Laa nimla b’eenik

Jun li hu jwal raaro choq’ reheb’ li kok’al li kitz’iib’aak junxil natikla rik’in li aatin a’in: “Sa’ jun jul sa’ li ch’och’ kiwan jun li hobbit.”¹

Li seraq’ chirix laj Bilbo Baggins na’aatinak chirix jun li ch’ina hobbit li naxk’ul jun nimla b’oqok—re b’eek chi najt re xtawb’al jun nimla b’ihomal.

A’b’an, lix k’ihaleb’ li hobbit maajo’q’e raj te’elq chaq sa’ jun nimla b’eenik. Nawulak chiruheb’ jun sahil yu’am maak’a’ wi’ li ch’a’ajkilal. Nawulak chiruheb’ wa’ak waqib’ sut chiru li junjunq kutan wi naru, ut xnumsinkil xhoonaleb’ chi k’anjelak sa’ rawimqeb’, chi seraq’ik rik’ineb’ aj ula’, chi b’ichank, chi wajb’ak, ut chi saho’k sa’ xch’ooleb’ rik’ineb’ li kok’ sahilal re li yu’am.

A’ut, naq laj Bilbo naxk’ul xb’oqb’al chi elk chaq sa’ jun nimla b’eenik, wan k’a’ruhaq li na’ok chi eek’ank sa’ xchamal lix ch’ool. Naxtaw ru chalen chaq xtiklajik naq jwal ch’a’ajaq lix b’eenik. Xiwxiw ajwi’. Naru naq maare ink’a’ taasutq’iiq.

A’ut, ak xnaq sa’ xchamal xch’ool jun ajom re xik chi b’eek. Jo’kan ut, li ch’ina hobbit a’in naxkanab’ lix sahil wanjik ut naxchap xb’e sa’ jun nimla b’eenik li tixxk’am chaq “toj najt aran ut chi sutq’iik wi’chik.”²

Maare jwal raab’il li seraq’ a’in xb’aan naab’aleb’ xb’aan naq a’an ajwi’ li qaseraq’ laa’o.

Junxil, rub’elaj ajwi’ naq kooyo’la chaq, sa’ jun kutan muqb’il chaq xb’aan xnumik li hoonal ut moyb’il ru sa’ qak’a’uxl, laa’o ajwi’ koob’oqe’ chi elk chak sa’ jun nimla b’eenik. A’an li Dios, li qaChoxahil Yuwa’ li kooxb’oq. Rik’in xk’ulub’ankil li b’eenik a’in taa’ajmanq naq too’elq chaq sa’ li sahilal ut kolb’a-ib’ wanko wi’ rik’in a’an. Taa’ajmanq naq toochalq sa’ ruchich’och’ sa’ jun b’eenik nujenaq rik’in li xiwxiw ut li yale’k-ix maji’ nawb’il ru.

Kiqanaw naq ch’a’ajaq a’an.

A’b’anan, kiqanaw ajwi’ naq taqak’ul ninqi b’ihomal, jo’ jun li qatib’el ut li hoonal re xnumsinkil li sahil ch’oolejil q’axal nim jo’ ajwi’ li rahil ch’oolejil q’axal nim wan sa’ li yu’am. Taqatzol chan ru k’aachi’ink, chan ru sik’ok, ut chan ru xyalb’al qaqe’. Taqataweb’ li yaalil na’leb’ chirix li Dios ut chiqix ajwi’ laa’o.

Chi yaal, kiqanaw naq k’iila sut toopalto’q sa’ li qab’eenik. A’b’an, k’eeb’il chaq ajwi’ qe jun li yeechi’ihom: naq xb’aan li xnimal ru mayej kixb’aanu li Jesukristo, tooruuq chi santob’resiik chirixeb’ li qamaak, chi saqob’resiik ut chi ch’ajob’resiik sa’ li qamusiq’, ut, sa’ junaq kutan, chi wakliik chi yo’yo re xjunajinkil wi’chik qib’ rik’ineb’ li ani naqara.

