2013
ʻOku Lahi Feʻunga ʻEne ʻAloʻofá
Sepitema 2013


ʻOku Lahi Feʻunga ʻEne ʻAloʻofá

Mei ha lea ʻi ha fakatahaʻanga fakalaumālie naʻe fai ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí ʻi he ʻaho 12 ʻo Siulai, 2011. Ke maʻu kakato e leá ʻi he lea faka-Pilitāniá, ʻalu ki he speeches.byu.edu.

ʻOku anga fēfē e ngāue ʻa e ʻaloʻofaʻa e ʻOtuá?

Naʻe ʻi ai ha finemui ne haʻu ʻo kole mai pe ʻe lava ke ma talanoa. Naʻá ku talaange, “Lava lelei. ʻE anga fēfē haʻaku tokoni atu?”

Talamai ʻe ia, “ʻOku ʻikai mahino kiate au e ʻaloʻofá.”

Naʻá ku pehē ange leva, “Ko e hā e meʻa ʻoku ʻikai mahino kiate koé?”

Pehē ʻe ia, “ʻOku ou ʻilo ʻoku fie maʻu ke fai hoku lelei tahá pea ʻe fakahoko ʻe Sīsū e toengá, ka ʻoku ʻikai ke u lava ʻo fai hoku lelei tahá.”

Naʻá ku talaange leva, “Ko hono moʻoní, kuo ʻosi totongi kakato ʻe Sīsū hotau moʻuá. Naʻe ʻikai ke ne totongi kotoa kae tuku hano kiʻi konga siʻi. Naʻá ne totongi kakato. Kuo lava.”

Talamai leva ʻe ia, “Ko ia! Hangē he ʻikai ke u toe fai ha meʻá?”

Naʻá ku talaange, “ʻIkai, ʻoku lahi e meʻa ia ke ke faí, ka ʻoku ʻikai ko e totongi ʻo e moʻua ko iá. Te tau toetuʻu kātoa. Te tau foki kotoa ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamāuʻi. Ko e meʻa ʻoku toe ke fakafuofuaʻi ʻaki ʻetau talangofuá ko e tuʻunga nonga ʻoku tau palani ke maʻu ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá pea mo e puleʻanga ʻo e nāunau ʻoku tau palani ke maʻú.”

ʻOku kole mai ʻa Kalaisi ke tau fakahaaʻi ʻoku tau tui kiate Ia, fakatomala, fakahoko mo tauhi e ngaahi fuakavá, maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea kātaki ki he ngataʻangá. ʻOku ʻikai ke tau totongi e ngaahi fiemaʻu ʻa e fakamaau totonúʻ i heʻetau fai iá—naʻa mo hano kihiʻi konga. Ka, ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau fakahoungaʻi e meʻa naʻe fai ʻe Sīsū Kalaisí ʻo fakaʻaongaʻi ia ke tau moʻui ai ʻi ha moʻui hangē ko Iá. ʻOku fie maʻu ʻe he fakamaau totonú ke haohaoa ʻi he taimi pē ko iá pe ke tautea ʻi heʻetau tōnounoú. Koeʻuhí ne fuesia ʻe Sīsū e tautea ko iá, te Ne lava ai ke foaki mai ha faingamālie ki he haohaoa taupotu tahá (vakai, Mātiu 5:48; 3 Nīfai 12:48) mo tokoni ke tau aʻusia e taumuʻa ko iá. Te Ne lava ke fakamolemoleʻi e meʻa he ʻikai lava ʻe he fakamaau totonú, pea te Ne lava ʻeni ke tafoki mai kiate kitautolu mo Haʻane ngaahi fie maʻu ʻAʻana (vakai, 3 Nīfai 28:35).

