laki veitalanoa vinaka kina. Sa uto ga ni neitou veitalanoa, sa dina sara, e vakatabakidua ga ki na veiqaravi ni kaulotu. Vakamacalataka o Lee na ka e sa yaco tiko vei ira na nona daukaulotu me tekivu mai na gauna e sa kacivaka kina o Peresitedi Hinckley na kena gadrevi me sa toso ki na veta-e-cake na ivakarau ni nodra veiqaravi na daukaulotu. E ripotetaka na kena sa tiko sara ga e cake na nodra vakavakarau na daukaulotu era sa basika tiko mai oqo ena buturara ni kaulotu. Na veitalanoa e kauti keitou lesu tale ki na dua na ka e a yaco vei Lee ni a se vuli tiko ena koronivuli torocake.

E a lewe voli ni timi ni veitau cici ni nona koronivuli torocake o Lee—o koya e cakava ruarua na veitau cici kei na lade kau. Ena Qito ni Vuravura ena Vulaililiwa (Summer Olympic Games) ka a vakayacori e Mexico City ena 1968, e a taleitaki voli e vuravura ena gauna o ya e dua na dau lade ka sega soti ni kilai vakalevu o Dick Fosbury. O koya e a vakatovotovotaka tiko mai e dua na iwalewale vou ni ladekau ka yaco ena cici yani vakababa ki na kau, ka qai vuki mo lade me liu yani na dakumu ki na kau. Sa mai kilai voli me yacana na Fosbury flop.

Me vakataki ira eso, e sa moici Lee sara ga na iwalewale oqo, ia me yacova na gauna e tekivu tale kina na vuli e sega ni dua na vanua me rawa ni vakatovotovo kina o Lee. Au lesu mai vale ena dua na yakavi ka raici koya ni vakatovotovotaka tiko na Fosbury Flop ena ruku ni neitou vale. E a tuva na idabedabe ka qai vakotora kina na dia ni burumu me ladeva ka biuta mai liu na nodratou sofa malumu me na dau laki tau kina ni sa lade oti yani. Sa matata vei au ni na sega ni dede na sofa ena kena vakayagataki tiko vaka o ya, ka kerei koya me tarova na nona lade tiko vaka o ya. Au sa qai kacivi koya me keirau lako ki na dua na sitoa ni volitaki iyaya ni qito ka volia mai kina eso na meteresi malumu sara me laki biu ena vanua ena tau mai kina ni sa lade mai yasana kadua ka me sa na tokia talega ena daku ni neitou vale e tautuba na nona vanua ni vakatovotovo lade kau.

Ni oti na nona vakatovotovotaka tiko o Lee na Fosbury flop sa mani lomana me sa na lesu tale ka cakava tikoga na western roll ka a sa cakava taumada tiko mai. Ena loma ni gauna taucoko o ya me yacova yani na mua ni vulaikatakata e tomana voli ga o koya na vakatovotovo lade ena daku ni neitou vale.

Dua na yakavi niu lesu mai na cakacaka, au raici Lee ni vakatovotovotaka tiko na nona lade. Au taroga sara,“Sa vakacava na rewa ni kau?”

Kaya o koya, “Lima na fiti walu na idi.”

“Na cava e yaco kina e keri?”

E kaya, “ Mo sivia na iyalayala o ya sa na qai rawa ni ko na laki vakaitavi ena veisisivi lade ni yasana.”

“O sa bau vakacava toka?” au taroga yani.

“Veigauna kece au ulabaleta tu ga. Sega niu se bau calata vakadua.”

Au sauma yani, “Daru tosoya cake mada ki na veta-e-cake me laurai se cava ko na rawata.”

Sauma mai o koya, “Deu na qai calata.”

Au taroga sara, “Kevaka mo sega ni tosoya ki na veta-e-cake ko na qai kila rawa vakacava na ka o na rawata?”

Keitou sa qai tekivu tosoya cake na kau ki na lima na fiti tini na idi; toso sara ki na ono na fiti me vaka tiko o ya, na nona sasaga me vinaka cake. E a qai dua na dau lade kau uasivi sara o Lee baleta ni sega ni sa mai cegu ga ena gauna sa yacova kina na itagede ni vanua e vinakati. E vulica ni dina ga ni kevaka me na calata, ena gadreva tikoga me tosoya cake na veta ni rawa ka me rawa kina ni daulade kau vinaka duadua ka dodonu me rawata o koya.