Kiqatzol xnimal lix rahom li Dios choq’ qe. A’an kixk’e li qayu’am ut naraj naq too’elq chi uub’ej. Jo’kan ut naq kixkawresi jun aj Kolonel choq’ qe. “A’b’anan,” chan li qaYuwa’ sa’ choxa, “naru taasik’ ru aajunes, xb’aan naq k’eeb’il aawe.”³

Kiwan na li k’a’ru kixeb’esink reheb’ li ralal xk’ajol li Dios chirix li b’eenik sa’ xb’een li ruchich’och’, xb’aan naq jun nimla raqal reheb’ li qas qiitz’in sa’ musiq’ej ink’a’ ke’raj xb’aanunkil.⁴

Rik’in li maatan ut wankilal re xtaql li ch’oolej, kiqak’e reetal naq li tooruuq chixtzolb’al ut chi wulak wi’ chi junelik q’e kutan nimaq wi’chik chiru li xiwxiw.⁵

Jo’kan naq, rik’in xkanab’ankil qib’ chiru lix yeechi’ihom ut lix wankilal li Dios ut li Ralal raaro xb’aan, kiqak’ulub’a li yale’k-ix.

Laa’in kinb’aanu.

Laa’at ajwi’ kab’aanu.

Kiqak’ulub’a elk chaq sa’ li kolb’a-ib’ koowan wi’ sa’ li xb’een qawanjik ut xchapb’al qab’e sa’ li qanimla b’eenik “toj najt aran ut chi sutq’iik wi’chik.”

A’ut, sa’ junpaat naq li yu’am naru chiqajalb’ehinkil, pe’ yaal? Kok’ aj xsa’ nasache’ chiqu x’aajelil ru li qanimla b’eenik, ut sa’ xna’aj naqasik’ li sahil wank ut xmaak’a’il li ch’a’ajkilal chiru li k’iik ut li chaab’ilo’k.

A’ut, toj nakana sa’ xchamal li qach’ool k’a’ruhaq ink’a’ naru xtz’eqtaanankil, li wan xtz’okajik re xtawb’al jun ajom jwal taqenaq ut chaab’il. Xb’aan li tz’okajik a’an naq eb’ li kristiaan neke’k’ame’ chixnawb’al li evangelio ut lix Iglees li Jesukristo. Li evangelio k’ojob’anb’il wi’chik a’an chanchan jun x’ak’ob’resinkil li b’oqok sa’ li nimla b’eenik li kiqak’ulub’a chaq junxil. Li Kolonel nokoxb’oq, rajlal kutan, naq taqakanab’ li sahil wank ut li k’a’ru naxk’ojob’ qach’ool re xjunajinkil qib’ rik’in sa’ xb’ehil li tzolomil.

Yokos ru li b’e a’in. Wankeb’ li tzuul, li taq’a, ut li b’ach’b’ookil b’e. Chi yeeb’il rik’in jaljookil ru aatin, wankeb’ tana’ ajwi’ li am, li gnomo, ut wiib’ oxib’ li dragon. A’b’an wi tatkanaaq sa’ li b’e ut taakanab’ aawib’ chiru li Dios, junaq kutan taataw xjayal laa chaq’al ru eechanihom ut tatsutq’iiq sa’ laa choxahil ochoch.

Chan pe’ ru taatikib’?

Moko ch’a’aj ta a’an.

Xb’een, tento taasik’ ru xb’eresinkil aach’ool sa’ xjayal li Dios. Yal aaq’e wulaj wulaj chixtawb’al. Tzol chan ru xraab’al. Ut chirix a’an, kanab’ li rahom a’an chamusiq’ankil chixtzolb’al, chixtawb’al ru, ut chixtaaqenkileb’ lix k’utum ut chixtzolb’al xpaab’ankileb’ lix taqlahom li Dios. Nak’eeman qe lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik chi saqen ru ut ink’a’ ch’a’aj re naq jun ch’ina al naru chixtawb’al ru. A’b’an, sa’ lix evangelio li Jesukristo wan lix sumenkileb’ li patz’om q’axal ninqeb’ sa’ li yu’am a’in, ut k’a’jo’ wi’chik xnimal lix chamal ut lix nawom, jo’kan naq us ta rik’in xnumik jun yu’am nujenaq rik’in tzolok ut na’leb’ank, naru taqataw ru yal ta jun milatq xraqalil a’an.

