2023
Ngaahi Lēsoni ʻo e Fiefiá mei he Kāingalotu ʻi he Folofolá
Fēpueli 2023


Fakakomipiuta Pē: Kakai Lalahi Kei Talavoú

Ngaahi Lēsoni ʻo e Fiefiá mei he Kāingalotu ʻi he Folofolá

ʻOku tau fekumi kotoa ki he fiefiá, pea ʻe lava ke fakahinohinoʻi kitautolu ʻe he ngaahi sīpinga ʻa e Kāingalotu ʻi he folofolá, ʻi he hala ʻoku totonú.

ʻĪmisi
ko ha taha ʻoku tuʻu ʻi ha loto ʻataʻatā ʻo sio ki he langí

Laʻitā mei he Pexels

ʻOku hoko ʻa māmani he taimi ʻe niʻihi ko ha feituʻu fakamamahi. ʻI he tuʻunga fakafoʻituituí mo e fakaemāmani lahí fakatouʻosi, ʻoku ʻi ai ʻa e fakatuʻutāmakí, taʻe-fakafiemālié, mo e faingataʻaʻia. ‘Oku tau toki ‘iloʻi kotoa pē ‘i ha faʻahinga taimi, ta ʻoku tau “[foua ha teleʻa ʻo e loʻimata].”1

Ka kuo ʻosi toe akoʻi foki kitautolu “ʻoku ʻi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá koeʻuhi ke nau maʻu ʻa e fiefiá” (2 Nīfai 2:25).

ʻOku malava fēfē ke hoko ʻeni?

ʻI he ngaahi folofolá, kuo feinga ʻa e kakai mei he kuonga fakakosipeli kotoa ke fokotuʻu ʻa Saione mo maʻu ʻa e fiefia ʻoku ʻi aí. Pea ko hanau niʻihi kuo nau mātuʻaki ola lelei! ʻOku tau ʻilo ʻi heʻetau laukonga fekauʻaki mo e Kāingalotu ko iá, ʻa e feituʻu ke maʻu ai ʻa e fiefia maʻongoʻongá ʻo aʻu ai pē ki he lotolotonga ʻo e ngaahi faingataʻa lahí.

Ko e Kakai ʻo ʻAlamaá: Ko Hono Tauhi ʻo e Ngaahi Fuakavá

ʻI honau toitoiʻanga fakapulipuli ofi ki he ngaahi matavai ʻo Molomoná, naʻe “pasipasi [ʻe he kakai ʻo ʻAlamaá] honau nimá ʻi he fiefia” (Mōsaia 18:11) ʻi he taimi ne nau ʻilo ai te nau lava ʻo hū ki he “lotoʻā sipi ʻo e ʻOtuá” (Mōsaia 18:8) fakafou ʻi he fuakava ʻo e papitaisó. Naʻa nau toe maʻu foki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní (Mōsaia 18:13), ʻa ia ne ʻuhinga ki ai ʻa Palesiteni Sēmisi E. Fausi (1920–2007), “ko e maluʻi lelei taha ia ʻo e loto-nongá ʻi hotau māmani fetōʻakí.”2

Naʻe ngāue mālohi ʻa e kakai ʻo ʻAlamaá ke tauhi ʻa e Laumālié ʻiate kinautolu ʻi heʻenau “ʻaʻeva angatonu ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá” (Mōsaia 18:29). Pea naʻe mahino hono mātuʻaki mahuʻinga ʻa e tauhi ʻo ʻenau ngaahi fuakavá ki heʻenau fiefiá—ʻi he taimi ne nau nofo pōpula aí, naʻe fakahaofi kinautolu ʻe he ʻEikí koeʻuhí he naʻa nau tauhi ʻenau fuakavá: “Hanga hake homou ʻulú … he ʻoku ou ʻiloʻi ʻa e fuakava kuo mou fai kiate aú; pea te u fuakava mo hoku kakaí pea fakahaofi ʻa kinautolu mei he nofo pōpulá” (Mōsaia 24:13).

Naʻe mahino lelei ki he kakai ʻo ʻAlamaá ʻa e meʻa naʻe akoʻi kimuí ni ʻe Sisitā Siini B. Pingihemi, ko e Palesiteni Lahi kimuʻa ʻo e Fineʻofá, “ʻOku taʻeʻaonga ʻa e fiefiá kapau ʻoku tau fakafetongi ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e fiefia taʻengatá ʻaki ha ngaahi meʻa fakafiemālie fakataimi. … Ko e kī ki he fiefia ʻoku tuʻuloá ʻa hono moʻui ʻaki ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí mo tauhi ʻa e ngaahi fuakavá.”3

Ko e Kau Nīfai ʻi he 4 Nīfaí: Ko Hono Fakangata ʻo e Fakakalakalasí

Hili ha ʻaʻahi mei he Fakamoʻui kuo toetuʻú, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kakai Nīfaí ha meimei taʻu ʻe uangeau ke nofo melino. “Ko e moʻoni ʻoku ʻikai lava ke ʻi ai ha kakai ʻoku lahi hake ʻenau fiefiá ʻi he kakai kotoa pē kuo fakatupu ʻe he toʻukupu ʻo e ʻOtuá” (4 Nīfai 1:16).

Ko e taha ʻo ʻenau ngaahi founga ki he fiefiá ko hono fokotuʻu ʻo e tuʻunga tataú:

“Naʻe ʻikai ha maʻu meʻa mo e masiva, pe pōpula mo e tauʻatāina …

“Naʻe ʻikai foki ke ʻi ai ha kau Leimana, pe ha faʻahinga kakai kehe ʻe taha” (4 Nīfai 1:3, 17).