ʻOku Liliu Kitautolu ʻe he ʻAloʻofá

Ko e fokotuʻutuʻu ʻa Kalaisi mo kitautolú ʻoku meimei tatau ia mo ha faʻē ʻokú ne feinga ke ako mūsika haʻane tama. ʻOku totongi ʻe he faʻeé ʻa e faiako tā-pianó. Koeʻuhí ʻoku totongi kakato ʻe he Faʻeé ʻa e moʻuá, te ne lava ai ʻo kole ki heʻene tamá ha meʻa pē. Ko e hā ia? Ako tā piano! ʻOku totongi ʻe he ako tā-piano ʻa e tamasiʻí ʻene faiako tā-pianó? ʻIkai. ʻOku totongi fakafoki ʻe he ako tā piano ʻa e fānaú ʻa e Faʻeé ʻi heʻene totongi e faiako tā-pianó? ʻIkai. Ko e ako tā-pianó ʻa e founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he tamá ʻene fakahoungaʻi e meʻaʻofa kāfakafa ʻa e Faʻeé. Ko e founga ʻo ʻene ngāueʻaonga ʻaki e faingamālie fakaofo ʻoku ʻoange ʻe he Faʻeé ke moʻui ai ʻi ha tuʻunga māʻolunga angé. ʻOku ʻikai maʻu e fiefia ia ʻa e Faʻeé ʻi hano totongi fakafoki ange ka ʻi heʻene mamata ki hono fakaʻaongaʻi ʻo ʻene meʻaʻofá—ke sio ki he fakalakalaka ʻene tamá. Ko ia, ʻoku kei kole ai ke ako tā, ako tā, mo ako tā.

Kapau ʻe pehē ʻe he tamá ko e fiemaʻu ʻa e Faʻeé ke ako taá ʻoku fuʻu fakamafasia (“Siʻi, Faʻē, ko e hā ʻoku fie maʻu ai ke u ako taá? ʻOku ʻikai ako tā e toenga ia ʻo e fānaú! He te u hoko pē au ko ha taha vaʻinga peisipolo fakapalofesinale!”), mahalo ʻoku ʻuhingá he ʻoku teʻeki ai ke ne sio ʻaki e fofonga ʻo ʻene Faʻeé. ʻOku ʻikai sio ia ki he tuʻunga ʻe lelei ange ai ʻene moʻuí kapau ʻe fili ke moʻui ʻi ha tuʻunga ʻoku māʻolunga angé.

ʻI he founga tatau pē, koeʻuhí kuo ʻosi totongi ʻe Sīsū ʻa e fakamaau totonú, te Ne lava he taimí ni ʻo tafoki mai mo pehē: “Muimui ʻiate au” (Mātiu 4:19); “Tauhi ʻeku ngaahi fekaú” (Sione 14:15). Kapau te tau lau ʻEne ngaahi fiemaʻú ko ha meʻa ʻoku fuʻu lahi ke kole meiate kitautolu, mahalo ʻoku ʻuhingá he ʻoku teʻeki ai ke tau vakai ʻaki e fofonga ʻo Kalaisí. ʻOku teʻeki mahino kiate kitautolu ʻa e meʻa ʻokú Ne feinga ke ngaohi meiate kitautolú.

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, “Kuo pau ke fuesia ʻe he taha faiangahala ʻoku fakatomalá ʻene ngaahi angahalá, ka ko ʻene mamahí ʻoku ʻikai taumuʻa tautea pe totongi. Ko hono taumuʻá ko e liliu]” (The Lord’s Way [1991], 223; ʻoku fakamamafaʻi he tatau totonú). Tau ʻai ia ki he tuʻunga ʻo e kiʻi tamasiʻi tā-pianó: Kuo pau ke ako tā ʻe he kiʻi tamasiʻí ʻa e pianó, ka ko e ako tā ko ʻení ʻoku kehe hono taumuʻá ʻo ʻikai ko ha tautea pe totongi fakafoki. Ko hono taumuʻá ko e liliu.

ʻOku ʻikai ko e mana pē ʻo e Fakaleleí ʻa ʻetau lava ke moʻui ʻi he hili ʻo ʻetau maté ka ko e malava ʻo moʻui ʻo lahi ʻaupito (vakai, Sione 10:10). ʻOku ʻikai ko e mana pē ʻo e Fakaleleí ʻa e lava ʻo fakamaʻa mo fakafiemālieʻi kitautolú, ka ko ʻetau lava ʻo liliú (vakai, Loma 8). ʻOku fakamahinoʻi ʻe he folofolá he ʻikai lava ha meʻa taʻe-maʻa ʻo nofo mo e ʻOtuá (vakai, ʻAlamā 40:26), pea he ʻikai foki ha meʻa ʻe taʻe-liliu ʻe fie nofo ai.

ʻOku ʻikai ko e mana pē ʻo e Fakaleleí ʻa ʻetau lava ke foki ki ʻapí, ka ko e—fakaofó—ʻa ʻetau lava ʻo lata aí. Kapau naʻe ʻikai fie maʻu ʻe he Tamai Hēvaní mo Hono ʻAló ʻa e tuí mo e fakatomalá, pea ta he ʻikai ha toe holi ke liliu. Fakakaukau ki ho kaungāmeʻá mo e kau mēmipa ho fāmilí kuo nau fili ke moʻui taʻe kau ai e tuí mo e fakatomalá. ʻOku ʻikai ke nau fie liliu. ʻOku ʻikai ke nau feinga ke liʻaki ʻa e angahalá kae fiemālie mo e ʻOtuá. Ka, ʻoku nau feinga ke siʻaki ʻa e ʻOtuá kae fiemālie ʻi he angahalá. Kapau naʻe ʻikai fie maʻu ʻe he Tamaí mo e ʻAló ʻa e ngaahi fuakavá mo e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ta he ʻikai ha founga ia ke liliu ai. ʻE tuku ai kitautolu ʻo taʻengata mo hotau iví pē, kae ʻikai maʻu Hono mālohí. Kapau naʻe ʻikai fie maʻu ʻe he Tamai Hēvaní mo Hono ʻAló ʻa e kātaki ki he ngataʻangá, pea ta heʻikai tōkakano e ngaahi liliu ko iá ʻi ha taimi lahi. Te nau fakangalingali pē mo fotu maʻu pē ki tuʻa kae ʻikai tōkakano ʻi hotau lotó mo hoko ko hatau konga—pe konga ʻo ʻetau moʻuí. Ko hono ʻai mahinó, kapau naʻe ʻikai fie maʻu ʻe Sīsū ke tau ako fakahoko, pea ta he ʻikai ke tau teitei hoko ko ha Kau Māʻoniʻoni.

ʻĪmisi
Ko ha ʻata ʻo Sīsū Kalaisi

Toʻo mei he Ko Kalaisi mo e Talavou Koloaʻiá, tā ʻe Heinrich Hofmann, ʻi he angalelei ʻa e C. Harrison Conroy Co.

ʻOku Tokoniʻi Kitautolu ʻe he ʻAloʻofá

“Ka ʻoku ʻikai ʻapē ke ke fakatokangaʻi hono faingataʻa e ako taá? ʻOku ʻikai ke u fuʻu sai au he pianó. ʻOku ou lomi ha ngaahi kī hala lahi fau. ʻOku fuoloa ʻeku feingá pea toki tonu.” Kiʻi tali siʻi hifo. ʻOku ʻikai ʻapē ko e ngaahi konga kotoa ia ʻo e akó? Ko e taimi ʻoku taaʻi ai ʻe ha taha tā piano kei siʻi ha foʻi nota hala, ʻoku ʻikai ke tau pehē ʻoku ʻikai feʻunga ke toe ako tā. ʻOku ʻikai ke tau ʻamanaki ʻe taʻe ʻi ai haʻane fehālaaki. ʻOku tau ʻamanaki ʻe kei feinga pē. Mahalo ko e haohaoá ʻa ʻene taumuʻa taupotú, ka ko e taimi ní, te tau lava pē ʻo fiemālie ʻi he fakalakalaka ki he huʻunga totonú. Ko e hā ʻoku faingofua pehē ai ke te fakatokangaʻi e fakakaukau ko ʻení ʻi heʻene fekauʻaki mo e ako tā-pianó, ka ʻoku faingataʻa ke fakatokangaʻi ʻi heʻene fekauʻaki mo e ako ki hēvaní?

ʻOku fuʻu tokolahi e kakai ʻoku nau foʻi ʻi he Siasí koeʻuhí he ʻoku nau helaʻia ʻi he ongoʻi maʻu pē ʻo hangē ʻoku nau tōnounoú. Kuo nau feinga ʻi he kuo hilí, ka ʻoku nau ongoʻi maʻu pē ʻo hangē ʻoku ʻikai ke nau lelei feʻungá. ʻOku ʻikai mahino kiate kinautolu ʻa e ʻaloʻofá.

ʻOku ʻikai teitei totonu ke ua maʻu pē ʻa e filí: ke haohaoa pe foʻi. Ko e taimi ʻoku ako tā-piano aí, ko e filí pē nai ke fakaʻaliʻali ʻi he Holo Kanesí pe foʻi? ʻIkai. ʻOku fie maʻu ʻe he tupulakí mo e fakalakalaká ha taimi. Ko e akó ʻoku fie maʻu ki ai ha taimi. Ko e taimi ʻoku mahino ai kiate kitautolu ʻa e ʻaloʻofá, ʻoku mahino leva kiate kitautolu ko e ʻOtuá ʻoku kātaki fuoloa, ko e liliú ko ha ngāue, pea ko e fakatomalá ko ha meʻa ia ʻi heʻetau moʻuí. Ko e taimi ʻoku mahino ai kiate kitautolu ʻa e ʻaloʻofá, ʻoku mahino leva kiate kitautolu ko e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa Kalaisí ʻoku hokohoko pea ʻoku feʻunga tonu Hono iví mo hotau vaivaí (vakai, 2 Kolinitō 12:9). Ko e taimi ʻoku mahino ai kiate kitautolu ʻa e ʻaloʻofá, te tau lava, ʻo hangē ko hono fakamatalaʻi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, “ʻo fai atu ai pē ʻi he faʻa kātakí kae ʻoua ke fakahaohaoaʻi ʻa [kitautolu]” (T&F 67:13).

Ko e ʻaloʻofá ʻoku ʻikai ko ha mīsini talifaki ʻoku moʻui mai ʻi he ʻosi pē hotau iví. Ka, ko hotau maʻuʻanga ivi maʻu pē. ʻOku ʻikai ko e maama ʻi he ngutuʻi ʻaná ka ko e maama ʻokú ne taki kitautolu ʻi he loto ʻaná. ʻOku ʻikai maʻu e ʻaloʻofá ia ʻi ha feituʻu he lolotonga e fonongá. ʻOku maʻu tonu ia heni pea ʻi he taimí ni.

ʻOku Feʻunga ʻa e ʻAloʻofá

ʻOku feʻunga pē ʻa e ʻaloʻofa ʻa Kalaisí (vakai, ʻEta 12:27; T&F 17:8)—feʻunga ke totongi hotau moʻuá, feʻunga ke liliu kitautolu, mo feʻunga ke tokoniʻi kitautolu he fonongá ʻi he hoko ʻa e liliu ko iá. ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he Tohi ʻa Molomoná ke tau fakafalala ʻataʻatā pē ki he “ngaahi ngāue māʻoniʻoni, mo e ʻaloʻofa, mo e manavaʻofa ʻa e Mīsaia Māʻoniʻoní” (2 Nīfai 2:8). Ko ʻetau fai iá, he ʻikai ke tau ʻilo—hangē ko e tui ʻa ha kakai Kalisitiane ʻe niʻihi—tokua ʻoku ʻikai fie maʻu ʻe Kalaisi ha meʻa meiate kitautolu. Ka, te tau ʻilo ʻa e ʻuhinga ʻokú Ne fie maʻu ai ha meʻa lahí pea maʻu mo e ivi ke fakahoko e meʻa kotoa ʻokú Ne fie maʻú (vakai, Filipai 4:13). ʻOku ʻikai ko e ʻaloʻofá ia ke taʻe ʻi ai e ngaahi fiemaʻu māʻolunga ʻa e ʻOtuá. Ko e ʻaloʻofá ia ke ʻi ai e mālohi ʻo e ʻOtuá (vakai, Luke 1:37).

ʻOku feʻunga e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá. ʻOku feʻunga e ʻaloʻofa ʻa Sīsuú. ʻOku feʻunga. Ko ia pē ʻoku tau fie maʻú. ʻOua ʻe foʻi. Feinga pē. ʻOua ʻe feinga ke hola pe kumi ʻuhinga. Kumi ʻa e ʻEikí mo Hono ivi haohaoá. ʻOua ʻe kumi ha taha ke tukuakiʻi. Kumi ha taha ke tokoni atu. Fekumi kia Kalaisi, pea ʻi hoʻo fai iá, te ke ongoʻi ʻa e mālohi fakaivia mo e tokoni fakalangi ʻoku tau ui ko ʻEne ʻaloʻofa fakaofó.

Toʻo mei he Christ in Gethsemane, tā ʻe Heinrich Hofmann, ʻi he angalelei ʻa e C. Harrison Conroy Co.