Wi nawiib’an aach’ool sa’ li nimla b’eenik a’in xb’aan naq nakak’oxla naq maak’a’ aaseeb’al, chijultiko’q aawe naq li wank choq’ tzolom ink’a’ naraj naxye xb’aanunkil chixjunil chi tz’aqal re ru; naraj b’an naxye xb’aanunkil chixjunil chi sik’b’il ru aab’aan. Rik’in li k’a’ru nakasik’ ru xb’aanunkil nak’utman anihat laa’at, q’axal wi’chik chiru xnimal aaseeb’al.⁶

Us ta nakatpalto’, naru taasik’ ru naq ink’a’ taakanab’ aak’anjel; taataw b’an lix kawilal aach’ool, taatiikisi aawib’ chi uub’ej, ut taawaklesi aawib’. A’an li nimla yale’k-ix sa’ li b’eenik.

Li Dios naxnaw naq moko tz’aqal ta aawe aawu, naq chi jo’q’ehaq tatpalto’q. Juntaq’eet lix rahom li Dios choq’ aawe naq yookat chi ch’a’ajko’k rik’in lix rahom choq’ aawe naq yookat chi xik chi uub’ej.

Jo’ chanchan jun na’b’ej yuwa’b’ej aj rahonel, a’an ka’ajwi’ naraj naq taasik’ ru xyalb’al aaqe’. Li wank choq’ tzolom a’an chanchan xtzolb’al ch’e’ok piano. Sa’ xtiklajik, maare ka’ajwi’ nakanaw xch’e’b’al jun ch’ina b’ich li moko mas ch’olch’o ta ru. A’b’an wi toj taak’e aach’ool chixtzolb’al, sa’ xna’ajeb’ li ch’ina b’ich, junaq kutan tatruuq chixch’e’b’al li ninqi b’ich jwal chaq’aleb’ ru ut ch’ina-us.

Anajwan ut, li kutan a’an maare ink’a’ taachalq sa’ li yu’am a’in, a’b’an taachalq chi yaal. Li Dios ka’ajwi’ naxpatz’ naq taasik’ ru xyalb’al aaq’e.

Wan jun na’leb’ aajel ru chirix li b’e a’in xasik’: ink’a’ nakatru chi xik chi uub’ej sa’ laa nimla b’eenik re li evangelio, ka’ajwi’ naq yookat ajwi’ chixtenq’ankileb’ laa was aawiitz’in chi xik chi uub’ej.

Li xtenq’ankileb’ li qas qiitz’in, a’an lix b’ehil li tzolomil. Li paab’aal, li yo’onihom, li rahok, li uxtaan, ut li k’anjelak chiru li qas qiitz’in nokohe’xsaqob’resi jo’ tzolom.

Sa’ xk’ab’a’ lix yalb’al aaq’e re xtenq’ankileb’ li neb’a’ ut li ani maak’a’ wan re, re xye’b’al aawuq’ reheb’ li wankeb’ sa’ ch’a’ajkilal, nakatsaqob’resiik ut nakatkawob’resiik, naniman laa musiq’, ut nakatb’eek chi nim wi’chik b’ayaq laa woq.

A’b’an li rahok a’in ink’a’ naru naxsik’ q’ajkamuuk. Ink’a’ naru naq a’an chanchan jun paay chi k’anjel li naxsik’ nimaak-u malaj xk’ulb’al chaab’ilal.

Eb’ lix tz’aqal tzolom li Jesukristo neke’xra li Dios ut li ralal xk’ajol a’an chi maak’a’ rajom chixk’ulb’al xq’ajkamunkil. Naqaraheb’ li nokohe’xk’e chi raho’k sa’ qach’ool, eb’ li ani ink’a’ sa nokohe’ril. Jo’eb’ ajwi’ li nokohe’reetz’u, li nokohe’xhob’, ut li neke’xsik’ qarahob’tesinkil.

Naq nakanujob’resi laa ch’ool rik’in li saq ruhil rahok li narahok wi’ li Kristo, maak’a’ chik xna’aj li xik’ ilok, li raqok aatin, ut li xutaanank. Nakat-ab’in chiruheb’ lix taqlahom li Dios xb’aan naq nakara. Sa’ xnumsinkil a’in, timil timil nakat-ok chi wank jo’ li Kristo sa’ li nakak’oxla ut li nakab’aanu.⁷ Ut b’ar pe’ wan junaq nimla b’eenik jwal chaab’il wi’chik chiru a’in?

Li rox na’leb’ naqasik’ xchaab’ilob’resinkil sa’ li b’eenik a’in, a’an xk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo ut ink’a’ xutaanak xb’aan li qawanjik jo’ komon sa’ lix Iglees li Jesukristo.