Niu nanuma lesu na ka e a sotavi oqo vata kei luvequ e kauta lesu mai na vakasama ni itukutuku e a kacivaka o Elder M. Russell Ballard ena soqoni ni matabete ni koniferedi raraba ni Okotova 2002, ka a bolei ira kina na cauravou ena Lotu, me ra cauravou daukaulotu qaqa. E vakaraitaka ni sa toso ki na veta e cake na veika me ra na rawata na daukaulotu ena gauna ni nodra vakavakarau ki na kaulotu. E vakasalataki ira na itabagone ena Matabete i Eroni me ra sa vakarautaki ira sara ga oqo vakavinaka me rawa kina ni ra yacova na veta e cake ni vakavakarau. E solia talega na ivakasala vei ira na tama, bisopi, kei na peresitedi ni iteki baleta na nodra vukei na itabagone me ra vakavakarau ka me ra laki kaulotu tudei. (Raica “The Greatest Generation of Missionaries,” Liahona, Nove. 2002, 46–49.)

Ena nona vosa ni sogosogo o Peresitedi Hinckley ena soqoni vata ga ni matabete, e a kaya kina me baleta na vosa nei Elder Ballard. E kaya vakaoqo,“ Sa vosa oti vei kemuni o Elder Ballard baleta na daukaulotu. Au gadreva meu vakadeitaka na ka e tukuna. Au sa nuitaka ni o ira na noda cauravou kei na goneyalewa, era na tucake me ra sotava na bolebole o ya. Me da sa tosoya ki na veta-e-cake na nodra buladodonu kei na ka era sa rawata o ira era na lako yani ki vuravura me ra na matataka na Turaga o Jisu Karisito” (“To Men of the Priesthood,” Liahona, Nove. 2002, 57).

Ni oti ga o ya, eratou sa vakauta na Mataveiliutaki Taumada e dua na ivola ena ika 11 ni Tiseba, 2002, vei ira kece na iliuliu ni Lotu me baleta na lawatu ni nodra vakadonui na daukaulotu tudei. E vakaoqo na ka e volai: “Na itavi ni daukaulotu tudei e dua na kalougata vei ira era na kacivi ena veivakauqeti mai vua na Peresitedi ni Lotu. Sa nodra itavi na bisopi kei na peresitedi ni iteki me ra na dau vakatulewataka mai se o cei vei ira na lewenilotu ka ra sa dei tu ena bula vakayalo, bulabula vinaka ka tuvaki vinaka na vakasama, sa ganiti ira me ra laki qarava na itavi bibi oqo ka sa na sega tale ni lomalomaruataki na nodra na vakaturi cake. O ira na sega ni sotava rawa na ituvaki vakayalo, vakasama kei na ivakarau ni yalo, era na vagalalataki ka sega ni vakaturi ki na cakacaka ni veiqaravi ni daukaulotu tudei. Ena rawa ni ra na laki veiqaravi ki na so tale na vanua ni veiqaravi vivinaka sara.”

Era sa tosoya cake na iliuliu ni Lotu na veta ni veiqaravi, ka ni gauna oqo na veika ena gadrevi vei ira era na laki vakaitavi ena cakacaka ni daukaulotu me ra sa kilikili ena ivakarau; kaukauwa ka bulabula vinaka vakayago; tu vinaka nodra vakasama, bula ni veimaliwai kei na ivakarau ni yalodra. Ena veivanua kece ni veisisivi lade kau ena dau tiko na cere ni vanua me tekivu kina na lade. O koya na daulade ena sega ni rawa me kerea me tekivu ena dua na vanua e lolovira cake tale. Ena vakasama vata ga oqori ena sega ni rawa vei iko mo kerea me koto e ra na veta ni vanua mo tekivu kina ena veiqaravi ni kaulotu. Kevaka o gadreva mo daukaulotu, sa dodonu mo rawata na kena ivakatagedegede.

Ia, ni o sa yacova yani na vanua e dodonu mo yacova, ko na sega li ni gadreva mo sasaga mo toso ki na veta e cake? Au na tarogi kemuni ena taro au a tarogi luvequ tagane kina ena vica na yabaki sa oti, “Kevaka mo sega ni toso ki na veta e cake ko na qai kila rawa vakacava na veika o na rawata?” Na noqu bolebole vei kemuni mo ni kila ni tiko na ivakatautauvata ni veika mo ni na rawata—ka sa dodonu mo ni rawata me rawa ni ko ni laki veiqaravi vakadaukaulotu tudei—ia ni kakua ni mai tao e kea. Na itaba daukaulotu vinaka duadua era na sega ni yacova na ivakatagedegede sara e cake, vakavo kevaka me toso tikoga na sasaga ki na veta e cake.