ʻOku ongo faingofua, ka ko hono fokotuʻu ko ia ʻo e ʻikai ha kehekehé, ʻoku pau naʻe ngāueʻi ia, he ko e kimuʻa ʻi he ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí, “naʻe fefakafiliʻaki ʻa e kakaí ʻiate kinautolu” (3 Nīfai 7:2).

ʻOku faʻa fakahoko ʻe he māmaní ha ngaahi hingoa fakamāvahevaheʻi. Hangē ko ia ne fakahā kimuí ni ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ki he kau taautaha kei talavoú, “ʻOku fiefia ʻa e filí ʻi he ngaahi fakahingohingoá he ʻoku nau vahevahe kitautolu mo fakangatangata e anga ʻetau fakakaukau kiate kitautolú mo e niʻihi kehé.”4 Ko e ngaahi fakatuʻutuʻunga ʻoku tau faʻu ʻi he fakakalakalasí ʻoku ʻikai mei he ʻOtuá—“ʻOkú Ne fakaafeʻi ʻa kinautolu kotoa pē ke nau haʻu kiate ia ʻo maʻu ʻi heʻene angaleleí” (2 Nīfai 26:33).

Ko e taimi naʻe ohi ai ʻe he kakai Nīfaí ʻa e tuʻunga tataú ʻiate kinautolú, “naʻe ngaohi ʻe he ʻEikí ke nau fuʻu tuʻumālie ʻaupito ʻi he fonuá” (4 Nīfai 1:7).

Ko e Kolo ʻo ʻĪnoké: Uouangataha ʻi he ʻOfá

Ko e kolo ʻo ʻĪnoké ko e faʻifaʻitakiʻanga pē ia ʻe taha ʻi he folofolá ʻo ha kolo kakato kuo “ʻohake … ki he langí” (Mōsese 7:23). Kapau ko e hēvaní ko e “nofo mo e ʻOtuá ʻi he tuʻunga fiefia ʻoku ʻikai hano ngataʻangá” (Mōsaia 2:41), ta ko e kolo ʻo ʻĪnoké ko e sīpinga taupotu taha ia ke tau tulifua ki aí!

Naʻe founga fēfē leva ʻenau fakahoko iá?

Naʻa nau “loto-taha pē mo fakakaukau taha” (Mōsese 7:18)—ʻo kau fakataha ʻi he tulifua ki he nāunau taʻengatá. ʻOku fiemaʻu ʻe he ngāue fakataha peheé ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí koeʻuhí he ʻoku kau ai ʻa e ʻamanaki leleí mo e ngāueʻi e hakeakiʻi ʻo e kakai kehé—ko e taʻesioskita taupotu tahá!

ʻOku pau naʻe ako ʻe he kolo ʻo ʻĪnoké meia ʻĪnoke ʻa e founga ke ʻofa ai ʻi he fānau ʻa e ʻOtuá ʻi he founga ko ʻení. Ko e taimi naʻe fakahā ange ai ʻa e “ngaahi ngāue kotoa pē ʻa e fānau ʻa e tangatá, … ne mamata [ʻa ʻĪnoke] ki heʻenau fai angahalá … peá ne tangi … pea naʻe fakafuofuolahi ʻa hono lotó ʻo hangē ko e taʻengatá” (Mōsese 7:41).

ʻI he taimi ʻoku tau ongoʻi ai ʻa e ʻofa faka-Kalaisi ki he niʻihi kehé, ʻoku tau fakalotolahiʻi kinautolu ke nau kau mo kitautolu ʻi he hala ki he hakeakiʻí ʻo fou ʻi he muimui kia Sīsū Kalaisí. Hangē ko hono lea ʻaki ʻe Palesiteni Poni H. Kōtoni, ko e Palesiteni Lahi ʻo e Kau Finemuí: “Haʻu kia Kalaisi. Haʻu he taimí ni, kae ʻoua ʻe haʻu toko taha!”5

Ko e Moʻui ʻAki e Palani ʻo e Fiefiá

Naʻa mo e taimi ʻoku uesia ai ʻe he mamahí hoʻo fiefiá, ʻoku ʻi ai ha foʻi moʻoni ʻe taha ʻe kei ulo pē: ʻoku fiemaʻu ʻe hotau Tupuʻangá ke tau fiefia taʻengata—ko ʻEne palaní ko e palani ia ʻo e fiefia! ʻOku tau moʻuí ke tau hoko ʻo fiefia taʻefakangatangata, ʻo hangē pē ko Iá.

Ka ko e foʻi lea mahuʻingá ko e hokó. ʻOku ʻikai ke tau feingá ke ongoʻi fiefia pē. ʻOku tau feingá ke hoko ko ha kakai fiefia.

Mei he Kāingalotu ʻi he ngaahi folofolá, ʻoku tau ako ai ko e hoko ʻo fiefiá ko ha taumuʻa ʻoku lava ke ngāueʻi pea ko e meʻa mahuʻinga tahá ʻa e fakaʻaongaʻi ʻo e tui ki he ʻOtuá mo Sīsū Kalaisí. ʻI heʻetau lau e folofolá, ko e tuí ʻoku fakaiku ki he talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. ʻOku toe fakaiku foki ʻa e tuí ki he fakatomalá mo e fakamolemoleʻi ʻo ʻetau ngaahi angahalá ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻa ia naʻá ne tokoni ki he Kāingalotu ko ʻení ke nau aʻusia ʻa e lahi ʻo e fiefia ʻoku fiefia ai ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí—ko e fiefia ʻoku malava ke tau hoko kotoa ke maʻú.