Ink’a’ naqamuq li qapaab’aal.

Ink’a’ naqamuq rub’el ch’och’.

Noko’aatinak b’an chirix li qab’eenik rik’ineb’ li qas qiitz’in chi maak’a’ qaxutaan. A’an li neke’xb’aanu li amiiw—neke’aatinak chirix li k’a’ru aajel ru sa’ xyu’ameb’. Li k’a’ru nach’ wan rik’in xch’ooleb’ ut li najalok re lix yu’ameb’.

A’an li k’a’ru nakab’aanu laa’at. Nakayaab’asiheb’ laa seraq’ ut laa numsihom jo’ komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.

Wan naq eb’ laa numsihom neke’xk’eheb’ laa was aawiitz’in chi se’ek. Wan naq neke’xk’eheb’ chi yaab’ak. Wan naq neke’xtenq’aheb’ chi xik chi uub’ej rik’in kuyum, chi k’eek’ookeb’ ut chi kaweb’ xch’ool re xnumsinkil jun hoor chik, jun kutan chik, ut re nach’ok b’ayaq chik rik’in li Dios.

Wotzeb’ laa numsihom chi yaab’asinb’il, sa’ internet, sa’ ch’uut, sa’ chixjunil na’ajej.

Jun reheb’ li roso’jik na’leb’ kixye li Jesus reheb’ lix tzolom, a’an naq te’xik chiru li ruchich’och’ ut te’xwotz resil li Kristo waklijenaq chi yo’yo.⁸ Sa’ li kutan a’in laa’o ajwi’ naqak’ulub’a chi sa sa’ qach’ool li nimla taqlahom a’an.

K’a’jo’ xchaq’alil ru li esil tento taqawotz: sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, chixjunileb’ li winq, ixq, ut kok’al te’ruuq chi sutq’iik sa’ xyaalalil sa’ lix choxahil ochoch ut, aran, te’wanq sa’ loq’al ut tiikilal!

Toj wan xkomon li chaab’il esil tento xwotzb’al.

Li Dios xk’utb’esihom rib’ chiru li winqilal sa’ li kutan a’in! Wan jun li qayoʼyookil profeet.

Chijultiko’q aawe naq li Dios ink’a’ naraj naq “taak’ayi” lix evangelio ut lix Iglees li Jesukristo k’ojob’anb’il wi’chik.

A’an yal naraj naq ink’a’ taatz’ap sa’ uk’al.

Ut wi junaq kristiaan naxsik’ ru naq ink’a’ neke’raj ok sa’ li Iglees, yal reheb’ a’an.

Maak’a’ aamaak laa’at. Toj taak’ut xchaab’ilal aach’ool chiru. Ut toj naru taak’e xb’oqb’al wi’chik.

Lix jalanil yal raatinankileb’ li qas qiitz’in chi jo’q’ehaq ut li wank jo’ jun tzolom aj uxtaan ut kaw xch’ool—a’an jun b’oqom!

Naqara ut naqoxloq’iheb’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios, maak’a’ naxye chan ru xyu’ameb’, maak’a’ naxye b’ar xe’yo’la malaj k’a’ru neke’xpaab’, maak’a’ naxye k’a’ru xsik’omeb’ ru xb’aanunkil.

Jo’ qak’anjel, taqaye, “Kimqex ut toxeeril! Tawomaq eejunes eerib’ chan ru naq li b’eek sa’ xb’ehil li tzolomil tixk’e eechaab’ilal ut eewankilal.”

Naqak’e xb’oqb’aleb’ li kristiaan naq “te’chalq ut toxe’tenq’anq, naq yooko chixyalb’al qaq’e chixchaab’ilob’resinkil li ruchich’och’ a’in.”

Ut naqaye, “Kimqex ut kanaaqex! Qas qiitz’in qib’ chiqib’il qib’. Ink’a’ tz’aqal qe qu. Naqapaab’ li Dios ut naqasik’ ru ab’ink chiruheb’ lix taqlahom.

“Okanqex qik’in, ut eeb’aan laa’ex toochaab’ilo’q. Ut laa’ex ajwi’ texchaab’ilo’q. Xikaqo sa’ komonil sa’ li nimla b’eenik a’in.”

