Laipelí
ʻIuniti 6, ʻAho 2: Siosefa Sāmita—Mātiu; Mātiu 24


ʻIuniti 6: ʻAho 2

Siosefa Sāmita—Mātiu; Mātiu 24

Talateú

Naʻe kikiteʻi ʻe Sīsū Kalaisi hono fakaʻauha ʻo Selusalema mo e temipalé. Naʻá Ne toe fakahā mai foki ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí pea fakahinohinoʻi ʻa e kakai tuí ke nau fakasio mo teuteu ki he ʻaho ko iá.

Siosefa Sāmita—Mātiu 1: 1–20

Naʻe tomuʻa fakahā ʻe Sīsū hono fakaʻauha ʻo Selusalema mo e temipalé.

ʻĪmisi
The Resurrected Jesus Christ
  1. Tohi ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, ha fehuʻi ʻe taha pe lahi ange ʻokú ke fie ʻilo ki ai kau ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí. ʻI hoʻo ako ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu ʻi he ʻahó ni, kumi ki ha ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi naʻá ke tohí.

Ko e Siosefa Sāmita—Mātiu ko e Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Mātiu 23:39–24:56. ʻOku maʻu ia ʻi he Mataʻitofe Mahuʻingá hili ʻa e tohi ʻa ʻĒpalahamé.

Lau ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu 1:4, ʻo kumi ʻa e fehuʻi ʻe ua naʻe ʻeke ʻe Sīsū ki he kau ākongá. ʻE lava ke ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi hoʻo folofolá.

ʻI he Siosefa Sāmita—Mātiu 1:5–20 naʻe lave ai ʻa Sīsū ki he ʻuluaki fehuʻí—fekauʻaki mo e taimi ʻe fakaʻauha ai ʻa Selusalema mo e temipalé. ʻI he veesi 21–37 naʻá Ne tali ʻa e fehuʻi hono uá—fekauʻaki mo e fakaʻilonga ʻo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí mo e fakaʻauha ʻo e angahalá.

Lau ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu 1:5–12, ʻo kumi ki he ngaahi fakaʻilonga kau ki he fakaʻauha ʻo Selusalemá.

Neongo naʻe pehē ʻe Sīsū ʻe mamahi ʻEne kau ākongá lolotonga ʻa e taimi ko ʻení, naʻá Ne fai ʻa e palōmesi ʻo pehē, ʻo kapau te tau tuʻu maʻu ʻo ʻikai ikunaʻi kitautolu, pea ʻe fakahaofi kitautolu. ʻE lava ke ke fakaʻilongaʻi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he veesi 11.

ʻOku fakahaaʻi mai ʻe he tuʻu maʻú ʻa e ʻikai ke ikunaʻi ʻe he ngaahi ʻahiʻahí mo e koví. ʻI he folofolá, ko e lea tuʻu maʻú ʻoku faʻa fakatahaʻi ia mo e taʻe-faʻa-ngaue (hangē ko e, vakai Mōsaia 5:15).

Naʻe fakamatalaʻi ʻe he Palesitenisī Lahi ʻo e Talavoú mo e Finemuí ʻa e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “tuʻu maʻu mo e taʻe-faʻa-ngaue”: “ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e tuʻu maʻu mo e taʻe-faʻa-ngaue? Ko e tuʻu maʻú ko e tuʻu ʻo ʻikai toe ngaue pea ʻikai toe liliu, ke tuʻu ʻikai toe ngaue ʻi hoʻo tuí mo ho lotó, pea ke tauhi pau mo tui ki ai. ʻOku tatau pē, mo e taʻe-faʻa-ngaué ko e ʻikai fakavaivai pea ʻikai lava ke toe ueʻi pe tafoki. Ko e tuʻu maʻu mo taʻe-faʻa-ngaue ʻi he ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí ko e fakapapau ia ke muimui kiate Iá, pea hoko ai ʻo fai maʻu pē ha ngaahi ngāue lelei” (“Tuʻu Maʻu mo Taʻe-Faʻa-Ngaue,” New Era, Sanuali, 2008, 8).

