2014
Ko e Teuteu ke Ngāué, Ngāue ke Mateuteu
ʻEpeleli 2014


Ko e Teuteu ke Ngāué, Ngāue ke Mateuteu

ʻĪmisi
David L. Beck

Naʻe foaki atu ʻe he ʻOtuá e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné he ʻoku ʻi ai Haʻane ngāue ke ke fai—he taimí ni pea ʻi he kahaʻú.

ʻĪmisi
A man and young man talking to a woman who is walking a dog.

Ngaahi tā fakatātā ʻa Taia Morley

Ko Sonatané ko haku kaungāmeʻa ne kau ki he Siasí ʻi he taʻu ʻe fā kuo hilí. Ko e mēmipa pē ia hono fāmilí ʻoku kau ki he Siasí. Hili ʻene maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, naʻá ne kamata ngāue tokoni maʻá e niʻihi kehé ʻo laka ange ʻi ha toe taimi kimuʻa. Naʻe ʻiloʻi ʻe Sonatane naʻe fie maʻu ke ne ako ha meʻa lahi kae lava ʻo tokoni. Naʻá ne fakaʻamu foki ke moʻui taau mo falalaʻanga ange, ko ia naʻá ne ako ki he ongoongoleleí, lotu, peá ne ʻalu ki hono ngaahi houalotu he Sāpaté mo e seminelí. Naʻá ne ngāue mālohi ke tauhi e ngaahi fekaú mo e tuʻunga moʻui ʻo e Siasí. Naʻá ne fakahoko faivelenga ʻa hono ngaahi fatongia ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, kau ai ʻa e hoko ko ha faiako fakaʻapi maʻongoʻonga. Ne tokoniʻi ia ʻe heʻene tohi Fatongia ki he ʻOtuá ke mahino kiate ia ʻa e ngaahi fatongia ko iá mo ako e founga ke fakahoko kinautolú.

Naʻe ʻoange ʻe he ngāue tokoni faivelenga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kia Sonatane ʻa e mālohi fakalaumālié. Naʻe tokoni ke maluʻi ia mei he mālohi ʻo e koví. Naʻá ne tupulaki lahi ʻi heʻene ngāue mo teuteu ki hono kahaʻú. ʻI he taʻu kuo ʻosí, naʻá ne maʻu ʻi he moʻui taau e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e ʻenitaumeni he temipalé. ʻOkú ne lolotonga ngāue fakafaifekau ʻi Palāsila.

ʻOku faʻa ui e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ko e “lakanga fakataulaʻeiki teuteuʻangá.” Naʻe foaki atu kiate koe ʻe he ʻOtuá ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné he ʻoku ʻi ai Haʻane ngāue ke ke fai—ʻi he taimí ni pea ʻi he kahaʻú. ʻOku teuteuʻi koe ʻe hoʻo ngāue faivelenga ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ki ha ngaahi faingamālie lahi ange ke ngāue ʻi he ngaahi taʻu ka hoko maí. Hangē ko Sonatané, ʻokú ke mateuteu ke “maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé, ngāue fakafaifekau taimi kakató, hoko ko ha husepāniti mo ha tamai ʻofa, pea mo hokohoko atu he ngāue maʻá e ʻEikí” (Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko Ha Huluhulu Ki he Ongoongoleleí [2004], 93).

Mahalo he ʻikai te mou ʻiloʻi kotoa e ngaahi fakaikiiki ʻo e ngaahi faingamālie fakaʻofoʻofa kuo tokonaki maʻamoutolu ʻe he Tamai Hēvaní, ka ʻoku ou tui te mou mateuteu ke feʻiloaki mo kinautolu ʻo kapau te mou manatuʻi ke fai ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi hoʻo hoko ko ha tokotaha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné.

Muimui ʻia Sīsū Kalaisi

ʻI hoʻo hoko ko ha tokotaha maʻu lakanga fakataulaʻeikí, ʻokú ke hoko ai ko ha fakafofonga ʻo Sīsū Kalaisi. ʻOku ʻuhinga ia ʻoku kole atu ke ke muimui kiate Ia pea ke fai ʻa e meʻa te Ne faí. Ko e hā te Ne faí? Naʻá Ne līʻoa ʻEne moʻuí ʻi he tūkunga kotoa pē ke tokoniʻi mo faitāpuekina e niʻihi kehé. Ko ia ʻoku totonu ke ke fai pehē. Foaki koe ʻi he ngāue tokoni ki he niʻihi kehé—pea tupulaki mo fakaleleiʻi ke toe lahi ange e meʻa te ke lava ʻo foakí! Manatuʻi ʻa e founga tupulaki ʻa Sīsū ʻi Heʻene kei talavoú: naʻá Ne “tupulaki [ʻi he poto mo e lahi,] pea naʻe ʻofeina ia ʻe he ʻOtuá mo e tangatá” (Luke 2:52).

Ko e konga ʻo e muimui ki he Fakamoʻuí ko e fakapotopoto mo moʻui lelei fakaesino ʻi he taimi ʻo e toʻu tupú. ʻOku fie maʻu heni ke ke ngāue mālohi mo fai maʻu pē ho lelei tahá (vakai, T&F 4:2). ʻOku hoifua mai ʻa e ʻOtuá ʻi hoʻo ʻunuʻunu ke ofi kiate Ia ʻi he lotu fakaʻahó, ako ʻo e ongoongoleleí, talangofuá, mo e ngāue tokoní. ʻOku leleiʻia e niʻihi kehé ʻiate koe ko hoʻo angaʻofa mo e mateaki ki ho fāmilí mo ha kaungāmeʻa anga faka-Kalaisí ki he taha kotoa.

Manatuʻi ne fai ʻe Sīsū maʻu pē ʻa e finangalo ʻo e Tamaí. ʻOkú ke muimui ʻia Kalaisi ʻi he taimi ʻokú ke fekumi ki he finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi he lolotonga e ʻahó ke tataki hoʻo ngāue tokoní pea ngāue ʻo fakatatau ki he ngaahi ueʻi fakalaumālie ʻokú ke maʻú.

Fakahoko ʻa e Ngaahi Ouau ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

ʻOku fie maʻu ʻe he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá ʻa e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí pea ʻokú ne faitāpuekina tatau fakatouʻosi ʻa Hono ngaahi fohá mo e ʻofefiné. ʻOkú ke tokoni ke fakahoko e ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mei he taimi naʻá ke hoko ai ko ha tīkoni ʻo tufa e sākalamēnití. ʻE hokohoko atu hoʻo fakahoko e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻamui ange ʻi hoʻo teuteu pea tāpuakiʻi e sākalamēnití, papitaiso, pea kau atu ki hono fakanofo ha kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒlone kehe.

Kuo pau ke mou maʻa ke kau atu ʻi he ngaahi ouau toputapú. ʻE lava ke tānaki atu ʻe hoʻo maʻa fakaeangamaʻá ha mālohi fakalaumālie ki he ngaahi ouau ʻokú ke fakahokó. Feinga ke moʻui taau ʻi he tapa kotoa pē ke toʻo e ngaahi ipu toputapu ʻo e sākalamēniti ʻa e ʻEikí (vakai, T&F 38:42). ʻI hoʻo fai iá, te ke lava ʻo tuʻu ʻi he ʻao homou uōtí pe koló ko ha fakafofonga moʻoni ʻo Sīsū Kalaisi. ʻE tāpuakiʻi kinautolu ʻi hoʻo vilitaki ke tauhi e ngaahi fuakava ʻokú ke tokoni kiate kinautolu ke fakafoʻoú.

Tokoni Maʻu Pē

ʻI hoʻo hoko ko ha tokotaha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, ʻokú ke tokoni ai. ʻOkú ke fekumi he taimi kotoa ke maʻu ha faingamālie ke tokoniʻi ho fāmilí, kaungāmeʻá, mēmipa ʻo e kōlomú mo e niʻihi kehé. ʻOku tokoni e meʻa kotoa ʻokú ke fai ʻi he lakanga fakataulaʻeikí ke ke tokoniʻi fakatou fakatuʻasino mo fakalaumālie ʻa e niʻihi kehé. Hangē ko ʻení, ʻi he taimi ʻokú ke tokoni ai ko hoʻo pīsopé pe palesiteni fakakoló ʻi hoʻo tokoni ki ha fāmili ʻokú ke faiako fakaʻapi ki ai, ʻokú ke ako e founga ke ʻiloʻi pea tokangaʻi e fie maʻu ʻa e niʻihi kehé. Te ke tokoni foki ki he niʻihi kehé ʻi hoʻo ala atu ke fakamālohia e kau mēmipa hoʻo kōlomú pea fakahaofi e māmālohí, tānaki e foaki ʻaukaí ke tokoniʻi e masivá mo e faingataʻaʻiá, fakahoko ha ngāue fakatuʻasino maʻá e mahakí mo e faingataʻaʻia fakaesinó, akoʻi mo fakamoʻoni kia Kalaisi mo ʻEne ongoongoleleí, pea mou fakamaʻamaʻa e kavenga ʻa kinautolu ʻoku loto-foʻí.

ʻOkú ke tokoni ʻi hoʻo akoʻi ʻa e ngaahi lēsoní ʻi hoʻomou ngaahi fakataha fakakōlomú pea ʻi hoʻomou efiafi fakafāmili ʻi ʻapí. ʻOkú ke tokoni ʻi hoʻo fakaafeʻi ʻa e kakai kotoa pē ke haʻu kia Kalaisi (vakai, T&F 50:29)—ʻi ʻapi, ʻi homou kōlomú, ʻi he ʻapiakó, mo e kau faifekau taimi kakató, pea ʻi ha feituʻu kehe pē ʻoku mou ʻi aí.

Ko Ho Kahaʻú

Aleaʻi mo hoʻo mātuʻá pe kau ʻetivaisá pe ko e hā ʻe fie maʻu meiate kimoutolu ʻi homou fatongia ʻi he kahaʻú, ʻi hoʻomou hoko ko ha tokotaha maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki, faifekau, husepāniti, mo e tamaí. Hiki ʻi he konga ʻoku fakaʻatā atú ha niʻihi ʻo e ngaahi fatongia maʻongoʻonga ko iá mo e founga te ke lava ʻo teuteu atu ki ai he ʻahó ni ʻi hoʻo ngāue ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné. ʻE lava ke hangē ʻoku taulōfuʻu he taimí ni, kae manatuʻi ko e founga lelei taha ke teuteú ko hono fai pē ʻa e meʻa ʻoku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ke fai he ʻahó ni. ʻOfa ke ke maʻu e fiefiá ʻi hoʻo ngāue he taimí ni mo teuteu ki ho kahaʻu nāunauʻiá.