Meu tukuna mada vei kemuni e vica na vakatutu baleta na ka e rawa ni ko ni cakava mo ni na toso kina ki na veta e cake ena nomuni vakavakarau ni laki veiqaravi vakadaukaulotu.

Na ituvaki ni yago vinaka duadua me tiko vua e dua e via laki veiqaravi ni daukaulotu tudei ena vakatauvatataki ga kei na dua na daukaulotu bulabula ka kaukauwa vinaka. Kena ivakaraitaki, e dua na taro e tiko ena fomu ni vakatututaki ni daukaulotu e taroga tiko se ko rawa ni “cakacaka tiko me 12–15 na auwa dua na siga, taubale me 6–8 na auwa dua na siga, vodo basikeli me 10–15 na maile dua na siga ka dau vakamuri ikabakaba ni vale ena veisiga.” Na cakacaka vakadaukaulotu e sega ni ka rawarawa, ka sa dodonu kina me ituvaki vinaka na nodra bula o ira era vinakata me ra daukaulotu tudei. Na kena toso ki na veta e cake na ituvaki vinaka ni yago ena gadrevi kina na kena qarauni vakavinaka na ituvaki ni nomu bula.

Wili talega kina na nomu vakatorocaketaka na nomu dau sauni iko. Ena gadrevi vua e dua na daukaulotu me na duatani toka na nona isulusulu, me vakaraitaka na irairai e savasava, wili kina na ikotikoti, toro vakavinaka, daramaki na sote vulavula savasava, vaka-neketai, kei na kena sutu me yayani vinaka—ka mai taliva toka yani na kena ivava. Tekivu sara ga oqo na nomu vakavakarau ki na kaulotu tudei ena nomu vakatotomuria na irairai ni dua na daukaulotu tudei.

Tosoya ki na veta e cake na nomu vakavakarau vakavuli. Vakabibitaka na nomu ka ni vuli. Sa ka bibi sara mo rawata na wilivola, vakamacala, ka volavola vakamatata. Vakalevutaka na nomu kila na veika ni vuravura ka vakavolivoliti iko ena nomu wilika na veivola vivinaka. Vulica na iwalewale ni vuli. Qai vakayagataka na veika o sa vulica ena nomu vulica na Kosipeli i Jisu Karisito. Wilika vakawasoma ena veigauna na iVola i Momani.

Kua ni vakaweleweletaka na galala ni nomu lakova na kalasi ni seminari kei na inisitute. Vakaitavi ka tovolea mo rawata mai na vulici ni ivolanikalou ka dau vakatavuvulitaki ena kalasi ni lotu. Na ka o vulica ena vukei iko mo wasea na itukutuku ni kosipeli vakalesuimai vei ira ko ni na veisotari vata. Vulica mai na “Vunautaka Na Noqu Kosipeli” ka vakabibitaka na ivakavuvuli e tiko ena wase 3. Na veigauna ko lesi kina mo soli ivunau e valenilotu se ni o vakavulica e dua na lesoni ni lotu vakamatavuvale, sasaga mo vakavulica na veivakavuvuli oqo.

Ena Vunau kei na Veiyalayalati 11:21, e tukuna vei keda na Turaga, “Mo kakua mada ni vunautaka na noqu vosa, ia mo vulica taumada mo kila, ena qai sereki na wa ni yamemu; ia kevaka ko sa qai via vunau, sa na soli vei iko na noqu Yalo Tabu mo vunautaka na noqu vosa; ia era na qai vakabauta na tamata ena kaukauwa ni Kalou.” Na itabayabaki ni bera na yabaki ni kaulotu sa gauna vinaka ni kena navuci na veta ni vanua me koto kina na vakavakarau ni vakasama ena kena rawati na rarama kei na dina ni kosipeli i Jisu Karisito.