Naʻe ʻomai ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ʻilo ko ʻení: Fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi ʻulungaanga naʻá ne pehē ʻoku maʻu “ʻe ha tokotaha ʻoku tuʻu maʻu mo taʻe-faʻa-ngaue.” (ʻE lava ke ke tohi ʻa e ngaahi foʻi lea naʻá ne ngāueʻakí ʻi he tafaʻakí ʻi hoʻo folofolá ʻo ofi ki he lea tuʻu maʻu ʻi he Siosefa Sāmita—Mātiu 1:11.)

ʻĪmisi
Elder David A. Bednar

“Ko e foʻi lea ‘tuʻu maʻu’ ʻoku ngāueʻaki ia ki ha tuʻunga ʻoku ʻikai ngaue, fefeka mo mālohi, ʻikai lava ʻo sēlue pea ʻikai ueʻia (Oxford English Dictionary Online, 2nd ed. [1989], “Steadfast”). … Ko ha tokotaha ʻoku tuʻu maʻu mo taʻe-faʻa-ngaue ʻoku tuʻu fefeka, mālohi, ʻikai ueʻia, pau ʻene fefeká, pea ʻikai lava ke toe afeʻi meí ha taumuʻa pe misiona pau” (“Steadfast and Immovable, Always Abounding in Good Works,” New Era, Sanuali 2008, 2).

Ko e foʻi lea fakamoʻui ʻi he Siosefa Sāmita—Mātiu 1:11 ʻoku ʻikai ʻuhinga ia te tau hao meí he ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí.

ʻĪmisi
Prophet Joseph Smith

Lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa e Palōfita ko Siosefa Sāmitá, pea fakaʻilongaʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e fakahaofí: “Ko e fakakaukau hala ia ʻa e pehē ʻe hao ʻa e Kaingalotú mei he ngaahi fakamāú kotoa, kae mamahi ʻa e kau angahalá; he ʻoku moʻulaloa ʻa e kakano kotoa pē ki he mamahí, pea naʻa mo e ʻkau māʻoniʻoní foki ʻe ʻikai te nau meimei hao’; [vakai T&F 63:34];…ʻe ʻkei ʻi ai pē ha kakai māʻoniʻoni ʻe niʻihi ʻe moʻulaloa ki he mahamahakí, ki he ngaahi meʻa fakamamahí, mo e alā meʻa pehē, koeʻuhí ko e vaivai ʻo e kakanó, neongo ia ʻe kei fakahaofi kinautolu ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 253).

ʻOku tau ako meí he Siosefa Sāmita—Mātiu 1:13–20 naʻe fakatokanga ʻa Sīsū ki Heʻene kau ākongá ke nau mateuteu ke feholaki ki he moʻungá pea ʻoua ʻe toe foki ki honau ngaahi ʻapí koeʻuhí ʻe ʻohofi pea fakaʻauha ʻa Selusalema. Naʻá Ne kikiteʻi ʻa e faingataʻa ʻo e ngaahi ʻaho ko iá ʻe kovi ange ia ʻi ha toe meʻa naʻe ʻosi mātā ʻe ʻIsileli.

ʻI he taʻu 70A.D, fakafuofua ko ha taʻu ia ʻe 40 hili hono leaʻaki ʻe Sīsū ʻa e ngaahi meʻá ni, naʻe ʻohofi ʻe he kau Lomá ʻa Selusalema pea tāmateʻi ha kau Siu naʻe lahi hake he toko 1 milioná, pea puke pōpula ha kau Siu ne ofi he toko 100,000. Naʻe fakaʻauha ʻa e temipalé, pea naʻe ʻikai ha foʻi maka ʻe taha naʻe kei hilifaki ʻi ha toe maka—ʻo hangē pe ko hono kikiteʻi ʻe he Fakamoʻuí (vakai Siosefa Sāmita—Mātiu 1:3). Neongo iá, ko kinautolu naʻa nau tokanga ki he fakatokanga ʻa Sīsuú, naʻa nau hola ʻo hao ki Pela, ko ha kolo naʻe tuʻu ʻi he meimei maile ʻe 50 ʻi he tafaʻaki faka-tokelau hahake ʻo Selusalemá (vakai Bible Dictionary in the LDS English version of the Bible, “Pella”).

