2023
Te u Aʻusia Fēfē ʻa e Fiefia ʻo e Ongoongoleleí ʻi he Fokoutua Fakaʻatamaí?
Fēpueli 2023


Fakakomipiuta Pē: Kakai Lalahi Kei Talavoú

Te u Aʻusia Fēfē ʻa e Fiefia ʻo e Ongoongoleleí ʻi he Fokoutua Fakaʻatamaí?

Kuó u fefaʻuhi mo ʻeku palopalema fakaeʻatamaí ʻi he kotoa ʻo ʻeku moʻuí, ka naʻe fakahaaʻi mai ʻe ha liliu ʻi heʻeku fakakaukaú ʻa e lahi ʻo ʻeku tupulaki ʻi he faingataʻá.

ʻĪmisi
ko ha nima ʻoku mafao atu ki ha fefine loto-mamahi

Naʻe ʻikai faingofua maʻu pē ʻeku moʻuí. Naʻe kamata ke u foua e ngaahi fakaʻilonga ʻo e loto-hohaʻa fakasōsialé mo e loto-mafasiá ʻi heʻeku kei taʻu hongofulu tupú pea naʻe ʻiloʻi ʻi heʻeku kei ʻi he akoʻanga māʻolungá ʻoku ou maʻu ʻa e ADHD. Ko e taimi ne lava ai hoku māhina ʻe 15 ʻi heʻeku ngāue fakafaifekau taimi kakató, naʻe kamata ke u aʻusia ha ngaahi fakakaukau taonakita. Ne ʻikai fuoloa mei ai, kuo ʻilo kuo maʻu au ʻe he ʻāvanga femaleleaki fika II (bipolar II disorder).

Naʻá ku fakatokangaʻi kuó u fehangahangai mo ha fili faingataʻa. Naʻá ku talanoa mo ʻeku palesiteni fakamisioná fekauʻaki mo haʻaku foki ki ʻapi ke u maʻu ai e tokoni naʻá ku fiemaʻú. Ka naʻe ʻikai haʻaku toe meʻa ʻe lava, ka ko e loto-taʻefiemālie pē he ʻEikí. Naʻá ku ongoʻi ko ʻeku loto ko ia ke nofo pē ʻo hoko atu hono tokoniʻi e kakai naʻe fakaʻau ke u ʻofa aí, ko ha holi māʻoniʻoni.

Ne faifai, peá u ʻiloʻi ʻoku ʻi ai ha kakai ʻoku finangalo ʻe he ʻEikí ke u feʻiloaki mo kinautolu ʻi ʻapi pea ʻoku ʻi ai ha ngaahi faingamālie ke fakaleleiʻi ai ʻeku loto-mamahí. Pea kuó u hoko ʻo ʻiloʻi naʻá Ne hoifua ki heʻeku ngāue fakafaifekaú.

Neongo ʻa e fakamahino ko iá, ka naʻá ku kei fifili pe ko e hā naʻe fiemaʻu ai ke u faingataʻaʻia lahi peheé. ʻOku akoʻi ʻe he folofolá “ʻoku ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá koeʻuhi ke nau maʻu ʻa e fiefiá” (2 Nīfai 2:25), pea ko e “ngāue” mo e “nāunau” ʻo e ʻEikí ke “fakahoko ʻa e moʻui taʻe-faʻa-mate mo e moʻui taʻengata ʻa e tangatá” (Mōsese 1:39). Ko ia ko e meʻa kotoa ʻoku fakahoko ʻe he ʻEikí koeʻuhí ke tau lava kotoa ʻo foki kiate Ia pea iku ki he fiefiá, ko ia?

Fēfē leva au? Ko e hā ʻoku ou foua ai e ngaahi fokoutua fakaʻatamai ʻoku fakatuta ki heʻeku lava ʻo fiefiá? Ko e hā ka fakaʻatā ai ʻe he ʻEikí ke u foua e loto-mamahi lahi peheé? Naʻá ku fai nai ha meʻa hala ke tonu ai ʻeku puké? Kuo tokoniʻi au ʻe ha ngaahi fakakaukau ʻe niʻihi ke u maʻu ha ʻilo.

Ko Hono ʻIloʻi ʻo e Fakamoʻuí

ʻOku ou faʻa fakakaukau ki he talanoa ʻo hono fakamoʻui ʻe Kalaisi ʻa e tangata kuí mo hono ʻeke ange pe ko hai naʻe faiangahala, ʻo tupunga ai ʻene faingataʻaʻiá. ʻOku fuʻu ʻuhingamālie kiate au e tali fakalaumālie ʻa Sīsuú: “Naʻe ʻikai faiangahala ʻa e tangatá ni, pe ko ʻene mātuʻá: ka ko e meʻa ke fakahā ʻiate ia ʻa e ngaahi ngāue ʻa e ʻOtuá” (Sione 9:3). Naʻe toki fakaofo leva hono fakamoʻui ʻe Kalaisi ʻa e tangatá, ʻo akoʻi ha meʻa ʻokú ne fakatupulaki ʻa e tuí, falalá, pea mo e mahino ki Hono mālohí mo e palaní.