E dodonu mo kila ni veiqaravi ni daukaulotu e dau tatara toka e yaloda. Na nomu dau tokoni e sa na kau laivi mai vei iko ni ko sa na biuta na nomu vale ka lako yani ki vuravura. E levu na ka ko dau cakava me vukea na nomu dau lomaocaoca—me vaka na nomu dau laki tu vata voli kei ira na nomu itokani, nomu dau via lako tu ga vakataki iko, qito vidio, vakarogo ivakatagi—sega ni vakatarai ena lawa ni daukaulotu. Ena tiko na veisiga ni noda na sega ni vakadonui kei na siga ni rarawa. Vulica sara ga qo na iyalayala ni nomu rawa ni tatarovi ka vulica na ivakarau ni nomu rawa ni tarova na yalomu ena gauna ko na sotava kina e dua na leqa ni ko sa na daukaulotu tiko. Ni ko cakava oqo ko sa tosoya ki na veta e cake ka ko sa vakaiyaragitaki iko tiko ki na veigauna dredre ni ko sa na veiqaravi tiko vakadaukaulotu.

E sega ni tukuna o Peresitedi Hinckley na ka oqo, ia o ira na vakarau laki kaulotu e dodonu me ra vakamatautaki ira ena veimaliwai vakaveitokani. Sa qai levu tikoga na itabagone era sa vakuwai ira tiko mai vei ira na nodra itokani ena vuku ni dau qito vidio, vakarogo ivakatagi ena irorogo ni daliga, veitaratara ga ena selofoni, i-meli, vakau itukutuku ena txt, kei na vica tale ka sa sega na veisotari e matanavotu. Levu na cakacaka ni daukaulotu e yaco ena veisotari ni mata kei ira na tamata, ka vakavo kevaka mo tosoya ki na veta e cake na ivakarau ni nomu veimaliwai ko na kila ni ko se bera ni vakarau vinaka sara. Meu solia mada e dua na vakatutu eke: vaqara e dua na cakacaka ko na veitaratara kina vakalevu kei ira na tamata. Me bau veivuke talega, lalawataka mo maroroya e dua na iwase vinaka ni kemu isau vakacakacaka vakagauna se tudei me vukea na kena saumi na nomu ilakolako ki na kaulotu. Au yalataka na veivakalougatataki lelevu—veimaliwai, ituvaki ni yago, ituvaki ni vakasama, ituvaki ni bula kei na bula vakayalo—vei ira kece na itabagone ka ra na sauma na iwase levu ni nodra laki kaulotu.

Na buladodonu yadua sa ikoya na itagede ni bula vakayalo ni qaravi itavi ni kaulotu. Kena ibalebale ni ko sa buladodonu ena veika kece me rawa ni ko na laki cakava ka maroroya na veiyalayalati cecere ni valetabu. Kakua ni vakuwai iko mai na veivakalougataki e soli vei ira na vakaitavi ena veikacivi bibi qo, ka cakava na ivalavala ca ka na vakavuna na nomu sega ni rawa ni vakaitavi.

Mo vakila tiko ni gauna o veivakavulici kina vaka e dua na daukaulotu ena veivakauqeti, ena cakacaka ga ni Yalotabu. Na Vunautaka na Noqu Kosipeli e vakamacalataka sara tikoga vakamatata se cava na cakacaka vakadaukaulotu. E tukuna, “Me vaka ni o dua na mata vakadonui kei Jisu Karisito, e rawa ni ko vakavulici ira na tamata ena kaukauwa kei na dodonu ni ‘sa yaco na bula ena vukui Koya na Mesaia Yalosavasava,’ ka ni sega ni “rawa vua na tamata me tiko ena mata ni Kalou, ia sa rawa duadua ga ena vuku ni nona yalovinaka kei na nona loloma kei na nona lomasoli na Mesaia Yalosavasava’ (2 Nifai 2:6, 8)” ([2004], 2).

Keitou vakananumi kemuni mo ni nanuma ni vanua e soli kina vakalevu ena gadrevi talega vakalevu. Keitou vakauta tale yani na kaci vei ira na itabagone ka ra sa vakavakarau vakayalo, vakayago, e lomadra, me ra sa lako mai ka mai daukaulotu ni Lotu i Jisu Karisito. Vakadeitaka ni ko sa rawata na veika e gadrevi mo rawata mo qai mai veiqaravi vakadaukaulotu ka ko sa toso tikoga ki na veta e cake. Vakarautaki iko mo na dau gugumatua ena itavi cecere oqo.

Me vakalougatataki iko na Kalou ka me nomu gagadre dina sara na ka oqo ni ko sa biuta na soqoni ni matabete ena koniferedi raraba ka laki tekivu mo vakavakarau ki na qaravi itavi cecere ka sa waraki iko tu mai liu mo daukaulotu ni Turaga o Jisu Karisito. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.