ʻOku fakahaaʻi fēfē mai ʻi he meʻa naʻe hoko ki he kau Siú ʻa e mahuʻinga ʻa e tuʻu maʻu ʻi he talangofua ki he ngaahi lea ʻa e Fakamoʻuí?

Fakakaukau ki he founga ʻoku mahuʻinga tatau ai ʻa e talangofua mo muimui ki he kau palōfita moʻui ʻi hotau kuongá ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe he kau Siu naʻa nau tokanga ki he fakatokanga ʻa Sīsuú.

Siosefa Sāmita—Mātiu 1:21–37

ʻOku tomuʻa fakahā ʻe Sīsū ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí

Lau ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu 1:21–23, ʻo kumi ʻa e ʻuhinga naʻe fakahā ai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻa ʻEne Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

Fakatokangaʻi naʻe fakatokanga ʻa e Fakamoʻuí kau ki he “kau Kalaisi loí” mo e “kau palōfita loí” (Siosefa Sāmita—Mātiu1:22). ʻOku ʻuhinga ʻa e ngaahi lea ko ʻení ki ha taha—ʻi loto mo ʻi tuʻa ʻi he Siasí—ʻokú ne pehē ʻoku lea maʻá e ʻEikí ka ʻoku ʻikai hano mafai pe ʻokú ne poupouʻi ha ngaahi akonaki ʻoku fepaki mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfita moʻuí. Ko e kupuʻi lea “kakai kuo fili ʻo fakatatau ki he fuakavá” ʻi he veesi 22, ʻoku ʻuhinga ia ki he kau mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí.

ʻOku tau lau fekauʻaki mo e kau Kalaisi loí mo e kau palōfita loí, ʻa ia “kapau ʻe lava, te nau kākaaʻi ʻa e kakai filí” (Siosefa Sāmita—Mātiu 1:22).

ʻĪmisi
Elder Bruce R. McConkie

Naʻe ʻomai ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e fakatokanga ko ʻeni fekauʻaki mo e kau Kalaisi loí mo e kau palōfita loí: “ʻE hoko ʻa e kau Kalaisi loí ko e ngaahi founga lotu loi ia ʻo e māmaní, pea ʻe hoko ʻa e kau palōfita loí ko e kau faiako mo e kau akonaki ʻo e ngaahi founga ko iá. ʻE loloto pea fakapoto ʻenau ngaahi tokāteliné, pea lahi mo maʻongoʻonga ʻenau ngaahi ngāué … ʻo hoko ke kākaaʻi ai ʻa e kakai filí” (Doctrinal New Testament Commentary, Vōliume 3 [1965–73], 1:647).

Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻe lava ke tau fai ke taʻofi hano kākaaʻi kitautolu, ʻo kau ai hano fai ia ʻe ha niʻihi ʻoku nau mēmipa ʻi he Siasí?

ʻOku ʻomai ʻa e fakatokanga ko ʻeni ʻa e Palōfita ko Siosefa F. Sāmitá ki he kau mēmipa ʻo e Siasí:

ʻĪmisi
President Joseph F. Smith

“ʻE ʻikai te tau lava ʻo tali ha meʻa ko e ʻomai ʻi he mafai, ka ko e meʻa pē ko ia ʻoku ʻomi hangatonu ʻi he ngaahi founga kuo tuʻutuʻuní, ʻa e fokotuʻutuʻu ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻa ia ko e founga ia kuo tuʻutuʻuni ʻe he ʻOtuá ʻe fakahā mai ai Hono finangaló mo ʻEne fakakaukaú ki he māmaní.

“… Pea ʻi he momeniti ʻe kumi fakataautaha ai ʻa e kakaí ki ha toe founga kehe, ʻoku nau lī kinautolu ʻi he momeniti pē ko iá ki he ngaahi fakatauele ʻa Sētané, mo tuku kinautolu ke nau hoko ko e kau sevāniti ʻa e tēvoló; ʻoku ʻikai ke nau toe mamata ki he founga moʻoni ʻoku totonu ke fakafou mai ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí; ʻoku nau manga kituʻa meí he [ngaahi ngataʻanga] nenefu ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻo ʻalu atu ki ha feituʻu ʻoku fakatuʻutāmaki. ʻI he taimi kotoa pē ʻokú ke sio ai ki ha tangata ʻoku tuʻu hake ʻo tala kuó ne maʻu ha fakahā fakahangatonu mei he ʻEiki ʻo e Siasí, ʻo ʻikai kau ai ʻa e tuʻutuʻuní mo e founga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, te ke lava ʻo lau ia ko ha tokotaha kākāʻ (Gospel Doctrine, 5th ed. [1939], 42).

