Na Veisorovaki nei Jisu Karisito

Ena gauna ni nona kaulotu ni se cauravou o Elder Orson F. Whitney (1855– 1931) e muri a qai veiqaravi ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, a veisau kina vakadua na nona bula. A qai vola vakaoqo e muri:

“Ena dua na bogi au tadra … niu tiko ena Were e Kecisemani, ka vakadinadinataka na nona rarawa na iVakabula… . Au a duri tu ena yasa ni dua na vunikau mai muri… . Eratou curuma mai e dua na matamata wikiti lailai ena yasaqu imatau ko Jisu, vata kei Pita, Jemesa, kei Joni. E biuti iratou tu na iapositolo e kea ni oti na Nona tukuna vei iratou me ratou tekiduru e kea ka masu, a lako yani ki na yasana kadua ko Koya, tekiduru ka masu talega … : ‘I Tamaqu, kevaka e rawarawa, me lako tani mada vei au na bilo oqo, ia me kakua ga ni vaka na noqu lewa, me vaka ga na Nomu lewa.’

“Ni masu tiko a drodrova sobu na Baluna na wainimatana [ka qara] tu mai vei au. Sa tarai au sara vakabibi na veika oqo kau mani tagi talega, ena noqu duavata kei na Nona rarawa levu. E gole Vua na yaloqu taucoko. Au lomani koya ena yaloqu taucoko kau gadreva sara meu tiko vata kaya ka sega tale ni dua na ka au gadreva.

“Sa qai tucake ko Koya ka lako yani ki na vanua eratou tekiduru koto kina na iApositolo—eratou sa moce lutu koto! A yavalati iratou vakamalua, ka vakayadrati iratou, ia ena domo ka sega ni bau kilai kina vakalailai na cudru, sa kerea vei iratou ke rawa ni ratou bau vakatawa mada ga vata kei Koya ena dua na auwa… .

“A lesu tale ki na Nona tikina, ka masu tale, ni oti a qai lesu tale ka kunea ni ratou sa moce tu. E baci vakayadrati iratou tale, vakauqeti iratou ka lesu tale ka masu me vaka e liu. E yaco vakatolu na ka oqo, me yacova ni sa matata vinaka vei au na Kena irairai—na matana, kena ituvaki, kei na nona veitosoyaki. E vakaturaga na kena ituvaki ka vakasakiti na kena irairai… Na Kalou levu ko ya, ia e malua ka lolovira me vaka e dua na gone lailai.

“E vakasauri na kena sa veisau na veika e yaco… . Oqo ni sa oti na nona Vakamatei ena Kauveilatai, ka ratou sa tucake tu na iVakabula kei iratou na le tolu na iApositolo ko ya, ena yasaqu imawi. Sa vakarau me ratou gole yani ka lako cake ki lomalagi. Sa sega tale niu vosota rawa. Au cici mai na daku ni vunikau, bale sobu e yavana, mokoti Koya e duruna, ka vakamasuti Koya me kauti au yani.

“Au na sega ni guilecava rawa na ivalavala malua ka yalovinaka e vakayacora ena Nona cuva sobu vakaduri au cake ka mokoti au. E matata vinaka ka vaka ni yaco dina tiko na noqu vakila na katakata ni Lomaserena kau ravita yani. Oti sa qai kaya mai: ‘Sega na luvequ; o ira oqo sa oti na nodra cakacaka, era sa na lako vata kei au, ia o iko mo na tiko mai ka vakaotia na nomu.’ Au a kubeti Koya tikoga. Au raica cake tu na Matana—ni balavu cake vei au ko Koya kau qai vakatakekere ena cikecike Vua: ‘Ia ni yalataka vei au niu na lako yani vei Kemuni ena ivakataotioti.’ A matadredredre vakamalua ka sauma: “Oqori ena vakatau sara ga vakatabakidua vei iko.’ Au yadra mai ni curuoso tu na lomaqu, ka sa mataka.”¹

