Na Vatu Sa Kavida Mai ena Ulunivanua

Ia oqo, oi kemuni na taciqu kei na ganequ, eda sa bula voli tiko ena dua na ivakarau taleitaki dina. E se baci lagata tale na sere vata ga o ya na daunisolo. E dua na mataivakatagi e se baci vakatagitaka tale na ivakatagi o ya. Ia vei koya ena vunau sa gadrevi me tukuna mai e dua na ka vou ena gauna e vosa tale kina. Au na sega ni vakamuria na kena ivakarau makawa o ya ena mataka nikua kau sa na tokaruataka tale na veika eso au sa tukuna oti mada.

Sa yacova oqo na Lotu me dua na matavuvale levu sara ka roboti vuravura taucoko. Eda sa yacova oqo na 13 na milioni na keda iwiliwili ena 176 na veimatanitu kei na veivanua. Sa yaco tiko vei keda na veika kurabuitaki ka totoka. Sa vakayacora tiko na Turaga na Nona iyalayala o ya ni Nona kosipeli sa vaka e dua na vatu sa kavida mai ena ulunivanua ka sa sega ni ta ena liga ia ena roboti vuravura taucoko, me vaka a raica o Taniela ena nona raivotu (raica Taniela 2:31–45; V&V 65:2). Sa dua na cakamana levu sa yaco sara tikoga oqo e matada.

Meu na kauti kemuni tale ki muri ki na 184 na yabaki sa oti ena yabaki 1823. O ya ena vula o Sepiteba—ena bogi donu sara ga ni ika 21–22 ni Sepiteba.

E a masu na gonetagane o Josefa Simici ena bogi o ya ni bera ni moce. A kerea vua na Turaga me vosoti koya ena vuku ni nona vakawalena tu ga na veika. A qai yaco e dua na ka vakurabui. A kaya kina o koya:

“Au sa masu tikoga vua na Kalou, sa cila mai e dua na rarama ena loma ni noqu vale, a sa rarama cake tikoga me yacova ni sa uasivia na rarama ni loma ni vale ena sigalevu tutu, au a qai raica e dua na tamata sa tucake tu ena yasa ni noqu i davodavo… .

“A kacivi au ena yacaqu ka kaya ni sa i talai ni Kalou ko koya … ka yacana ko Moronai; ia sa talai koya mai na Kalou kivei au; a kaya ni sa digitaki au na Kalou meu qarava e dua na cakacaka; a kaya ni na rogo na yacaqu vei ira na veimatanitu, veimataqali kei na duivosavosa; eso era na taleitaka, ka so era na vosacataka” (Josefa Simici—Ai Tukutuku 1:30, 33).

E rairai kidrowa sara ga vakalevu na gonetagane oqo ena vuku ni veika sa rogoca o ya. Kivei ira era sa kilai koya vinaka, o koya e dua wale tu ga na gonetagane dauteitei bula dravudravua, ka sega ni vuli. E sega vua na iyau. O ira era tiko veitikivi vata era vakataki koya talega. Oi rau na nona itubutubu erau dauteitei oga sara. Eratou vakaitikotiko ena lomanivanua ka sega tu ni kilai vakalevu. Eratou tamata tawavanua tu ga ka sagai tiko na bula ena cakacaka kaukauwa.

Ia a qai kaya kina e dua na agilosi ni Kalou ni yaca i Josefa ena rogo “vei ira na veimatanitu, veimataqali kei na duivosavosa; eso era na taleitaka, ka so era na vosacataka.” Ena rawa beka vakacava? Na ivakamacala o ya sa baleta tiko na vuravura taucoko.

Ia oqo, ni da rai lesu ki na 177 na yabaki a tauyavutaki kina na Lotu, eda sa kurabuitaka na veika sa mai yaco dina. Ena gauna a tauyavutaki kina na Lotu ena 1830 eratou a lewe ono walega na lewena, e vica walega era sa mai vakabauta, era tiko kece ena dua na koro sega tu ni kilai vakalevu. Edaidai, eda sa yaco me ikava se ikalima ni lotu levu duadua ena Vualiku kei Amerika, ka ra sa tu na kena ivavakoso ena veisiti lelevu. Edaidai era sa tu na Veiteki kei Saioni ena veivanua kei Amerika, ena veiyasana kei Kenada, ena veivanua kei Mexico, ena veimatanitu kei Amerika e Loma kei Sauca Amerika taucoko.

Era sa tu talega na ivavakoso mai na vanua o Bolatagane kei Iurope ena nodra sa mai lewena na Lotu e udolu na tamata ena veiyabaki. Na cakacaka oqo sa teteva yani na vanua vaka-Baltic, ka curuma yani na vanua o Bulgaria kei Albania kei na veiyasana ni tiki ni vuravura o ya. Sa laki dewava yani na vanua levu o Rusia. Ka sa laki mua yani ki na vanua o Mongolia ka siro sobu yani ki na veivanua vaka-Esia ka yaco sara ki na yatu Pasivika, Ositerelia, kei Niu Siladi, ka gole yani ki Idia kei Idonisia. Sa tubu cake sara tiko vakatotolo ena veimatanitu kei Aferika.

E kaburaki yani na noda koniferedi raraba ena setilaite kei na so tale na kena vakadewataki yani ena 92 na veimataqali vosa.

Ia oqo sa kena itekitekivu walega. Na cakacaka oqo ena tubu cake tikoga ka rabailevu sara ka robota yani na vuravura taucoko. Ena dodonu me yaco vakakina kevaka me na yaco na yalayala nei Moronai vei Josefa.

Oqo e dua na cakacaka cecere ka totoka dina. Sa duidui dina sara mai na veimatalotu tale eso kau kila tu.

Na gauna a bula voli kina e vuravura o Jisu, a kaya o Koya “Sai koya oqo na bula tawamudu me ra kilai kemuni na Kalou dina duadua ga kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai” (Joni 17:3).

Ena gauna a se yabaki 14 tiko kina o Josefa, a sotava o koya e dua na ka ena iMatai ni Raivotu lagilagi o ya ka duidui duadua mai na itukutuku ni veika e bau sotava e dua na tamata. E sega mada ni bau dua na gauna ka da bau kila tu ni rau rairai vata mai ki vuravura na Kalou na Tamada Tawamudu kei na Luvena Lomani, na Turaga sa tucake tale.

Ena gauna a papitaiso kina o Jisu mai vei Joni ena uciwai na Joritani ka voqa mai kina na domo ni Kalou, ia a sega ni laurai mai o Koya. Ena Ulunivanua ni Mataliataki, a voqa talega mai kina na domo ni Kalou, ia e sega ni tukuni ni laurai mai o Koya. O Sitiveni a qai raica na Turaga ena yasa imatau ni Tamana, ia Erau a sega ni vosa mai vua se vakasalataki koya.

Ni oti na Nona Tucaketale, a rairai o Jisu vei ira na Nifai ena Ra kei Vuravura. A voqa mai vakatolu na domo ni Kalou, ka tukuna tiko ni sai koya na Karisito sa tucaketale, ia a sega ni rairai mai na Tamana.

Sa qai veivakurabuitaki dina na raivotu o ya ena yabaki1820 ena gauna sa laki masu kina ki loma ni veikau o Josefa ka rau rairai dina mai na Tamana kei na Luvena. E dua vei rau a qai vosa mai vua, ka cavuta na yacana, ka dusi koya na kena ikarua, ka kaya, “Oqo na Noqu Gone ni Toko, Mo Rogoci Koya” (Josefa Simici—Ai Tukutuku 1:17).

E se bera mada vakadua ni yaco na ka vakaoqo. Ena rairai taroga beka e dua na tamata na vuna e sa rui bibi kina me rau rairai vata mai na Tamana kei na Luvena. Au vakabauta ni sa baleta ga na kena sa mai cadra oqo na itabagauna ni taucoko ni veigauna, ka sa iotioti ka itinitini tiko ni itabagauna ni kosipeli, oqo na gauna ena sokumuni vata kina me duabau ga na veituvaki kece ni itabagauna sa oti. Sai koya oqo me sa kena itinitini ni itukutuku ni gauna ena Nona qaravi ira tiko kina na Kalou na tagane kei na yalewa e vuravura.

Ni oti na Nona mate na iVakabula, na Lotu ka a tauyavutaka o Koya a yaco kina na vukitani. Ka sa yaco kina na parofisai nei Aisea ka a kaya, “Sa vakadukadukalitaki talega ko vuravura ena vuku ni lewena; ni ra sa talaidredre ki na vunau, era sa vakatanitaka na ilesilesi, era sa vakacataka na veiyalayalati tawamudu” (Aisea 24:5).