Lau ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu 1:24–26, ʻo kumi ki he meʻa naʻe leaʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻo kau ki he founga ʻe hā mai ai ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

Lau ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu 1:27–31, ʻo kumi ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻe hoko kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

Lisi ʻa e ngaahi fakaʻilongá:

Fakatokangaʻi ʻoku ʻikai kovi ʻa e ngaahi fakaʻilongá kotoa. Fakatatau ki he veesi 27 mo e 31, kimuʻa pea hoko mai ʻa e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí, ʻe tānaki mai ʻa e kakai fili ʻa e ʻEikí pea ʻe malangaʻi ʻa e ongoongoleleí ki māmani kotoa.

  1. Tohi ʻi ho tohinoa ako folofolá fekauʻaki mo e founga ʻoku fakamoʻoniʻi ai ʻa e kikite ko ʻení he ʻaho ní. Fakakau ai ha ngaahi fakakaukau ki ha founga ʻe lava ke ke hoko ai ko ha konga hono fakamoʻoniʻi ʻo e kikite ko ʻení.

Naʻe fakatokanga ʻa e Fakamoʻuí ko e ngaahi ʻaho fakaʻosí, ʻe feinga ʻa e “kau Kalaisi loí, mo e kau palōfita loí” ke “kākaaʻi ʻa e kakai filí (Siosefa Sāmita—Mātiu 1:22). Lau ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu 1:37, ʻo kumi ki he founga ʻe lava ke tau taʻofi ai hano kākaaʻi kitautolu.

ʻE lava ke ke tohiʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi ho folofolá ʻo ofi ki he Siosefa Sāmita—Mātiu 1:37 : Kapau te tau meʻa mahuʻinga ʻaki ʻa e lea ʻa e ʻEikí, ʻe ʻikai kākaaʻi kitautolu.

Lau ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā M Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: Fakaʻilongaʻi ha ngaahi konga ʻo e talanoá ʻoku fakahaaʻi mai ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he Siosefa Sāmita—Mātiu 1:37.

ʻĪmisi
Elder M. Russell Ballard

“Hili ha ngaahi taʻu, naʻe haʻu ha taha ʻo e kau faifekau lelei ne ngāue fakataha mo au ʻi he taimi ne u hoko ai ko ha palesiteni fakamisiona ʻi Tolonitoó [Kānata] ke ʻaʻahi mai kiate au. Naʻá ku fehuʻi ange, ʻʻEletā, ko e hā ha meʻa te u tokoni atu ai?ʻ

”ʻNaʻá ne pehē mai, ʻPalesiteni, ʻoku ou tui ʻoku fakaʻau ke mole ʻeku fakamoʻoní.ʻ

”Ne ʻikai ke u tui ki ai. Ne u fehuʻi ange pe ʻoku malava fēfē ke hoko iá.

”Naʻá ne pehē mai, ʻKo e fuofua taimi ia naʻá ku lau ai ha tohi fakafepakiʻi ʻo e Māmongá.ʻ ʻ ʻOku ʻi ai haʻaku ngaahi fehuʻi, ka ʻoku ʻikai ha taha ke ne tali mai. ʻOku ou puputuʻu, pea ʻoku ou tui ʻoku fakaʻau ke mole ʻeku fakamoʻoní.ʻ ” (“When Shall These Things Be?” Ensign Tīsema 1996, 60.)

Kuó ke aʻusia, pe ko ha taha ʻokú ke ʻilo, ha meʻa tatau mo ia naʻe hoko ki he faifekau taimi kakato mālōlō ko ʻení? Ko e hā haʻo faleʻi ‘e fai ki ha taha ʻoku hoko ki ai ha meʻa peheni? Ko e hā hono ʻuhingá?