Naʻe fakahā ʻa e ngaahi ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi he tangatá ni, pea ʻoku ou ʻiloʻi ʻe lava foki ke fakahoʻata ia ʻiate au. Kuó u mamata ki hono fakahoʻata ʻo ʻEne ngaahi ngāué ʻi he loto-ʻofa kuó u maʻu ʻi hoku ngaahi faingataʻaʻiá pea mo e loto-ʻofa ʻoku ou feinga ke fakahoko kiate kinautolu ʻoku mau feohí. Kuó u mamata ki hono fakahoʻata ʻo ʻEne ngaahi ngāué ʻi he founga kuó u ʻiloʻi ai hoku Fakamoʻuí pea mo ʻilo ʻokú Ne ʻafioʻi au he naʻá Ne faingataʻaʻia maʻaku ʻi Ketisemani pea ʻi he kolosí.

Ko Hono Aʻusia ʻa e Fiefia ʻOku Toe Fakafiefia Angé

ʻI he ngaahi māhina kuohilí, naʻe ongoʻi ʻe heʻeku fineʻeikí naʻe ueʻi ia ʻe he Laumālié ke ne talamai kuó ne fakakaukau ki he ngaahi faingataʻa kuó u fouá. Naʻá ne ʻeke mai, “Fēfē kapau ko e ngaahi meʻá ni ʻoku ʻikai ko ʻenau hokó kiate koe ka ko ʻenau hokó maʻau ?” Naʻá ne fakamoʻoniʻi mai, tuʻunga ʻi he mamahi ne u fouá, te u malava lahi ange ke aʻusia ʻa e fiefiá.

Ko ha tefitoʻi moʻoni ʻeni naʻe mahino kia ʻĀtama mo ʻIvi. ʻI he Ngoue ko ʻĪtení, naʻá na ʻi ha “anga-taʻehalaia, ʻo ʻikai maʻu ha fiefia, he naʻe ʻikai te na ʻiloʻi ha mamahi” (2 Nīfai 2:23). ʻI he taimi naʻá ku aʻusia ai ʻa e fiefiá, ʻoku toe fakafiefia ange koeʻuhí he ʻoku ou ʻiloʻi ʻa e ongoʻi mamahí.

Naʻe akoʻi ʻe Līhai ʻa Sēkope, ʻa ia naʻe fanauʻi ʻi he maomaonganoá mo teʻeki ke mamata ʻi he moʻui fiemālie ange ʻi Selusalemá, ʻe hanga ʻe he ʻEikí ʻo “fakatapui ʻa hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá ke hoko ko ha tāpuaki kiate koe” (2 Nīfai 2:2). Ko hono fakaʻosí, ʻoku ou houngaʻia ʻi heʻeku fefaʻuhi mo e fokoutua fakaʻatamaí. ʻOku ou ʻiloʻi ko e taimi ʻoku tau tuku ai ke ʻomai kitautolu ʻe hotau ngaahi mamahí ke ofi ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí mo fakamaʻa kitautolú, te tau hoko ʻo hangē ange ko Kinauá.

ʻOku ʻikai ʻai ʻe he ʻilo ko ʻení ke faingofua ange hoku ngaahi faingataʻaʻiá, ka ʻokú ne ʻomi kiate au ha fakakaukau ʻoku taʻengata. ʻI he ngaahi ʻaho faingataʻá, ʻoku ou maʻu ha ʻamanaki lelei ʻi heʻeku fakakaukau ki he ngaahi fuakava kuó u fakahoko mo e Tamai Hēvaní. ʻOku ou ʻiloʻi ʻokú Ne tauhi ʻEne ngaahi palōmesí ʻi heʻeku tauhi haʻakú. ʻOku ou kei fiemaʻu pē ʻa e ngaahi tāpuaki fakamatelié, hangē ko e faitoʻó (therapy), foʻiʻakaú, mo e ngaahi tōʻonga ʻokú ne pukepuke ke lelei ʻeku fakakaukaú, pea ka fakatahaʻi kinautolu mo e ako folofolá, lotú, mo e moihū ʻi he temipalé, ʻoku hoko eni ko e tokoni lahi taha ʻi heʻeku tuʻunga fakaʻatamaí.

Pea ʻi he ngaahi ʻaho ʻoku ou aʻusia ai ʻa e fiefiá, neongo hoku ngaahi faingataʻaʻiá, ʻoku fakamanatuʻi mai kiate au ʻa e ngaahi mana ʻe lava ke ʻomi ʻe Sīsū Kalaisi mo ʻEne Fakaleleí ki heʻeku moʻuí.