Ena nodra sa qai kila kina na tamata na ituvaki dina ni Kalou, era sa qai saga sara me ra kunea e dua na sala me ra vakamacalataki Koya. Era sa veiba vakataki ira na veitalatala ni Lotu. Ena gauna sa lotu Vakarisito kina o Constantine ena ikava ni senijiuri, a kaciva o koya e dua na nodra bose levu na qase ni lotu kece ena kena nuitaki tiko me ra vakadeitaka vata e dua na ivakavuvuli me baleta na ituvaki dina ni Kalou. Era sa mani lomavata ki na dua ga na vakasama. Sa mani vakadeitaki kina na Nicene Creed ena 325 AD. Na kena oqo, kei na kena lawa a tarava mai sa mai yaco me ivakaro raraba ni ivakavuvuli me baleta na ituvaki ni Kalou mai na veigauna Vakarisito, vakatekivu mai na gauna o ya.

Au sa wiliki ira oti kece sara vakavica. Kau sega ni kilai ira rawa. Au kila ni so era na sega talega ni kilai ira rawa. Au sa kila talega ni sa kila tiko na Turaga ni vuqa era sa sega talega ni kila rawa. Ia ena 1820, ena raivotu duatani o ya, erau a rairai na Tamana kei na Luvena vua na gonetagane o Josefa. Erau a vosa vua ena vosa e rogoci rawa, ka vosa o koya vei Rau. Erau rawa ni rai. Erau rawa ni vosa. Erau rawa ni rogoca. Erau tamata yadua. Erau vakayago. Erau sega ni vaka-raitayaloyalotaki. Erau tamata vakayago. Mai na veika sa yaco oqo eda sa mai kila kina vakavinaka sara na ituvaki dina ni Kalou.

Eda sega ni kurabui kina ena nona a vola o Josefa ena 1842 na Yavu ni Vakabauta ka biuta me kena imatai na ka oqo, “Keimami vakabauta na Kalou, na Tamada Tawamudu, kei na Luvena, ko Jisu Karisito, kei na Yalo Tabu” (Yavu ni Vakabauta 1:1).

Me vaka ko ni sa kila vakavinaka tu, e a yaco mai ena veiyabaki e tarava e dua na “o era sa vakaraici keda,”dina tiko me vaka na ivakamacala vakaparofita nei Paula (raica Iperiu 12:1).

A rairai taumada mai o Moronai vata kei na peleti a qai vakadewataki mai kina na iVola i Momani. Sa qai dua oqo na ka talei dina sara. E veivakurabuitaki na italanoa nei Josefa me baleta na peleti koula. Sa ka dredre sara me vakabauti ka rawarawa sara me bolei. E rawa beka me a vola ena nona kila ga vakaikoya? Sa tu oqo edaidai, kemuni na taciqu kei na ganequ, me da raica kece sara, taura, ka wilika. E sega ni vakayacori rawa na veisasaga kece me kilai kina na kena itekitekivu, vakavo ga mai na kena ga sa vakatakila mai o koya. E sega sara ni dau vuli o koya; ia, ena dua ga na gauna lekaleka, a vakayacora rawa kina na vakavakadewa ka sivia e 500 taucoko na draunipepa a tabaki vakaivola.

E kaya vakaoqo o Paula, “ena vakadinadinataki na vosa kecega ena gusu ni ivakadinadina e lewe rua, se lewe tolu” (2 Korinica 13:1).

E a tudei tu ga mai na iVolatabu ena veisenijiuri sa oti. Sa dua na ivola talei ka totoka. Ia oqo, sa mai dua tale na ivakadinadina me baleta ni sa vakalou na Karisito. Na iVola i Momani sa ivola duadua ga au kila e tabaki ka tiko kina e dua na yalayala kivei koya ena wilika ena yalomasumasu ka masulaka na kena dina ena qai vakatakilai vua ena kaukauwa ni Yalo Tabu ni sa ka dina sara (raica Moronai 10:4).

Vakatekivu mai na imatai ni kena tabaki vakaivola ena dua na vale ni tabaivola ena taudaku ni taoni e Palmyra, Niu Ioka, sa tabaki oti rawa kina e 133 na milioni na kena ilavelave. E sa vakadewataki oti ki na 105 na veimataqali vosa. Ena dua ga na gauna lekaleka sa oti, e a vakayacani me dua vei ira na 20 na ivola veivakauqeti duadua me bau tabaki ena Vualiku kei Amerika.

Ena dua na gauna wale tikoga oqo e a volitaki rawa kina na imatai ni kena tabaki ena $105,000. Ia na kena ilavelave waqa malumu sau rawarawa duadua sa iyau levu dina sara talega kivua e wilika ka taleitaka na kena vosa kei na kena itukutuku.

Ena veiyabaki kece oqo era sa saga vagumatua na dauvakadidigo me ra vakamacalataka rawa. Era sa saqata sara. Era sa vosavakacacataka. Ia sa sivi ira kecega na nona yabaki ni bula, kei na kena veivakauqeti ena gauna oqo sa cecere sara mai na veigauna tale eso ena kena ivolaitukutuku.

Ena veika sa yaco oqo sa laki tarava sara mai na vakalesuimai ni matabete, era a mai vakatikora o ira na italai sa tucaketale mai ka a vakatikori vei ira ena gauna a bula voli kina e vuravura na iVakabula. E a yaco na ka oqo ena 1829 ena gauna a se qai yabaki 23 tiko kina o Josefa.

Ni oti na veivakatikori oqo ni matabete, a tauyavu sara na Lotu ena ika 6 ni Epereli, 1830, ena gauna a se sega ni yabaki 25 vinaka kina na cauravou o Josefa. Eke tale, na tauyavu oqo sa cecere sara ka duatani dina mai na kena ivakarau makawa ni lotu Vakarisito. Era a veiliutaki tiko kina na isoqosoqo vakalotu. Na veiqaravi vakavolodia sa kena e cecere duadua. Ni sa yaco kina me tubu cake ka teteva yani na veivanua tani, ka udolu vakaudolu na tamata yalodina ka daucakacaka era sa muataka yani na kena cakacaka.

Edaidai au sa mai qoroqoro tu ena veika kurabuitaki sa mai vakatakila na Kalou kivua na Nona parofita sa lesia, ena gauna a se cauravou voli kina ka sega tu ni kilai. Na kena vakayagataki mada ga ni vosa oqo ni ivakatakila sa ulabaleta vakaidina na nodra vakasama na tamata vuku.

O ira na vuku era sega ni da lotu vata, ka ra na sega ni ciqoma na noda vakabauta vakalotu, era sa kidrowataka tiko na kena sa toso tikoga na cakacaka oqo, ka sa tara sara tikoga na yalodra na tamata e vuravura taucoko. Eda sa vakavinavinaka tawamudu kina vei Josefa na Parofita, na daurairai ka dauvakatakila, na iApositolo ni Turaga o Jisu Karisito, ka sa tabaki oti tu mai vakayalo me mai sucu ena itabatamata ni gauna oqo me iyaya ni cakacaka ena liga ni Kalou Cecere me vakalesuya tale ki vuravura na veika a vakavulica na iVakabula ena gauna a veiqaravi voli kina mai Palesitaina.

Kivei kemuni, edaidai, au sa vakadeitaka eke na noqu ivakadinadina ni sa dina na veikacivi vua na Parofita o Josefa, na nona cakacaka, na nona dregata na nona ivakadinadina ena nona dra ka mate ena vuku ni ka dina tawamudu oqo. Sa rawa vei kemuni yadua mo ni vakadinadinataka talega na veika oqo. O iko vata kei au sa mai tadravi kedaru tu oqo na taro ni nodaru rawa ni ciqoma na dina ni iMatai ni Raivotu, kei na veika a tarava mai. Me baleta na taro ni kena a yaco dina se segai, sa davo toka kina na dina ni Lotu oqo. Kevaka a yaco dina, kau sa vakadinadinataka eke ni a yaco dina, sa qai yaco na cakacaka eda sa vakaitavitaki keda tiko kina oqo me sa cakacaka bibi duadua e vuravura.

Au sa laiva vei kemuni na noqu ivakadinadina me baleta na ka dina oqo, kau sa vakatikora vei kemuni na veivakalougatataki mai lomalagi. Me na dolavi mada ga vei kemuni na katuba ni lomalagi ka sovaraki vei kemuni na veivakalougatataki me vaka a yalataka na Turaga. Mo ni kakua ni guilecava ni o ya na Nona yalayala, ka sa tiko Vua na kaukauwa kei na veika kecega me yaco kina na yalayala oqori. Sa noqu masu oqo niu sa lomani kemuni ka vakalougatataki kemuni, ena yaca tabu ni noda Dauveivueti, na Turaga o Jisu Karisito, emeni.