Naʻe hoko atu ʻa ʻEletā Pālati ʻo pehē:

”Naʻá ku ʻeke ange pe ko e hā ʻene ngaahi fehuʻí, peá ne fakahā mai. Ko e ngaahi meʻa angamaheni ʻo hono fakafepakiʻi ʻo e Siasí, ka naʻá ku fie maʻu ha kiʻi taimi ke tānaki fakataha ʻa e ngaahi nāunaú kae lava ke u ʻoange ʻa e ngaahi tali naʻe mahuʻingamālié. Ko ia ne ma fokotuʻutuʻu ke ma fetaulaki ʻi ha ʻaho ʻe 10 mei ai, pea ko e taimi ia ne u talaange ki ai te u tali kotoa ange ʻene ngaahi fehuʻí. ʻI heʻene kamata ke mavahé, naʻá ku taʻofi ia.

”Ne u pehēange, ʻʻEletā, kuó ke fai mai ha ngaahi fehuʻi lahi kiate au he ʻahó ni.ʻ ʻTaimi ní ʻoku ʻi ai ʻeku fehuʻi ʻe taha kiate koe.ʻ

ʻʻʻIo, Palesiteni?ʻ

”ʻKo e hā hono fuoloa hoʻo taʻe lau e Tohi ʻa Molomoná?ʻ Ko ʻeku fehuʻí ia.

”Naʻá ne hanga ki lalo. Naʻá ne sio hifo ki he falikí ʻi ha taimi nounou. Hili iá naʻá ne sio mai kiate au. Naʻá ne vete hia mai, ʻKuo fuʻu fuoloa, Palesiteni.ʻ

”ʻNe u pehē ange, ʻSai pēʻ ʻKuó ke ʻomi e ngāue ke u faí. Sai pē ko ʻena kuó u ʻoatu hoʻo ngāue ke fai. ʻOku ou loto ke ke palōmesi mai kiate au te ke lau ʻa e Tohi ʻa Molomoná ʻoua toe siʻi hifo he houa ʻe tahá ʻi he ʻaho kotoa pē ʻi he vahaʻataimi ko ʻení ki heʻeta fetaulaki hono hokó.ʻ Naʻá ne loto fiemālie ke ne fai ia.

”Hili ha ʻaho ʻe hongofulu mei ai naʻá ne foki mai ki hoku ʻōfisí, pea ne u mateuteu. Ne u toʻo hake ʻeku pepá ke kamata hono tali ʻene ngaahi fehuʻí, ka naʻá ne taʻofi mai au.

”ʻNaʻá ne pehē mai, Palesiteni, ʻoku ʻikai fie maʻu ia.ʻ Peá ne fakamatala ʻo pehē: ‘ʻOku ou ʻilo ʻoku moʻoni ʻa e Tohi ʻa Molomoná. ʻOku ou ʻilo ko Siosefa Sāmitá ko e palōfita ʻa e ʻOtuá.’

”Ne u pehē ange, ʻSai, fakaʻofoʻofa ia.ʻ ʻKa te ke maʻu pē ʻa e tali ki hoʻo ngaahi fehuʻí. Naʻá ku ngāue fuoloa ʻi he meʻá ni, ko ia tangutu pē hena ʻo fanongo.ʻ

“Pea ko ia ne u tali kotoa ʻene ngaahi fehuʻí peá u fehuʻi ange leva, ʻEletā, ko e hā e meʻa kuó ke ako mei he meʻá ni?’

“Peá ne pehē mai, ‘Tuku ke tau foaki ki he ʻEikí e taimi tatau” (”When Shall These Things Be?” 60).

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha taha e ngaahi founga ʻe lava ke toe lelei ange ai hoʻo “meʻa mahuʻinga ʻaki ʻa e lea ʻa e [ʻEikí]” (Siosefa Sāmita—Mātiu 1:37).