Naq li qamiiw aj Bilbo Baggins kireek’a sa’ xch’ool li ajom re xik chi b’eek, a’an kixsik’ ru naq taawarq chiru q’ojyin re kawaq taawanq, taawa’aq chi us naq taa’ajq, ut eq’la chaq tixchap xb’e.

Naq sa’ eq’la ki’aj, kixk’e reetal naq maji’ mesunb’il li rochoch, ut haye’ ki’isiik xk’a’uxl chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ chi xik.

A’ut sa’ li hoonal a’an kik’ulun li ramiiw aj Gandalf ut kixpatz’ re, “Jo’q’e b’i’ tatchalq?”⁹ Re xtawb’aleb’ li ramiiw, ki’ajman naq laj Bilbo kixsik’ ru k’a’ raj ru tixb’aanu.

Ut chi jo’kan, li ch’ina hobbit a’in ki’eelelik sa’ kab’l sa’ xjayal li nimla b’eenik, sa’ junpaat ki’eelelik jo’kan naq xsach sa’ xch’ool xxokb’al lix punit, lix xuq’, ut lix sut. Ink’a’ ajwi’ kitz’aqlo xtzekankil lix tzakemq.

Maare wan k’a’ru naru taqatzol ajwi’ rik’in a’an.

Wi laa’ut ut laa’in ak naqeek’a li qajom chi xik sa’ li nimla b’eenik re xyu’aminkil ut xwotzb’al li k’a’ru kixkawresi junxil choq’ qe li qaChoxahil Yuwa’ aj rahonel, ninye aawe, a’in li kutan re xtaaqenkil li Ralal li Dios ut laj Kolol qe sa’ xbehil a’an re k’anjelak chiru qas qiitz’in ut re wank choq’ tzolom.

Tooruuq raj chixnumsinkil chixjunil li qayu’am chiroyb’eninkil li hoonal naq tusub’anb’il ru chixjunil chi tz’aqal re ru. A’b’anan, anajwan xq’ehil xk’eeb’al qach’ool chi tz’aqal chixsik’b’al li Dios, chirilb’aleb’ li qakomon, ut chixwotzb’al li qanumsihom rik’ineb’ li qas qiitz’in.

Kanab’ laa punit, laa xuq’, laa sut, ut laa wochoch chi maji’ mesunb’il.¹⁰

Choq’ eere li ak wankex sa’ li b’e a’an, kawaq eech’ool, chiwanq eeruxtaan, miwiib’an eech’ool, ut xikaqex chi uub’ej!

Choq’ eere li xex’el chaq sa’ li b’e, chexsutq’iiq, chejunaji wi’chik eerib’ qik’in, chooheekawob’resi.

Ut choq’ eere li maji’ nekex’ok sa’ li b’e, k’a’ut naq teeb’ay eerib’? Wi nakawaj xnumsinkileb’ li sachb’a-ch’oolej re li nimla musiq’ejil b’eenik a’in, chap aab’e sa’ laa nimla b’eenik! Aatinan rik’ineb’ li misioneer. Aatinan rik’ineb’ laa wamiiw aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Aatinan rik’ineb’ chirix li sachb’a-ch’oolejil k’anjel ut eetalil a’in.¹¹

Anajwan li hoonal re xtikib’ankil!

Wi nakaweek’a naq naru taawanq xnimal lix yaalalil laa yu’am, jun ajom taqenaq chik, jun junkab’al kawaq chik, ut jun aanach’ob’resinkil rik’in li Dios, b’aanu usilal, kim ut junaji aawib’ qik’in.

Wi nakasik’ jun ch’uut chi kristiaan li yookeb’ chixyalb’aleb’ xq’e chi chaab’ilo’k, chixtenq’ankileb’ li neke’raj tenq’aak, ut chixchaab’ilob’resinkil li ruchich’och’ a’in, kim ut junaji aawib’ qik’in!

Kim ut chawil k’a’ru xyaalalil li sachb’a-choolejil, chaq’al ru, ut nimla b’eenik a’in.

Sa’ li b’e taataw anihat laa’at.

Taataw li yaal.

Taataw li Dios.

Taataw li b’eenik q’axal nim ut chaq’al ru re laa yu’am.

Ninch’olob’ xyaalal a’in, sa’ xk’ab’a’ laj Tojol qix ut aj Kolol qe, li Jesukristo, amen.