Na nona rai vakasakiti e dua me baleta na Nona isoro yalololoma na iVakabula sa ikau veiganiti vinaka sara ki na kena bibi na Veisorovaki i Jisu Karisito. Io sa dina sara na Nona Veisorovaki na Luvena e Duabauga vakayago na Kalou sai koya na yavu bibi e conaki kina na ivunau kece sara ni vakabauta Vakarisito ka ivakaraitaki cecere duadua ni loloma vakalou e soli mai ki na vuravura oqo. E sega ni rawa ni vakalevulevui tale na kena bibi ki Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Na kena ivakavuvuli tale eso, na ivakaro, kei na savasava ni kosipeli vakalesui mai e rawata na kena bibi mai na cakacaka bibi oqo.²

Na Veisorovaki e ivalavala sa lewai taumada mai ka qai lewa ga vakataki Koya na Luvena e Duabauga na Kalou me cakava ka solia kina na Nona bula kei na yaluma vakayalo me isau veivueti ni revurevu ni Lutu i Atama ki na kawatamata ka vakakina na nodra ivalavala ca yadua ko ira era veivutuni.

Na ibalebale ni vosa Vakavalagi na Atonement e tukuni koya vakataki koya: at-one-ment, na kena vakaduavatataki na veika sa tatawasewase se sa kavidavida tu. E gadrevi na Veisorovaki i Jisu Karisito ena vuku ni talaidredre sa mai vakavuna na tawasei, se na Lutu, i Atama, ka kauta e rua na mataqali mate ki vuravura ena nodrau kania o Atama kei Ivi na vua ni vunikau sa kilai kina na ka vinaka kei na ca.³ Na mate vakayago sa kauta mai na nodrau tawasei na yalo kei na yago, ka kauta mai na mate vakayalo na nodrau tawasei ruarua na yago kei na yalo mai vua na Kalou. Ena vuku ni Lutu, na tamata taucoko e sucu mai ki na bula oqo era na sotava na mataqali mate ruarua oqo. Sa dodonu me da nanuma tiko ni dua na tiki ni Nona ituvatuva vakalou na Tamada Vakalomalagi na Lutu. Kevaka e sega ke a sega ni rawa ni rau vakasucuma mai o Atama kei Ivi e dua na gone vakayago, ka na sega ni dua na tamata me mai sotava na veisaqasaqa kei na tubu, na galala me da digia na vinaka se na ca, kei na marau ni tucake tale, na veivueti, kei na bula tawamudu.⁴

Na kena gadrevi na Lutu oqo kei na veisorovaki me saumi kina a vakamacalataki ena dua na Matabose mai Lomalagi ena bula taumada ka ra a tiko kina na yalo kece sara ni kawatamata ka vakatulewa kina na Kalou na Tamada. Ena gauna oqori ena bula taumada a bole kina na Karisito me na rokova na nodra galala ni digidigi na kawatamata ena gauna sara mada ga e sorovaka tiko kina na nodra ivalavala ca. Ena gauna vata oqori, ena vakalesuya na lagilagi kece sara ni loloma veisereki vakaoqo vei Tamana.⁵

A rawa na Veisorovaki oqo nei Karisito baleta ni (1) O Koya duadua ga na tamata e sega na Nona ivalavala ca me mai bula e vuravura o koya ena sega ni rawai Koya kina na mate vakayalo ka vu mai na ivalavala ca, (2) Sai Koya na Le Duabauga nei Tamana ka tu kina vua na veitiki ni bula vakalou ena solia Vua na kaukauwa me vakadruka na mate vakayago,⁶ kei na (3) E kilai votu ni sai Koya duadua ga e tu Vua na yalomalumalumu kei na lomasoli ena gauna ni bose ena bula taumada me sa tabaki rawa kina ki na ilesilesi ni veiqaravi ko ya.⁷

Eso na isolisoli mai na Veisorovaki era ka raraba, sega ni vakaiyalayala, ka sega na ivakarau e sala vata. E okati kina na isau e sauma ko Koya me baleta na talaidredre taumada nei Atama me kakua kina ni dua na lewe ni matavuvale vakatamata me tarogi vua na ivalavala ca ko ya.⁸ E dua tale na isolisoli raraba sai koya na nodra Tucaketale mai na mate na tagane, yalewa, kei na gone era bula tiko, era sa mai bula oti, se era na qai mai bula ena dua na gauna e vuravura.

Eso tale na isolisoli ni nona isoro na Karisito e tu na veika e gadrevi kina. Era na vakatau ena nona gugumatua e dua me muria na ivakaro ni Kalou. Me ivakaraitaki, era vosoti taucoko na lewe ni matavuvale vakatamata mai na ivalavala ca nei Atama ka sega ni dua na cakacaka era bau cakava kina, era na sega sara ni vosoti mai na nodra ivalavala ca vakavo kevaka era vakabauta na Karisito, veivutunitaka na nodra ivalavala ca, papitaisotaki ena yacana, ciqoma na isolisoli ni Yalo Tabu ka vakadeitaki ki na Lotu i Karisito, ka toso tikoga ki liu ena yalovosota ena vo ni nona bula. Ena bolebole oqo ki na tamata yadua, e kaya kina na Karisito,

“Raica koi Au, na Kalou, au sa vosota oti na veika oqo, me ra bula kina ko ira era sa veivutuni;

“Ia kevaka era sa sega ni veivutuni, era na vakararawataki me vakataki au.”⁹

Me kena ikuri, e dina ga ni isolisoli wale mai vei Karisito na Tucaketale ni yago, na vua ni Nona vakadruka na mate, na ituvaki ni yago sa tucaketale (se na “ivakatagedegede ni lagilagi”), ka vakakina na gauna ni nona Tucaketale e dua, ena vakatau vakatabakidua ena nona yalodina e dua ena bula oqo. Sa vakamatatataka na iApositolo ko Paula, me vaka beka oqo, ni ko ira era sa soli ira vakatabakidua vei Karisito era “na tucake taumada” ena gauna ni Tucaketale. E vakamatatataka na ivakatakila ni gauna oqo na duidui ni kedra ivakarau na yago sa tucaketale, ka yalataka na ivakatagedegede cecere duadua ni lagilagi vei ira walega era sa talairawarawa ki na ivakavuvuli kei na cakacaka vakalotu ni kosipeli i Jisu Karisito.¹²

Io e sega ni dua vei rau na veivakalougatataki vakabuina kei na kena e sega ni vakabuina ni Veisorovaki ena rawati kevaka e sega na nona iloloma soli wale na Karisito. E matata ni veivakalougatataki sega ni vakabuina ni Veisorovaki eda sega ni cakacakataka, ia na kena e vakabuina e sega vakakina ni cakacakataki taucoko sara. Ena nona bula yalodina ka muria tiko na ivakaro ni Kalou, sa na rawa kina vua e dua me ciqoma na ikuri ni galala; ia era soli wale talega, ka sega ni rawati ena vuku ni cakacaka. Sa dau tukuna vakawasoma na iVola i Momani ni “sa sega ni rawa vua na tamata me tiko ena mata ni Kalou, ia sa rawa duadua ga ena vuku ni nona yalovinaka kei na nona loloma kei na nona lomasoli na Mesaia Yalosavasava.”¹³

Ena loloma soli wale vata o ya, sa vakarautaka kina na Kalou na nodra vakabulai na gone lalai, o ira e vakaleqai tu na nodra vakasama, o ira era a bula ka sega ni rogoca na kosipeli i Jisu Karisito, kei na so tale: o ira oqo era na sereki ena kaukauwa raraba ni Veisorovaki i Karisito ka na soli vei ira na galala me ra ciqoma na taucoko ni kosipeli ni ra sa mate oti, ena vuravura ni yalo, na vanua era na tiko kina na yalo me ra waraka na Tucaketale.¹⁴

Me tekivu sotavi na gagadre ni Veisorovaki, a lako na Karisito ka sega na nona ivalavala ca ki na Were e Kecisemani, me vaka e raica o Elder Whitney ena nona tadra, me colata na rarawa ni yalo ka na rawa ni colata duadua ga o Koya. “A sa tekivu me kidacala ka yaluma sara,” ka kaya vei Pita, Jemesa kei Joni, “Sa rarawa vakalevu na yaloqu, me vaka kau na mate.”¹⁵ Baleta na cava? Baleta ni sa “colata na nodra rarawa na tamata kecega, io na rarawa ni veika bula kecega, na tagane kei na yalewa kei na gone, ko ira na kawa i Atama.”¹⁶ Sa sotava ko Koya na “veivakatovolei, ena rarawa ni yago, na viakana, na viagunu kei na oca me yaco sara ki na mate; o koya sa sega ni vosota rawa na tamata; ia sa rarawa vakalevu sara ena vuku ni nodra ivalavala ca kei na nodra itovo vakasisila na tamata, ka sa bunotaka kina na dra.”¹⁷

Ena veivakararawataki oqo, sa vueta kina ko Jisu na yalodra na tagane kecega, na yalewa, kei na gone “ia sa mai bula vakatamata ko Koya me kila kina na nodra malumalumu na nona tamata, ka vakabulai ira ena nona yalololoma.”¹⁸ Ni vakayacora vakakina, “sa lako sobu mai ki ra sara”—ka okati kina na veimataqali tauvimate kecega, na malumalumu, kei na yaluma butobuto e dau sotava na tamata kecega—me rawa kina Vua me “kila na ka kecega, ka sa curuma na ka kecega, io sai Koya na rarama ni vu ni dina.”¹⁹

Na galili dina kei na mosi vakadomobula ni Veisorovaki a tekivu mai Kecisemani ka yacova na kena ivakatagedegede cecere duadua ena gauna, ni oti na veivakalolomataki sega ni vakamacalataki rawa e ligadra na sotia ni Roma kei ira eso tale, a kaci na Karisito mai na kauveilatai, “Ilai, Ilai, lama sapakicanai? Oqori me kaya, Noqu Kalou, noqu Kalou, ko sa biuti au ena vuku ni cava?”²⁰ Ena titobu ni yaluma oqori, era sokonu kina na veika bula kecega. “Sa butobuto na vuravura taucoko… . A sa vakabutobutotaki na matanisiga.”²¹ “Raica sa sei rua na ilati ni valenisoro mai na tikina e cake ka kauta ki ra; a sa tavuki na vanua ka kavida na veivatu lelevu,”²² ka vakavuna me ra kailavaka eso, “Sa rarawa na Kalou ni veika bula kecega.”²³ Ni sa vakayacori oti na ka dredre duadua sa qai kaya ko Jisu, “Sa oti.”²⁴ “I Tamaqu au sa solia na yaloqu ki na ligamuni.”²⁵ Ena dua na siga, ena dua na vanua, ena kacivi kina na yame ni tamata kecega me vakatusa me vaka na turaganivalu ni Roma ka a vakadinadinataka na veika kecega oqo, “Sa dina ga sa Luve ni Kalou ko koya oqo.”²⁶

Vei ira na yalewa kei na tagane yalomatua, “e ka veivakurabuitaki” ²⁷ na nona solibula loloma e dua ga na tamata me vakamamautaka na gagadre tawamudu ni lewadodonu, sorovaka na ivalavala ca kece sara vakatamata kei na caka cala, ka sa biliga kina na tamata kecega ki na Ligana veimaroroi kei na Nona imoko ni loloma cecere. Ia sa vaka dina kina.

Meu cavuta na vosa nei Peresitedi John Taylor (1808–87): “Ena dua na ivalavala eda na sega ni vakasamataka ka sega ni vakamacalataka rawa, sa colata kina ko Koya na icolacola ni ivalavala ca ni vuravura taucoko; e sega walega na nei Atama, ia na nodra na nona kawa, ia ena nona vakayacora vakakina, sa dolava kina na matanitu vakalomalagi, e sega walega vei ira taucoko era sa vakabauta kei ira era sa talairawarawa ki na lawa ni Kalou, ia ki vei ira e sivia ni veimama ni kawatamata era a mate ni ra se bera ni yalomatua, ka vakakina vei [ira] era sa … [mate] ni se bera [na] lawa.”²⁸

Me vaka na veika a vakila ko Elder Whitney me baleta na isolisoli vakaturaga oqo kei Koya e solia mai, me da vakila talega o keda: “Sa tarai au sara vakabibi na veika oqo kau mani tagi talega, ena noqu duavata kei na Nona rarawa levu. E gole Vua na yaloqu taucoko. Au lomani koya ena yalo-qu taucoko kau gadreva sara meu tiko vata kaya ka sega tale ni dua na ka au gadreva.” Ena nona sa mai vakaya- cora na Veisorovaki ena vukuda, sa vakayacora kina na Karisito na Nona itavi me rawa ni vakavotukanataki kina na gagadre oqori. Na kena vo sa na qai vakatau sara ga vei keda.