ʻOku tokoni ʻa ʻetau meʻa mahuʻinga ʻaki ʻa e lea ʻa e ʻEikí ke tau fakaʻehiʻehi ai mei hono kākaaʻi kitautolú, pea ʻoku fakatokanga mai ʻa e ngaahi fakahā ʻo e ʻaho ní kiate kitautolu ke tau “tuʻu … ʻi he ngaahi potu toputapú, pea ʻoua ʻe hiki mei ai kae ʻoua ke hokosia ʻa e ʻaho ʻo e ʻEikí” (T&F 87:8). Makehe mei hono ako ʻo e folofolá ke tokoniʻi kitautolu ke tau mahuʻingaʻia ʻi he folofola ʻa e ʻEikí, ke tau lava ʻo maʻu e folofola ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻetau tutuʻu pea ʻalu ki he ngaahi potu māʻoniʻoní, hangē ko e temipalé mo e falelotú pea ngāue ke ʻai hotau ngaahi ʻapí ke hoko ko ha potu māʻoniʻoni. Fakakaukau ki he founga ʻe tokoni ai haʻo ʻi he ngaahi feituʻu ko ʻení ke ke ako ʻa e tokāteline moʻoní mo fakaʻehiʻehi mei hano kākaaʻi koe.

Siosefa Sāmita—Mātiu 1:38–55

ʻOku fakahinohinoʻi ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo e mateuteu ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

Naʻe fakaʻosi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne malangá ʻaki ʻEne fakahinohinoʻi ʻEne kau ākongá ke nau fakamahuʻingaʻi ʻEne folofolá pea nau mateuteu atu ki Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí.

Tā ʻi he ngaahi puha ʻoku ʻoatu ʻi he saati ko ʻení ha ʻū fakatātā faingofua ʻoku fakahaaʻi mai ai ʻa e ngaahi sīpinga naʻe ngāueʻaki ʻe he Fakamoʻuí ke ako ai ʻo fekauʻaki mo e mateuteu ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí. Hili iá, tohi ʻi lalo ʻi he fakatātā takitaha ʻa e moʻoni kuó ke ʻilo ʻo kau ki he mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

Siosefa Sāmita—Mātiu 1:38–39

Siosefa Sāmita—Mātiu 1:40–43

Siosefa Sāmita—Mātiu 1:46–47

Siosefa Sāmita—Mātiu 1:48–54

ʻOku tau ako meí he ngaahi sīpinga ko ʻení ko e Tamai Hēvaní pē ʻokú Ne ʻilo ʻa e taimi ʻe hoko ai ʻa e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí, pea kapau te tau fakasio ʻa e ngaahi fakaʻilongá mo talangofua ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, pea te tau mateuteu leva ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí.

Toe vakaiʻi ʻa e ngaahi moʻoni naʻe maʻu ʻi he Siosefa Sāmita—Mātiu, mo fakakaukau ki he founga ʻe tokoni ai ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ke tali ʻa e ngaahi fehuʻi naʻá ke tohi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní.

Ko e taha ʻo e ngaahi founga lelei taha ʻo e mateuteu ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa Sīsū Kalaisí ko e muimui ki he ngaahi akonaki ʻa ʻEne kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻo e ʻaho ní. Fakakaukau ki he lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Dallin H. Oaks

“Fēfē kapau ko e ʻaho ʻo ʻEne hāʻele maí ko ʻapongipongi? Kapau ne tau ʻilo te tau feʻiloaki mo e ʻEikí ʻapongipongi—ʻi haʻatau mate vave pe ʻi Haʻane hāʻele fakafokifā mai—ko e hā te tau fai ʻi he ʻaho ní? Ko e hā ha faʻahinga vete hia te tau fai? Ko e hā ha ngaahi angafai te tau taʻofi? Ko e hā ha ngaahi moʻua te tau totongi? Ko e hā ha fakamolemole te tau fakahoko? Ko e hā ha ngaahi fakamoʻoni te tau fai?”

“Kapau ʻoku tau lava ʻo fai ʻa e ngaahi meʻá ni, ko e hā ʻoku ʻikai fai ai he taimi ní?” (“Preparation for the Second Coming,” Ensign pe Liahona, Mē 2004, 9).

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá: Kapau te tau fetaulaki mo e Fakamoʻuí ʻapongipongi, ko e hā ha meʻa te ke liliu he ʻahó ni?

  2. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai ʻi he ʻahó ni ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e Siosefa Sāmita—Mātiu; Mātiu 24 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻaho).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau mo e ʻilo makehe ʻoku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: